Catalog

BUGÜN 2 nci sahifede: Siyasî icmal 3 üncü sahifede: Maarif meselele • ri Arif Osmancıkoğlu 5 inci sahifede: Dünym yükseklik rökoru nasıl kırıldı? 6 ncı sahifede: îranda 3 ay Murad Sertoğlu , MMCC I! 440D umhuri Ulu Önder dün Ankaraya vardılar İSTANBUE CAĞALOĞLU Telgraf ve mektub adresl: Cumhuriyet, îstanbul Posta kutusuf İstanbul, No 245 . . . rBFŞBmDB 0 DİrinCITBŞrill looD Antakyada vaziyet gerginleşti r Telefon: Başmuharrir ve evl: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve matbaa kısmı 24299 . 24290 Şişire şişire nihayet havalanc Balkanlılarm işbirliği Adliyeye verilen 10 Türkün muhakemesi geri kaldı ((Cumhuriyet)) muhabiri Fransız delegesi tarafından Sancağı terke mecbur edildi Atatürk büyük bir memleket seyahatine çıkıyor Dördüncü Tıb Haftası dün Yıldızda açıldı Küşad merasimi çok samimî oldu ve dostça nutuklar söylendi. Mesai bugün de devam edecek ve übbî tebliğler yapılacaktır Aklı selimin Ilk beşaret Haberi Biz tskenderun ve havalisi hakkındaki muahedenin tadilini değil, tatbikım taleb ediyoruz. Fransanın muhtariye tin yeni şeklini görüşmeğe hazır bulunması şüpheslz Fransa için de serefli bir haTekettir. ariciye Vekilimiz Doktor Tevfik Rüştü Arasın İskenderun Antakya ve havalisi için Cenevrede. nazarı dıkkati celbeden teşebbüsleri akissiz kalmamıştır. Mandalar komisyonunda Fransız murahhası M. Vienotnun İskenderun ve havalisi Türkleri hakkında evvelki gün söylemiş olduğu sözler dünkü sayımızda neşrolunmuştu. M. Vienot cenub Türklerinin muhtariyet vaziyetleri en makul şekıllerinde halledilmek üzere Fransanın Türkiye ile müzakereye hazır olduğunu beyan etmiştir. Beklenebilecek yegâne makul hareket buydu. Fransa ile vaktile bir muahedeye bağlanmış olan bu muhtariyet esasının tatbikatta hakkile tahakkuk etmekten pek uzak kalmış olduğunu Fransa dahi bilmez değıldir. Suriye mandasmın terkini mevzuu bahsettiren ve Suriyenin istiklâlline taalluk etmek itibarile biz Türklerce de memnuniyetle karşılanan yeni vaziyetler önünde İskenderun, Antakya ve havalisi Türklerinin ahden müemmen olan muhtariyet haklarına en hakikî şekillerini vermek elbette pek kat'î bir zaruret olmuş bulunuyordu. Suriyede yeni partiler Mühim bir toplantı yapan Halebliler Türkiyeye meyyal bir şekil arıyorlar, Çerkesler de istiklâl istiyorlarmış... Ankara 7 (Telefonla) Atatürk bugün saat birde refakatinde profesör Afet ve mutad zevat bu lunduğu halde Ankaraya avdet bue yurdular. Büyük 5 f. istasyonda Vekıller, meb'uslar, askerî erkân ve büyük bir halk kalabalığı tarafın dan karşılandı. Başvekille Ankara Valisi Ata türkü vilâyet hududundan, Millî Müdafaa Vekili Kâzım Özalp ta Etimesuddan istikbal etmişlerdir. Istasyon civarında toplanan halk (yaşa, var ol) seslerile Atatürkü selâmladılar. Büyük Şef trenden indikten sonra otomobile binerek Çankayadaki köşklerine gittiler. ' Atatürkün teşrinisani ortalanna doğru memleket içinde bir tetkik seyahatine çıkacaklan söylenmekte dir. Dördüncü Balkan Tıb Haftası dün saat 3 buçukta, Yıldız sarayı Kongreler dairesinde Balkan Hekimler Birliği re isi profesör Âkil Muhtar tarafından a çılmıştır. Sıhhiye Vekili Refik Saydam namına Ttb Haftası açıltş merasimine iştirak edenler ve reis Prof. Âkil Muhtar tar ilk söz alan Vekâlet Müsteşan Hüsa meddin bir nutuk söyliyerek ezcümle demiştir ki: « Görülüyor ki Balkan hekimleri • nin senelik toplantılan tıbbî ve içtimaî salArkası Sa. 6 sutvm 5 tel i tzmir civarında askerî manevralar 15 mart 1923 perşembe günü Adanadaki tarihi hâdise: Atatürk; Biiyük kurtarıcıya garb Türklerinin hicran ve eninlerini arzeden Antakyalı hızın hitaberini dinliyor. Adana 7 (Hususî) Umumî Harbde 41 inci fırka şehidleri için Bilanda dikilen abideye 30 ağustos zafer bayfamında çelenk koyduklanndan dolayı mahkemeye verilen'10 Türkün İskenderundaki muhakemesinde bulundum. Bu kararı protesto etmek üzere Sancağın her tarafından gelen binlerce Türkün alâkasın dan, kendine göre hazer eden Suriyeli hâkimler muhakemeyi ayın 18 ine talik ettiler. Bütün Suriyede endişe ve siyasî ihtı ras artıyor. Vataniler aleyhine olmak üzere Şamda ve Halebde yeniden yedi parti kurulmuştur. Halebde doktor Sadullahın evinde toplanan Suriye ileri gelenleri, Antakya ve tskenderuıym mu kadderatı Türk isteğine göre halledildiği takdirde Halebin ıktısaden ve siyaseten öleceğini gözönüne getirerek Türkiyeye meyyal yeni bir şekil aramışlardır. Çerkeslerin de Kunaytirada bir kon gre toplayıp istiklâl istiyecekleri anlaşr lıyor. Madridde panik başladı Ihtilâlciler İspanyanın idare merkezine istikametten hücum edecekler üç Talevera 7 (A. A.) Reuter a jansı muhabirin den: Toledoyu zap tetmiş olan nasyo nalist kuvvetlerin ku mandanı General Varela, Madride karşı bugün yapıl ması beklenilen bü yük ileri hareketi ne bizzat kumanda edecektir. General, payitahta üç istika metten taarruz et mek tasavvurunda dır. Naval Car nero, Aranjuez ve Illescas. Son iki şehrin büyük bir mukavemet göstermiyecekleri zanno lunmaktadır. aldtği Madrid hükume General Franko tîspanya hükumetinin şefH unvanım zaman General Mola ve Kabenellasla teraber tine bir ültimatom gönderilerek teslim olmadığı takdirde haBu ültimatomu ihtiva eden bînlerce vadan ve karadan müthiş bir taarruza ve kâğıd, nasyonalistlerin tayyareleri tara • mukabelei bilmisillere maruz kalacağı fından Madride atılmıştır. Bu tayyare • tehdidinde bulunulmuştur. lArkası Sa. 3 sütun 1 del ııiMiııtıııııııırıınıııiHiırnııııiHHiınıınıııııııııııııııııııııınıııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııtııııııııııııııııınıııııııınınıııııııııınııiHiııııııııııııınıı Bu ayın ortalarında yapılacak manevralar dört gün sürecek Cumhuriyet muhabiri Antakyadan çıkarıldı trmir 7 (Hususî) Birinteşrin ortalarında tzmir civarında dört gün sürecek büyük askerî manevralar yapılacaktır. Bu manevralara hava kuv • vetleritniz de geniş mikyasta tstirak Sureti mahsusada Antakyaya gi \ edecektir. Kıt'alarrmız şimd'iden muharebe tatbikatına baslarmslardır. den arkadaşımızdan dün şu telgrafı Manevralardan sonra Seydiköy aldık: Torbalı yolu üzerinde büyük bir geçid Adana 7 (Hususî) Antakyada bulunmakhğım Fransız delegesin 1 resmi yapılacaktır. ce memnuniyetsizlikle karşılandı j ve gösterüen lüzum üzerine San • ) cağı terketmeğe mecbur edildim.* Fransa binnefİ6 kendisinin akdetmiş olduğu bir muahededeki taahhüdlerin, başkalarınm hayat ve haklarına taalluk eden hükümlerini başka bir idareye devredebilir mi? Bu bile kendi başına hukukî bir mesele teşkil eder. Fransa bunu yapabilmek için en asgarî bir vazife olarak iki âkid taraftan biri olan Türkiyenin muvafakatini istihsal etmek mevlriindedir. Kaldı ki o muhtariyet mukavelesinin hükümleri hiçbir zaman tam olarak değil, hatta yanyarıya biAKVERDI le yerine getirilememiş olduğundan yeni vaziyet önünde meselenin tek Antakyada bayrak hâdisesi olmamıştır ve olamaz! rar müzakere olunarak bu defa cidden tatbik olunacak pürüzsüz bir Antakyada çıkan Yeni Gün gazete şekle ifrağı söz götürmez bir zaruret sinin şehrimize dün gelen nüshasında şu mahiyetini almış bulunduğu meyyazı okunmuştur: danda bir hakikattir. Dün gelen «Tan» gazetesinin AntakKırk üç kırk dört yılm bütün uzunlu ya muhabiri gazetesine çektiği bir tel ğunda Alzas Lorenin hicranını yaşa grafta, Antakyada bir bayrak hâdise mış olan Fransa Türkiyenin cenub hu sinden bahsetmekte ve bir marangoz dükdudlarında Türkiye için daima kanaya kânma çekilen Türk bayrağınm Arab cak bir yara bırakmağı tecviz etmiş ola milliyetperverleri tarafından yırtıldığını, maz. Biz fevkalâde birşey istemiyoruz. bunun üzerine gürütülü bir arbede ve kaIstediğimiz şey Fransanın bize karşı al rışıklık olduğunu, neticede Fransız as mış olduğu taahhüdlerin yeni vaziyette kerlerinin hâdiseye müdahale ettiklerini, nasıl ifa olunabileceğini düşünmesinden ve bunun için bize kanaat ve itminan verecek yeni müzakerelerle makul karar lara varılmasmdan ibarettir. Bunu böyle yapmak Fransa için en basit bir haktanıyıcılık vazifesi olduğu kadar Suriye için de bundan dolayı en ufak bir endişe ve infiale asla yer yoktur. Biz dünkü kardeşlerimiz olan Suriyelilerle daima hoş geçinmek istiyor ve onlann selâmet ve saadetlerinden daima ve artan bir memnuniyetle mes'ud olmağa hazırlanmış bulunuyoruz. Komşu ve kardeş Suriye bundan en kat'î surette emin olabilir. îskenderun, Antakya ve havalisi muhtariyetinin yeni vaziyette alacağı en doğru şekli araştınrken muahedelerin tadili gibi maksadlar pesinde koşmadığımızı tasrihe ihtiyac vardır. Peşte'7 (A. A.) Havas a jansı muhabirin den: Siyasî müşahid ler, Naibi hükumet Amiral Horthynin General Gömböşe karşı vaziyeti ve o nunla olan münasebetleri dolayısile geM. Kanya heralin ölümü yü zünden Macaristan halkm büyük bir teessür ve heyecan için siyasetinde bir guna değişiklik olmıyacade bulunduğunu bildirmektedır. ğını beyan etmektedirler. [Arkası Sa. 7 sütun 4 te"\ Filhakika ayni tarihte yani 29 eylulde bazı îstanbul gazeteleri gazetemize tel grafla müracaat ederek böyle bir hâdise olup olmadığmı sormuşlar ve biz de gününde cevab vererek bayrak hâdisesi di[Arkası Sa. 7 sütun 1 de] Bugünkü başmakalemizde dahi bir nebze kaydettiğimiz gibi, Sancak muhtariyeti üzerindeki Fransız taahhüdlerini yerine getırmekte Fransız merkezî idaresinin hüsnü niyet sahibi görünmesine rağ men, mahallî memurların lüzum suz gayretkeşliği ve tarafgirliği hâdiseler ika etmekte devam ediyor. Bunun son misali, Sancakta, en bitaraf çerçeveler içinde gazetecilik yapmakta olan «Cumhuriyet» muhabirine dahi tahammül edemiyen ham zihniyettir. Maahaza mevzuun ehemmiyeti bu kabil saçma ve hukukşikenane hareketlere ilânihaye devam edilmesine mütehammil değildir. Bir kere daha nazari dikkati celbetmek için böylece kaydetmiş bulunuvoruz. Macar dış siyaseti değişmiyecek Söylendiğine göre bir Doranyi Kanya kabinesi kurulacak Üniversitede dün derslere merasimle başlandı Rektörün nutkundan sonra Türk tarihi üzerinde ilk ders verildi. Derslere başlama merasiminde Universiteliler tezahürat yaptılar Ankaradan yeni kararlar bekleniyor Ihracat işlerimiz bir tereddüd devresi geçirmektedir 1 Ankaradan verilen malumata göre bazı dövizlerin düşürülmesinden mütevellid vaziyeti tetkik etmek üzere Hariciye Vekâletinde devamlı içtimalar yapılmakta dır. Bu toplantılarda her memleketin vermekte olduğu kararlarla bunlann aksü[Arkast Sa. 7 sütun 3 tel Yazan: Abidin Daver DAV'ER (tkinci sahifede) (Bundan başka 5 inci sahifemizde Sovyet Rusyada futbolcularımızm neden acı mağlubiyetlere uğradıklarını ve 6 ncı sahifemizde son Atina mektubunu muhakkak okuyun) Sovyet Rusya intıbaları Üniverritedeki açılış merasiminde bulunanlar Rektör Cemil Bilsel nutkunu söylerken ve 15 mart 1923 günü Adanadaki merasime riyah bayraklarla iştirak eden, YUNUS NAD1 garb Türkleri heyeti, bayrakta «ana vatana kavuşmağı bekliyen İArkası Sa. 3 sütun i tel * Türk Antakya • İskenderun» cümlesi yazılt Liselerin olgunluk imtıhanlannm geç lebeleri sabah erkenden Üniverslte bitmesi yüzünden ayın birinde derslere ferans salonunu hmcahmc doldurmuşlarba|lıyamıyan Üniversite, dün merasimle dır. Talebenin oturacağı yerlerle profe lArkası Sa. 6 sütun 4 tel açılmjştır. Universitenin eski ve yeni ta