Catalog

Bugün: 2 nci sahifede: Siyasî fcrnaL 3 üncü sahifede: Ideolojiler Peyami Safa. 5 bci sahifede: Seyahat mektublan Feridun Osman. 6 ncı sahifede: Ziraat Bankası üzerinde objektif bir tetkik. . umhurıyet JOrtn tSTANBUL • CAĞALOĞLÜ • moo Paktlarla bağlanan devlet jfll Sayi! 4 3 0 2 Telgraf ve mektnb adresl: Cumhuriyet, îstanbul . Fosta Jratusu: İstanbul, No 248 P6rŞ6IDD6 7 M3]flS I 9 3 ö Telefon: Başnauharrfr m evl: 32366 Tahrtı heyeti: 34298. îdare re matbaa fcısmile Matbaacıü* ve Neşriyat Şlrketl 24299 • 24290 Mısır Kralının Vefatından sonra Mısır vaziyeti Ankara: 6 mayıs isır, biz Türklerin hep kardeş hissile karşıladığımız bir memlekettir. Bunda dünkü tarihin tesiri kadar şarklı memleketlerin yekdiğerlerine karşı duydukları önüne geçilemez cazibenin hükümleri de vardır. Ne olursa olsun Mısır o memlckettir, ve o kardeş memlekettir ki biz onun saadetile mes'ud ve kederile mükedder oluruz. Samajeste Kral Fuadın vefatı elbette Mısır için hüzün ve elem verici bir hâdise olmuştur. Kardeş memleketin bu zıya önünde duyduğu elem ve ıstıraba bütün kalbimizle iştirak ettiğimizi söylemekle ancak hakikati ifade etmiş oluruz. Umumî Harbde biz Mısırın kendi ülkesinde kendi hakimiyetine sahib bir memleket olmasını istemiştik. Harbin makus tecellileri dahi netice itibarile Mısıra bir nevi istiklâl temin etti, ve müteveffa Kral Fuad Mısırın ilk müstakil hükümdan oldu. Malum olduğu iizere krallann ve krallıkların arkasında vaziyetin asıl ve hakikî hâkimi ve hakemi olan milletler vardır. Mısır, istiklâl yolundaki hayatında ilk kralı ile bir taraftan her günlük hayatını tanzim etmeğe çalışırken diğer taraftan millî istikbalinin sağlam esaslarına hasret ve iştiyaktan doğan tiirlü müşküllerle karşı karşıya bulunuyordu. Fazla olarak tam bu sıralarda 5 a rkî Afrika harbi dolayısıle Şimalî Afrikanın ve Akdenizin muhtelıf ihtimallere göğüs açmış meseleleri meydan almıştı. Mısınn ilk müstakil Kralı vefat ettiği ve Mısırlılar kendi tam ve kâmil istiklâllerinin hasret ve iştiyakile yanıp tutuştuklan bir sırada işte Mısınn ve bu ülkeyi çevreliyen sahaların sahne olduğu çok kanşık siyasa budur. Kardeş Mısır ülkesini bu dalgalı umman içinden gemisini kurtaran kaptan halinde çıkmıs görmek utediğimizi söylemeğe hacet bile yoktur. Vefat eden Kralın memleketine merbutiyetini ve milletine muhabbetini biliyoruz. Müteveffa Kral elinden gelebildiği kadar nâzım rolünü oynıyarak memleketine faydah olmağa çalışmış ve bir çok ahvalde buna muvaffak dahi olmuştu. 6 u bir hakikattir ki onu bugön hamiyetli Vafd fırkasının salim düşünen erkânı dahi şüphesiz kabul ve teslim ederler. Yeni Kral Samajeste Faruğun henüz hükümdarhk edecek yaşta olmamasına binaen bu vazifenin bir miiddet için bir niyabet meclisi tarafmdan idaresine mecburiyet vardır. Mısırlılann bu fevkalâde kanşık zamanlarda hal ve vaziyetin istilzam ettiği basiret ve kiyaseti göstereceklerinde şüphe etmek istemeyiz. Pek münevver olduklannda şüphe etmediğimiz Mısır liderleri hakikî bir istiklâlin tevakkuf ettiği esbab ve şeraiti elbette pek iyi biliyorlar. Bu, milletin kendi kendine dayanmasile tahakkuk edebilen 'bir keyfiyettir. Millî istiklâlin tahakkuk şartı olarak bunun haricinde tasavvur edilebilecek hiçbir kombinezon mevcud değildir. Bu ise yalnız sözlerle ve yalnız hislere dayanan isteklerle temini kabil birşey olamaz. Millet, hakikaten kendi istiklâlini bütün dünyaya karşı müdafaaya muktedir vaziyete gelmeli ve o vaziyette bulunmalıdır. Hele ecnebi muzaheretleri ve rekabetleri biribirlerine karşı koymakla millî istiklâl davası hesabına kazanılacak hiçbir zerre bulunmadığını ve bulunamıyacağını bu vesile ile çok açık söylemeliyiz. Millî istiklâlin tek temeltaşı yalnız ve yalnız millî hakimiyet re millî kudrettir. Mısır ülkesinin içinde bulunduğu bir taraftan ıstırab verici, diğer taraftan müşkülât içinde müşkülât doğurucu vaziyetlerin hepsi gözümüzün önündedir. Son seçimde hamiyetli Vafd fırkasının % 90 nisbetinde kahir bir ekseriyetle rey almış olduğunu da biliyoruz. Bir yandan bütün bunlan bilirken diğer yandan şunu da kuvvetle ümid ediyoruz ki hamiyetli ve milliyetçi Vafd fırkası şimdi bütün mes'uliyetlerin kendi omuzlarına bindiğin gözönüne alarak dahiiî ve haricî siyasada olgun bir fırkanın yüksek zekâsını ve derin ehliyet ve kiyasetini gösterecektir Akdenizde büyük kuvyetlerin ölüm di rim kavgasile karşılaştıklan bir devri ya »ıyoruz. Bu kanşık olduğu kadar nazik vaziyetin en can alacak noktasını bugün Mısır teşkil ediyor. Italyanın tevessüü bitmemiş, Habeşistan ilk merhale imiş! Mussolini doydu mu, doymadı mı ? Balkan Konseyi dün işini bitirerek dağıldı Dört Balkan devletinin murahhaslan, ruznamedeki bütün işleri pürüzsüz bir anlaşma ile bitirdiler Balkan Antantı Küçük Italyanlar Habeşistanı ilhak ettiklerini Antant ta dün Belgradda toplantı ve ancak meselenin teferruatını müzakere edebileceklerini söylüyorlar Fransa ve Amerika hükumetleri Habeşistanın Italya tarafmdan ilhakını tanımayı reddedecekler Londra 6 (Hususî) Bugün AdîsAbabadan gelen haberler Habeş payitahtının tamamile Italyanların elinde buunduğunu bildirmektedir. ttalyan askerlerinin şehre girişi üç dört saat sürmüştür. Bütün askerler şehirden 4 mil uzakta bulunan Ingiliz sefaretinin önünden geçerek AdisAbabaya girmişlerdır. Halk Italyanlan beyaz bayraklarla karılamış ve herhangi hasmane bir harekette bulunmamıştır. Mareşal Badoglio bugün neşrettiği italyanca ve habeşçe bir beyanname ile alkı silâhlannı teslime ve işgüçlerile meşgu] olmağa davet etmektedir. Italyan menabiinden bildirildiğine göre, Ogaden cephesinde General Grazianinin ordusu Cicigaya doğru ilerlemektedir. Şehirden 14 rajl uzakta bulunan Italyanlar hiçbir yerde mukavemet görmemektedirler. Belgrad 6 (Sureti mahsusada gönderdiğimiz arkadaşımızdan) Balkan Antantının son içtimaı bugün ikide bitti. Balkan Antantınm bugünkü toplantı sında üzerinde en çok durulan mesele, Yunanlıların, Balkan misakının zeyli olan gizli protokola karşı gösterdikleri muhalefet meselesi idi. Yunanlılar kendilerinin Akdenizdeki çok nazik vazi yetlerini gözönünde bulundurarak Balkanlar harici bir taahhüd altına girmeği istemiyorlardı. Bunun için de Antantın bu içtımaında protokollar tadıl edilip yerlerıne beş maddelık yepyeni bir protokol hazırlanmış ve mevcud dört devlet murahhaslan arasında bugün öğleyin imzalanarak teati olunmuştur. Bu protokol şu esaslan ihtiva etmektedir: 1 Yunanistanın hususî vaziyetini nazan itibara alan diğer Balkan dev letleri Yunanistandan Balkanlar harici bir taahhüd istemekten vazgeçmişler dir. Bu meseleye hem Yugoslavya ve hem de Romanya itiraz etmektedir. Fakat Hariciye Vekilimiz Tevfik Rüştü Arasın tavassutıle bu mesele, Yunanistanın lehine olarak halledilmiştir. Diğer taraftan bu tarzı hal, geriye kalan Balkan devletlerinin de aleyhine değildir. Çünkü onlarda da meçhul bir vaziyet aydınlatılmıştır. Hariciye Vekılımiz Tevfik Ruştu Aras Boğazlar meselesi ve Balkanlılar Boğazları tahkim hakkımızı Bulgaristan da kabul etmiştir Belgrad 4 (Sureti mahsusada giden arkadaşımızdan) Dost Yugoslavya payitahtı mayısın ilk ve ikinci haftalan içinde, bütün Avrupayı alâkalandıran siyasî faaliyete merkez olmaktadır. Bugün Balkan Antantı, üç gün sonra Küçük Antant konseyleri burada içtima edecekler. Her iki devletler bloku da anlaşmada tayin edilmiş olan mutad toplantılarını yapıyorlar. Fakat son hâdiselerin neza[Arkası Sa. 7 sutun 1 de] Habeşistan hatyamn bir cüz'üdür Roma 6 (A.A.) Italyan noktai nazarından bahseden yanresmî mehafil, diyor ki: Habeşisten, şimdi Italyanın bir cüz'üdür. Habeşistan artık mevcud değildir. Italya, ismen de olsa, yeniden bir Habeş devletinin teşekkülünü derpiş edemez, ünkü Necaşi kaçmıştır. Habeşistanın cenub mıntakalarında yapılacak olan harekât, daha ziyade inzıbat ve asayişin teminini istihdaf eden zabıta harekâtı mahiyetinde olacaktır. Ayni mehafilde Milletler Cemiyetinin azifesinin sona ermiş olduğu, çünkü mezkur Cemiyetin mevcud olmıyan bir memleketi himaye edemiyeceği beyan edilmektedir. Bu mehafilde Italyanın, meselenin teferruatını, Fransa ve lngiltere ile ve hatta 2 Bu sene 19 martta îtalya ile akdettiği ittifaktan sonra Arnavudluğun hususî vaziyeti gözönüpde feulun durularak Arnavudluk bundan boV e artık Balkanlar harici bir devlet olaak telâkki edilecektir. Yartrestnî İtalyan mehafılı, Italyanın genis leme siyaseti bıtmedığınden bahsederken İtalyanın müstemleke sahibı olmak yolund aki metalibinin tamamen tatmin edıldığini 3 Yunanistanın Balkanlar harici bir îngiliz gazetecisine söylüyen Sıriyör Musolini bir merasim esnasında taahhüdleri Cemiyeti Akvam misakı huMilletler Cemiyetile müzakere etmeğe a Deyli Meyl gazetesinin muhabiri Ward dudları içerisinde herhangi bir devlete made olduğu beyan edilmektedir. Bu te Brice ile yapmış olduğu görüşmede bu vâki olacak bir taarruza karşı alınacak [Arkast Sa. 7 sütun 3 te] ferruat, muhtelif menafiin himayesi gibi gazetenin tabiri veçhile îngiltereye sulh nişanesi olan zeytin dalını uzatmaktadır. şeylerdjr. Ancak Iltalya, fütuhatın meşMusolini, bilhassa şöyle demiştir: ruiyeti ve halihazırda tamamen Italyan « Italyanın îngiltereye karşı takib olan Habeşistanın taksimi gibi meseleleri etmekte olduğu siyaset, mutlak surette her görüşmeğe yanaşamaz. Ayni mehafil İtalyan tevessüünün türlü taarruz düşüncesinden aridir. ItalHabeşistanın fethi ile hitama ermemiş yanın Mısırda kat'iyyen gözü yoktur. olduğunu ve bu fethin, bu tevessüün ilk Ben, Mısın bir Afrika devleti değil, bir merhalesini teşkil etmekte bulunduğu Akdeniz devleti addediyorum. îtalya, nu da kaydetmektedirler. Mısırla her zaman iyi münasebetlerde buMusolini Ingiltereye ve Mısır a lunmuştur ve şimdi de bu iyi münasebetlere devam etmek arzusundadır. Italyateminat veriyor [Arkası Sa. 7 sütun 4 te] Londra 6 (A.A.) M. Musolini, Fransız frangı şimdilik tehlike geçirmiyor Nazırlar, yeni meclis toplanıncıya yani haziran •ayının ilk günlerine ka dar mevkilerinde kalmağa karar vermişlerdir. Toplantı esnasında Reşnier, arka daşlarına malî vaziyet hakkında malumat vermistir. Flandin, beynelmilel vaziyet hakkında izahat vermiş ve Paul Boncour ile [Arkası Sa. 6 sutun 5 fc] MIMHHIHIIIMHIHIMHIIfllHmiHIIIIMHIIIIMIinnillMHIMIMIMflltllfimmtl Maliye Nazırı Devlet Bankasında kâfi miktarda altın olduğunu söyledi Habeş meselesi yüzünden Milletler Cemiyetinin istikbali tehlikede mi? Bazı Avrupa devletlerinin yakında Cenevreyi terkedecekleri söyleniyor Avam Kamarasında şiddetli münakaşalar oldu Sigorta şirketlerinin teftişine başlandı Föniks şirketinin de hesablanna vaziyed edildi Paris 6 (A.A.) Dün öğleden sonra Elize sarayında akdedilen nazırlar meclisi içtimaından sonra Maliye Naz«rı Regnier, gazetecilere beyanatta bulu narak Fransa bankasının ihtiyat akçesinin vaziyeti karşılamağa kâfi gelecek miktarda olduğunu ve altının memleket haricine çıkmasına mâni olmak için hiç bir fevkalâde tedbire müracaat edilme Sigorta işlerini tetkik etmek üzere şeh miş bulunduğunu söylemiştir. rimize gelmiş olan İktısad Vekâleti müfettişleri, dün sabah, Başmüfettiş Hüs nünün riyasetinde toplanarak memleketimizde merkez veya şubeleri bulunan 32 sigorta şirketinin Föniks ve Türkiye Millî Sigorta Şirketlerinin, tâbi tutulduğu şekilde teftiş ve murakabe edilmesi hak[Arkast Sa. 6 sutun 4 te] Dün, Istanbul Hıdırellezi nasıl geçirdi ? Halk göbek atan Çingeneleri seyrederken, kendisini seyredenleri görmüyordu genc kız iri gövdeli, yeşil yapraklı ihtiyar ağacların gölgesıne kurulmuş olan bu seyyar tezgâhın önünde duruyor. Yanındaki erkeğin: sarı halka da Yeni Mısır Kralı Kahireye vardı Londra 6 (Hususî) Yeni Mısır Kralı Birinci Faruk bugün îskenderiyeye muvasalat etmiş ve halk tarafmdan hararetli tezahüratla karşılanmıştır. Limanda bulunan Ingiliz harb gemileri Kral topla selâmlamışlardır. Genc Kral hususî bir trenle îskenderiyeden Kahireye hareket etmiş ve evvelâ açık bir arabaya binerek pederinin mezarını ziyaret etmiştir Milletler Cemiyetini terkedeceği sö'ylenen devletlerden Bundan sonra saraya giden Kral, ailesini İspanyamn merkezi Madridden bir manzara ve Nazırları kabul etmiştir. Kahirede yüz Londra 6 (Hususî) Habeşistan hâ Akvamdan çekilecekleri haber veril binlerce halk yeni Kralı şiddetle alkışladiseleri küçük memleketlerde çok de mektedir. mıştır. Kralın muvasalatı münasebetile Diğer taraftan cenubî Amerika mem rin bir infial uyandırmıştır. Bu gece Kral Fuadın ölümündenberi yarım çekiCenevröden bildirildiğine göre, Nor leketlerinin de Cemiyeti Akvamdan çe len bayraklar bugün tam çekilmiştir. veç, İsveç, Danimarka ile Felemenk kilmeğe ve münhasıran Amerikan dev devletlerinin murahhaslan önümüzde letlerinin iştirakile bir Amerikalıla: Mısır Kralının tayyaresi ki cumartesi günü Cenevrede fevkalâ Cemiyeti Akvamı teşkili için müzake Vaziyet çok açıktır: M. Musolini RoYeni Mısır Kralı Birinci Faruğun de mühim bir toplantı yapacaklardır. relere başladıkları haber verilmekte ma tmparatorluğunu kurmak istiyor, In şahsî tayyaresi dün Londradan Yeşildir. Bilâhare Ispanya ile İsviçrenin de iştiköye gelmiş ve öğleden sonra Mısıra Avrupa ve Amerikadaki küçük dev rak edeceği bu toplantıdan sonra yukaYUNUS NADI rıda isimleri geçen devletleria Cemiyeti İArkası Sa. 6 sutun 5 te] hareket etmiştir. Bayanlar, baylar, buraya geliniz, şu halkaları görüyor musunuz? Bu şişelerden herhangi birinin başına geçirecek olursanız o şişeyi bedava olarak alacaksınız... İşbaşlara çiçekten külâhlar taktfdt te rakı, şarab, konyak şişeDün Kâğtdhanede çengilejr oynatıldt, leri. İşte beş halka... Beş halka beş kuruş... Atınız!.. Atınız! Bu hem ğıttığı çok mütevazı kılıklı, fakır in spordur, hem eğlence, hem talih tecrü sanları buraya cezbetmek için sürmeli besı... gözlerıni süzüyor. Kırmızı entarıli, boyalı yüzlü bir [Arkası Sa. 5 sütun 4 tej i 1