Catalog

CUMfauıtlııs'f f?esimleri PARIS MEKTUBLARI T î Y A T R 0 Turizm davasmda kaleleri içlerinden fethetmemiz lâzım Yazan: Aydemir Balkaı Talât Artemel, sanat hayatımn 27. yılında.., Röportajı yapan: Metin Ergîn 1926 yılının başlannda henüz 16 yaşındaki tiyatro aşıkı genç titrek ve mütereddid adımlarla yenl teşekkül eden Darulbedayi binasından içeri girdi... Gerçi heyecanını yenıp buraya gelmışü ama, kabılıyetleri malum olmıyan bir ınsanı böyle bir tiyatroya kabul edecekler miydi? İlk defa Tophane Gençler Mahfelınde Reşed Nurinin (Gece Facıası) piyesinde amatör aktör olarak sahneye çıkan bu genç, sanatseverlerin takdirini k&zannugtı. Fakat e sırada baban Mustafa Faik Beyin Zlraat Bankasında tensikata tâbi tutulması, TalAta mektebini bıraktırmif ve onu hayat mücadelesi 1çine atmıştL I Paris, temmuz Turkıye Tu , sayı fethetmek, çok muhtaç olpropagandamıa rizm Kurumunun tertıb ettıği gezi duğurouz mıllî Fransaya ve seyyar sergıye ıştırak ederek yapabümek, kendimizi Fransa ve dığer Batı Akdeniz (ve dunyanın sanat ve kültür mermetrüeketlerinde başanlı defıleler kezl olduğu için de) bütun dünyapan Olgunlaşma Enstitüsü tale yaya tanıtmak için en büyük kozbe ve hocalan yurda bir müddet lanmu bunlardır. Bu kozlardan evvel donmüşlerdır.. Bu defilelerın lâyıkıyla ve randımanlı blr jeküsafha ve tafsılâtını gezıye «Cumhu de istifade etmeği temin etmek ls* rıyet» namına igtırak cden arka bw nevl sanat v« kultür tezahürkalemindea öğrendigi lerini hazırlayan organizatorlenn baflıca kaygılan ohnaJıdır. nize füphe yoktur. Biz de bu gezüerin Franıa •• • ** bilhassa Paristeki akislenni izah v* tebarüı ettırmeğe çahşalım. Şlmdl de blraı tenkld faslına fe*** çelim ve «dost « a söyler» sozunfi t?te Talâtın bu nralarda IrmirOlgunlajma Enstitüsü grupu de akıllanndan çıkarmamalannı deki Tayyare mektebln» girmekPanste s e yazık ki ancak 3 gün müte»«bbislere hatırlatalım. ten sarfınazar etmesi ve tiyatro Yukandaki rtsto Japonyada 8000 kiçinia ölüraüne lebeb olan tarihin en korkunç sel felâketini göskalabüdi.. Bu müddet zarfında cCascade» dakl defileden sonra askı uğruna her seyi göze alman termektedir. (lUdyo: Foto) bın, «Tullerıes» bahçesmde her günlerc» moda kritflclerl, <azeU hayatmın donum noktasını teşkil sene tekrar edılen «Yıldızlar Fes cıler ve eksperler bu defile hak etti. TaUt Artemel tiyatroda aricadaıanısla konnjurkea tivaliı nde, bıri de bu gazincda kmda maJumat »orup bir çok tekOdeon tlyatrosunda da pek kısa olmak üzer« ikt defıle yapabıldi. nik taisüât istediler. En mejhur blr müddet çalışan Talâü, o zaman sonra Talât, •özlerın* dev&m «di aa re tatb hataralardır... Bu tiyat» lYıldızlar festivali» nd« daha terzihanelerin ve moda mecmua ablau 11* bırhkte Darülbedayıye yor: ronun 27 yü yükünü çeken Talâta» ziyade artıstık bir geçıd yapan lannın sahib ve gaıetecileri defl figüran olarak aldılar. Bir mdd< Tuhaftır bu ıma, küçükken da muhakkak ki, böyle bir çok bagrupumuı asıl denlesıni bazı mo leyı görememişlerdi. Birbırleri va det sonra kendısine ufak roller tiyatroyu hiç sevmezdim Hat'â, tıralan vardı. Sordum: da ejcpert'lerınin ve kritıklerınin sıtd£İJ«s ancak haberdar olabılatk venlmeğe ba$landı. bir gün tek bajıma kaldığırn HiHatınna gelen bir kaç önünde tCascade» gazınosunda lerinden dört donerek yeni bır O »ıralarda Muhsin Ertuğrul lâl tiyatrosunun locastnda müthig anlatb: J gosterdl. ımfcân beklıyorlardı. Fakat i Rusyadan dondü. Turk sahnesme korktuğumu haürbyorum. 89 ya« Bh gece Hamlet'ln aonunda Bulonya ormanmda çok hoş bir rıste bir yıldırun tumesi yapan bir çok seyler kazandıran değerli şmda iken geçen bu hâdiseden tam kralı zehirlemek için ?arub dekor içerısinde bulunan «Cas defüemiz çoktan dönüj yolunu sanatkâr, Talâtın sanat cevhennl sonra tıyatroya gıtmsz olmuştum. kadehinl çocuklann elinden ilmak gibi keşfetmekte gecıkmedı. Onu nam Seneler sonra bir gun nasıl oldu üzere a$ağı lnince kadeh ve çocucade» gazinosundakı defile her tutmuştu bıle .. Pariste bu bakımdan basanlı oldu. Tereddüd tezahuratta günlerce. hattâ hafta zedler kadrosuna alarak ve müş bılmera, Şehzadebaşıada Muhsini ğun orada olmadığını hayretle ?örgdnderi kül vaziyettekı ailesıni geçmdıre (İhtılâl) piyesinde seyrettim. O düm. Bu vaziyet karşısında büyuk etmeden cöylıyebıliriz ki, çok müı lerca evvel davetiyeler dönrfil külpesent ve insafsıı münakkıd Ilr, herkes vaktıni, gününü ana gö bilecek derecede bir maaş bağlıya gece tiyatroya karşı içımde büyük bir soğukkanhlıkla gerl kralı elımdekl kılıcla Sldürdüml olan Parislilerin seçkin bir kalaba r» tesbit eder. 5 müyonluk avıl rak, hususl bir ıhtımamla sanat bir heves uyandı. lığı önünde hocalanmı* ve kızlan «vıl kaynayan bir aehlrde başka cevherinl inkişaf ettırmeğe baslaBlr gece de Hamletteki rolümü • Bir kaç sene sonra (İhtilll) pimıı bu çetin «ınavdan vüzleruun türlü de olmasına lmkân yoktur. dı. Talât, Muhsinin bu ihtimamına yesinde beğendığim lanatkânn kadar benimsiyerek oynamışım ki, Bilhassa bu gıbi şeylerde reklâ 34 sene içinde mühira piyeslerde talebesi olmak bahtiyarlığına e tam öldürmek üzere kral rolündekl akı Ue çıktüar. Teşhir edılen elbiselerin desen mın payı büyüktür. Bizim defı bajrollerl oynıyacak kadar kabili riştım. Muhsin, bana bir cvlâd Galibin üzerme yürüdüğum <!irada ve jekilleri üzerinde duracak de lenin reklâm isi hissedilmiyecek yet göstermekle mukabeıe etti muamelesi yaptı. 1926 dan sonra galeyana gelen halk: Gebert kâratayı! Gebert! dly« ğiliz. Bunu gene mütehassıslarm kadar haiif tutuldufundan ve daBirbiri ardından akıp giden se ki 15 20 yılhk devre IMirk tiyalbırakalım. Fakat salonu dolduran vetler de yumurta kapıya geldık neler Talâü Türk tiyatrosunun te rosu için çok verimli oldu. Zıhni, bağınnıştı... Gogol'un müfetti? piyesinde İM kalabalığın hayret ve takdır nıda ten sonra haberdar edüdiklennden mel direklerinden biri haline ge Avni, Sami, Cahide, Samiye ve larını, alkışlannı, sdylenenleri bir o gun büyük gazete ve müessese tirdi 27 nei sanat yılmm merasim Neyire gibi kıymetli sanatkârlar rahmetli Saidle birlikte oynuyorkıyaslayacak olursak bilhassa işle lerden ya tesadüfen serbest bulu le kutlanacağı şu günlerde ıse Ta hep Muhsinin gayretüe bu devre duk. Piyeste blr aralık müfettişl karşılamak üzere sıraya dizildiğimij rimizin ve bazı renklerimizın çok nanlar veym tmütecessisler» gele lâtın sanat değeri ve Türfc tiyat de yeti§tiler.» bilmişlerdi. Fakat bu ilk başannın anda ben mııziblik olstın diye göhosa gittiğini soyliyebilinz. rosundaki mümtaz mevkii bütün Bılmem bu gflnOn en kudretli beğimi rahmetli Saidinki kadar öeüzenne bir ıki defile daha tertib Örnekler hepsi birbirinden gütiyatro meraklılannın malumudur. karakter artistlerindsn bıri o'an etmek is.ten bile değildi. Buna rağ ri çıkardım. Bunu o kadar komikzel ve manidar isimlerle ve gavet Bdylece hayatmın 27 yıluu tivatro Talâtı sizlere tanıtmaga lüzum var çe yapmışun ki bütün arkadaşlaff mahir bir ıpiker tarafmdan tak Rien Marsilya ve uğrunda feragatle harayan hakıkt mı? Şımdiye kadar yüze yakm Niste; kaülırcasına gülmeğe başladı'ar. ve Birkag jün «wel Pariste yapılan bir moda gSaterisind* modeller, kâfcddan yapümıı yazuk «lblselor dim «dildiler... tBoğaz güzeli», Paris arasında bir sanatkâr, 8 ağustos gecesi ça piyeste en mühim rolleri oynıyan İsin tuhafı bu kahkaha tufanı bix trenlerde çok giymişlerdir. mükâfatını değerli sanatkâr, sanat hayatının kaç saniye sonra seyircüere de in«Kızkulesi», cHallç Rüyası», cKe kıymetli gÛnler kaybedıldl. Hele lışmalannın manevl rem lle Aslı», clstanbul gecesi* Niste bilhassa bu mevsimde de görmüs olacaktır. zirvesine Shakespea.e'm (Katnlet) tikal etti! O günden sonra plyesia gibi tuvalet veya roblar isımleri lle file tertib etmi} olmak lüzumsuzpiyesinde yarattağı kompozisyon ayru sahnesi geldikçe aynı şekild» de hoja gıttiler.. Hele, Felek üs du. Bu defileyi Nıste bin kişi yeBizi Şehir Tıyatrosunda Jflbile le erişmıştır. Onun sanat hayatını güluyorduk! tadımızon dayanamayıp (Bu ml nne Pariste kalifıye yüz kişiye hazırlıklarmın hararetlı faaliyeti tetkık ederseniz Hamlet, aptal, Bir gün de hiç unutmam Muhsin nareden insanın canına ezaa oku göstermek çok büyük faydalar içinde karşıhyan değerli sanat yaşayan Kadavra (Tolstoy), Cu Ertuğrul tssizler piyesinde san!alnur!» dedıği «Mmare» kostümü sağlardı.. Organızatdrler başlan kâra soruyorum: rum ve Ceza, Kar^mazof Kardeş yeyi heyecanla Galibin kafasmda ve onu takdim eden hanıra kızı gıçta programlannı hatab veya « 27 yıllık tiyatro hayab si ler (Dostoevski), Haydudlar (SchÜ parçaiamıştı . » ler), Peergünt, Idıpos, Faust, Macmız daklkalarca alkışlandı. eksik olarak yapmışlar, ijin tuhafı zin için ne ifade ediyor?» Siz her iki sahada da tutunbeth, Kral Iir, Ofhello, Fırtın», muş bir sanatkâr sıfatile sinemayı Şunu da bilhassa soylemek lcab Fransadaki alâkalı memurlanmıza Talât Artemel: eder ki, dcfıledeki kızlarımızdan danışmayı akıllanna bile getırme« Şu anda» Jiyor. «Kalbdeıı Korialanyos, Jül Sezar, Liliom, îhtiyatroyu mu tercih eder banlan, profesyonel mankenlere rnişlerdı.. Boylelıkle en kuvvetli bağh olduğum ve hayatımın 27 tiras Tramvayı, Yaprak Ddkümü, s m i z ? taj çıkartacak bir zarafet ve ma kozlarımızın acemilik vs tecrübe senesini seve seve harcadığım bu . S o n Ş a r k l 1 v e T «f b e S i r Dairesi gibi Galiba mühlm deTdlerinden blrlharette idiler. Fransız tanıdıklan sızlık yuzünden kullamlamadığını müessesede bulunmanıa verd.gı I b u y ü k rouvaffakiyet kazanan pl ne temas etmi}tim. Blraz düsündük mıza onlann enstitüde talebe ol gormek hepımizi üzdü. huzur içindeyım. Beni en fazla y*1**** basrolleri oynadığuıı gö ten sonra: duklannı inandırmak için cpey t Şüphesiz kl üvatroyu . » •?•mütehassis eden cıhet, sanatsever ruyoruz. Derin bir tevazu İçinde konusan di. «Smema bence hiç bir kıymet **• gayret sarfetmemiz icab etti. halkımızın ve matbuatımızın jüTalata: ifade etmez. Orada ne seyirci il« Defıle esnasında ayru zamanda Tekrar edelim: Bu m»vzwda bile vesılesıle hakkımda gösterdiği « Tiyatro anlayıçı ve halkın başbaşasınız, ne de rolünüzü bajm Paris tunzm ataşelığımız tarafınbuyük sevgi ve alâkadır. Doğruşanslarımız çok ve kuvvetlidır. zevkleri eskiye nisbeten ne gıbi ı d a n s o n u n a k a d a r o y n a m a k l m k a . dan basına bir kokteyl tertib eBu ılk tecrübeden aldığnnu ders sunu isterseniz beni bu kadar he bir değişiklik gösteroüşür?» diye nına sahıbsiniz. Tiyatroda İse hef dılmışti. Defileden sonra ise Franerle yenı teşebbüslere girişmemız yecanlandıracak bir sualle karşı soruyorum. m o atmosferin içîndesiniz ve yüzanın eski büyuk elçisi S E. Moslaşacağımı tahmın etnvyorduın.» lâzımdır. Husnüniyet ve scbat Şu cevabı veriyor: larce göz sizi azami dikkaüe takib yö I/Hermıte'in zevcesi kısa faHeyecanı bıraz oLsaa geçtıkten oldukça bu konuda muvaöak olc Bugünkü tiyatro seyircısı eder kat çok manidar bir hitabede bumamak ve dâvamızı yürüunemek gerek zevk, gerek kültür seviyesi Bızde slnpmarun rı»den gerl kallundu. Şu sözlerinl iyice tarüb ıçın hiç bir sebeb yoktur. Mıttebakımından eskisi ile kıyas kabul | dığı haltkmdakl suolinlze gellnce» duşünürseniz tarafımızdan bir | e y şebbıslerden ve organizatörlerden, P (POMAT) etmıyecek derecede ilendir. Eski ı Sanatkâra para vermemek içln iiilâveye elbet lüzum yoktur: Enstıtü hoca ve talebel^ı ındea isden bir piyesi 23 gün oynardık rtfroa ile elâkaN İŞ'ST amatörler» «NEZLE «Parıs gibi, münakaşasız düntıkbalde daha da başarıiı tseler» *GRİP i Şimdı ise 70 defadan fazla oyna • havale edilinc*, lste böyle olur'» yada giyim ve zarafetm meıkezi, •DİSAGRISI ler beklıjoruz. nan piyeslere sık sık rastlanıyor. ( Değ"li sanatkâra son olarak bi» •ADALEK0HATİ1MASI modanın beşiği olan bir jehırde. •YANIKLA» Seyırcı ve temsil rekorlannı kıran I huziırsuzluk ha'^sı esen Şehir Tiılk defa olarak yabancı bir mıllet •GÜNEŞ YANIĞI piyesler ise herkesin malumudur j yatro<nı ıv ıslaîı etmek için ne ya•AAI.BÖCEK SOKHASI Kalkütada tramvay ücrstlerina zam vamlmasına kızan halk, tramvaylan devirmis. ve polıs* bombalarla bir moda defılesi yapmağa cür Ağa Hanın küçük çocuklan 1 •KESİK • i Eskıden halk yalruz facialardan hoş | pılmas gereMğıni fordrm. Gayriuz • YARALAR ; et etmektedir. Fakat hepuniz de yelken birincisi oldular lanırdı Ağır piyeslere kimse ge! J ıhtıjarî gözlen yaşardı ve: •PİSİK i gördük kl ve buradakl bütün •KA$INTI f mezdı. Munevverlere hitab eden ! « Önymüzdeki seneler alzha «EKZEMA i Lucerne, 23 (THA.) îsviçre Fransızlann hislerine tercüman olpiyesler rağbette değildL Bugün ' için doniLn noktasıdır. Vaziyet ya «ERGENtİK i duğuma emın olarak söylüyorum kürek ve yelken şampıyonası esna*DOMUK *< ise seyircinın kültür seviyesi her j duzelecek va büsbütün fenalaşaki, Türkler bu cesurane teçebb.us sında yelken yarışlarmda Isviçrede bakımdan çok yüksektir. Seylrcı I cak . Elbirliğile hareket eder v« •TM$TM S N A KULLAHILIR*i O R lerinde çok haklı imisler. Demek tahsilde bulunan Ağa Hanın iki FiATI : 75 Kr$. *^£ler eskıden lâalettayin yerlere gül | b'ze gösterılen teveccühe lâyık olbizım de bu sahada onlardan gö küçük çocuğu Kerim ve Emin yoduğü halde, bugün piyeslerdeki en i mağa çalisır«ak netice iyi olur. iVkriip öğreneceğımu çok jeyler var lelerde birlnciligi kazanmışlardır. ince bir espiri dahi gözden kaçmı j si takdi^de ŞehiT Tiyatrosu tarih» mıs...> yor, Bunlar ilerisi için hayırh alâ karışır. Fakat bu srada Devlet TlBir »porcu kafilesi «Hasanmetlerdir.> yatıosunun her bakımdan gayet Sanat hayatınm en enteresan ta müsbet bir şekilde çalıştığını k=ydağ» zirvesine çıkacak Ban milletleri cengâverliğimizle, Modern içtimai hayatın scmbolüdür raflarından biri de muhakkak kı, detmeliyün.» dedi. bazılarını sporculuğumuzla. bazıBor, (Hususl) Orta AnadoluOğrenmek istiyenler ıçm müralannı da misafirperverliğimizle fe nun en yüksek dağlarını tırmancaat saatleri, pazar haric, her gün tıh ve teshir edebiliriz, Fakat bun makta olan, Yusuf Aturgıl, F, ol lann hepsıne karnı tok olan Fran Güngör, Çetin Kayapolat, Ilhan 12 20 dır. Adres: Galatasaray sada, modadaki kabiliyetimiz, renk Hanoğlu, Ertuğrul Dayıoğludan mü Yeniçarşı No. 25, P. Panosyan. ve desenlerünizdeki zarafetimiz, rekkeb bir sporcu kafilesi Manisal m ^ Talebe İçin en kuvvetll, en müessir bir pro dan kazamıza gelmiştir. Dağcılar, paganda silâhımız olacakür. Fran Hasandağ rirvesine çıkacaklardır. ANTIDOT DANS Daktilo Aranıyor Korede son günlerde cereyan eden giddetli muharebelerden iki intfba: Yorgun bir Amertkan askeri De yaralı bir Çin Bir mall müessese için çok iyi ve süratli yazan daktilo lâzımdır. Lisan bilenler tercih edıliı» Istekhlerin durumlarını belırtecek bir yazı ile Istanbul 461 posta kutusuna müracaatleri KİRÂLK OD ^ Sultanahmed Şehid Mehmedpaşa yokuşu 21 numaralı eve müracaat. KAYIB Istanbul Emniyet «. eı Şu. beden aldı|ım 191« tieil numanlı ah. Uyetlmi kaybettim. Ycnlsini aUcafımdan eskislnln bükmü yoktur Garabet Çlçek Zonguldak Bslediyesinden ksaUnin 16 n a yıldönttmü vegileısUe Generai Franoo'ya kahramanlık 1 Belediyemizce satın alınan eski Halkevl binasının tamlr ve tevsü i$i kapalı zarf usulü ile eksiltmeye konulmuştur. B U A K Ş A M 2 Muhammen bedeli 43.013.50 liradır. 3 Geçıci teminatı 3226 liradır. 4 Ihalesi 13 ağustos 953 perşembe günü saat 11 de yapılacaktır. 5 İsteklüer ıhale tarihinden tatıl gunleri haric en az bir gün Gazinosunda evvel saat 14 e kadar beledıyeye müracaatte bulunarak Fen ݧleri Mudürlüğünden bir ehliyet vesikası talebinde bulunacaklardır. buluşuyoruz. Ancak istekli böyle bir talebde bulunabilmek için: a Beherinin ihale bedeli asgart 50.000.00 lira tutan ve mevzua mumasil veya müşabih olan Işlerden lâakal birini taahhüdü altmda v« müddeti içinde muvaifakıyetle bitirip teslim eylemi* bulunduğunu mübeyyin resm! bir vesikayı ibraz etmek, b Bir yüksek muhendıs ve mimarın taahhüd mevzuunda kenİki buçuk yaşında erkek çocuğa disini tevsik edeceğine dair noterden musaddak bir vekâletname ita bakacak bayan aranıyor. Isteklileeylemek, rin her gün Maçkada c Yukanda b fıkrasında yazılı Y. mühendis, Y. mimarın da bu taahhüd mevzuunda is,in başuıdan sonuna kadar istekliyl temsıl ve işi özel sartnamenin 4. maddesinde yazıldığı üz«re fi'len idare edeceğını mübeyyin ve belediyeye hitab eden bir taahhüdnamesini tevdi eylemek DOKTORLARA mecburiyetlndedir. 30 miliamperlık mükemmel 6 istekHlerin 2490 sayılı kanunun 32 nd maddesine g5re hazırsurette ısler Westinghousen hymcaklan teklif mektublannı teminat makbuzlarma koyarak ihale marka Rontgen âleti 4000 lısaatinden bir saat ev\el Beledıye Reisliğme vermeleri rava satılıktır. Öğleden ev7 Postada vuku bulacak gecikmeler nazan itibara alınmıyacaktır. vel Beşıktaj Akmazçeşme 8 Sartnamesi ZonanlHjık R«u^i«. i?o;oiirMr.^en bedelsiz olarak No. 363 e müracaat nudaİTMi Ur tanün edilebilir. C11026) CADDEBOSTON ÇOCUK BAKACAK BAYAN ARANIYOR