Catalog

l.'iLİrsn i:J13 Gazetecilik Enstitüstt Kurulurketı Missouri Gazetecilik Mektebine dair.. Yazan: Ahmed Halîl Bir gazete haberine göre Istanbul tarafınd?n verilir. Universitesi senatosu. son güalerdc 7 EfleH ga;e*ecilil;. Biblrcgraiya Istanbul Gazeteciler Cemiyetinin ga yepma sanatın:n ince esasları, bu derszetecüik enstnüsü kurma talebini mü te gösterilir. zakereye başlamış bulunuyor. Bu gibi 8 Ziraî gazetecilik. Zir=u neşnvatfa enstitülerin en çok ve en faal olduğu ehemmiyet veriiecek me;e!e!er Prof Amerikanın Missouri gazeteciiik mek Gerald tarafından öğretiîir. tebinin programına ve yaptığı öğretime 9 Dinî gazetecilik ruhiyatı. Dinî aid bazı malumaü, bu müzakereierin mafbuat ve teşküât bilgilerini veren bu devamı sırasında, okuyuculannuza sun ders Prof. Minor .tarafından idare edilmağı faydalı bulduk. mektcdir. Aynı profesör, dini gazetecilik Mıssouri Universitesi, Amerikanm felsefesi ismi altır.da dini ncşriyata hâen eski müesteselerinden biridir. Bun kim prensipleri bir başka ders mevzuu dan j üz sene evvel 1839 da kurulmuş j'Bjimıştır. tur. Ilk iki mezununu 1R43 te vermiş, Igte Missouri gazetecilik mektebinın 1669 da kızlann yüksck tahsiline kapı öğretim cihazı hakkmda toplu bir gölannı açmıştır. Yavaş yavaş geîişen ruş. Ilk defa A. Neffin teberruu ile üniversite bugün şu fakültelerden mü Wal(er Wiiliam3 tarafından açılan müteşekkildir: Ilim ve fen, ziraat, iş ve essesenin binalanndc.n ıkisi Ncff ils âırme idaresi, tcrbiye, mühendislik. ga "vViliiams'ın adım tagır. Eunlardan retecibk. Hukuk, tıb, medeniyet AdlaYı V'illiams'ın gazetecilik bilgisi ve tsrina mekteb veya kollej denen bu fakül hinds de ycri vardır. Geçcn sene Anteler içinde gazetecilik şubesi, Ameri kavada neşredilen küçük. fakat çok kanm diğer üniversitelerindeki müma faydalı, hattâ kendi sahasında ilk olan sülerine göre en zengini veya zengin bir risalede VtYuiams'ın gazetecilık tedlerinden biridir. risatınm ehcmmiyetine aid fikiılerine Missouri Gazetecilik fakültesi, tama şu şekilde bir yer aynlmî^tı: «Walter mile bır gazete müessesesi ihtiyacına Williams'a göre gazetepiliğin ögretime göre ınşa edilmiş bir binaya sahibdir. muhtac olmadığı fikri çok yanlışlır. Esas bina A. Neff tarafından teberru Muhbirin ve başmuhaniriıı, gazeteci edilen para ile inşa edildiği için onun olarak doğduğu, ystiştirilmccîiği ilcri ismini taşır, Sonradan onu tamamlayan !=ürülmeV:tf"lir. Bursda. gazete işinde bina Williams adını almıştır. Bir gaze ancak doğuştan islidada sahib ol.in bir te idarehanesinde ne gibi dairelerin bu kimsenin bildiği esrarenciz bir şeyin hınması lâzımsa bunların hepsi fakülte rnpvcud olduğu da kuvvetle srıylenmekde mevcuddur. Hattâ • Columbia Mis tcdir. Onceleri, bu sözler avukatlar ve sourian» isimli günlük bir gazete fa doktorlar için de sarfedilmisti. Bu söikülte hoca ve talebeleri tarafından ha ler, artık diğer meslekler için olduğu sarlanmaktadır. 4347 cild kitabı ve 292 kadar, gazetecilik için de bir hakikat mevkut mecanua koleksiyonunu ilıtiva teşkil etmemcktedir (1)» Yuk?rıdaki eden zengin kütübhanesile fakülte ga plânın William3 tarafındso konmuş reteciliğin «modern standard» ına göre esaslara dayandığını söyîemek kâfidir. gazeteci yetiştirmek gayesini elde etti Hemen söyliyelim ki Amerikada sayısi recek her türlü teşkilâta ve kolaylıkla ajağı yukarı yirmi beçe yakın olan. bu ra sahibdir. Fakülteye, üniversitenin çibi gazetecilik rnekteblerinde bu dersilim ve fen (Arts and Science) kolunda lerle yetiştirilen gazeteciler, hayatta dört sömestr bulunmuş olanlar 60 sast kendilerini dörtgözle bekliyen meşgulihesabile Amerika hükumeti, umumi yet sahalarına girer ve çalışıriar.. O iktisad, matematik ve mantık, Ingiliz halde mabrecleri var demektir. Daha edebiyatı, kompoziîyon ve belâeat. doğrusu ilkin mahrec vücude gelmiş, kimya (zirai gazetecilik kolunu seçecek gazetecilik mektcb ve müessesesi bu olanlar için) gibi derslerin tasdikname ihUiyacları karjılamıştır. Binaetıaleyh sini göstcrnıelidirler. Bundan sonra asıl biz de şimdiük biricik olacak «Gazetegazetecüik tahsili iki sene sürecektir. cilik Enstitüsü> nu kurarken böyle bir Tahsil sonunda B. .1. (yani eazetecilik mahrec olup olmadığını, yani gerek huten olgunluk) derecesi verilir. susi gazete ve mecmua idarehanelcrile. Gazetecilik fakültesinin umumi tale ekserisi vilâyetlerde bulunan resmî gabe yardımındgn başka on beş kadar zete idarelerinin ceşidli ilmî bilgilerle icnelik mükâfatı vardır. Bütün bu mü iki veya üç senede teçhiz e<;ilmiş. yükkâfatlar. Eahiblerinin adı ile yâdeHilir. sek tahsilli gazeteci nanızedlerine yer Bunlardan her birinin gayesi gazeteci verip vcrmiyeceklcrini araştırmak !âlik kadrostı içinde şu veya bu sahada 7imdır. Teşcbbüs, Türkiyenin gazetetemayüz eden'eri mükâfatlandırmaktır. cihk ifibarile en uyaruk, cn fa>ıl blan Meselâ Francis mükâfatı. lorlar ara bir şehrinin •Gszcteciler Cemiyeti» nde smda içtimai ilimler veya yabancı dil dncdııuuna göre pek yersiz cörünmülerde seçgınlik gösterenlete aiddir. Bü yor. Bu arada 63 vilâyctin üçte ikisi tün ders s«nesi boyunca memleket içi jeşmi, onda ikişi hus.ısî gazete ^ıkardir. ve dışı gazetecilık haftalan yapılır ve' fiina göre şchir belcdiyel»ri ve husısi bu haftalann «Missouri Gazeteciler Ce idrrclerle teşebbüs sahil>lcrinin gazcmiyeti nin. «Missouri muharrirlpr der teriük mektebi kursları ihdas etmcleri. neği nin kongrelerine.rasiamasına gay böylece bir müddct sonra şehirlerinin ret edilir. Keza Missouri teoloji fakül gazet"cilik bilgisine ve teknigine vâkıf tesinin toplantılarına iştirak surelile unsurlara sahıb olmasını temin eyleraedinî gazetecilik eksersizleri de yapı'mış İFii faydalı olacakür. Kaldı ki köylere olur. kscîar demokrasi cercj'an'.arının nüfuz Şimdi fakültenin derslerine bir göz ettiği bir zamanda ona muvazi olaıak atalım: yerii gazeteleçin de artık teessüs etme1 Gazetecilik prensipleri ve 1850 ye leri, Istanbul ve Ankara gazetelerine kadar gazetecilik tarihi (Prof. Ellard olan gün'.ük ihtiyacdan az ve çok sıytarafından); rılır.ağa çsLşmaları lâzımdır. Bugünkü 2 Gazetecilik prensipleri ve 1850 Türkiyede yalnız Izmirin bu tarzda bir den bugüne kadar gazetecilik tarihi matbuat istiklâline kavuştuğu iddia e(Prof. Morlock ve Prof. Gerald tarafın rfj'ıebilir. Gerçi yer'i gazetecilik ne kadan); dar inkişaf ed?rse etsin bir kgç büyük 3 Havadis toplama bilgisi (Prof. şchrin matbuatı, diğer şehirlerde takib Martin ve Sharp tarafından); edilir. mesplâ Paıis gazeteleri. Marsilya 4 Ilânat bilgisi. Bu dersler aşağı ve Lîlle... de de okunur. Fakat bunun yukarı on kadar profesör tarafından ve bir nisbeti vardır. I5i7.de bu nisbet taçefidli konular üzerinde yapılır. Günluk mamen bir tek büyük şehrin lehinedir. gazete, haftalık ve aylık mecmua ilân Bu nisbeti makul bir şokilne düzeltelarınm hususiyetleri, hazırlanmaları, cçk yoJlardan biri de her şebrin, kendi kooperatif, sendika, âmme müessesesi... lisc'erinden ç.kmış güzide ve müstaid gibi müesseselere aid ilânlann başkalı pcncleri yeni açılacak gazptecilik mekğı bu derslerde gözönüne alınır. Aynca tebinde yetiştirmcğe çahşmasıdır. Bu ilânat psikolojisi dersi. bunları mana svıvctle ilk Türkiye gazetecilik mektebi landırır ve psikolojik bilgilerle ilâncılık de. yaşama ve devam etme imkânlanarasında bir bağ kurulmasına çalışılır. nı bulabilecektir. Keza resimli ilânlara aid kurslar da ayBir müessese, bir meklrb, bir enstitü rı bir ehemmiyeti haizdir. açmak, guzel binalarda zengin pros?5 GBzetenin hazırlanması, ilk ameli rp.mlarla kü^sd merssimleri yapmak nr yeden sonuncusuna kadar olan safhalar karlar kolav ise bunları zaman icinde ayrı mütehassıslar tarsfından okutu yaşstarpk öğretim uzviyeti içinde kaylur ve fakültenin kendi pazetesi üze npştırmsk ve mezurüarım hayatta kıyrinde tatbik edilir. Bu arada gazete met yaratıcı, müstansil bir elcman 3'apnin hususi muhaberat, baçmpkale kısım mak da o kadar güçtür. Işlermizi kolay larınır hazırlanması. ayn derslerin ko taıaflarile dcğil güç olan köşelerile nularıdır. Tanınmış kadın pazetoci gczönüne almakla muvsffakıyet ihtiGrLnstead bu kısmm hocalan aıasında malleıini arıtırmış olacağız. b'jlunm=k+ariır. 6 Mukayeseli gazetecilik: Amerika (1) Profesör Hasan Refik Ertuğun ve başka mem'cketler gazeteciliğini (Gazetecilik Oğretimi) isimli eseri eden bu dersler Prof. Martin 1947, Ankara Koıttrolörü ısıran otobüs biletçisi ıerı O s m a n l ı Eskl Osmanhlarda milli bir juur halini alan# fikir ve vicdan hürriyeti on sltıncı asır sonlarına kadar devam ettikten'sonra Üçüncü Murad devrinde bu millî şuura ilk darbenin .bir fetva ile indirümiş oiduğunu, hükumetin kararlarına muhalefeti «Küfr» ilân eden bu müthiş fetvanın «Amavudi anud» ve Serdârı bîâr» gibi terkibler ve lâkablarla anılan Veziria'zarn Koca Sinan Paşa tarafından neşreUirildiğini ve neşir sebEbinin ce keyfî ve şahsi mülâhazalarla açılan ..Ncnıçe seferi» ne karşı efkârı umumiysde görülen muhalefet cercyar.mı tethişle sindirmek siyasetinden ibaret oiduğunu bundan evvelki yazılarımızda €Serdârbi'âr» m iç ve dış yüzlerile bcrabcr görden geçirmiştik. Şimdiye kadar lâyık olduğu ehemmiyetle tetkik edi'.memiş o!an bu fetva hâdisesi Koca Sinanın Üçüncü Murad dcvrindeki üçüncü sndaretine ve 1593= 1001 senesi 4 temmuz = 4 şevval pazar giınü toplanan fevkalâde bir ^necüsm vcrdiei «Nemçe seferi» kararını takib eder. kara güne müsadıftir. ikinci Selim devrinin 1568 = 975 senesi 17 fjbat = 18 şsban sa'.ı gününden işte bu uğursuz .Nemçc seferi. nin ilânına kodar 25 sene, 4 ay, 16 gün sürcn son Osmanlı Avusturya sulhu, Kanunî devrindenberi dökülen ksniarın temin ettiği orta Avrupa Türk hâkimiyetinin en parlak istikrar dcvresidir: Osmanlı mtmbalarında «Beç Krallıeı» yahud «Nemçe çâsârlığı. denilen Avusturya ve daha doğrusu Almanya İmparatorluğu Türk ü.stünlüğünü zorla kabul etmiş olduğu için, her sene İstanbu'.a para ve kıymetli hediye şeklindcki haraçlarını muntazam.îin takdim etmektedir. .Nemçe çâsârı» yalnız padişaha d°ğil, veziria'zamla diğer %üzeraya ve hsttâ ikinci derecedeki devlet erkânma bile muahede mucibince haraç ve hediye vermck mecburiyetindedir: İş'.e bundan dolayı 1593 = 1001 senesinin bile baracları yola çıkarıimış, fakat bunları getirmokte olan Baron (Poppel von Lnbkowifz) ismind.ki eiçi İâtanhulda voriien «4 temmuz = 4 şevval, kararı ü7rrmG Avusrurya scfirmin hapfedildtİ:ini haber alınca yarı yoldan geri dönmek mecburiyetinde kalmıştlr. Koca Sinan Paşanm böyle parlak bir vaziyettc bütün efkârı umumiyeye ve hatt* padişahın bile suihu muhaiaza temayülune rağmen türlü. türlü entrikciar çevirerek adota zorla sefer kaîürını istilısal etmesi Osmanlı ve ecnebi mem'oalarmda hep şa'nsi müıâhaza'.arla i~iıh edilir: Garb membalarına göre, Koca Sinan bundan evvelki ikinci sadarctile bu üçüncü sadareti arasmda geçın mazuliyet devrinde7 Viyanadaıı İstanbula haraç getirmiş olan murahhaslardan hiç bir resmî sıfatı olmadığı halde şalısi haıaç istemişse de baştan savma bir cevabdan başka bir şey koparamadığı için Avusturya devietine kin bağlan>jş ve Osmanlı membalarına göre de sadaret makamında rakibi olan eski Vcziria'zam Ferhad Paşanm Şark scrdarlığmda Safavî şchzadesi Haydar Mirzayı rehine olarak İstanbula getirmek suretile Osmanlı İran sulhunun parlak bir şekilde akdini temin etmesi Koca Sinam kıskandırdığı için, kendisi de garb serdarlığmda daha parlak bır n.uvaffakiyet kazanıp ve meselâ «Nemce çâsârı» nı zincire vurup «Kc^anber* keşan Âstânei Pâdişâhîjve» getirerek rnkibini gölgede bırakmak sevdasile Avıifturyaya sefer açmıştlr! Bu iki rivayetin ikisi de doğrudur ve her ikisine göre de 13 sene sürüp bir çok kanlarla facialara sebeb olduktan sonra Avusturyayı senevî haraç mükellefiyetinden kurtarmiş bir sulh akdile neticelenen ve Türk kıhcının Avrupadaki şan ve şöhretini sarsan bu uzun sefer devlet ve milletin, selâmeti namına değil, harb cfphelcrindcki korkaklığından dolayı tScrdârı bîâr> denilen Koca Sinanın siyasî ihtirasile şahsî menfaati namına açılmiîtır. Gerek efkârı umumiyenin. gerek padişahın muhalif olduğunda ittifak edilen bu keyfî seferi açabilmek için «Serdârı bîâr, ilkönce Üçüncü Muradın fikrini çelecek kanlı bir zemin hazırlamış ve ondan sonra da muhalefet cereyanını tethişle susturacak bir fetva neçrettirmiştir. Padişahın fikrini çelmek için Koca Sinanın oynadığı feci rol Osmanlı . Avusturya hudud hâdiselerile r.lâkadardîr: İki devlet arasındaki sulh haline rağmen hudud boyları daimî bir kanlı sahne halindedir ve hattâ her iki tarafın mütemadiyen birbirine tecavüz edip duran karçılıklı teşkilâtları bile vardır; meselâ Osmanlı tarafındaki Ak:ncı ve Martoloz teşkilâtlarına mukas.l Avusturyalılaruı da .Uscochi/Usrogues51 Uskok» denilen siyasî haydud ve korfan teşkilâtı hem karada, hem denizde faalîyet göJterir. O sırada Bosna valiliğinde bulunan TelliHasan Paşa bir rnvddettenberi bunlarla uğraşmaya başlamış ve hattâ 1592=1000 tarihinde bu bur'ud gazalanndan İstnnbula zafer a TURKIYAT BAHISLERI HEM NALINA MIHINA tarihinde fikir hürriyetine indirilen ilk darbe Yazan: « • • • • • ••••^»•••»«•»•i mektedir; onun için Benim derdim! enim derdim başhğını görünce, şahsî bir derdim ve şikâyetim oiduğunu ve buudan bahsedeeeğ'imi sanmayınız.. Benim dcrd cdindiğim vc savaşmakta hemeu hemen yalnız kaldıjım şey, bir memleket işi ve davasıdır ki bu mevzua, bilmem kaçıncı defa, tekrar geiiyonım. Belediye otobüslerinin birinde garib bir hâdise oldu Bplediye otobüslerinden birinde entere;sn bir bidise coreyan etmiştir. Yapt'ğımız tahkikata göre hâdiîe şudur: Eelediyeye aid Nişantaçı Beyazıd otobüslerinden biri, Atatürk bulvarmdan geçip Unkapanma doğru giderken* ara duraklarından birinde konrrolör Kemal otobüse binmiş ve biletçi Kemalden kontro! kâğıdmı alarak j'olcuların biletlerini konrrola başlamıştır. Bu arada, yolt'Jİardan birinin elindeki mmtakası geçümiş biîet, kontrolörün na7.arı d:kkatini çekmiş ve bilet sahibine yc:)! bir bilet alması icab ettiğini söylemiştir. Yolcu, biletçive 25 kuruş verdiğini, fakat kendbine 20 kuruşluk biletin ke?ildiğini söylerr.i^ir. Kontrolör bu vaziyeti biletçiye sövlediği zaman, biietçi de yolcunun sözlerini tasdik etmiş ve dalamlıkla 20 kuruçluk bilet kesmiş olduğu ihtimalini ücri sürmüştür. Kontrolör Kemal, eksik bilet kesen biletçi hakkır.da raporunu yazarken. biletçi Kemal an! olarak kendi?inden çok daha ufak tcfek yapıda olan kontrolörün üzerin» atlamıştır. Biletçi yalnız kontrolöü hırpalrmakla kalmamıç, yanağını ve kulağıru da ısırarak koparmıştır. Kortrolör, zor'.a biietç;nın elinden kurt^rılmış ve yaralının tedavisi yapılmıştır. Biletçi hakkmda kanuni takibata geçilmiçtir. Belediye Iktısad Mudürluğu. üç aylık çekeı fişlerıni taMttirmiştir. F.şler Temmuzun 4 unde tevzi «dıle«ktir. Halkx Teıtımuz, Ağustos. Eylul aylarına mahsııs olmak üzere üç a>lık fis verüecektir: Şeker miktan ise Ekonomi Bakanhğı ile yapılmakta olan ımıhaberelerden sonra kaı'i şekilde tesbit edilecektir. Serbest ekmek imali için Beiedıye. Borsa satıs fistlarinin letkikine devam etmektedır. on birkac pın zarfında Borsaya hububat gcliji birdenbire szalmıstır. Bunun «ebebi anlaşılamamıştır. Eldeki malın bittıği zannedilmemektedir Ihtimal ki, tuccar, seriıest kmek fiatımn tayinini beklemekte ve ma[jnı scvkctmç^tcdir. Dığer taraflan piva.^ada serbest olarak imal ediiccek ekmeSe lüzumlu unun ogjfıılmo?i icin kaç deği'Tnen ayrıla^ıl?ceâi Toprak Ofisten. bu ekmoBi ima! ormeK ü:;re ne kadar fııın ayrılabüecrEİ de fı•ınrılarclan ^orııİTr.'rtu:. Ant.ılya Mılli E^itim MudurluRUDS Bıiecik .1:11i Tizıtım Miid ırıı Zeki Tanl'. Bilecik Iılli EEitım Mndurljgünp de Istanbul Milli gitim M'idür MuavınL Ih.^an Görkey tayuı edılnıi|.1erdir. : S?rıyer Akam Kız S.mat.=Ofcıı}u yT.lık :çrgisi dün akşam birçok davetlilerin huurıle açıl:nıştır Bu okul. Akşam K17 anat OkııUrrının en goncidir. Ancak EÇIi!ı üç yıl olan okul, kendinden evvel açılvs c.lan altı bemşiresi kadar. başarılı çaıjmaktadır. Teshir edilen dikij, nakış, rkek ve kadın ramaşırlarına aid eserier. davc"i!erin b'.'ıvıık iakd;rlerım kszanmıs. Vfi.dür Bayan Ss?det Ulusoy ile ögretmen arkadaçları ve hğrenciler hararef'e <ebrik riılmiştir. Okulun üç yjı tslcbe.'i vukarı Foğazın her iki sahilınden gelmckt" old'jâu oin okul, mııhHın ihtiyaclarını karşılamak.sdır. Dlvrik msdpnine ddukça uzak bir nifsa:cde hunılan Earabük Demir ve Çelik Fabikajı, bngiın anlajılrtıgına Eore. demir cev*eri «ık'ntıtı çekmektcdir. Bu yuzden synı ıkıntı Istanbul piyasasına da sirayet crmişr. nrmir cevheri, geçcn «ene îjvece faıla iktarda ihrarat yspıldıgı ve bu spne de >;h=al arttırılrradıSı icin aralmıçtır. Ismail Hami Danismend t)ç aykk şekcr fişleri hazır Serbest ekmek imali işi lâmeti olarak kesik baslar, zincirli J firler ve dü§mandan alınmış bayraklar gclmiştir. Bu vaziyet üzerine Avustuıyalılar hudud teşkilâtlarım takviye ettikleri için TelliHssan Paşa, İstanbu'!den. kuvvet istemiş ve o sırada Veziria'zam olan Kanijeli Siyavuş Paşa da Rumcli beylerbeyi KirüHasan Pa=aya yardım emri vermişse de, Siyavuş Paşa birdenbire azledilip Koca Sinan Paşa üçüncü defa o'.arak Veziria'zam cluncs KirliHa=En Paşayı TelliHasan Paşaya yard;m etmekten rrenetmek için Rumeli beylerbeyliğinden Tımışvar beylerbeylitjine nakletmis'ir. Bunun sebcbi «Serdârı bîâr« in Telii Hasan Paşaya bir ev mesel?sindcn dolayı ötedenberi kin beslemesile izah edılir! Tabii bu suretle hem TelliHasan Paşa ysrdımsızlıktan dolayı mağiub oiacak, hem bu mağlubiyet padişahın giicüne giderek A\oısturyaya karşı sefer açılmasına sebeb olacsk ve netice itibarile Koca Sinan bir taşla iki kuş vurmuş olacakür! .Scıdârı bîâr» işte bu maksadla Kirli Hasan Paşanm yerine Rumeli beylerbeyliğini kendi oğlu olan ve tıpkı kendisi gibi korkaklığıle mcşhur olduğu için şMuhannes = Nâmerd» ve .Menhus ibni mcnhus. gibi lâkablarla anılan Mehnıed Paşaja vermiş ve tabii bu Muhasnes Mehmed Paşa TelliHasan Paşaya yardım etmediği için, zavallı Hasan Frşa 1593=1001 senesi 20 haziran= 20 Ramazan pazar günü 4ü bin kişiük bir Avusturya kuvvetine karşı Osmanlılarm «Nehri Kupe> dedikleri Kulpa boylannda 10 bin askcrle giriştigi muharebede mağiub ve şehid olmuş, bu Kulpa bozgununda Telli Paşadan başka Kanuninin meşhur kızı Mihrimah Sultenın sancak bej'liklerinde bulunan iki U.runu da şehid olduğu için 1001 = 1)93» yılı Osmanlı monbalarmda «Bozpıın senesi» ismini almış ve mesele istanbula aksedince yukarıda bahsettiğimiz fevkalâde meclis toplanıp vazij eti müzakere etmiştir. Bu mecliste Koca Sinanın harb fikrine karşı sulh fikrinin en mühim mümessili, «Hâce iSultânî» mevkünde bulunduğu için Hmiyye sınıfının en rr.ülıim şahsiycti saj'ilan en büyük Osmanlı müvcrrihlcrinden Tâcüttevârîh» müellifi Sa'düddin Efendidir: Almanya imparatorunu zincire vurup «Astânej Saâdete petireceğinden» bahscdcn Veziria'zamla çok çiddetli bîr münakaşaya girişen Hoca Sa'düddinin sulh tezi bürün efkârıumumiyenin miişterek davası mahiyetindedir; o sırada Istanbulda bulunan Selârnkî Mustafa Efendi: • Ukalâyı devrân ve kârdânı âlem olanlar âkıi'etendişlik fikriyle mütehayyir olup» sefer aç^masının muhtclif sebcblerden dola\'i doğru görülmediğinden bahset Millî Eğitinı Müdürleri ârasmda Sanyer Kız Sanat Okulıı Sorpisi Hoca Efendi «Kulpa bozgunu» hudud hâdisesinin de bir çok emsali gibi siyasî tedbirlerle tesvi yesini müdalaa eımiştir: Bu tezin en mühim istinad noktaları o sırada devletin masarifi varidatmdan «efzun» olması ve Şark seferlerinden çok yorulmuş olan ordunun böyle bir Garb seferine hiç hazırlanmamış bir vaziyette bulunmasıdır; fakat milletlerin mukadderatında palavranın rolü makul sözün tesirinden çok fazladır. Onun için Serdârı biâr. ın .Nemçe çâsan nı zincire vurmak hulyasma istinad eden harb tezi, Hoca Sa'düddinin ordu vaziyeüne istinad eden sulh tezine tercih edilmiş ve hattâ ordunun hazırlanması için seferin ertesi bahara tehiri gibi makui teklifleri bile Koca Sinan şaheseri saydığı sına karşı bir «husumetı derhal bir için muhaliflere karşı neşrettirmiştir. fetvası .ikfâr/Tekfîr» Müneccimbaşı, Kâ*ib Çelebi, Kaimâ, Solakzade vesairenin kayıdlarına görs Sinan Paşanm bilhr.ssa rakibi Ferhad Paşa tarafından teşvik edildiğine hükmettiği muhalefet cereyamm sindirmek için tertib ettirdiği fetva, .Ga/âya mâni' olanlarun küfriinc/ikfârına mütealRİlik» dir. .Kiifr, ün hukuki ve bilhassa cezaî bir tal:ım neticeleri vardır: Bu neticeler nikâhin feshinden başhyarak .kafir. ilân edilen şahsın idamma ve hattâ «lâşesinün dcnize ilkaasma> kadar dayanabilir; ilk netice bile âile ocağını yıkacak kadar mühliktir! Tabji bu müthiş tehdid altmda hükumetin siyasetini tenkid etmek, kâfir» olup bütün hukuki ve cezaî neticeleri göze almak demektir. Cemiyet hayatında dinin en büyük nâzım vaziyetinde bulunduğu bir devir gözönüne getirilecek olursa. dinin kanunî bir hükmü demek olan fetvanın halk kütlelcri üzorinde ve bilhassa ferdin vicdanında yapacağı tesirin derecesi pek kolay takdir edilebilir: Huloıkî ve cezaî neticelerin yanında işin işte bu hissi cephesi de vardır. Tabiî böyle bir vaziyette herkes hükumet gibi düşünmek ve eğer başka türlü düşünüyorsa susmak mecbu riyetinde bırakılmış demektir! Osmanlı tarihinde ilk defa olarak işte feu vaziyette muhalefet resmen «küfr» ve muhalif de «kâfir» yani «din hâini» ilân edilmiş, fikir ve vicdan hürriyetine indirdiği ilk darbeye bir mesruiyet rcngi vermek istiyen «Scrdârı bîâr. m tertib ettiği bu şej'tâni formüL Osmanlı tarihinde kendisinden sonra da pek çok tpkcar edilmiş ve nihayet Tanzimattan sonra Hıyâncti vataniyye. ve ilk Meşrutiyetten itibaren de «irticâ» istihâlelerine uğrayarak zamana uymuş ve nydurulmuştur: Tabiî bütün bu muahhiwforîiwill«r netice olarak «Kalalarto vicdanlar hükumetin emrindedir» mânâsına gclir: Serdârı bîâr» işte bu mânânın pîridir ve berhalda irücâın hakikisi de işte o ilk örneğe rücu etmek demektir. Dcmir cevheri sıkıntısı başladı AHMED HAŞİN ve şiirleri * * * 1 temmuz 1947 denizcilik bavramında, o zaman ki Ulaştırnıa Bakanı sayuı Şükrii Koçak, Taksbnde Cumhuriyet abidesi önünde bir nuruk söyleıniş ve Amerikadan 6 sı yolcu gemisi olmak üzere 10 gemi daha alındığını müjdelediktcn sonra • Amiral, al, gazetcne yaz!. iltifatile nutkunu da, Türk denizciliğinin amatör bir hâdimi olan bu naçir muharrire vermijtL Ben de, bu müjdcyi havi nutku, yalnız Cumburiyet'le dpğil. Anadoiu Ajansı vasıtasila bütün gazetelere ve memlekete yaymaktan büyük se\inc ve tevk duvmuş,rum. Bir hafta sonra, 1 temmuz 1948 denizcilik bayraraını kutlayacağu. Şiıkrü Koçak Ulaştırma Bakanlığında .değildrr ve ne yazık ki 1 temmuz 1947 de verdiği müjdenin 6 yolcu gemisine aid olan kısmınııı fiilen gcrçckleştiğini görmeden vazifesindcn ayrılmıstır. Bu müjdenin resmen verilHiği gimiin yıldonümüne bir hafta knldığı bugünlerde vazijet şöyledir: J0 geınidcn 2 şüeple 2 tanker gelnıiştir. 6 yolcu pemisi ise, hâlâ. Araerikan limanlarında pincklemektedirler. Devlet Denizyolları Genel müdürii Yusuf Ziya Erzin Bc.vcfendinin 27 aralık 1947 de basına soylediklerine göre, 1 temmuzdaki müjdeden 6 ay sonra, bn vapurların tamirlcri yoluııa cidilmişri ve 1948 haziranı bajlarında limanımıza gelmiş olacaklardı. Şimdi, bir de aynı zatın dünkü gazetolerdc çıkan süzlerine bakalım. Verdikleri jeni müjdeyc göre, Amerikaa Import Export Bankasile 8 mil>on dolarlık krrdinin ki esas itibarile Füad Zincirkıran heyeri tarafından 1911 ekiminde temin edilmişti anlaşmasu birkaç *;üne kadar Washington biiyuk elçimiz tarafından imzalanacak Te imzayı muteakıb 6 geminin tamir ve tadillerine başlanacaktır. Bu yeni müjdeyi veren garetelerdea birinde, Gcnel nıüdür beyefcndiniıı .tamir ve tadil işine hemen hemen başlanmış demektir. dedikleri, öteki pazetelerde de, tamirata «bilâhare. vey« «imzanın akabinde. başlanacağını söyledikleri yardıdır. Tamir mukavelcsinin bnzası ve <anıirlere fiilen başlanması için de, en aı bir hafta daha geçereğini kabul edersek, domek ki 1 temmuz 1947 müjdesinin 6 yolcu vapuruna aid müzakeıe, münnknsa ve anlaşma tribi kırtasî muameleler ve formali(eler kısmı 1 temmuz 1948 de nihayet bitmij ve lşe bajlanmış olacaklır. 1000 kilometıe siiratH tepkili uçak ve atom devrinde, CŞMZ bir rek|>r da bus kmnışız demck! Bu şeref, Amerikaya bcş heyet gönderen veya pijnderilmesine seneb olan Devlet Denizyollan Idaresine aiddir. Gemilerin gelmesi ise, 1 ttynmuzu başlangıc olarak ajırsak dbrt ay sonra, yani ekim 1948 sonunda veya kasun başında. münıkün ve nasib olacaktır aına başka gecikmeler çıkmamak vcya çıkanlmamak şartile... Dört aT sürecek olan bir tamir ve tadil İsmail Hâmi DANİSMEND işini, 16 ayda ikmal edebilirsek ne ımıtlu blze! Ben, Devlet Deniıyollan idaresi kaplumbağa süratile çalışır, değ laman, sayın Genel müdür biddetleniyor. Fakat bu tesbihe asıl kızmağa bakkı olan kaplumbağalar değfl midir? Gcnel müdür bpyefendinin. 1946 kasımmdanberi yapılmıyan 8 gemi meselesinde. Ansaldo ile anlasmak üıere olduklan ve inşalan 1915 arahğınds pıograma girmiş bulunan 2 yeni araba vapurunun ısmarİBnmasına karar veıilerek bunların proje ve plânlannın hazırlanmakta buîundn|u hakkındald sörleri de, arrıca letkike değer mevzulardır. Ögrendi?im ze eöre Ziraat Bankası. «rırrac?inin 300 milyon lira«ını müytabsile baglnr.ıçtır Banka, bu parayı ancak t'irtm rauk ve fındlk maisulünün satılması neti:esinde tahsil edebilecektir. Belediye Makine Şubpsi. sehir huriudları çinde isliyen rtofcüslerden 21 t»np?ini urnuî muiyrne reticesinde çalifrnaktan menctmişti. Rahibleri, ççşidll makâmlara müracaatle bu kararın Belediye otobüslerile huusî otobii.^l^r arasındaki rekabet yüzünden erildiğini iddia etmişlcrdS. Bu müracaater \iterine tefkil ed'lcn Teknik Üniversiie :rofesorlerinin de dahil olduğu beş k:şilik 'taraf heyet, otobiisleri yeniden gözden rmiî ve 18 otobusün İstanbul jehrl içine taşıt vajıtası olarak kullanıla:nıyacağıkarar vcrm.iş1ir. B'jnlardan tiç oinbıts e muayeneye Eetirilmemiştir. Bu 15te hakl> kan Belediye Makine Şı:besi. Tramvay Idaeiinin eski kamyon çasesi üzerine yapılmış •tsbuflerindcn 11 ini de «eyriseferden meeimiştir. Ziraaf Bankası, sevmayesinden 100 milyoni! müstahsHe bağladı ; Kıymetli çalr Ahmsd Hâçimin hayat ve sanatı hakkında haurlanan bu d«ğerli eçer yarın çıkıyor. Nefls bir kâğıda basılan bu eseri çimdiden okuyucularırruza • tavsiye ederiz. Hususî otobiislerin ikinci muayenesi de ncticelcndi TURKLERE KARŞI IHAÇLISEFERLERİ Yazan: Galatasaray Tarih Öğretmeni, Eski Maaril Nazırı Easid Erer Haçlı seferlerinin hakikî sebeblerini ve Haçlılarm Anadoluyu baştan başa nasıl yakıp yıktıklannı, Türkîüğü nasıl mahvetmeğe çalıştıklannı kendi kaynaklanndan deliller göstererek yazılan bu esere, Türklerin Anadoluj'a nasü yerleşükleri hakkında şimdiye kadar neşredilmemis bir çok vesikalar da eklenmiştir. Tanesi 150 kuruştur. Boğazfcesend bir tutüncü dükkânınd» S yaîında Melâhat »dmds bir kıza taarruz eden Ismail Kikkı, Üçüncü Ağırceza Mahl;cme5İnce 5 *cne hapse mahkum olmuştur. Ahmed Çakmak adında bir sandalcı; Yağ. kppanı iskcİPSİnden yuklediği kerestelerlf Adiy? girtnek üzere yola çıkmıjtır. Sanflal, Fererbahçe açıklarmda lodosun şiddeündfn alsbora olmuş ve dcnize düsen yetmlsLüî sandaîcı. etraftan yetisenleT tarafından kurtarılmışhr. İlham! ve Zeki adlarında. iki genc, yan^. larmda iki aıkadaşı olduğij halde, Nışantaşınds Çankaya apartıraanının alhndaki bak. kal Dımitrinin dukkânına giderek btra btemi;ler ve baklçalın «Bira yok» cevabına sir.irlerscrek kendlsinl bir hayll dovmüşlerdlr Bakkahn feryadına yetışen polisleri göreB genclcr, Ec'ıâmeti kaçmaicta bularak taban* ları ksldırr.iışlarsa da polısler kendilerinl ya« ka!amiîl?rdır. Süvari Yüztaşısı Mal.k Lıtmun Sarıkamışta bir oğlu dunyaya geJmıjtir. Ana. babiyl tebrik eder, yavrularınS hayırlı uzun ömurler dileriz. Eczacı Şinasi Kıza Birbilin oğlu gent czacılarımızdan Bülend ile İstiklâl Dürı.hanın 20 Haziran 1948 Pazar günü bir erkek eviâdiarı dunyaya gehnjştir. Asıhan Ali Rızaya uzun ömürler diler. Birbi', ailesin: tebrik ederiz. Bir ırz düşmanı mahkum oldu Bir sandal devrildi «Bira yok» diyen bakkalın başına gelenler AHMED HALÎD K İ T A B E V İ üstardı v' MÜJDE! Millî Kalkınma Partisi İstarıbul İl İdare Kongreji, onumüzdeki Pazar günü saat 10 da Bay^zid Vezneciler caddesi S? numar?daki Darüttalim gazinosunda yapılacaktır. Kongreye üyelerden başka. istiyenlerin serbestçe girebilecckleri bildirılmektedir. Emekli Sahne Sanatkârları Yurdu Pıyanrosıınun Ac:k Hava Tıjatrnsunda çekileceği hakkır.da dün verdiğirfliz haberde bir y?ni'.'jlık clmuçtur. Pivango, evvelce de ka'arinstırıldTeı gibi 1 Ağustosta çckilccoktir. Keside tarihi hakkında herhangi bir taci' kararı yoktur. Piyarıgo biletleri.iin (tordiığ ı buyLk raâber ve alâka tievam etmektedir. Açık Hava Tiyatrosunun duvarlan J!e yoîİTrının henuz ikmsl edılmediği malumdur. K^ledıyece. 3 Temmuıda yapılacak \r.nsfı Rza jübilesine kadar bu inşaatın ikmali mül^ahhide hildirünr.tir Millî Kalkınma Partisi Istanbul II Kongresi ISMAİL DUMBULLU TİYATROSU Bu akşam Büyükdere BEYAZPARK'U AHMET GÜLDÜRÜR, TEVFİK INCE, Ses Sanatkârı KEMAL M1SIRL1, MÜRÜ\'\rET ŞENSES, MELAHAT CİVELEK, İMİTATÖR RASİH ve HAKK1 KARADAYI birlikte. ÇİFTE GEI,İXLER. Komedi 3 perde. Ayrıca: ZENGİN VARYETE Yarın skşam Bakuköy PANORAMA Bahresinde. D O G U M ;. RfeaTİİ^Harjhantsî târahça^ı Jotoğrajfla «almarak "" [ çöll Wefis;r4>îf'«ürette 25'santtm ?? boyunda1' basılmışhr,' Hediyfesi kaiın beyâz \âgü\\ .700, kalın kaymak kâğıtlı 820 kuruftuıi küçüîc'.boylan da vardır.Or'tabby 200, C > l i ) ' ^ b o y 350^'daha bjjyük boyl ^ ^ r u ş t u r > • YeryözjirtdeJ' eş\ J ve^«rrisali plrpıyan^ bu Kurânı ,;* Kerırhİn sonundaf.Kiyışzade HâÛz Oşrnan adilç Maârif •.Kitaphi.n*sl adresi'n* 'dikkat etmeİidîr, •"•.'. : Emekli Sahne San'atkârları Yurdu Piyangosu, 1 Ağustosta çekilecek Bu akşamdan itibaren KADIKÖY Avrupa Ömer Rıza Doğrulun başyazaıllğında çıkan büyük Islâm mecmuası «Selâmet> in ikinci cildi çıktı. Tavsiye ederiz. Tevzi merkezi: Istanbul Vilâyet karjısmda Türk Basınları Dağıtma Bürosu SÜREYYA ve Amerika BAHÇESİNDE Açık Hava Tiyatrosu • • • ' • V Po'sto öcrctı a.ıntnnz. tetkik seyahatinden avdet eden hayall oyunlar ttstadı M E V L 1D A:le büyıiğürnüz ve babamız kirnyager Prof. SUZİ OSMAN BLEDA'nuı vefatınm kırkmcı gününe rastlıj'an 27/6/1948 Pazar günü saat 15 te merhun un ruhuna ithaf, edilmek üzere Me\bdi Şerif okunacağından kendisini se•en akraba ve dostlarınm teşrifini rica ederiz. Aiiesi Adres: Nişantası Bumeli Cad. No. 14. İSMÇİP Yeni gelen çeşidler : SAWACO, nun PAMUKLU İÇ ÇAMAŞIRLARI (Erkek'.er ve Kadınlar için) r KÜCÜK HABERLER ZÂTİ SUNGUR Bir çok yeniliklerle temsillerine başîıyacaktır. Oyunlar bir hafta devam edecektir. «TOOTAL. m buru?mıyan her renkte PAMUKLU KETENLERÎ GÖMLFKUK POPLİNLER ŞİŞMAN YANK0 J. ANANİADİ MAHTUMLARI MAÛAZASI Yenipostane Caddesi No. 39, Istanbul. Te!: 201M. * ISTANBUL ilkolcjllaıında okuyan yoksui çocuklara yardım cemiyetleri birlıeınin jıllık tco'.ajıtuı. 3 Temmuz Cumarte.si guııu sPat 15 te Eminönu Halkevinin üft katında yapılacsk'ır. • DENIZYOLLARI Idnresinln modem •ipte 6d bin tonluk yiizer vinci dün denire mdırifmiştir. * ŞEHİR Meclisi Parti Gıupu. arabacılar n'cseîesini görüsecektir. Gediklerin Jâğvı u^erinc arabacıların ne fckilde bir elısiplin allına alınacağı bahis nıpvvıu olacakiır. • ISTANBUL Tıcaıet Oda?l Umumi Kâtlblıgme U;m edilen Muhsın \auu, yeni va İnanılmaz fakat Hakikat! STRUGÖ Mağazasında 25 Liraya elbiselcr satılmaktadır. f Bugün SENENİN AR ŞAHESERİ Sinemasında TEŞEKKÜR Annemin üfulü münasebetile acılarıma ıiak eden, fânilere son yolculuklarmyapılması gereken tazimi gösteren ve tc.ziz eyliyen büyüklerime, arkadaşları:d, ksdirşinas Maıdinlilere şükranlarımı srzederim. Bîardın Hukumet Tabibi Doktor Riiknettin Tanalp SARIŞINI (Hold that B KAÇIRMA Fnnv BKACKEN r,AKE