Catalog

"0 Ağustos 1963 CUMHURîTET BES Atatîirk, Çakmak, Bozok ve Afımet Çavuş atılatıycrlar: Zafer günü: 30 Ağustos 1922 ııııiııııııı Nakleden: i Said TERZIOĞLU kat onlar da daha büyük çemberi içinden çıkmafa muvaffak olamıyarak başlarında başkumandanları bulundu|u haldc beyaz bayrak çekmeğe mecbur kalmışlardı. Buyuk taarruza geçme teşebbü26 Ağustos 1922 de başlayan Bu*ü hükumet içınde ve meclıste yuk Taarruz, aralıkşız şiddetmtepki ile kaışılanmlştı. Karşı koclen kaybetmeden düşmanı ezme| yanlar, düşman ordusunun çok ğe devam etmiş ve 27 Ağustos jkuvvetli olduğunu. harekât salıa(1922) gunü Kuzeyden ve Güney?ının uzunlugunu. eratı naklededen yapılan piyade hututnlarırid • cek katır ve hele devemizin bu« dayanamayan Tınaztepe haltki yarıl lunmadığını ilerı sürüyor ve zafer mış, düşman Dumlupınar mevzıihtimalinin yüzde 25 bile olrrudılcrıne çekilmek zorunda kalmıştı. fimı iddia ediyorlardı Son BakHn28 Ağustos sabahı düşman şahlaJar toplantısında Mareşal Fevzı nan Türk jüngüsü karşısında Ç.ıkmak şu ccvabı vermişti: Dumlupınar hattında da tutuna« Filvaki, bizim. karşı koyan19S4.yılında, nemt«pınar Zafer Amtrmn te HMI ata». («renMe gefen Büyük BasUumaııdatı mamış geri atılmıştı. Bu mevzilelarımızın istcdiUicri mfktarda ka' AUtırrk. ytU n elden çıkaran düşman içın ya tırımız vcya devemiz yok ama. teslim olmak ya da ölmek kalıben Mehnielçitin mücadcle cücüyordu. Günler boylece birbırıni niı. dünyanın başka hiç bir mahtakip etti ve düşman Türkün bülfıku ile mukayese edcmem O kulmeyen, yılmayan azmi onünde Mehmetçik. kavgayı sfvdiîi zatop ile tüfeöi ıle İzmırde denize man. deveden çok fazla yol vürildöküldü... ycrek ve deveden çok fazla » Ç 30 Aguctoş zaterınin değerıni o kalarak dövüşür. Hcm. unutmayın günlcrin mağrur Yunan Başkuki. Sakarya kavgamıza. mermllerimandanı Trikopisin esir edıldigi mizin çotunu. Mehmftçitln kartMiada söylediği şu süzlerde açıksı şırlında taşımıstır.» ca bulmak mümkündür: At r'' 2î • Hcr tarafımız Türkleıle ccv »Bu eser, Türk nvilletinin büırhet ve istfkTâf fîkrinhı lâye2S A*ustos sabahı saat 5 30 ıilmişti. Esir olacagımızt anlamısTopçumuz darbe atışına geçmıştı. mut âbUieAİdir. Bu eseri viktıda getircn bir milletin evlâ' •*. Bizde kıtıcı düşmana teslim y«rapnellerin yerini zaman zaman f'îmek kuçukluk sayılır. Vaziyetın Buyuk Taarruz ve zalerin üç büyük ba şı. Afvondaki Zafer Anıtının röli.vefindc dı. bir Onhmtın BaşknmaiMİanı «Muğuttdan ilelebet n*esut ihtiraklı dane ve tahrip mermileri kiitüye gittiğini gören yavenm ATATÜKK l)'r ara ygnıma gelerek: (Genera de Mustafa Kemalin ağzından nak ve bunun daha batısında bulunan miş oldu. Derhal yanımda bulu alıyordu. Buna mukabi! düşman ledelim : süvari kolordumuza söre harekâtı ııan ordu kumandanııia: topçusu maıııa ate.şi yapıyordu lım. kılıçlarımızı ımlıa edelim) İ0 A?tntoş. kahraman ordum«zwn T»raUı»ı en Mvük iesian\»wtam birinin 30 Ağustos 1924 günü Dumlupı tanzim buyurmasını rica ettim. Mustafa Kemalı Kemalcttin Samı P.ışayı bulu Başkumandan dedi. Derhal kılıcımı kendtsine A$UM<I* Vaz sarmhı »aat İM da Kvcatepedc l»»e» atcşi ite başlrraı» «Büyiık Taarrnz» an »otumtm narda Mechııl asker âbidesinin anuz. Bizzat Trikopisle berabcr bii Ankarada yabaııcı mumessillere 4 iincü kolordu ile iütihdaf ettivrrdım. Önümde parçaladı. Bu sıolan 00 .\,ğust<K «Başkomntanlık Malurrhesi» n*t dİMnn knvırllen iıwba ve Başkoraututlan Gerada atım da vurulmuştu Başku çılısı yapılmakta idı. önce Cîenel İimlz düşman Uınmı küllİKİni ıçiı tün düşman geııerallerini beheme verilen ziyafette sanan düşman ineral Trıkt'pi» de danil olmak üzere r»ir r4ila»i»ler#ir. Kurmav Başkanı Mareşal Fevzi neyden takip eden birinci ordu hal esir etmesini söyleyiniz; de çın bu hal bir sürpriz olmuştu. lur atls çemberi yarıp katmağa teşebbüs ettim. Olmadı. Yakalan Çâkmak harbin askeri safhalarını karargâhına da ben bizzat fide dim. Bu emir telefonla ilgililere Bır aralık tarassut dürbünü ile Tarıhimizin en önemlt donum dım. Atımdaki süvuri kılıcını da anlatan uzun bır konusma yaptı. rektim. t»met Pasanın kararjrâhta tebllf edilirken zavallı esir subay ccpheyı ve tahkimatı kontrol eden noktalaı ından biıi olan ve Mıllı idare ikram ettiglm çayı içcmiyerek bü Atatürk su gibi akan merminin Mücadelemizin kadprim tayın ealdılar. Ve beni ilk defa Garp Sonra. Muslafa Kemal Atatürk. kalıp vaziyeti umumiyeyi Cephesi Kumandanı Ismet Paşaya (30 ağustos /aft'rinin kısa bir hi pl "rKİni münatıip gördüm. Fevzi yük bir baygmlık çeçirdi. Daha vaziyetini soracak oldu. Aldığı ce den bu hamle sonunda ordumu/, gbtürdüler. Bilâhare Mustafa Ke kâyeşini yaptı ve sıyasi ehemmı Pasa Hazretleri kuzeye hareket fazla ordu karargâhıııda kalamaz vap üzücü idi. düşmanı denize rif»kerek Başkomuyeti ile neticeleri üzerinde durdu ederken, ben de otomobillc simcn dım. Muharebe vaziyetini çözümle malin huzuruna çıkardılar.» Uzüntülu bii ıfacle ıle: tan Muftafa Kf.malin gosterdigı düfer tüzcr^âhını takiben garl>a görmek beıiim için mukavemetsiz « Tek mermi kalıncaya kadar ilk hedef olan Mkdenize ula*mt.<Trikopisi tek başına esir alan Bu zafer. sahlanan bır milletin ilk hareket ettim. Ak(,a»arda birinci bir ihtiyav oldu.» hedeti idı Ataturk, bundan sonraatene devam edilecek. tır. Ahmet Çavuş idi... kî hedeflerin ncler olacaÇını izah ordu karargâhına »aat 9 dan cv Alustafa Kemal bundan sonra. Cepbane i'imalimizi düsmandan Ahmet Çavu»: 30 Agustosi Atatüıkün deyimiyvel ** "i v:">«ıl olnni'"" O 'n hc ;>n d?hn ilfri' '• v» ates hat yapacağîz.» «» « Keşif ifin yola çıkarıldık. etti ve sözlerıni Türk gençlıifini le her safhasiyle düşünülmuş. ihhedef yaparak şoyle tamamladı: Yaııımda »aatli, tetikli. fitilli tl zar, ıdare \ie zaferle intaç edilmış « Efendller. son sözlrrlmi mün adet değişik tiptc bomba: berabeolan bir hasreket. Türk ordusunun basıran memlrkrtimizin gençliğirimizde de 40 er vardı. Alaca kaTurk zabifcan ve kumanda heyetıranlıkta varmak istcdiğlmiz tepe ne tevcih etmek istiyorum. nin, yükşcjk kudret ve kahramanlı» Gençler; ye geldlfiınizde bir kaç Yunan ğını tarthste bir daha tesbit eden Çesaretimizi takviye ve idame subayının oturduklarını gördüra. muazzam bir eseıdır.» Derhal bombalarımdan birini kav eden sizsiniz. Siz. almakta oldogaOysa benlığimizi ve guruıumuradım, ve bağırdım: (Davranma nuz terbiye ve irfan ile, insanlık zu teşkıl eden bu gibi büyük hayın, teslim olun!) Hcpsi korkak mrıiyetinin. vatan muhabbrtinin, tıralaıa, heyecanla yaşanmış hayave ürkek yerlerfnden fırladılar. fiklr hUrriyetinin en kıvmetli tim tımıza bağlandıkça ve onlann bır Kollannı havaya kaldırıp teslim «all olacaksınız. devann olduğumuzu kavramadıkoldalar. Ey yükselen yeni nrsil! tstikbal ça gerçek ve dinamık bir varlığa lizlndlr. Cnmhuriyetl biz tesis etIçlerinden blri: (Ne kadar kuvsahip otmağa imkân yoktur. \etiniz var?) dedi. ( I ç ordu!) de tik; onu ilâ ve idame ederek sizGerçekten müli ve mılletleıaradim. Ye ilive eitim: (Tamamen »İI1İ7. sı «Tarih şuurundan yoksun kışımuhasar» edlldiniz. ya teslim olaArkadaşlar. bu caza ve sehadei ler ve toplumlar varhklarının ancaksınız, ya da sizi grup atesine diyarmı terk ederken (Srhil Aslamını ve ülkülerinin yönünü kavtııtacafız!) ker) I hep beraber hurmet ve tiAfyondakl «Zafer Odaıı». Mutafa Kemal, düşmanın imhasr plânlarını rıyamazlar. Onlar: « Haıifi kıtaya kuman zimlr »elâmlıvalım.» ba »dada. bn maMiıın baştnda lunırladı. (Eşya, ayuı rşyadır.) Bu itibarla ancak bir tarıh şuuda edlvorsun?» deylnce alay kuO gün Ataturk sozlerıne sbylc runa sahıp olduktan sonradır ki ni teşkil eden manevi faktorle. ha çok hukuki ozeiiykler belırten mandanı oldnfnmn bildirdlm. başlamıştı: gerçek ve bsîarılı bir kalkınma gözbnündc tutulmaktadır. Ziya Anayasanın milSiyetçiIiğı kötü ve Rütbemi «ordolar (Başçavuş) cc« Efendller. tıpkı bugün (ir>ı dan. ilerlemeden, devamlılıktan Gökalp da »Türküm diyen herkes; yanlış yorumlara tutmak isteyevabını verlnce hayretlerini gizle 192? senesi agustosunun 30 unen ve hamleden bahsolunabilir. Türk tanımak lâzımdır.• derken ceklere ımkâıı hazaılaması ihtımamedller. tlâve ettlm: ( Blzde günü saat 2 de. şlmdi hep beralıne karşı, bu maridede milli vasfı onbaşıdan Fırka Kumandanı bile ber bulunduğumuz bu noktaya Nıtekim büyük Atatürkün yenil buna işaret etmek ıstemışlır nı muhafaza etmSşler fakat asil ve var.)» I ge'.miştim. Bu üzerinde bulundumez kudret;; kaynağını bağımsızYine bu anlamda olmak üzert yapıcı anlamjriaki Türk mılliyetçı{umuz »ırtlarda, kahraman 11 in11k ve özgürluk için riaıma sava geçen yüzyılda Mdzzini şöyle di lık ilkeşimi Attayasanın» Başlan*** ijHiı. kolelık tanımayan bır mıllc yordu : Vatan. her şeyden önce va gıv> kısmındh. bclirtmişleıdır. 26 Ağustosta baçlayacuk olan ei fırkamız. şu karşıki tepelcrdc tın tanhını şuurla ve tam olarak tan şuuruduı. Bastlğınız topıak, büyük taarruzu ıdare etmek üze mubarebrye mecbur edilen düşBu suretle; 1961 Anayasası, tarikavramasından doğmamıs mıydı? taUıatın sizin toprağınızla baskare cepheye hareketini herkesten, man kuvayi anliyegfne taarruz i,? Istıklâl Savajında Türkıyenin ın »ırTın toprağı aıasınfla (,ızdiğı sı hi bir şuur 've göruşle. sosyal. eyakınlarından bile gizlemege ka çin yayılarak ilerlemekte bulunurar veren Atatürk, son tedbirleri yordu. Şu «iırdiıtünüz Çal koyü sanlan bir bütün olarak ilk defa rtır. toprağımızda rluyulan güzel konomık ve ; kültürel knlktnnıayı 2.%itt Anıtının temel atma töreninden sonra, büyük zaferin Başkumandan ve aldıktan sonra 19 ağustos gecesi alevler içindr vanıvordu. Beni bııvatan kurtuluşu yolunda müşte lisan vatanın sadece gorunen şe teşvik edicı J yapıcı ve birleştırıci Tuzgölü Konya iizerinden cephe raya kadar eeliren sâikin ne oldukumandanları Dumlupınarda rek bır milli ideale baglanmış killeridir... Fakat hayatımızın «Şu bir millıyetfcılik anlayışına açıkça ur> adını tasıvan mâbedinde va yer vermişj bulunmaktadır. ye hareket etti. Hareketini gizle Junu i/ah için hatırladıgım bir iki| kamandanına bir taraftan cephe tına yidildiğini. ve heı an ateşlı. lardır. Ve bu savas düşmanın terketti' tanın ruhu çarpmıyorsa, bu şekil Tarıhimiziıı «30 Ağustos» larını me tedbiri olarak da Anadolu A noktayı hurada tekrar rdecrjim. nin yazılı emri verilirken. ben de kanlı ve ölümlü bir kıyamete yak ğı silah ve cephaneden iitıfade ile Esasen bizzat millet, bagımsız hareketsız bır cesede benzeı. Va yaratanlacnı cseılerı. hfitıtalatı ve jansı sazetrlere. Atafürkün CHH 29/30 agusloK trcrsi «ahnha karsı kendiıine sözle vaziyeti izah et lasıldığını naklettıkten sonra 31 aneticeiendirilmişti... lık içinde yasamaşına herhangi tan. vatana olan ımandııvarlıkları,' onünde saygı ile ığilırettim. Ve 4 üncü kolordunun tek ğustos sabahındaki manzarayı şöy**# bir engel çıktıgı takdnde tepkı Nitekim 1961 Anayasasının lıazır* ken, yaptıcı ve bıîyük cesaret ormil fırkalariyle ve sürat ve »idle anlattı: 30 Ağustos sabahı Mustafa Ke gösterebılen ınsan topluluğu delaıınıan csnasında Kurucu Mechs neklerinıl «Fazılet mücadelesi» addetle işte bu köyün Çal köytinün « Efeııdiler, crtesi günü tekrar ma! muharebe sahasını d»lasıyor mek değil midir? Kaıma Komisyonunda; milli mü lı kitabıııa konu yapan A.B.D. nin batısındaki düşman kıttmı lcüllisi bu muharebe meydanını dolaştı du. Etruf binlerce düşman cesedi Iıkçı milliyetçılige munceı olan cadelede. Türkiye Cumhurıyetının şimdiki 'Cumhurbaşkanı J. F. Kenni maharebeye mecbur etmesini tım zaman ordumuzun ihraz etti ve bııbiri üzerine yığ'lmış yuz • milletin objektif telakkı .sınc nedy'nin so/.lerini tckrBrlıyalım: emredip llâve ettim: | i zaferin azameti ve buna muka lerce topçu hayvanı terkedümiş karşı 1882 de Sorbonda verdiği bir kuruluşunda ve Atatürk devrimInsanüarın ölürken gösterdikleri « Düşman ordunu behcmehal bil hamm ordunun duçar olduğu aılâh top ve cephane ile dolu idi konferansta milletin ilmi ve sislerinde önemiı bir unsur olan Türk millıyetçiliğinın, herhangi ceşareti küçümsemeden. büyuk Imha olunacaktır.» felâketln dehşeti beni çok müteAtatürk şöyle söylendi: temli izahını yapan Ernest Renadavıanışları göştererek «** hauis etti. U karşıki sırtların ge« Bu manzara insanlıfı utaıı na göıe: Millet bir ruhtur, ruhi bir şekilde bölücü ve ayırıcı, ırk cesaret Ataturk bundan sonra. karargâh rişindeki bütün vadiler. dcreler. dırahilir! Fakat mearu müdafaa bir esastıı. Millet. ferdi varhğı çı. saldırıjan. şöven ve dünya mıl yaşamuj oldukları haklkatini lııç ta bir süre daha kaldısını gelen bütün mahluz ve mestur (kapalı) mız için buna mecbur olduk. Türk mızın en mahrem konularına bağ letleri arasında barışçt işbırliğini bır zaman unutmamalıyız. Bır ınengelleyıcı bır karakter taşımadığı san şahsına gelecek her türlü soesirlerle konuştuğunu tafsilen izah yerler bırakılmış toplarla. otomo ler. başka millctlerin vatanında trçhizat böyle bir harekete teşebbüs etmez lı bır duygudur. Bu duygu fert açık olduğundan. bu gerçek anla nuçiara, cııgellere. ve baskılara ettikten sonra bir esir kurmav billerle ve nâmütenahi İ T bir arada yaşamak iradele mı belirtilmek şartiyle, birleştiri lağjnen yapması Keıeken işi yaCİ subayı ile konuşmasını anlattı ve ve malzeme ile ve bütün metru ler.» rinde birleştiren bır dayanışma par. Beşer varlıgınm temelı bu kitııı aralarında yığınlar teşkil e$oyle devam etti: Ganimetlerin arasında yırtılmış duygusudur. Milletin var oluşu cı, yükselticı. fertleri toplum ya ahliâk kaidesidir. rarına fedakârlığa sevk edici te« Bu zavallı subay verdiği ma den ölülerle. toplanıp karargâhı ve terkedılmıç bir de Yünan bay Oeçmişte görülen cesaret olaylumat meyanında istemiyerek Baş mı/a scvk olunmak bulunan sürü rağını gören Başkumandan eliyle her gün tekrarlanan bir plebısıt miz ve asil Türk milüyetçılığimn tir. Gerçekten, milletin sübjektif yeni Anayaşamızda yer almasının larıının hikâyeleri bize o anda gekumandan rörevini yapan Gene türü esir kafileleri hakikaten bir kaldırılmasını işaret ederek : ral Trikopisin ve ikinci kolordu mahşeri andınyordn. Bu dar ateş « Bir milletin tstiklâl alâme telâkkisinde millet birliğıni yoğu faydalı olacağı hususunda oy birrekıen hassayı tesbitte yararlı okumandanı General Dlgenis'in de ve savlet çemberinden bugün için tidir. Dü^man da olsa hUrmet et ran objekttf âmıtlere kaışılık. ta liğıne ulaşılmış. Kurucu Meclis ü lur. Bunlar bize yolumuzu gbstebizim çevirmek istedifimiz çenbe kurtulabilenler bir kaç bin kişilik mek lâzımdır. Kaldırıp topun üs mamen • milli duygu» kelimesi ile yeleri de bu göruşe katılarak, dev rır. 2ira bize umit verır, ilham ifade edebıleceğımiz hıssin temeli letin nitelıklerını gösteren ve riakaynağı olur. rin içindc bulundutunu ifade 'I hakiyetüssüvuftan ibaret idi. Fa tüne kovunuzj "llllllimMMIIIHIIIIMKimilMIMIll" Zafer Bayramı ve ötesi Yazan: Dr. İsmet Giritli dertıal tesliml Atalürk'ün (törülmemiş bir >olo(ralı: Oazi Mostafa Kemal, bir nişaıı tâlimi sırasında silah başında kayada yabancılara çay ziyafeti verdiği lıabcrini yaymakta idi. . Büyük laarruzun öncesinl merhıım Saüh Bozok şöyle anlatmıştı « laarruzdan 15 gün önce idi. Crpheyi görraek ve taarruz hazırlıklarını yapmak flzere Ankarad»ıı Akşehirc hareket etmlştik. O KÜnlerde treıı Biçer istasyonuna kıtdar işlc'igi için biz de orada iııerek Sivrihisar üzerinden Akşehire giriyorduk. Trenden inip otomobile bindiğimiz anda, Atatürk, derln bir nefes almıstı. Ben htmcn (ralıatsız mısınız?) diye sordtım. (Hayır!) dedi. (O halde nıiihim bir problemi çözmcyi tasarlıyorsıınuz) dedim. Garp cephesi harekât şubesiraü{ dürü Tevfik Bey (Bıvıklıoğlu merbum) bermutad o saate kadar muhtelif kararçâhlardan ve her taraftan gelen raporlara göre harita üzerinden tesbit ve işaret ettiği umumi vaziyeti cephe kumandanı tsmet Paşaya göstermiş ve o da. derhal (paşaya göster!) emriyle bana »öndermisti. Karahisarda belediye dairesinde bana aynlan odada yatmakta idim. Beni uyandıran Tevfik beyin gösterdiği haritava baktım. Hemen yataktan fırladım. Harita üzerinde gördüfüm şey şu idi: Ordularımız düşmanı kuzeyden. srüneyden ve batıdan çevirmeye müsait bir vaziyette idi. Şu balde « tvet. bir şey düşünüyorum. tasavvur ve azami neticeyi temin Kter. dıışiiııdiiiümü tatbik ede edeceğimizi ümit ettiğimiz vaziyet crk zamana sahip olursam ki ler tahakkuk ediyordn. olacaşıiDizı tahmin ediyorum. « Derhal Fevzi ve tsmet Pacihanın gözlerini kamastıracak bir şaları çagirınız!» dedim. Toplanıp manzara hnsule gelecektir.» şek vaziyeti gözden geçirdik. Ve kat' linde kesın bir ifade kullandılar. iyetle bükraettik ki: Vr nıtekim onbeş giin sonra ciha« Türkün hakikî halâs güneşi nın shzlerini kaınaştıran manzara 30 afn»tos sabahı ufuktan bütün Itusııle geldi » sa'şaası İle doğacaktır; tulü edeRahmeth Salıh Bozok, millî mü cektirj. c«deled« Başkumandsn Mustafa Bu karara göre ordulara saat Kemalin baş yaverliğini yapmıştı. 6^0 da ye: i emir ve talimat yaÇocukluk arkadaşı idi. Atanın ö zıldı. Fakat vaziyet o kadar mülümü üzerıne elındeki silâhını him, o kadar sflrat ve şiddet takalbine rlogrultarak hayatına kıy lep ediyordu ki. bu yazılı emirlp mak ıstedı. Kurtanldı. Fakat u iktifa etmek dojru olamazdı. O zun yaşamadı nnn için Fevzi Paza Hazretlerin den. bizzat Mtınta ve çüncviıı 30 Ağustos zafer destanını şımdı den hareket eden Z. ordunıuzuıı DEUVERY VAN PANEL KAMYONETLERİ SATIŞ YERLERİ TARGAN ficaret Limited Şirketi İSTANBUL Şişli Büyükdere Caddesi, 23 Telefon: 47 2830 47 3497 O.T.T.A.Ş. Otomobil Ticareti T.A.Ş. STANBUL Telefon : 49 11 08 44 95 05 Dolapdere. Kurtuluf Dereti Cad. 73/1 ANKARA Telefon : II 15 74 ıldınm Beyazıt Me/danı, Çanktrı Cad. 177 C OKTAŞ Otomobif Kam/on Ticareti A.Ş, İZMİR Gazi Bulvarı, No. 85 Telefon: 34406 32506 • 22 704