Catalog

SAHİFE DÖRT 31 Ocak 1967 CUMHURÎYET UZflK KOMŞU RUSYADAN GEZİ NOTLARI SovTet Cumhurıyetlerınde fiyatlann da hemen hemen aynı olduğunu loylersek «omurulme roekanızması dıye bır seyın olmadığı kendılığınden anlaşılır. Bu yargımız kesındır Dusunehm ki 1920'de Kazaklann yuzde 2,5'u okuma yazma bıhyordu, şımdı nufusun tumu egıtımden, okuldan geçmıçtir. Bır toplumun ıse okutularak somurulduğu dunya tarıhınde gorulmemıştır Başka deyısle bır mılletı somurmek ısteyenler, halkı cahıl, bılgısiz, karanhkta ve gerı koşullar ıçınde bırakırlar Somurgecılıkte somurge halkını okutmak dıve bır sey yoktur Kongo'dan Cezavır'e, Mısır'dan Suudî Arabıstan'a, Hındıstan'dan Guney Afrıka'ya kadar dunyanın butun eskı ve yenı somurgelennde halkm çoğunluju okuma yazma bılmez Ataturk Turkıjesı bıle, ne acıdır kı, nufusunun yuzde altmışı, yanı vırmı mılyonu alfabeyı sokemıyecek bır ulus olarak \asamaktadir bugun Ve okuma yazma dâvamız Plânlama\a gore ancak 2000 jılına kadar çozumlenecektır Daha dun goçebe, aşıret havatı Ta=>ı\an Kazakıstan'da bana Turkı\e hakkında sorular sordular. Ve de en çok • Halkm buydk çoğnnlnğu okuma yazma bılmiyormuş, öyle mı? sualı karşısında kaldığım zaman utandım Şımdı rakamlara dokerek Kazakıstandakı eğıtım durumumı gozden geçırehm Kazakiıtanda devmmden Snce yuksek okul hıç yoktu Ortaokul, ılkokul, medrete tum sayısı 2000 kadardı. Şımdı Kazakıstan'd» 10.500 okui, 150 teknık okul, 42 yuksek okul, 2 800.000 oğrencı vardır. Yanı Kazakıstan'da dort kışıdea bırı okumakta, egıtim gormektedır. Kazakıstanda 1 unıversıte, 12 yuksek oğretmen okulu, 5 tarım juksek okulu 5 tıp okulu, 10 juksek teknık okulu, 2 yuksek ıktısat okulu, 1 spor enstitüsu, 1 konservatuvar vardır. Geçen yıl bu yuksek okullar 24 000 mezun vermıslerdır. Bunların yanısıra ılmt kurumları da gavabıhrız Kazakıstanda aşağı yukan 172 ılım enstıtusu bulunmaktadır ve bu enstıtulerde çalışan bılım adamlarının sayısı 20000'dır. Bu bılım kurumlarının merkezı Kazakıstan llımT ] ]Q4«c'a kurulmuçtur. En lyi Kazak bilıra adamlan Ilımler Akademısınde yenı buluşlar peşınde koşar Büımler Akademısi 47 ujelıdır. 47 aday koltuğu vardır Akademı uyesı seçılebılmek buyuk şereftır Kazakıstan'da 1917 devrımmden once liç gazete ve bır dergı vardı. Ve devrımden önee sadece 13 kıtap basılmıştı. Bu 13 kıtap da baska bır ver rc İLHAN SELÇUK 47 yılda herkes okuma öğrendi de basılıp getırılmıştı Üç gazete ve bır dergının toplam tırajı dortbes bın kadardı Şımdı 236 gazete çıkmaktadır ve bunların toplam tırajı uç mılvona yakmdır Kazakıstanda bes basıme\ vardır Bu beş basımevının tırajı yılda 20 mılyon kadardır (Kıtap, dergı, vesaire) TARİHTEN BIR TAPRAK! Butun bu anlattıklanmızın % e bundan sonrakı gozlemlenmızın \enne oturması ıçın Orta As>ann Çarlık Ru«vası tarafmdan na~ıl ele geçırıldığını de oğrenmem»z gerek Çunku geçmı«tekı tab losunda >erım buUmnan bılgı ler havada kalıvorlar Orta As>adakı Turklerın tumunun Rus egemenlığı altına gırmesi konusunda Turk Tanh Kurumunun jajırlanrdan «Ru=} a Tanhı» adlı eserınde Dr Akdes Nımet Kurat sunlan %azmaktad.r « Törkistanın Rnslann eline geçmesı 30 vıl gıbı kısa bır zamands ve tarihte e«i gSrülmemıs az kavıplarla ferçeklestınlmıstır. Ruslar 1847 de Sırderva ııın asağı kısımlarına yerlestık ten sonra 1873 iılına kadar Tur kıstanlılara karsı «a\35İarda an cak 400 olu \e 1600 yaralı verdıler 1879 1881 seferlerınde kahraman Teke Turkmenlerıyle sa\«sta 621 olö, 825 varalı \ermislerdı bu suretle \\rupanın bes te bırı buyfiklüğunde olan çok genıs bır araziyi işgal ederken Rus kavıpları 1000 olu ve 3000 ^aralıvı geçmedi. Hele 1950 Rus askerinin 1 0 0 Ü O O nufuslo ve 30.000 muharibi olan Taskent gıbi bir şehrı ele geçirmesı veva 3500 kısiden ibaret bır Rns kuvvetının 60 000 kısılık Buhara ordusunu venerek 2 olü \e 38 varalı pahasına Semerkand gıbı Turkıstanın en muhım sebrının alınması RnsIarın Türkıstandakı futnhatlarının hangi sartlar ıçınde cereyan ettığını açıkca gosterır. Bu durum karşısında Rusların Turkıstanı sadece «ısgal» lerınden bahsetmek daha dogru olur. Türkıstandakı Rus basanlannın jegâne sebebı Ruslara mnkavemet edebileeek kuvvetli bir Turk devletının bulunmayısıdır. Turkıstanın Turk ahalısı Kazak, Kırgız, özbek, Karakalpak, Tiirkmen kavimlen (veva uruğlan) bırbırivle mucadele ederek zaafa düşmuslerdı. Türkıstan Türklerınin mnhim bır kısmı (KazakIar \e Kırgızlar) goçebe olmakla modern Rns teskılâtına karsı dnracak durumda değillerdi. Turkıstanııı ^erlesık Turk ahalısı ıse dını taassup, ortaçaglar teskılatı ve zalım hanlar. emırler ıdaresınde uznn zaman kalmakla adeta vasama kudretını kavbetmıs çıbıvdıler Tımur devrınde dunvanın en mükemmel ve en cesur ordularını kurmava mukted r olan Turkıstan 19 uncu vuzvılda en gevsek ve korkak ahalı kıtlesının barındıgı hır ulke derecesme ınmış bulunuvordu ( ) Ruslar Turkıstanı ele çeçırdıkten sonra tarn bır ko lonı sıvasetinı takıple Turkistanlıları ortaçağ havat sartlarında bırakmak ıçın tedbırler aldılar » MEMURLAR Yahn, bn herif, kopek kulubesi rekarelık vcr ı«tenıışti Şu hazın tarıh Orta As>adakı Kazakların \e otekı bovların lıangı koşullar ıçınde jasadığını Çar'ık yonetırninde 1917 Ihtılalıne hangı koşullarla varıldıgını gostenr Mılli şuurdan gereğı gıbı nasıbını alamamış daha dogru=u «mıllet» asamasına varamamıs dağınık bovlar yabancı ıstılasına dırenmek yeteneğım gosterer mıv orla 1917 Ihtılâh Kazakıstanı ı^te bojle bulmuştur c 1917 Ihtılalınden «onra kı a surelı bagımızlık savaşları olmustur Enver Pa<:a nın Buhara harekatı pek ılgınçtır bızım ıçn Bılındıgı gıbı Enver Pa=a Bı bızden bır met rmcı Dunya Savaşından «onra Turkıstana geçerek Bolşevık Ordusuna karsı bır mukaiemet cephesı kurmaya çalıştı Yenılgıye uğradı ve olduruldu Bu maceranın bende bıraktığı ız olumlu değıldır Çunku kendı kurtulu? "îavasımn lıderını kendı bağrından çıkaramıyan toplumun bağımsızlık mucadelesı gıbı voğun bır mıllı suur ıstıven mucadeleye geçemıvecejtı açıkârdır. Y ARI N: Kazakıstan üzerine düşünceler ALMA ATA'DA IŞÇI DINLENMK EVLEBI Dişi Botıd MOOESTV BtAISE 06 06 06 08 07 07 07 m BULMACA I S T A N B U L YLKARIDAN AŞAĞIT\: 25 JO 45 50 00 05 3ft 50 Acıiıs Droera ıı T u r k u l e r eec.dı (1) Konusma Turktıler geçidı 2) Kove haberler Halk muziEi H ı b e r l e r ve h a v a d u r u m u Studı.0 G d e n \ e Istanbulda bueiın Hafıf muzık ODerct muzıeı Pıvano soloları Gunümuz Sorunl»rımız E \ I D Uvanıkoeludan sarkılar FraMSadan v a r k l l a r Gulcan Se\imden turkuler Muzık kutusu Is h a > a t ı r d a kadın M Kovancıdan sarkılar Ark&sı v a r m Kısa haberler Sabah konserı ÖSIeve doüru Kiıcuk ilanlar Afıfe E d i b o i l u d a n sarkılar Beraber v e solo sarkılar Haberler R G d e rnıeun Studvo G den Reklam Droa K=panı« 123456789 OSIH) rı8 20 08 4(1 09 00 IW 11 09 30 1)9 45 lfl 00 10 15 ıO 25 1(14(1 11 00 11 05 11 51 12 10 12 15 12 30 13 00 13 20 n W 14 flO lo DJ 16 (XI 16 55 17 10 17 20 17 25 17 5(1 19 0(1 19 40 19 45 20 00 2 ) 15 20 40 20 55 21 00 212(1 21 •ÎS 214(1 21 50 22 00 22 45 23 0(1 22 30 24 00 1 Yerden bir şeyi almak içın yapılan hareketı japamama. 2 Meteorolojı müessesesındeki bazı memurlann yaptıklan ışi yapan (ıkı soz) 3 Idare bolumlerımız den bır sanat takısı 4 Bır emır seslenme edatlarmdan 5 Karıra man Mehmetcığın rütbesi, gozü pek yılmaz kı^üere verüen unvanın ıkı Laşı 6 Bır soru takısı. dunyaya gelmemıze sebep olanlardan bırı, sonradan kaümış ılâve par?a. 7 Yaban"i, spor ekıpı, <geçmış» in yansı 8 Içkı ı'e venılecek şey 'en satanlar (çoğul) 9 Ulaşmak ıstedığı jer veya amaca varamama SOLDAN SAÖA: 1 Buz ve kar halınden su halıne geçememe 2 Sanat eserleri sergılerı kurulmaja mahsus yerler (çoğul) 3 Kurum adabı, \erleşıp kalmış, tesırln tersı 4 Nota, «fazla olmıyan hararet» anla mına ıkı soz 5 Başlıca besı mad delenmızden, bır çok 6 Bır hayvanın bağırtısı, çevrılınce «bı na kurma büımi» belinr 7 Lı selerde okutulan bır dersın ikl başı, bır edatın kısaltılışı 8 «Koyun gıbi bagıramam» manasına bır çekım 9 «Çok mükemmel dortkose şekil» karşılığı üç soz TATL1 TATUt T1FFANY JONES yOBUM». EVLEOLDUKCA BE>* \L 1 i \,«ı i ^ kcJL konu veresim: AYHAN BAŞOGLU ^¥ % AY / \ *•> * V CAlt ' ^ X j f i BEYAZGÜL A.c 111*= D r o g r a m ı E«ıtım radvosu Coc ık bahcesı Trafıae d i k k a t Kısa haberler Halk musıkısı korcuu Reklâm Drosramları Haberler ve ha\*a d u r u m u Kuçuk ilânlar Gokcen K a v n a l a n orkesrrası B t a k ı m ı n d a n turkuler PlSklar a r a s m d a Nesrin SiDahıden sarkılar 24 saatın olavları K ıl^nlar T a n z ı m r t t a n bu vana Avın sarkı ve turkusu Kucuk ilânlar Bitmez tukenmez Anadolu Srror eazetesı Reklam programları Haberler v e hav a d u r u m u Radvo senfonı orkestrası CaSdas muzık KaDanıs ISTANBUL IL RADVOSU 16 55 Acıiıs ve Droeram 17 00 Sızın ıcın 17 i n Kucuk Konser 18 (Kİ Iv ı a V ^ a m l a r 18 3(1 Senfonık muzık 19(10 Cesıtlı melodıler 19 3(1 Aksam konserı 20 15 Beraber secehm 21 00 4 r u r s a r n eetırdıSı e7eıler 2ı 15 Sonat saatl 2145 A l m a m a d a n melodıler 22 00 Gece konserı 23 00 Caz saatı 23 30 Sev ılen sarkılar 24 00 P A a n o soloları 00 l î Taneo ve Dasodobleler 0(130 Hafıf muzık (11 00 P r o s r a m v e k a a a n ı s DUNKÜ BULMACAN1N HAJLLEDtLMl^ Şi&LJ NASU EIALLEDILCCEK? Tokandakl rakamlı bulmacada vadece b tane anahtar (ıpucn) ve • tane sonuç vardıı Ros olan 12 kareniD ıçıne I den 9 • kadaı aygun bireı rakam koyarak ve '.oplaına çarpma. çıkartnıa. bölme îşaretlenne dikkat ierek toldao saga ve yukarıdaD asağıy» bulmacada (O6terUen fonoçlan bulunoz. Bıraz vakrinizi alu ama, bo? vaktuuzi boqçs e» 1 1 9 olurıaııuz. ÛSKveÖLÜM ÖLÜ \l 50 GLorg" ofKeaen kıskançlıktan kıvranarak, kavrularak, bekledı Cecıly'nuı koşeyı donduğünü hesapla vınca kapıvı dışarı doğru ofkeyle ıttı açtı. Gozü bır şeyı gormeverek, kıza bır kufur daha savurdu Arkasından tekduzen uzere «Bay George, Bay George. dıyen bırı geldı vanına dıkıldı George fınldak gıbı bır r"onunce, bır Arap oğianıyla karjılaştı. € Ne ıstıyorsun be0» dıve bagırdı Arap, daha gorgulu davranıp onu utandırarak, odı bır tavırla «Sıze bır mektup» dedı. George mektubu aldı çocuğa para verdı Mekap paket kâğıdından koparılmış bır parça uzerıne %azılmıştı soyle dıyordu • Bu gece onlar yattıktan sonia gel Ben belkı ı»arı çıkamam Ama sen ıstıyorsan gel • Okudu bır daha okudu, kızın orumcek gıbı, sı: ırlı vazısına baktı, baktı, en sonunda sozcukler ka fnsında hıç bır anlam vermez oldu Rahatlamaktan hasta olmu 5 tu Her şey, o kohne, uvkulu mahkeme oınası, dısbudaklar, arabalara bağh kaürlar, atlar, iıapların aptal aptal kumelenmelerı, gulmelermın, ko nuşmalarınm o ağırdan agıra belırt sızlığı, hepsı nedense değiîiverse, tembel ayın altmda guzelleşmıs eıbı geldı Uzun bır «oltık aldı DÖRDÜN'CU BOLÜM I George Farr kendtnı tanı bır erkek sayardl. «\caba \Tizumden bellı olujor mu'ı dıje duşunur, sokakta >anından geçtıgı erkek vuzlerını keskın keskın ınceler, kımı vuzde otekılerde bulunmıvan bır şeyler gordüğune ınanmava çalısırdı Yalnız, bır şev gormedığını de kabul etmek zomndavdı o zaman ho fıf bır uzun*u bır umut kırıklıgı du\ardı Tuhaf şev 1 Bu yuzunuzden bellı olmazsa bır şeyi \jzunuzden bellı etmek ıçın ne yapabılırdmızaı kı° Ne ı>ı olurdu George Farr kıbar bır adamdı çunkd kadm tanımış olan erkekler bırbırlerını gorur gormez anlasalardı elde olmayan bır belırtı kendılığınden bır masonluk Kadmlar >enı bır şey degıldı ooun ıçm, elbette Yalnız, hıç bırı bunun gıbı değıl Bunun uzenne, kafasından hoş bır düşunce geçtı Kendısmm dun>ada eşı joktu bunun gıbısı hıç bır erkeğm başından geçmemıştı, ondan başka kunse boyle bır şey duşunmemıştı «Bunu ıvı bılıyorum ben » Gızlı bır duşunce uzenne ağzında hos bır tat varmış gıbı, sevınç duydu Hatırlayınca hatırlamak mı' başka bır şey düşunmuş muydu kı 7 kızın, arkasmcıa gecelık, ağlaya ağlaja evden ıçen nasıl daldığını hatırlayınca, kendını tam erkek ustun, kıbar buluyordu «Ama, artık kendme geldı Bence hep«ı yapıyor bunu » Yalnız, Cecılv'vı ıkı kere teıefonla arayıp da goruşemevınce Iupıtervarı sakınhğı bıraz sarsılmış•1 O gun oğgleden sonra Cecıly bır kız arkadasıyla bırlıkte arabayla onun vanmdan başı havada, onu gonnemezlıkten gelerek geçınce George Farr ın bu sâ VVilliam FAULKNER kınlığı paramparça oldu. «Beni gbnnedı. (Bılıyorsua kı gordu ) Gormedı benı 1 (Pekı ıyı bılı>orsun kı gordu)> Karanlık basarken, onun elınden gelebüdığı kadar çıldırmanm, o yumu^ak, belırsız çıldırmanın kıyıcıgına gelmıştı Sonra, gokyuzunden guneş soğuyup çe kıhrken bu çıldırma da soğuyup gıtU. Hıç bır şey duymuyordu; oyleyken, gene de boşlukta bır hortlak gıbı, koşe başında dolanıp durmaktan kendını alamadı. Cecıly şehre gelecek olursa bu koşe başından geçecektı. Bırdenbıre dehçete kapıldı. «Ya onu başka bır erkeklen gorursem'» Olumden beter olurdu bu, bılıvordu Oradan çekılmeye, yaralı bır hayvan gıbi bır yerlere saklanmaya çalışacaktı ama, govdesi oradan gıtmeyecektı Onu defalarca gordu, başkası olduğunu anlaymca ne duyduğunu bilemedı Boylece, Cecıly gerçekten koşeyı donunce, George ılk once gözlerıne ına namadı Önce kızın kardeşını tanıdı, sonra onu Butun canı govdesını kaba kılden şaşkın, çırkın bir duru 5 bıçımınde bırakıp gozlerınde toplandı Gozlennın önunden Cecıly'yle kardeşi oralı bile olmadan, ağır ağır geçerlerken o orada, oturduğu anıtın taş kaıdesınde ne kadar zaman kaldığmı soyleyemezdı. Sonra canı busbutün aktı, gözleruıi boşaltrp yenıden govdesını doldurdu, kollan, bacaklan üzerme egemen lık verdı Bır ara gozü bır şeyi görmez oldu. kızm ar kasından f ırladr. Küçük Robert, uluorta «Merhaba, George» dıye selâmladı onu, kendı ayarında bınymış gıbi. «Oyuna mı gıdıyorsun7» Cecıly, ıncelıkle, ürkfintüyle, tıksinir gibi bir halle çabucak şoyle bir baktı. George «Cecıly » dedı Kızın gözlen kara, bakışlan karanlıktı. Başını öbur yana çevırdı, hızla gıtmeye davrandı. George onun koluna dokunarak «Cecıly 1» dıye yalvardı. Cecıly onun dolrunmasındaa urperdı, geri gerı çekıldı Acıkh bır halle. «Dokunma, dokunma bana '» dedı Yuzü kül kesılmış, betibenzi atmıştı Onu bırakıp kardeşıyle yoluna gıderken, George orada dur muş, incecık elbısesının govdesınm dokunsan dağıhverecekmis gibı oynanışrna uyarak akışma bakı>ordu. Ne olduğunu bılmeden, kuın acısı, urkuntusu ona da geçtı Donald Mahon'un yurda donuçu zavallıcık şaşkınlık, sevinç uyandıran bır olay olarak pek dokuz gün bıle surmedı. Meraklı, ı>ı yureklı komşular geldıler Avakta duruşiarı, ya da oturuşları şen, hoş bır şekılde saygı ujandıran adamlar Savaşla ancak B Wılson'un >ukselışının, duşuşunun bır yan dalı olarak o da, ancak dolârlar, sentler bakımından, ilgılenen kalantur ış adamlan; karıları da Donald Mahon'un nutkuya dalmış varalı a!nı uzeruıden bırbırlerıyle gıyımkuşam uzerıne çene çalıyorlar Fapazm şoyleböyle tanıdıklarından bır kaçı. (Uev<ıjıı var) \ NK AR A 06 25 Acılı 1 : Droe'am 06 30 G u n a v d ı n mOfl K o \ e haberler 07 0^ A\ten Zenger \ e Husevln Gokmenden sarkıla" (17 JO Haberler ve h a v a d u n . m u 08 00 Ankarsda b u e u n (17 45 Sabah muzıeı 08 00 Ankarada b u e u n 0S 05 Kucuk ilanlar (18 10 Her telden 08 *n Kucuk ilanlar 08 4o Turkuler 09 ı i) Gunı rmız Sorunlarımız no 20 Sabah konserı (19 35 Kısa haberler. K ilânlar (19^0 Vka=ı v a r ı n 10 00 Eaıtım radvosu (1> 10 55 Melodiden melodlve 11 15 Cocuk bahcesı 11 30 Balete caerı 12 00 Hafıf muzık 12 15 Kıbrıs saatı 12 2ı Kucuk ilanlar 2 30 Cevdet Bolvadır v e Meral Armaeandan sarkılar * (•! Haberler R G de bueun 13 2 1 P'aklar arasında 13 S0 Reklam DroaramlaM 14 00 Cocuk bahce«ı 1415 Ahmet Melıkıen sakılar 14 35 Bueun ıcın sectıklerımız 14 5=; Kısa haberler v e K ilânlar 15 00 Eeı'ım radvosu f2l 15 o5 Turkuler 16 10 Hafıf muzık 16 20 Gonul Sovlerden s a r k ı l a r 16 40 Bır b a n d o calıvor 16 5i Kısa haberler K Uârüar 17 00 K udlhhicazkâr faslı 17 Tfl Kov odası 17 î 0 Reklâm DroeTamları 19 00 Haberler v e hava d u r u m u 19 40 Kucuk ilânlar 19 45 Fatma Turkandan t u r k u l e r 20 Ofı Uvkudan önce 2f 0î Isteklerinız mıkrofonda 20 3(1 K T u r k muzıeı toDİulueu 21 00 24 saatın olavları 21 05 Sınema 21 35 Kbctık konser 22 m T B M M saati 22 25 Hafıf üzık 22 30 M GeceyatTiazdan turkuler 22 23 23 24 45 00 45 Hl Haberler v e hava d u r u m u Her haf ta blr vorumcu Gece varısına doeru Proeram v e kaüsnı» n