Catalog

Cl'MHURrVET 23 Temnnız 1949 I Mutlu bir yıldönümü 41 yıl evvel füigüıt =haberleri Hurriyetin ilânı Radyo ile şehir Yazan: Falk Tiirkmen 41 yıl evvel bugun, toplar atıla tarı elemanlarm \erdikleri dokurak, Turkıyenın her tarafında manlara gore karar vererek, vazımesrutıyet ılân olundu. Bu m^iud veti olduğundan diha vahım gosgunu idrak etmeK kolay olmadı terdı. Yıldız, Rumeli yılâ\ etlerıne Hurr ! ;ca, dılnjanın en bjyıik bsştan başa (Cemiyet) ın hâkım idcah savan her Turk muneusıı, o'duğuna hukmettı. Z ,ten Semsı onu elde etme': ıçın en az = 'n k u . Pcsanın katlindenberı telâ<; ıcırde vetlerle mucadele cta En ag r bas bi''unan vehunlı mustebıd 2 ncı kı altında, bıkmadan, yılmsan ve | IhTud. bu rapor uzerine, busbutun yorulmadan hedehne adım adın krı vuja duştu Şemsı Paşa, cah'l, > aklaştı v e nıhayet manevî taeı,' muta=Siib, Rumelide bır numaralı mılletının şeref'ı bas M gıvdırmel Yıldız taraftarı bir generaldı Hurğe muvaffak oldu Turk mılletın;, riveıDerver bır subav tarafmdan lâyık olduğu me\kıe \ukseltere< katlpdılmesı mustebıdleri yıld'rdığı tarıhte uhdeıne dusen en bjyu'i kadaı ınkılâb taraftar'arımn da vazıfeyı ba=arnrs oldu kuAei mpne\ı\csıni artti'mıstı. O Ikinci Hamid \e ıstibdad suada Mdnastır Valısı Hıfzı 3eym Dunyanın en buyUjs. tahnsızlı»ı Sadrazama sonderdığı bır rapor, vakendı kendımizi sevmektir. Her znetin :çvüz\ınu butün çıp'aklığıle buım.z, kım olursak olslım, nına anlatmi^ı baV'mından dıkkate şayet, ınsanlar ve olavlar halkasi îan bır \e.ıkHır ıçınde kucuk bır zerrejız. KendıŞajanı dikkat bir rapor nuzı sevmek ha^talığına tutulursak, Bu raporu hulâsaten bıldıriyobutun olavlara, kendı lehımıze teb runv dılı ıstıkamet ettırmeğe kalkar, «C 15 temmuz =ene 908 Nıjazı ve butun ınsanları da kendı menfaatı avenes.nın tutulması emır buyumıze kullanmağa çabaUrız kı, dun rulmakta ıse de Ittınad ve Terakki yada buna, maddeten imkân yok Cemiyetmin taraftarlan yalnız bu tur. Luzumsuz yere çırpımr durur adamdan ibaıet olmavıp butün suve netıcede bedbaht oluruz. Elı baylar \e halk cıa bunlarla beramızde dunvanın en buyük imkân berdır Dun Mınfnka Kumandanı ları ve salâhıyetlerı olsa gene bu Osman Paşaya \uku bulsn taarruzna muvaffak olamayız: 2 nci Ha la drhi bu hakıkat mc\dana çıkmid de olduğu gıbi... mıştır ki katılın ru^ulması şoyle ı O, kendını sevmek hastalığının dursun hakkında tahkıkat yapmaya muzmın bir şekline tutulmuştu. kimsede cesaret yoktur. Şuktu PaMemleketı değıl tahtını, mılletı de şanın başkanhğı altındaki tahkik ğll nefsını dusunurdu. Osmanlı Im komisyonu gizli tehdıdler karşısınpaıatorluğunun maddî, manevî bu da işten el çekmeğe mecbur oldutun varlığını, içiçe gırmış bu ıkl lar. Dağa çıkanlara nasıhat içın gayenın tahakkukuna sarfettıği gdnderdiğimız heyet de yarı yoldan halde, nihayet 23 temmuz 908 de, geri döndü. Başta ben olduğum 33 senehk gayret ıflâs etti. Mılletın halde bütün memurların hayatları hakkı teslım edılerek hurrıvet ılân tehlıkededir. Meselâ Osman Paşaya edıldı. sılâh atan subay, Padışahın resmî Rumelide dahilî vazijet telgrafını dinlemek uzere toplantıya Azmlıkların yekunu, Turklerın çağırılanlar arasından ayağa kalkıp Hufusundan fazla olan Eumelı vi silâhını komutanın uzerine boşaltlâyetlerınde, yıllardanberı (Babı tığı halde bu tutulmadıktan başka âlı) ce ıslahat namı altında bazı hakkında tahkikat yapmaj a bıle ceimtıyazlar kabul edılmış, yabancı saret eden olmadı Zabıta ve Adlikonsoloshanelerine, küçiık olçüde ye memur'arı da bu adamı takıb murakabe hakkı bile tanınmıştı. Dı etmiyeceklerini, zorlayacak olurğer vılâyetierdeki koyu istıbdad sak istifa edeceklerini bildiriyorlar. karşısında, buradaki nısbî ferahlık. Meşrutiyet fıkri efrad arasma da İttıhad ve Terakki cemıyetınin gızli yavılmış olduğundan âsılerı takıb faalıyetıne kısmen imkân veriyor için emır versek askerın âsılere sıdu Rumeli vilâyetlerindeki azınlık lâh atmıyacakları muhakkaktır. ların kultıir seviyelerıne denk gel Resneye sevkettiğımız 6 tabur bır mek üzere, mulkî ve askerî mfi adım ileri gıtmedı. Kumandanlan nevverlerımizden en guzidelerinin da aczini itıraf ediyor Şemsi Patercıhan bu vılâyetlerde tavzif e şanın şahsını muhafaza için getırdılmesı zarureti, Rumelide hürrı dığı Arnavudlarla jandarmalar, Payet taraftarlarının artmasını. sağlı şa>ı olduren suba>ın uzerine ateş yordu. İttıhad ve Terakki cemiyetı, emrini aldıkları halde sılâhlarınl bu munevverlerden faydalanmasını hava>a boşalttılar Gizli olarak öğbihakkın bildi. Bunları bjrer birer remîdiğine gore, Anadoludan geti(cemiyet) e mal ederek gizlice teş rılecek askeılerin de âsllere sılâh kilâtlandırdı. Artık (cemiyet) in atmıyacağı muhakkaktır. Bu kotu askert birliklerde ve sivil daireler durum yalnız Manastır Vılâyetıne de adamları olmuştu. Hıirriyet ta munhasır kalmayıp Selâmk ve Koraftarı ve mesrutıyet âşıkı bu gene sova da aynı haldedır. Işın vehaler arasında en kuvvetli bir şahsi meti her an bıraz daha artmakta yet de genc erkV,ıhrb kolağası ve etrafa sıravet etmekte olduğunMustafa Kemal Beydi. Selânikte dan daha vahim hdlerın zuhur et(cemiyet) in en guvendıği eleman memesi ıçın ıcab eden tedbırın lardandı. Rumeli vilâyetleri gencl ahnmasını sadaketle arzederım. Fer mufettişliğinin merkezi olan Selâ man > nik, aynı zamanda 4ttihad ve TeManastır Valısi1 Hıfzı rakki cemlyetinin de gizli merkezi Hurrnet nasıl ilân edildi? idı Mılletin kurtuluşunu beklevan İkıncı Hamıd korku içinde buher vatansever burava umid baela nalmasına rağmen Istıbdaddan komış, Selânık nazarlarda kutsal bır lay kolay vazgeçmek rıyetınde desenıbol halıne gelmişti. ğıldı. Rumelıye ıkmcı bır heyet Millette kımıldanmalar gondererek galeyamn içyuzunu (Cemıvet), 2 ncı Hamıdın, meş oğrenmek tasav\urunda> dı. Hattâ rutiyeti iade edeceğini hiç umma nisbeten mutedıl Sadrazam Ferıd dığından, ersrpc Hıhîlî bir ihtilâlle Paşayı uzaklaştırıp sıddet \e muhurriyetin elde edileceğine kanidı kavemet taraftarı Said Paşayı ış Fakat vaktin henüz gelmemiş ol başına getırmişti. Fakat bu sırada ittıhad ve Terakki Cemıjetı, buyuk duğunu da bılı ordu. Ingıltere ve Rusya arssında ya bır curet> gostererek gızlı ıken meypılan (Reval mülâkatı) nda, Tur dana çıktı. Bır kaç vüz kişıhk takiyenin taksimi yoluna gıdıldığıne raftarlarıle Se'ânık hukumet konadair, Avrupa basınmda kuvvetli ğını basıp vazıjete hâkım gıbı oldu akısler uyanınca artık yalnız «ce Bu muvakkat durumun içyuzu Yıîmiyet» değıl, vatanssver her Turk dıza aksetme\e fırsat kaîmadan 23' münevveri bir an evvel bu işin hal 7/908 de bır telgraf çekerek Meşıutıyetın ılânını ıstedı Ultımatom ledilmesi için sabırsızlanıyordu. edasını taşıyan bu telgraf, hasta Nıhayet 6/7/908 de, Manastır viHukumdarı busbutun perişan ettı lâyetine bağlı Resne kasabasında Nihayet uykusuz gecen bu gecenin Kolağası Niyazi Bey pivade kıt'asabahma karşı artık huırivetin dolanndan seçtiği 200 silâhh vatanseğumu şerefıne toplar atılıyordu. verle dağa çıkarak istibdada karşı fiilî harekete geçti. Ve bir beyanIkinci Hamid kerhan Meşrutiyename neşrettı. Bu, daha ziyade tin ılânma karar vermıştı. Yıldız munferid bir hâdise ıdi. Selâmktekı tarafmdan hurriyetin verılmesınde Erkânıharb Bınbaşısı Enver Bey ne derece samımıyetsızlık varsa, ise, bir iki arkadaşile birlikte Se bunun mıllet tarafmdan istenıp lânıkten har^ketle, demiryolu bo alınmasmda da o derece bır samıyundaki, 3 uncü ordu birlıklerini mıvet vardı. dolaşarak onlsrı İstibdad aleyhine Çıldırırcasuıa sevinen halk, günkıyama tesvık ettı Bu sondaj, u lerce bajram >aptı. Impaıatoıluğun mıd'n fevkınde netıce \erdığmden dort bucağında istıbdad telın edıl(cemiyet) in kuvvei maneviyesi di. arttı. Artık halk, İstibdada karşı İşte bugün 41 inci yılddnümdnü galevan halıne gelmışti Nıjazi Bey idrak ettığımız bu mubarek gunu, harekâtı da suratle ınkışaf ediyor, her vatansever lurk unutmnacaksıvil halk ve jandarma bırliklerm tır. Şışlı tepesınde dıkılen âbide de den, bu fedailere katılanların sa onun maddî bir hatırası olarak duyısı gunden gune artıyordu. ruyor. Zaten ısmi de (Ebedi HurRumeli vilâyetlerindeki bu kımıl riyet) âbıdesı değil midir?. danmalar, Yıldız Sarayını telâşa du;urduğunden vazıyetı mahallınÖLÜM de ınceleyerek rapor etmek üzere Eşim v e babamız SUPHİ BEREKET S°lâniğe bir tahkik heyeti gonderıldı. Fakat (Cemiyet) in her ta 2171949 perşembe gunu Hakkın ralırafta elemanlan olduğundan Selâ metlne kavıısmuştur. Hataydaki alle iüktem Genel Mufettı=lık ile i#)ir kabristanına defnedilmek uzcre 2471949 pazar gunu saat 10 da Haydarpaliğı yapmak zorunda olan tahkik jadan hareket eden trenle nakledılecekheyeM buradaki Meşrutiyet taraf tir. Eş ve GÖRÜŞLER Dİ S t \ € E L E R f toplantcları Ikinci kafile de dun şehrimize geldi ve Ankara^a hareket etti Ankaraaa vapılacak olan «Radvo ile Şehır Toplantıları» nda hazır bulunacak AmeriKan hevetınm 28 kışılık ikincı kafıle^ı de, dun saba'ı şeJıımıze gelmıtiı Keyet azatarı dun sabah ^ h n gezmışler ve 03le yemeğmi Paık Otelde yemişleıdır. Oğleden sonra da camıleri ?ezen hejet, aksam saat 17 de Deslet Havayollarının tesis ettığı bır uçakıa Ankaraj a hareket etmıstır Bir Amerikan askerî hava heyeti geldi Amerıka Bırleşık Devletlerı Hava KuvveUerı Nakliye Bırlığınden 10 kışilık bir grup, dün saat 19 da Cnnslellatton» tıpı. dbrt motörlü askeri bir uçakla şehr mıze gelmıştır Amerıka Hava Kuv\ctlori Askrrı Nakbye Bırlikleri Komutanı Laurence S Kutteruı başkanlığındakı he>ette dort general, uç albay, bir yarbay bır bınbaşı ile bir yüıbaşı ve uçak murettebatı vardır Hava kuvvetlerl hevetl, tehrimıze gelmeden et^rel, Groenland tngiltere Batı Almanya, Fransa ve V uran stanı zıyaret etmıç \ e Ansrikan ha/a kuvvctlerının nakliye uslerinl ttftış ^tmıştır Memleketlmıze ise radece bır ııezaket 21yaretl yapmaktadırlar. He>et, $ehrimızd'n bugun haıeket edecek ve Suudi Arabıstana gidecektir. Hilmi Uranın Parti temasları C H. Partisi Genel Başkan Vekıli HUmı Uran, dun ogleden sonra C H Partisi tstanbul Merkez binasına gıderek, Partı Mufettısı Prof Dr. Sadi Irmakla uzun suren bir gorüşme yapmıstır, Pakistan Elçisi, Valiyi ziyaret etti Pakistan Büyuk Elçısl Mlan Beşlr. dun Vilâyetta Vall ve Beledıye Reısi Dr. Lutii Kırdarı ziyaret etmıstır. Telefon tesis masraflan Telefon tesis masraflarının 200 Hradan 250 lıraya çıkarılması karsısında telefon alacakların tenkidleri artmıstır. Telefon Idareri, bu paranın taksıtle alınması hususunda tetktkler yapmaktadır. Kongrelerde, konfeıansla^da, plâjlarda, su şehirlerınde gezıntıler, tetkık ve nıhayet kejıf sejahatlerı mevsımındeyız Harb sonundanoe 1 : ieneden seneje turlu vesılelerle s€\ahatler havlı çoğaldı. Dunjanm bı j uk bir kısmında seyahat etmek oynarken bır taraftan da şu bedve teşkilâtla mılletler arasında tehattâ ne hava ne kara yolu ile or baht dunyanın bır kısmını olsun mın etmeğe çahştığı derin ve yata«ndan geçıp gıtmek bıle o top aıktatorluk denılen belâaan koı axından anlaşmaları terrun edecek ıakların mutlak hâkımlerı gıb' du "nak ıc^n f sebılulIaT careler dusuo'anİPidır Ne >d7ik kı bu tanısıp şunm yenlere yasak o'maına ıag 'nuyorlar Hattâ Ingılteıe Işçı Paranlasma teşeb'ou^lerıne demır jeıda men dunyanın dığer kısmında oyle tısının kapıtalızm âirmıne ettıgı arka<=ındakı mılktler ıştırak edeDir konuşma, gorusme, konfeıans, fenalıkları tesbıtle netıcede sosvamedıler. Edemezlerdı de, zaten aeladyo yarenluclerı va ki adeta oun lızmın de komumzm demek oldjmır peıde ismı bu ıştirakın mumvanın tekrar XVII. ssırdakı buyuk ğunu iddia etmek garabetıne kadar kan olamıyacağmı gostermeğe kâr sevahatler ve keşıfler aevnne don \a ı>orlar. fı aeğıl mıdır? Bırleşmiş MılleJer dugu hı^sını verıyor. Nuh m geDıger taraftan ıliTide, bılha^^a Be> annamesinde veto denılen hukmiiinı aramağa çıkan âlırrlerden ılrrın son terakkılerının teknıge me yer verıldiğı dakıkadan ıUtutunuz da bazan cıddî, bazan pek tatbıkmdakı j enıhklerı gormek ıc n baren bır avnhşın vukua gelece<;udan vesıleleı'e meTileketleı a n ılmın ve tekn^gın yukselmiş olduau gınden şuphe ^ılemezdı Fakat ne =ında gezıntiler yapan ekserısı "sa memleketlere doğru dovız darhgıyapalım kı vetosuz Bırleşık Mılletnayici, muhendıs, iktısadcı, bazai na rağmen oyle bır akıntı oluvor ler Cemiyeti kurmaya nedense da mutefekkır, şaT kımseler değ'l kı bu kafılelerın a* d r t n ı bazılaıi sımdr e kadar muvaffak olunamabovle tat 1 zamanında hattâ k"= memleîete get.^ eceklerı kurkle. riı Bunun sebeblermı burada araşme\Mmınde bılo taraf taıaf dola elma=lar ıçm, bazı'.arı da yenı venı tırma>ı bır tarafa bırakahm. Sadece şıyorlar. Kımısı tavyarelere binıp fıkirler usuüer teknıkler bakımınfıkrî ve mane/î sahada faal olan on dort devletm ıdare merkezını dan dort gozle bekhyoılar. Nıhavet Unesco'vu bıle boykot eden vetocu dolaşarak sıya^ete d^ir murakaşa gero<c resmî, veya hu=usî bahans ve taraf da kendıne gore sebebler goslar (sankı o memleketlerde bu mu vesJelerle yapılan bu seyahatlerl; terıyoı Memleketının sıyaietını htr naka=alar ekbikmış gıbı) açıyor; ve gerek harbin ^^nunda kurulan turlu tecavuze karşı mudafaa etmek kımısi elde plâklar rad>olar ıçın Bırleşmiş Milletlerın en mubareK ve dunya petrollarımn aslan paylaibeşer dakAahk nutuklar aıaştırı bır şubesinin • > ani Unesco'nun mıl ımdan birini almak icın kavi temıyor, kımısi medenı ette pek ılerı lctleıaıası fıkır, sanat ve maar'f natlı bır vazıyette bulunmavı ıstegıtmiş sayılamıyacak memleketler münasebetlerı ve seri mem'cke*dığını söyîuyor ve bu teminatın den birini seçerek bilmem ne ce lerde yardıra teskılâtı vcılclerıle nerelere kadar varacağını bir turlu miyetı namına ıktısad bakımından memleketler arasında mekık dokuifade etmeden altta, ustte, sağda, tetkıkle o memleketı kurtarmak yan murahhasları sayesınde mılsolda bir emniyet sahasını teşkıle içın kıtab kadar raporlar yazıyor letlerarası tanışma ve anlaşmalarJa kalkışıyor. Emniyet ve petrol poliDığerleri de yer yer toplanarak buyuk bir gelışme temın edıleceğıtıkası usullerinde esascn mahir olan dunya devleti, Avrupa bırlıği fıkrı ni bekleyemez'miv ız 9 Hususî, reskarşı taraf da bu yeni emniyet sani münakaşa ile zıhmleri açmaga mî, yaııresmî (Unesco) gıbı bu tethası pohtıkacuının Avrupa ortalaçalışıyor; bir kısmı da hur fıkırlerı kık sevahatlerinın ve hatta kevıf rına kadar bılfıil ve Sarı denıze kabütun dünyada yaymak için en sej ahatlerınin bu hususta faydadar maddî ve manevî propaganda moda plâjlardan birinde toplanarak sını inkâr etmek hakıkste gdz yumile bılkuvve yuruyuşunü dünya çafıkirler mubadelesine çalışıyor ve mak olur: Oğrenecek bir şey arapında bir uçuncu çarpışmanın öncu bir taraftan kumlarda, gazınolarda j a n milletler ferdlerinın oğretecek haıeketleri gibi sayarak turlü türbir şeyi olan mılletler ferdlerıle lu hazırlanmalara başlamakta kentemasa gelmeleri almak kabılıyetı dıni haklı goruyor. İşte bir taolanlara hiç şüphesiz bir şeyler ve raftan sulh konferanslar'nda •otureceği gibi vermek kabılıyetı olan rup, söylenip söylenip kalkıp gilar da asla bılmed'kleri memleket dihrken» dığer taraftan perde dıler hakkında bu temaslardan isti şındaki milletlerın verdığı paralarfade edeceklerdır. la kurulan mu&zzam teşkılâtile UIşte bu temasların en muhim ve nesco başta olmak uzere uraumi en jumullusu muhakkak ki Unes sulha yol arayan cemıyetler çahşırco'nun merk°zi ve millî komiteıeu ken realitenın büyüğü, milletlervası'asıle vukua gelen temasbrla arası hurrıyeti ve ancak onun sa Ne iyi olurdu . . . A. Yazan ADNAN AD1VAR 1 23 Temmuz ırk bir j ü once eski takvimle 11, veni takviml' 24 temmuz cuma gun a Moda deniz hamamının onunde bn sandalda gazetc okuvorduro. Birinci sutunun baştarafuıda, şimdı metnıni unuttuğum kısa bir resmî tebliğ. Kanunu Esasinin tatbikı hakkmdaki bir iradei senije sadir olduğundan bahsedivordu. O zatnanlar Kananu Esasiji halk çoktan unutmuştu. Ikinci Abdulhamid tahta çıktıktan kısa bir muddet sonra, Mebusan ve Ajan Meclislerini kapatmış, bir daha açmamıştı. 30 vıldan fazla bir muddet Kanunu Esasi, jalnız Devlet Salnamelerinın baş sahifelerıni işgal eder; fakat kimse Kanunu Esasi, Meşrutiv et, Huırivet, Mebusan Meclisi sozlerini ağzına alamazdı Bu sozleri ağızdan kavirmanın en hafif cezası, o zamanki tâbirile tantuna gitmek; jani surulmekri. Gunahsız ve masum insanlar, kızıl fesli hafijelerin verdikleri jurnallara inaııan vehham padişah tarafmdan, İstanbuldan uzaklaştırılarak memleketin nıulıtelıf yerlennde «ikamete memuı» edilirlerdi. Bu kuçuk resmî tebliği ve iradei senivevi okuvunca, gencliğirae rağmen, işin ehemmiv etini kavradım. Çunku o tarihte, bir yıldanberi Matbuat Mudurluğunde çalışıyor, her gun Fransız ve Belcika gazetclerini okuyor ve bize aid haberleri turkçeje çev iriv ordum. Bir muddettenbcri Paıis ve Bruksel gazeteleıi haricde ve Makedonvadaki genc Turklerin Padişaha karşı bazı hareketlerde bulunduMaruıı ve kararlar aldıklaıını haber verijorlardı. Bir kaç gun once tercume cttığim haberlerin birinde «Padişahın h a l ı . karaıı da vardı. O zamanki Matbuat Muduru. bilmem neden kendisine kılkuyruk unvanı veri'mış olan Ebu Mukbil Kemal Bey, bu tercumenin musveddesini okurken «Padişahın hali» sozunun ustunu kırmızı kalemile çizmeğe cesaret edememiş ve etrafını çevirmekle iktifa etmişti. Sonra bu yazıyı alıp, her akşam vaptığı gibi, Sarava goturmuştu. Fransız gazetelerinde okuyup tercume ettiğim bu haberlerden sonra o resmî tebliği okuyunca ışi anladım. Abdulhamid, genc Turklerin tazvikı karşısında jok ettiği Mejrutiyete tekrar can vermek ıstivor, jahud övle gorunuyordu. O gım Istanbula inenler, cuma selâmlığma giden askerlerin ve bilha^sa Plevne nişancı taburunun butun guzergâhtaki halk tarafmdan şiddelle alkışlandığmı gormuşlerdi. Gerçi halk, her cuma gunu, Yenicami merdivrnleri ve Tophaneden itibarcn Beşiktaşa kadar butun sedlerde top'snarak askerin geçişini seyrederdi ama alkışlamak âdcti vokru. O gün akşamüstü ve ertesl giin resmî tcbliğin ne demek olduğunu bilenler bilmi>enlere anlattı ve tafsi'ât vercn gazeteler, sabahtan akjama kadar basılarak kapışıldı. Padişahın istibdadından jılguı İstanbul, gorulmemiş bir hejecanla dalgalanmava başlamıştı. Koca şehiin her koşesi «yaşasın hurrivet!. naralarile inliyordu. Yer yer nutuklar irad edilijordu. Bu satırların o zaman 20 yaşında bir genc olan muharriri de Galatasaravh Halii adında uzun boylu bir arkadaşının omuzuna çıkarak Kuşdili çavııuıda toplanan kalababğa bir nutuk sovlemiş ve Ha> darpaşadaki Askerî Tıbbije Mektebine gitmeyi teklif etmişti. Tıbbive Mektebine gittik, «Yaşasın hurriyet!» di>e bağırıp çağırdık. Oradan donduk, Moda>a gittik. Oradaki gazınolarda Hamidive marşuu çaldırdık. Gene «laşasın hurrivet. dive bağırdık. Eıtesi gunu Bejoğluna, Tepebaşı bahçesine koştuk. Orada da hevecanlı nutuklar, yaşasın huıriyetler, marşlardan sonra, ınuazzam bir kafile halinde Harbiye Mektebine gittik. Harbiyelileri dışarı çıkmava ve bize iltihaka davet ertik. Disipline riavet eden Harbiveliler çıkmadılar; yalnız nutuklar soylediler. O tarihte Mulâzim rutbesile Erkânıharbi\ e sınıflarında buiunan, şimdi emekliye ayrılmış olan generallerimizden meselâ Mumtaz Paşa o hevecanlı aksamı pek iyi hatırlarlar. Bu taşkm hevecan ve sevinc havası gunlerce, haftalarca devam etti. Dk gunlerde oğrendik ki Enver ve Niyazi Bevler, kıt'alarile beraber Manashrda dağa rıkmışlar ve Atıf Bey, Padişah tarafmdan hareketi bastırmağa memur edilen Şemsl Paşayı, içtima halinde buiunan askeri birliklerin onunde vurup bldürmüş; Padişaha çekilen . j a Meşrutiv eti ilân edersin, yahud da İstanbul uzerine yurujoruz» tarzmdaki telgraflar, Sultan Hamidi korkutmuş ve o tebliği neşretmek zorunda bırakmış. Hâdise 1023 temmuzda vukua geldiği için, o gun resmî Hurriyet bayramı olarak Cumhuriyct yıllarına kadar kutlandı. Şimdi bu inküab gunu, gayriresmi olarak tekrar kutlanıyor. RAMAZAN : 26 jesmde tahakkuk edebıîecek olan samımıyetı orten demırh ve demırsız perc'.eler olduğunu gormemek kabıl değildır Emruyet korkusu adı altında hukiım suren şuphe, hırs ve karşıhkh itımadsızlık yerıne kanaat, husnu nıyet, mutekabıl itımad kaim olsaydı da beşarıyet biraz rahat etseydi ne ivı oluıdu NTe iyi olurdu bu?ıın butun dıınvanın elleıiııdc dolaşan ve Fikretın dedıgi gıbi bue en doğru, en guzel ornek dıve geçnu? zamanı gostererek gelecek gıınlerin geçen geceden farkı >ok, hukmu >ok zehabını veren ve di§lek ağzında daima kanlar kopuren» tarîh yerine Unesco'nun tasav\ur etliği garazsız, ıvaz<;i7, bitaraf ve miHetlerin ınedeniyetlerini, medenî mucsseselerini. insanlığın hizmetierini ön plâna alan bir tarih yazılmış olsavdı ve işte bu ve yalnız bu «taıilılcn koıkıı. dıve bir mefhum railletlerin bağrında yer tutsaydı. Ve gene ne ıyı olurdu, medenî bir dostluk, umumî bır sulh ve salâha varmak çarelerini siyaset entııkalaı ından, dıplomasi oyunlarından âzâde ıçtımaî ve ahlâkî ıhmler çerçevesı ıçınde arayacak ve belki gunun birinde bulacak olan muessese'cre ıstııak etmıverek dunyann yıllardanberi hasret çektiği huzur ve rahat Vollarını kapamak ısteyenler, isımlerinin bır gun gelecek bu yeni tarih dedığimız âbıdenm kara levhalarına ateşten harflerle kazınacağmı duşunselerdi. Şoyle bir de dunya çapından memleket çapma inersek hurrıjet ve butun sınıflar arasında ıçtimai adalet ve musavat esasına dayanarak her şeyden evvel kuvvet siyaseti yerine kanun kuvvetini koyan ve Lincoln'un meşhur formülıle • halk tarafmdan, halk için, halktan kurulan idare» dıye tarif olunan demokrasiyi hepimiz bu turlu anladıktan sonra ancak onun mudafaası için çalışmayıp da onu karışık, gırift yollara suruklemek isteyenler de aynı tarıhin sahifelerıne aynı kalem ve aynı harflerle yazılacaklarını duşunselerdi ne iyı olurdu... A. ADNANADIVAR Filistine muhaceret •Sarıcam» motoru dün aksam 150 kışılık bır Yahudı kafılesıle Hayfaja nutcveccıhen hareket etmıstır. I CAMİLERİMİZ 28: LALELt CAMIİ Turk mımaritlnın ınkıraz d c ı i n d e Nuruosmanı\e>ı takiben yapılan bır camidır Orta kubbeyı dlrekler uzerındekı kemer taşır Bırer ierıfelı ıkı mınaresı vardır. Uçuncu Mustafa tarafmdan 1763 te inşa edilmiştir. Sokak üzerinde bır sebil ve yanında bır turbe vardır kı bunda Uçuncu HusUfa ile oglu UÇI.ÛCU Selım medfundur. Bu camı, harab olmaga vuz tutmuş bır vazıjettedır. Cıvaıında medre»esı ve ımareü vardır. İbrahim Mütefcrrikanın mezan Basın Teknlayenleri Sendıkası, Turkıjede matbaacılığın kurucusu olan İbrahim Muteferııka nın TuneldeKi Mevle\ı tekKesı bahçesınde bakımsız b*r halde buiunan mezar tasını tenuzleunıs \e kabrın etrafındaki demır parmaklıkları boyatmıştır. GÜNÜN NEVZULARlj t •Radyo ile şehir toplantılan» adıle tanınmış Amerikan radyo gruIstanbul Beledıyesı Iktısad Mudurlupu bu hafta memleketımızın mısağu, son gunlerde, sejjar satıcıUrın ve fıri bulunuyor. «Hurrıyet çanı dunışportacıların çogaldıklarını, hatta 29 MAHMLDPAŞA CAMIİ Is ya etrafında çalıyor> ismı altında anacaddelerı ışgal etlıklerınl tesbıt et toiıbulun en eskı camıdtr Kapısındakı mıstır Iktısad Mudurluğu. bun> ı ı n arabca kıtabede S67 (14İ3) tarıhı var butun dunyayı dolaşacak olan bu daha fazla çogalmalarının or.une geç dır. grup İngıltere, Fransa, Almanya, r eK maksadıle ruhsat vergılerım arttırFatıhın sadnâzamı Mahmud Pasa ta Avusturya ve İtalyadan sonra Turmaya karar vermıştır. raf ından japtırılmıştır. kıyeye gelmıştır. Burada 27 temOrtada ikı yıoksek kubbesı, yanların muza kadar kalacak, sonra Telâviv, Şehirdeki boş arsalar da uçer kubbe ve methalınde sağlı, solBeledıje, şehrlmızdekı boş arsaları Iskenderıye, Beyrut, Şam, Karaşı, lu ıkışer kuobesı vardır. Son cemaat te«pıt etmış \ e planlarını Bayındırlık' jerı beş kuobelı bır revaktır B j ı u n Yeni Delhi, Kalküta, Manılla, TokBakanlıgma gondermıştır Beledıje, mermer duvar aksamı ve kemerlerı son yo ve Honolulu yolu ile Amerıkaya bu arsaları ucuz fıatla fakır halka saradan japılmıştır. Hunkâr maha'Ime donecektır. Grupun Turkıye haktacak \e bo>lece gecekonduların genışçıkan rampa da sonradan ılave olun kındaki konuşrnası 16 ağustosta Alfm" ne mam olacaktır. muştur. Camım mıhrab tarafındakı merıkan radyolarıle yapılacaktır Mahmud Pasa turbesı haricen IstanKoylerde değirmencilik ve bulda eşi olmıyan taşa >erleştınlmi5 Heyet, Rusya, Lehıstan ve Yugosmarangozluk kurslan açıh>nr çını tezMnatı havidır Kapısımn j a lavyaya da gıtmek istemiş, fakat o Mıllî Egıtım Bakanlığı, Dogu lllerı nındaki 1199 (1785 M ) tarıhlı ikıncı memleketlerden musaade elde edekalkınması plânı gereğınce, Ağrı, Bıt bır kıtaheye nazaran 1766 zelzeles.nden mpmıştıı lı« Bıngol, Elâzığ, Çoruh Dıjarbakır, sonra tamır olunduğuna hukmolunabıTown Meetıng (şehir toplantısı) Erzurum, Hakkari, Gumushane, Surd, lır. , Mardın, Kars, Urfa TunceU ve Edırne munakasaları AmTikada New Enillennde koy demlrcıbgi \ e marangoz30 MEHMEDAĞA CAJHI Kara gland eyaletınde başlamış bır fıluk kurslan açmaya karar \erm stır guınrukte bır kubbeli bır camıdır. Bu an'anevi Bu suretle, kurs sajısı 68 ı bulmuştur. kubbe>ı, duvarlara bıuşık sekız ayak kır ananesıdır Bu eski Dıger taraftan Bakanlığın yayınladıgı ü/erındekı kemerler taşımaktadır. Ko bugunun fıkır havatma George V. bır tamıme gore, yirmı sekız hafta su şelerde dort ve mıhrabın üzerinde de Denny Jr çıkarmıştır. recek olan bu kurslara, on uç jaşın bır jarım kubbe vardır Son cemsat 1922 de North Carolina univerdan yukaıı her kojlu çocugu de\am jeri bes kubbelıdır. Bır mınarelıdır. sıtesmden mezun olan Mr Denny edebılecektır. 1585 tarıhınde mımar Davud Aga t s evvelâ rejı^orluk yapmış, daha rafından ınşa olunmustur 16 yaşmda bir genc, odasımn sonra Brood^av 'dakı tıyatrolardan Bânısı olan Kızlararağı Mehmed Ağa tavanına asılı bulundu Fa1590 da vefat etmıstır ki, turbesı de birinde aktorluğe baslamıştır kat çok geçmeden daha derın Dir Ej ,bde, Balıkçıbakkal Sokağında o U oradadır. ran 16 yasında Şahın adında bir çocuk, fıkır hajatına girmek ıhtiyacını duy 31MESİHPAŞA CAMİI Hırkaiodasımn tavanına asılı bır halde bumuş ve Columbıa universıtesinın şerıf cuarındadır Çok harab olmuş lunmustur. Yapılan tahkıkat »onunda Kubbe kurşunları ça gece derslerine devam etmıstır. O Şahının bır kaza netlcesınde asılı kal bir vazıyettedır NevYorktaki Town Hall lınmı; pencereleri kınlmıştır. Mlna sırada dıgı anlaşılmış, cesedı muayene eden çekmiş, Adalet doktoru, gomulmesıne ruhsat re^ının şerıfesınden yukarısı yıkıtaıış kültur kurumu alâkasını tır. 1894 zelzelesındenberi bu halde oranın faaliyetinde iızerıne buyuk vermıştır. dır. bir vazife yuklenmiştir. Alacak meselesi yüzünden " Orta kubbesirun ıki yanında uçer Denn>'nin nazarında Amerikanm yaralama kubbeli yan sofaları vardır. Kafe<;lı Bejazıdda, Yeniçenler caddesındekı mermer mimben ve mıhrabın yanların eski şehir meclisi toplantıları memuzerındekl çinih leketin en kıymeth haklarım teşkıl Yıldız otelınde oturan Ethem Alı ile da ve pencerelenn her koyde, buyuk bir el çıngırağuıı Taksımde, Dolabderede oturan Hamid tezyınat on altıncı asra aıd gayct nefîs eden soz ve toplanma hurriyetlerıçalarak dolaşan bır tellâl butun Hacıhan, bır alacak mesele» juzunden eserlerdır. nın en kuvvetli timsali idi. Bu topkavgaya tutuştnuşlaf, kavga sonunda halkı şehır meclisi toplantılarına Kspısındaki turkçe kıtabeye gore 994 lantıları yenıden ıhya etmeyı duEthem, Hamldi tornavıda ile yarala (3586 M ) tarıhınde inşa edılmıştır Caişürake ve dıledığı gıbı konuşup mıştır mi, Üçuncıı Murad zamanında bır mud şunen Denny şoyle bir plân kurdu: diledıği gibi rey vermeye davet edet sadnâzam olan Hadım Mehmed MeGunün mevzuu olan meseleler Limanda bir çarpışma ıderdi sıh Paşa tarafmdan yaptırılmıştır. uzeımde muhtelıf goruşlerın muLiman Işletaeslnın 9 numara'ı roBugun bu çan Amerıkan Radyo Kendısımn mezan camıın avlusundadır morkoru dün cTunçer» motorune çarpme=sıllerini radyonun başma geti şirketı (ABC) nın 265 istasyonu uEtrafında harab medresesının duvarları mış ve bastonun* kırmıstır. tnsanca recek ve seslerini butun memleke zerınden her salı gecesi memlekevardır. za\ıat yoktur. te duyurtacaktı. tin her tarafmdan duyuluyor ve Boğazda yüzme müsabakalan Bu duşunce 1945 senesi mayıs a vatandaşları radyo başma toplanaNAMAZ VAKİTLERİ Istanbul Yuzme Ihtısas Kulubunun jmda tahakkuk etti ve o gun ılk rak muhtelıf fikir munakaşalarına tertib etüğı Boğazda karşıdan karsı>a radyoda şehir toplantısı» havaya iştırake çağırıyor. juzme müsabakalan 24 temmuz pazar > ayıldı. sabahı saat 10 da yapılacaktır Bu müBu şehır toplantısı konuşmalasabakalarda kuçukler ve ortalar, Ru*** rında muhtelıf konular uzeruıde melıhısar Kandıllı arasında ve buV. J 5 46 13 20 17 18 20 34 22 28 3 40 Eundan üç yuz sene evvel Ame baska başka goruslere sahıb buiuyukler, Kandıllıden Ortakoyde Ku'ube yuzeceklerdir. E. | 9 13 4 46 8 43 12 00 1 54 7 06 rikanm New England (Yeni Ingıl nan mutehassıs kımseler, siyaset tere) ısmini taşıyan bolgesındeki adamları radyo başına gelır ve oraKürek teşvik müsabakalan Beden Terbiyesı Mudürluğundenda fikrıni izah ettiği gıbi, toplantıBolge kurek te$\ık müsabakalan, da buiunan halkın da suallerıne ce2471949 pazar gunu saat 13 te Modada vab verir. Bu munakasaları her 2 000 metre üzerınden, şamandıra dohafta mılyonlarca Amerıkalı dınler. nuşlu olarak yapılacaktır. Aşağıda Aşağı Orta A1& ısımleri jazılı hakem arkadaşlann bellı On dort sene içinde şehir toplanBuğdaydan 47 68 56 gun ve saatte Modada Deniz Kulubu tısı programında konuşan hukumet Raft'mda bulunmaları rica olunur. RıArpadan 73 88 85 temsilcileri .işçiler, iş verenler, fen, za Sueri, AdU Üçer, Celâl Karpat. BehÜzümden 263 292 350 sanat ve eğitim adamları gibi kımzad Ba>dar, Husameddın Baltaoğlu, Hurmadan 670 730 700 Bedrı Koray, Osman Kıyatovıç Huseselerin sayısı 2 binden fazladır. Bu Hava Kurumumuzun pek ehemmiyetli olan varlığı, yurdu mıiddet azrfında 561 şehır toplantısı yın Ozan, Nedım Ulbatur, Rıza Sozermuzun hayrına masruf buiunan pek şerefli, pek lüzumlu hizmet yapılmıştır ki münakaşa edılen alp, Iskender Songur. ieri herkesçe malumdur Kızılay Kurumunun bır kısım yardıma mevzular arasında şunlar da var1 Klubümüz Büyükada şubesinin; üve ve mısrfııleri için tertib muhtac vatandaşîarımızm imdadlarma nasıl koşup durduğu da dır: ettiği yıllık balo 30 Temmuz 1949 Cumartesi gecesi verilecekür. T Küçük Haberler J SÜkran ile görülmektedır Çocuk Esirgeme Kurumunun korun2 Donuş için vapur temin edilmiştir. «Amerika hangisin1 seçecek: Fa ( 3 Elbise mecburidir. •k LÜBN4N1N Ankara Elçısı ibrahim rnaya muhtac bır nice vatan yavruları hakkındaki pek şefkatlı şizm mi, komunizm mı, sosyalizm himayesi de takdırlere şayan bulunmaktadır Bınaenaleyh aldığı El Ohdam, dun sehrımize gelmiçür. mi, demokrasi mi'», «Barışa gotüteberriiatı elde ettığı nakdî muavenetı bu ikı Kurum ile araların* BIR muddettenberı memlcketım»zde buiunan eski Alman AmıraUennden da payiaşan Havs Kurumumuza her vesile ile yardımda bulun ren yol hangisidır?», «İçtimaî emVon Der Marvıch, dun şehrımızden a j rr.ak h.zım IÇJI vatfinı. ıçtımaî, meşkur bır vazıfedır Bu hususu niyetin doğurduğu meseleler», «Barılmıçtır. sayın ah&]%mıze ve b ıhsssa malî durumlan musaıd olan dindaş sın hurrıyeti nedır?», «DemokrasiBu akşam Mubarek Kadır Gecesi dolayısıle * MILLÎ Eğitim Mudurluiü Üskünin hakıkî manası nedir?», «Yırdar Kız L'^^ının barındıgı bınayı ge .arımı7= ehemmıyetle arz ile sadakai tıtrın şehrimize aıd miktarı minci asır medeniyeti insanlığı telân olunur (10629) nıslttmeğe karar vermıştır Bınanm kâmul ettırmış mıdır9> «Istıkbalden cıvarm» bırkaç pavıyon uâve edılece^ I Sayın halkunıza arzederiz. Istanbul Müftülüğü ne ümid edebüiriz?>, ür. Sejjar satıcıların ruhsat vergileri arttırılıyor Radyo şehir toplantısı nedir? İstanbulda sadakai fıtrın miktarı AIVADOLIT KLİJBÜ MÜDÜRLÜĞÜNDEN: TEPEPAŞI BAHOESİ MUDIRIYETINDEN BAHÇEMİZ KAPALIDIR Şehır toplantılarında konusan meşhur simalar arasında bühas^a şunları zıkredebılınz: Louıs Bromfıed, Pearl Buck, Wılliam Bullitt, Eddie Cantor, John Gunther, La Guardıa, Emıl Lud• W ı g , Jan Masaryk, Harold Stassen, Robert Taft, Dorothy Thompson, Barbara Ward, H. G. Wells, Wendell Wıllkıe. Radyo şehır toplantısmın merkezi NewYorktakı To^n Hall bınasıdır. Bu kultur ve terbıve muessesesınde tertib edılen konferans, konser, toplantı ve dersler eylul ortasmdan hazıran sonuna kadar her gun devam eder. Binada 1500 kisılık bir konferans salonu, ayrıca lokauta ve oturma salonları vardır. Radyo şehir toplantısı programlan umumiyetle bu bmadan yayılmakla beraber, yarısma yakın bır kısmı da diğer buyuk şehirlerde tertib edilen toplantılardan verilır. Muhtelıf şehirlerde aynı şekilde kulubler kurulmuştur ki buralara aza olanlar günun mevzularını münakaşa ve takıb ederler. Şehir toplantısı Amerıka dışına ılk defa olarak 1943 ekım ayında çıkmıştır. O tarihte Londradakı bır stüdyoda buluşan iki konferansçı ile NewYork'taki dığer ıkı konferansçı fcarşılıklı munakaşalara girişmişler ve bunları dınleyicller takib etmişlerdu. Bugun şehır toplantıları, grupun on beş gun surecek seyahatile, butun dunyaya teşmil edılmiş oluyor. Bu dunya gezısıne dahıl memleketlerde tertib edilecek program laıın ekserisi hem ingılizce, hem de o memleketin dıli ile yapılacaktır. Bunun için, soylenenlerin herkes tarafmdan derhal anlaşılalbilmesmi temin hususunda Birleşmiş Milletler genel kurul toplantılarında tatbik edılen tercume usulü kullanılacaktır. Bu munakaşalar her ikı lisanda plâğa alı acak ve ingılizce plâklar d°rhal tavvare ile Amerikaya gönderilerek radyo şehir toplantısı programı gıinünde yayılacaktır TURAL öksürüğü keser. J