Catalog

OEBHEDEN CEBHEYİ Büvük harb tsfrilıası Ağaoglu Ahm«d, Nurullah Ato, Suad Dorviş, Eşr*ff Ş«fik *• P«yami Salonın yazılarils A D N A U OOCJI ISTANBUL . CAĞALOĞLU P a r c a m h o R Cııhat I 0 3 K Sen6 NO. 0 0 0 4 Telsrraî ve mekttrp adresl: Cumhuriyet, Istanbul . Posta fcntusır tstanbul, No. 246 V * " Ş a m D a ° yUDal I OOÜ Telefon: Başmuharrlr ve evl: 22366. Tahrlr beyetl: 24298 îdare ve matbaa tosmile Matbaacılık ve Neşriyat şirketi 24299 24290 umhurıVet YARIİVI AY YARIM AYIN Ulküsü ise: Türkiyenin en güzel mecmuası olmaktır Hıçbir mecmuaya değil kendı ülküsüne rakip olarak çıkıyor Mustafa Kamâl Yahud Asyanın zaferi «La Tribune de Nations» yazıyor: eri kalmış sultanlara karşı duyduğu hıncdan ötürü hürrıyetsever olmuş, ve bir Alman kolonisi olmak üzere bulunan bir Türkiyede vatanperver kalmış, küçük bir Makedonyalı zabit. Gönlü hırsla dolu olarak ilk savaşlara, Italyan ve Balkan Harblerine giriyor. Bu savaşlarda yeniIiş yeniliş üstüne! 1915 te, Çanakkalede kendisine bir şef yeri veriliyor. Ve o hemen Suvla körfezinde meşhur karaya çıkma hareketi yapan Avustralyalıları durduran bir utku (muzafferiyet) kazanıyor. Artık birleşik ordular yürüyüş yönlerini (cephelerini) genişletemiyeceklerdir. Bu miralay, bu suretle İstanbulu kurtanyor. Biraz sonra, o, Filistinde kumandandır, ordu başkanı da Al man Generalı Falkenhaym. Mustafa Kamâl, onun yaptıklannı çekiştiriyor. Kendisini, geriye çağınyorlar. Sınırdan sınıra yollanıyor, fakat hiçbir yerde kendini dinleteııvvor. Onu sıkıcı buluyorlar. Imparatorluk siyasa adamlan teslim olmak istediklerı gün, Mustafa Kamâli sürgün gibi, Doğu Anadoîusunda sekizinci ordu kumandanlığına yolluyorlar. Bu ordu herşeyden yoksul bir avuc devçirme asker toplaşmasmdan başka birşey değıldir. İstanbulda, Sadrazam, Türkiyeyi İngiltereye ve aynı zamanda Yunanistana peşkeş çekiyor. Ta orada, Ermenistan dağlarında, Mustafa Kamâl: «Hayır!» diyor; etraftna bifkaç yuFösever bir de kuvvet topluyor, yeni bir uluş (devlet) kuruyor. O art'k başkaldıran (asi) dir, kanun dışt sayılmıştır. Sevr andiaşması da imzalanmıştır. iJikin başkaldıran onu tanımıyor. İptida, İstanbulda, Atinada ve I .ondrada buna gülümsuyorlar. Başkanhğına seçildiği bir Ulus Kurultayına dayanarak, Mustafa Kamâl savaşa giriyor. Sovyetlerin beyaz Rus ordularını yenmeleri kendisine silâh kazandırmıştır. Böylece Yunanlıları durduruyor; ertesi yıl tepeliyor; ve bütün Anadoluyu geri aldıktan, sonra ellerinde Mondros belgesi (vesikası) bulunan Ingilızlerın karşısında duraklamıyarak Boğazları geçiyor, istanbulu ahyor, yenilenleri Lozana götürüyor ve Sevr andlaşma sını bir kılıc vurgusile (darbesile) yırtıyor. Fakat bir sava$ kazanış nedir ki? Bu adamın yapacak daha büyük işi vardır. 1923 te, Halifenin indirilmesini ve Hılâfetin kaldınlmasını Kurultaya kabul ettiriyor. Cumhuriyet ilân ediliyor ve kendisi Cumhurreisi seçiliyor. Daha engeller var: Kürd ayaklanışı, Kilikya işi; Musul davası. İçeride düzgünlüğü pekiştiriyor, dışanda banşıklığı arayor. Oynamak istediği büyük rol için, Türkiyenin Büyük Petrosu olmak için ellerinin serbest olmasını arzu ediyor. Ve gene Büyük Petroya olduğu gibi, buna da yepyeni bir devlet özegi (merkezi) lâzım: Bu da, Anadolunun ta ortasmdaki Ankara olacaktır. \ Tıpkı Büyük Petro gibi, o da, güclü bir ruhaniler smıfile savaşa girişiyor. Artık fes giyilmiyecek, kadmlar başına buyruk ve örtüsüz olacak, şeriat temeline dayanan yasalar, çok kadın alma kaldınlacaktır. • Okullar (mektebler) lâik olmuş, takvim değiştirilmiş, lâtin alfabesi ahnmıştır. 1 Mustafa Kamâl, hep yeniden kuruyor, eskilerini, garbin plânlanna gdre yenileştiriyor, düzeltiyor. Fakat bütün bunlar, kendi u'usunun Asyah ruhunu daha iyi koruyabilmek içindir. O da, tıpkı japonlar gibi, bizim, yalnız tekniğimizi alıyor. O, Türkleri, güclü ve kumanda Hitler, Ingiliz Fransız Halkta seçim alâkasını son dereceye teklifini tetkik ediyor çıkardı, herkes cumayı bekliyor Nazilerin Dış işleri Reisi «Yaptıkları muahedelere Londra 5 (A A.) Fransa Ingütere müte varan talim haya • rek beyannameYeni saylav namtinda binlerce genc sinin, alâkadcır zedleri malum ol • muallim yetistirmiş olan memleket duktan, saylavlığa tir. Talebesine ken ler üzerindeki müstakillen nam dinı çok sevdirmis j tesirlerine dair zedliklerini koyan • olduğu için mekteb henüz Har iciye lar da anlaşildık • muhitinde «baba» Nezaretine hiç tan sonra bütün if Umi'e anilmiştır. bir resmî rapor cuma günü yapila Nezihe Muhittin gelmemis olmakcak intihabin hazir» la beraber, h u • de namzed lıklarina kalmiş giEski Kadın bir sedilen intıbalar bidir. C. H. F. namve liği reisi muharrir muvafıktır zedlerinin cuma güve muallim Nezihe müstakbel mü nü yapılacak inti • Muhittin de dün zakereler hak habda ikinci seçici • müstakil tstanbul kında nikbinlik lerin ittifak reyile meb'usluğuna nam uyandırmaktad ır. intihab edilecekle ' Şarkta karsı ri muhakkak ol Sağda Fırkamn kadm namzedlerinden doktor Fatma Şakir, ortada miista zedliğini koymuş • kadm lıklı müzaheret makla beraber bu killerden muallim ihsan Şerifin, hocalığtmn ktrkmct yıl meratiminde tale' tur. Yeni namzed dün bu andlasmasına ve defa memlekette belerinin omuzlarında alınmış bir resmi, tolda mu$takil hususta btze şun • bunda yapılacak 16 müstakil say lerden Nezihe Muhittin değisikliklere ge « 4 senedir Halk Firkasina bağhlav seçilmesi umumî alâkayi celbet lince, bunla.rın, yim ve prensiplerine tamamen sadı • mektedir. alâkadar hüku • kim. Onder Atatürk «serbest meb'us Firkada, Belediyede seçim hazirhk • metlerle anlaşa • Londra konuşmalarmdan bir intıba: Ingiliz Başbaka lar da çtftsm. İşleri samimî tenkid et • lart devam etmektedir. Dün İntihab cak olan Fran nı M. Makdonald ile Franaız Bafbakanı M. Flemden stn» dedi. Düsündüm ki ben içlerinden Teftis heyeti gene toplanarak son hasanın tesebbü ve Dıs Bakant M. Laval karşıkarfiya biri olmak itibarile daha samimi ten • zirîıklari ve müstakillen namzedliğini süne terkedilmesi kararlasraıs gi • memnvniyetle kaydolunmaktadır. kidler yapabüirim. koyanlarin müracaatlerini tetkik etmisMeselâ bu firka hükumet islerinde, bidir. Mıntakavî hava anlasması huM. Hitler teklifleri tetkik tir. Şimdiye kadar müracaat eden müskendi esas programini tatbik edecek. takil namzedlerin hepsinin de vaziyeti susunda ise, ahnan gazete haber ediyor muş! Bunlar tatbik edflirken memleket isleusule muvafık görülmüştür. lerine nazaran. Roma, Berlin ve Londra 5 (A.A.) Londrada Inrile fok uğra;mis, benim gibi çok sa • Dün Firka Vilâyet heyeti batkani Bcükselde bunun yaptığı tesirler (Arkası beşind sahtfede) mimi bir yurddasin hususi usulleri varAntalya saylavi doktor Cemal Tunca dır. Fırkamn çok samimi, fakat daha Belediyeye gelerek Vali Muhittin Üs • olgun ve kendi yönlerinden tenkidleritündağ ile uzun müddet görüşmüstür. t|i /apacak bir unsur olarak namzedBu görüşrnede cuma günü yapüacak Ftrka namzedlerinden doktor Şakır Ji£rmı koyuyorum. msrasim ve intihabin sekli kararlastı Ahmed ve retsam Şeviiİt Program koyrmyacağım. Çünkü tU> rdmifttir. yüzünden tesebbüsün neticesiz ksJ ka programinda hersey vardır. Ihtan Şerifin namzedliği ması üzerine Urfaya sürüldü. Orada bir Bu memlekette kadinhk için ne lâ idadî mektebi kurdu ve on üç sene bu Memlekette 40 senedir talebe ye • zimsa feragatîe hepsini yaptim» 24 semektebde müdürlük ve muallimlik ettistirmis kiymetli bir hoca olan İhsan nelik mesaim meydanda.. Sonra be • ti. O taassub ve istibdad devrinde bu Şerif te tstanbul saylavlığı için müstanim muhtelif mekteblerde okuttuğum mekteb memleketin en feyizli irfan okillen namzedliğini koymustur. talebeler var. Hepsine nasil yurd as caklarindan biri olmustur. Urfada ilk İhsan Şerif Nümunei Terakki mek • Dünya devletle defa olarak bir kiz mektebi kurmus • kmı verdiğimi herkes bQir.» tebinde genc bir muallimken milletin ri araslnda deni? Kütahya meb'utluğu göğsüne kurulan saltanat tahtini de • tur. Mesrutiyeti müteakıp Istanbul Erkuvvetleri itibariU Son dakikada haber verildiğine gökek Muallim mektebinde tedris vazifevirmek için yapilan inkılâb teşebbüsü5n safta gelen ln(Arkası beftnct sahtfedei sine devam etmiş ve kirk yedi seneye I ne istirak etti (312 vak'asi). Bir ihbar gtltere hava kuv vetleri itibarile al tlnddir. Tayyare ise »o aenelerde tngilizle • rin en fazla uyku sunu kaçlran «Iâh Müstakil ve kad ın namz edler Muallim İhsan Şerifle Nezihe Muhittin de namzedliklerini koydular İlk defa saylav olacak kadınlarımız kimlerdir? Almanya ne cevab verecek? hürmet etnıiyen devletlerin hakkımızda hüküm vermeye hakları yoktur» diyor Ingiltere, birkaç saat içinde aç bırakılabilir Ingiltere Hava Cemiyetleri Birliği reisinin Ingiliz gazetelerinde akan şayani dikkat bir yazısı Ankarada Vikers şirketi Macarlar «Triyanon sulh muahedesindeki askerî ile yapilan müzakere kayidlerin de ilga edilmesi lâzım gelir» diyorlar Ankara 5 (Telefonla) tngfl Budapeste S Londrada yapı • lan anla^na, bütün Avrupa politikasını derin bir şekilde tesiri altında bulundu rabilecek genis mikyasta bir tesebbüs olarak te lâkki edilm^k • tedir. Buranın telâkkisine gö re, Roma ve Londra anlasmalan, genel görürme leri muhakkak surette icab et tirecek olan yeni bir merhale • Macar dir. Fakat sulh muahedesinden askerî madd'eler kaldırılmıstır. Bunun Macaristana da tatbik edilmesi icab etmektedir. CUMHURlYET Triyanon muahedenamesine göre Macar ordu sunun mevcudu 35,000 kisiyi geçmiyecektic. Efrad, maaslı gönüllü • lerden mürekkeb olacaktır. En büyüğünden en küçüğüne kadar bütün birliklerin asgarî ve azamî mevcudları bu birliklerin silâh ve cepane miktarları sayilıdır. Tüfek basına 500, hafîf ve ağir makineü tüfek basuıa 10 bin, hafif seyir havani başina 1000, orta seyir havani için 1500, sahra. d*ağ ve obüs topları içm 1000 atim. Müstahkem mevkilerin sabit topları haricinde on buçukluktan yukan ağir top bulundurmvk memnudur. Tayyare, tank, alev saçıcı makine ve zehirli gaz kullanmak, büyük ersına inanılır ve uyulur başbug bir önder gibi, fakat daima şivil ola Londra konuşmalarının Macaristandaki akisleri Ereğli Zonguldak elektrik hattı UT. Dün öğle yemeğini Yunan ataşenevalile yedi orduiuna mentab bir müfreze kâniharbiye heyeti bulundurmak, seferberlik yapmak ve seferberliğe benzer tedbir almak memnudur. Mevcud kıt'alara ilâveten asla ih • tiyat kadrolar yapılamaz. Silâh ve cepane yalnız bir fabcikada yapı • lır. Silâh ve cepane ithal ve ihracı memnudur. Denizaltı gemileri ve donanma yapmak yasaktır. Yalnız Tunada polis vazjfesi için üç karakol salopasma miisaade vardır. Macar ordusunda Milletler Ce miyeti yıllığındaki resmî rakam lar a göre, ceman 14 piyade alayı, 7 bisikletçi taburu, 23 bölüklü 4 süvarî alayı, 7 sahra, 7 dağ, 7 obüs, 3 süvari, 2 hava bataryasile 7 siper topu bölüğü ve 7 ölçme bölüğü, 3 istihkâm taburu, 9 muhabere taburu, otomobil, köprücü ve bir zırhlı otomobil müfrezesi vardır. ııııııııı ı ıııııııımııııımıııııırnıı Tayyare korku suna Ingiliz gaze telerinin yazllarln da, tngiltere dev let adamlartnln nuterenin meshur Vikers şirketi nau • tuklarlnda Ingi rahhaslan bugün Nafıa Bakanım zi liz mıitefenninleri nin, a s k e r î eri yaret ederetc uzun müddet görüs nm konferanslarln müslerdir. da slk sik rasla Verilen haberlere gore bu görüsmak kabildir. meler Zonguldak • Ereğli arasmda İngilizler gene bu yapılacak elektrikli demiryolu ve korkunun sevkile Londra konuşma Ereğli limanı insaatına aiddir. larlnda kendilerini Murahhaslar bir müdd'et daha hava tehKkesine burada kalacaklardır. karşl sigorta etmenin yolunu araş ttrmlşlar, garb dev ıng.iiz ressamlarına gore Liverpul semasında cere let'eri araslnda hayan edecek bir hava harbi böyle olacaktır. vada miıtekabil müdafaa gayesini gü Ingılizlerin bu korkusu hakslz ve den bir mukavclc akdınin kararlaşmayersız midir? Ingiltere Hava cemiyet slnda amil olarak buna çare de bul leri birliği reisi Cap. Norman Macmil muşlardlr. (Arkast beşinci sahifede) Ismet Inönü Basbakan Ismet tnönü dün öğle yemeğini Park otelinde Yunan ataşenavali ile btrlikte yemiştir. tç ve Dış Işleri Bakanlan öğleden sonra Park oteline giderek Basbakana mülâki olmu'lardır. Londra elçisi Fethi ile Yahya Kemal de Park oteline giderek Basbakanı ziyaret etmişlerdir. Meclit başkanı Büyük Millet Meclisi Başkanı Kâzım özalptn bir iki güne kadar lsparta, Antalya ve Izmire gide ceği haber verilmektedir. millllllllllllllllllllllllllIlllllllllllllllllinilllllllllllllllllli'llllll'lllllllrlllMIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIllllllllllllllllllllltllHllllllllllllllMllllliniHlltllllMMIim Değişim Uzu TÜRK DEĞÎŞİMİ BAĞIRIY0R! Mutludur, büyük usun bu tükenmez ağnsı.. Dirliğe düzen veren değişimin Tanrısı Bağınyor: « İY1YE! DOĞRUYA! GÜZELLtĞE!.. «Bu ses dirilten bir ses! Bu sese inanınız! «Bu ses bir yüksek alev! Canlar! Göyünçlü canlar! «övelekler gibi hep atılınız! Yanınız? «Yanınız! ve yeniden daha temiz doğunuz! «Kötü, çirkin, karanhk. . Her ne varsa boğunuz! «GERÇECE! GÜZELLIĞE!.. BtRUĞE! ÜLMEZLİĞE!... «Yazıklar ki bu sesi işitmiyor coğunuz!» (*) Bugttn S fiacfi salıtfede Avrnpa yolnndan ı otlar. Vazan: İsmall Hah!b Sevük 4 üncö safaitede Spor habsrlerl. 5 inel sabUcde Şehir plânı flzerlnde mflnakaşa d> vam edfyı r. F. SAClD ÜLKÜ Değişim uzu: Inkuâb san'atkân Us: Aku . Easret. (•) Stntr dtşın&akl soydaşlanma Gerçek: Bakikat Oayunc: mıııııııııiHiııııımnıııırmımmmııııınınıımrıııııııııııı HIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIMI rak ileri götürüyor. Ancak onun ruhu bir asker ruhudur.»