Catalog

MEŞRUTİYET HATIRALARI 1908 1918 B U G U N Ç I K A N Yazan; Hüseyin Cahid YALÇIN "FİKİR HAREKETLERİ 7) okuyunuz NO. 3 8 7 6 umh Telgraf ve mektup adresl: ERŞEMBE nın bütün manasile mük«m> mel bir resimli gazete olacağı hakkında arkadaşlarıms ve dostlarınızla, tereddüd «ttneden bahse ğirişebilirs:niz. Inanınız, muhakkak siz kazanırsınız. Cumhurıyet, Istanbul . Posta kutusu: İstanbul, No. 246 ve matbaa kısmile MatbaacılıJt r6rŞ8fnbe 2 8 ŞUDât 1 9 3 5 Teıefon Basmuuarrlr ve evl: 22368. Tahrlr tıeyetl: 24238, Idare ve Neşriyat şırketı 24299 24290. Sade demiryolu Değil, demiryolu Sanayiide Yapacağız ! eçenlerde, gündelik gaze telerde demiryollarımız için bir yazı çıktı. Bunda 1935 yıhnda 586 kilometro uzunluğunda yeni demiryolunun işlemeğe başlıyacağı bildirihyordu. Bu sevindirici haberin sonunda ıse, daha sevinc verecek şoyle bir müjde vardı: uYeni demiryollarımızın işletmesinde kullanılacak olan makine ve vagonlan yapmak üzere Sıvasta bir atölye kurulacaktır. Bu aatölye ile Bayındırhk Bakanlığı, demiryolu siyasamızın başarılması için en gerekli olan şeyleri yurdda yapacak, binlerce yurddaşa iş bulacak, birçok paramızın dışarı çıkmasının önüne geçecektir.^) Yurdda demiryolu malzemesi, ray, travers, makas, vagon ve lokomotif yapacak bir fabrikanın kurulması büyük sevincle karşılanacak bir haberdir. 1933 yılı girerken yapılması bitmi? ve bitmek üzere olan 2213 kilometro uzunluğunda demiryoluna 201 milyon lira para gitmiştir. 1933 tenberi yapılan demiryolla rıle 1935 yıhnda işlemeğe açılacak olan 586 kilometro şımendifer için de 50 milyon lira daha harcandığıru kabul edersek devlet, yeni demiryollanmız için 250 milyon para vermiş demektir. Bu 250 milyondan çoğu demiryolu malzemesi gertirtmek için Avrupaya verilmiştir. $imdi, Sıvasta vagon ve lokomotif yapacak bir atölye kurulacağını öğrenince ilk akla gelen düşünce şudur: Bu atölyeyi daha önLC açamaz ve dıçarı verdığimiz milyonların bir haylisini yurdda alıkoyamaz mıydık? Türkiyeyi demiryollarla ören, Mersini Samsuna ve Akdenizi Karadenize bağlıyan, Sıvası aşan, çelik arabayı kömür ve bakıra yaklaştıran Erzurum ve Diyarbekiri Ankaraya, !stanbula, bağlamak üzere olaniarın, kısaca demiryolu siyasamızın temelini atanlann bunu 'düşünmediklerini sanabilir mıyiz? Elbette düşünmüşlerdir; fakat bugün için, yapılabilecek birşey dün için, yapılamaz birşeydi. Demiryolu malzemesi yapacak • fabrika için herşeyden evvel demir madeni, ve demir «anayii ister. Bunlar olmadıkça açılacak bir fabrika, sadece bir montaj atölyesi olur. Şımdi ise, devlet, yurdda demir sanayıi kurmak kararını vermiş, ve sanayiin anası olan demir sanayiini de ekonorni programına koymuştur. İlk demir fabrikamız, Sümer Bank tarafından Safranboluda Karabükte kurulacaktır. Burası kömür yolu denilen Irmak Filyos demiryolu üstündedir. Böylece, Sıvasta kurulacak olan vagon, lokomotif atölyesile Karabükte kurulacak demir fabrikası bırbirini tamamhyan iki iş ocağı olacaktır. Demiryollarımızın işletmesinde kullanılan vagon ve makinelerden, hepsinin olmasa bile, bir kısmınm Türkiyede yapılması, yurd için çok faydalı olacaktır. Dışarı giden milyonlarca liramızın bir haylisi memlekette kalacak, atölye yüzlerce işçiye ekmek verecek, Sıvas yeni bir iş kaynağı daha kazanacaktır. Biz, her işin, yurdun korunması bakımından faydalı olup olmadığını da araştırırız. Yarın, büyük ve genel bir savaş çıktığı vakit, demiryollarımızın vagon ve lokomotifleri, yıllarca dışarıdan gel miyebilir. O zaman, bunları kendi fabrikalarımızda kendı miz yapar, vagonsuz, makinesiz kalmaktan kurtuluruz ki bizce Sıvasta kurulacak atölyenin en büyük değeri buradadır. Cumhuriyetin demiryolu siyasası bu atölye ile daha genişlemiş, daha büyümüş oluyor, çünkü yalnız demiryollanmızı yapmakla kalmıyor, demiryolu sanayiini de kurmak için ilk adımı atmış oluyor. Onun için gündelik işler arasında pek göze görünmeden geçip giden bu haberi sevince değer bir müjde sayıyoruz. ABlDlN DAVER Nafıanın Tramvay Şirketine tebliği 2 milyon liranın bankaya yatırılması bildirildi Yeni müzakereler başlıyor. Şirket bu paralar kendisine bırakılmak şartile bazı tekliflerde bulunmuş... Ankara 27 (Telefcnla) Tram vay Şirketinin dav?n Şurayî Devlette reddolunduğu için Nafıa Bakanlığı, halktan fazla alınan 2 milycn küsur bin lirnın Vekâlet etnrine bankaya yatı rılmasi hakkında sirkete tebligat yapmıstır. *** Gazetemiz bugün Berlin konuşmalarından evvel Ingiliz Dış Bakanı bugün Parise gidiyor Sir Con Simon Berlinde iken M. Eden de Moskovaya gidecek ve ihzarî görüşmeler yapılacakmış Paris 27 ( A . A.) Efco d ö Parinin Londra muhabiri, yan gayri siyasi bir konferans ver mek üzere, Pa riste bulunacak olan Sir Con Si monun gelecek hafta zarfmda Berline gideceği ni zannetmekte dundan evvel, ihzarî görüsmelerde bu« Iunacakhr. Londradan verilen malumat Londra 27 (A.A.) Havas ajansı muhabirinden: Bir Ingiliz nazırmın Moskovayı ziyareti hakkındaki tngüizRus müzakerelerinin ancak Sir Coo Simonun Berlin seyahatinden avdetinde bir neticeye iktiran edeceği büdirilmektedir. Londra hükumeti, Alm'n devlet adamlanndan almacak ma lumattan sonra, mevcud vaziyetin Moskova seyahati için müsaid olup olmadığuiı kararlaştırac?ktır. Diğer taraf tan Sir Con Simonun gelecek hafta Berline hareket ve oraya martm 6 sına doğru muvasalat edeceği temin edü mektedir. (Arkası üçüncıı sahifede) sahifedir « Reisicumhurumuz Atatürk dün akşam Ankaraya gittiler htanbul 27 (A.A.) Ata türk, Ankaraya mateveccihen 8,40 da hunısi trenle Istanbal • dan hareket buyurmaşlardır. Yeni müzakereler Tramvay Şirketi davası sirket aleyhine neticelenmis olduğundan Nafıa Bakanlığı ile sirket arasında evveice yarıda kalmıs olan müzakerelere marhn ilk baftastnda tekrar baslanacakbr. Şirket murahhaslan Ankaray gitmiş • lerdîr. Dün iyi bir kaynaktan aldığımız bir habere göre, Tramvay Şirketi biiku • mete müzakereye mevzu olan me seleler iizerinde yeni tekliflerde bulunacaktır. Bu tekliflerin mahiyeti gizli tutulmakla beraber şirket, evveice taahbüd ettiği yeni hatları yapmağa hazır bulunduğunu büdirmekte, bunun için Belediyenin yeni hatlann geçe ceği sahalardaki Utimlâk ifini biran evvel bitirmesini, şirketin evveice halktan fazla aldığı ve hükuroetin geri istediği 2 milyon küsor bin liranın yeni mukavele esaslanna göre şirkete bırakılmasuu, şirket tesisatının yeni vaziyete göre amortisman edUmesini ve sir» M. Eden Türk inkılâbı ve Fransız gazeteleri Yeni muzaherler için Avrupadan geleceği haber verilen M. Veyl ketin yeni hatlar için getirteceği malzeme için gümrük kolayhğı gösteril • mesini istemektedir. Şirfcet teküh'ne yeni hatlann insaat ve isletmesine müteallik fennî bir projeyi de raptetmek* tedir. Tramvay, Tiinel ve Elektrik şirket* leri merkezi idare meclisi reisi M. Veylin bugünlerde Avrupadan gelerek bu miizakerelerde bulunacagı söylenmektedir. Vu mecmuası memleketimiz için fevkalâde bir I nüsha cıkardı < Paris 2 7 (A. f A.) Anadolu ' pjansının husu • K ıf muhabiri büdiriyor: Evrensel de Jerile tanınmtş olan haftahk ( V u ) mecmuası, bugün çıkan sayısmı baştanbaşa yeni Tör kiyeye tahsu et • nâştir. Bunda u Mecmiıanna mü Basbakan tsmet hım btr makale ya. tnSnünün bir ya *<"» l*met tnönü zası vardir. EbemmiyetK olan bu yaıiyi aynen aşağıda büdiriyorum. Ayrica, Fransız meb'uslarından Roustan ve meşhur Fransız muharrirlerin den Bopian, Ravaj, Lökaş, Denni, Laprat, Röne Marsan gibi şahsiyetlerin de yurdumuz ve inkılâbimiz hakkında çok değerli yazılan bulunmnktadır. Geçenlerde Sorbonda yeni Tiirkiye {Arkası befinci sahifede) Sir Con Simon, Berlini ziyaretin den sonra Ingiliz • Alman görüsme • leri neticesinden kabineyi haberdar etmek üzere, Londraya dönecektir. Diğer taraftan M. Eden de Moskovaya giderek, Sir Con Simonun vüru Ya buna ne buyrulur? Bulgarlar, kendilerinden haydudca zaptettiğimiz (!) yerleri iyilikle veya kılıcla bizden ergeç geri alacaklarmış! Bulgar Başbakanı General Zlatefe ithaf betile mütalealannı bildiren Bul gar gazetelerinden bazılart da söyle yazmiflardı: «Bu misak, bos bir formül değildir. < Türkiye ile aramızda ebedî bir Biz, Türklerle iyi dostluk ve iyi kom dostlk için muahede vardir. Bu bos bir cümle değildir. bir hakikattir. Biz suluk münasebetleri idarae etmeği »amimî surette istiyoruz > Türk do»tlu£una evkalâde çok kıymet Bu gazeteler yazılarının sonun • veriyoruz ve Türkiye ile hakikaten dost da Türkiye ile Bulgaristan ara • geçinmek istiyoruz. Bazı Türk gaze sında çizilmis siyasî yolu karart telerinin bizi göcendirecck mahiyette mamalan için Türk matbuatına hiki nesriyatı kat'iyyen bizim Türkiyeye tab ve müracaatte bulunmakta idikarsı olan samimi hissivatımıza halel ler. vermemiştir.» Biz bu satırların altına Türk ga(Arkast sekızincı sahifede) Ertesi gün bu beyanat münase Bulgar Basvekili General Zlatef geçenlerde Bulgar gazetecilerine şunlan söylemisti: Piyasada yünlü, pamuklu fiatleri yükseliyör Tenzilâtsız tarife bugün tatbika başlanacağından gümrükteki mallar dün çıkarıldı Hükumetimizin feshettiği Fransiz ticaret mukavelesi ve ona benzer hükümlerden istifade eden diğer memleketlerin bu mukavelenin ihtiva ettiği tarife maddelerinde bulunan esyasına bu sabahtan itibaren tanzilâtsız esya tarifesi tatbik edilecektir. Bu arada Altnanya, Italya, tspanya ve Ingilterenin memleketimize ithal edeceği ayni cins esya tenzilâtsız tarifeye tâbi tutu lacaktır. Bu esya su tarife madde lerinde bulunmaktadrr: Madde 106 nın A ve B fıkralan ile 107 inci maddenin A ve B fıkraları ki bu maddeler yünlü mensa cata aiddir. 378 nci maddenin D ve C, 380 ninci maddenin B, 381 inci maddenin A, B, C, D, 390 nmcı maddenin A fıkralan ki bu maddeler de pamuklu mensucat ve pamukipli • ,ı,ıııp « • , ı ı ı ı ı r r ı ı t , ı ı ı ı ı • v«i**«« ı ı ı ı ı v ı i ' i f i f i * ı v i ı ı t i ı • * • * • • • m ğine dair olan maddelerdir. Bu maddelerin ihtiva ettiği eşyuıın tenzi • Iâtlı tarifeden istifade etmesi evveice Fransaya bir ahdî tarife ile ve rilmis, sonra yukarıda ismi geçen memleketlere teşmil edilmişti. Son zamanlarda Fransa hükumetinra takib ettiği ziraî himaye poli • tikasınm Fransanın bilhassa Tür • kiyedeki ticaretine büyük zarar • lar vereceğmi bundan bir müddet evvel Fransa hükumetine Istanbuldaki Türk • Fransız Ticaret Odası da bildirmiş ve bu hususta Fransız meb'uslarından birinin yaptıği hü • cumlara cevab veren Fransız Eko • nomi Bakanı takib olunan yolda ısrar edileceğmi açıktan açığa söylemisti. Bugün hükumetimizin mukabele bilmisil yapmasile hasıl o (Arkası beşınci sahıfede) ••* i P l i l l l l I I I H V I I I • ! • • • • • • * • • tf >llllıpııvil> Yeni Meclis üyeleri Ankarada toplandı Fırka Grupu, Riyaset Divanı namzedlerini tesbit ediyor IIIUIIIMIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIMIIIIIIMIIllllllllMllllllllllllllinilinillllllllllllllllinillllllllılinM.tllllltllllllllllllllllllllllllltllllllllllllllllllllllllllMtılllllll Romada dün resmî bir tebliğ neşredildi Afrikaya asker sevkiyatından bahseden tebliğ, Avrupada nizamı bozmak istiyenlere karşıda ciddî bir ihtar addolunuyor 935 bütçesi hazırlandı *••>•* ' i ı ı r ı i " i ı * ı ı ı ı ı ı i ' i ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı * « ı ı r I I I I I I I I > I T I I I I I I M Masraf kısmı 194,800,000 liradır. Bundaki 10,800,000 lira fazlalık varidatın artmasından ileri gelmişür Maliye Bakanı Fuad Ağralı 935 bütçesi etrafında gazetemize »u beyanatta bulunmuştur: < 935 bütçesi tcra Vekilleri He» yetince denk olarak tesbit edilmis, teskilâti esasiye kanununun tayin ettiği şekild'e Büyük Millet Meclbine takdim olunmak üzere hazırlan • mştır. Masraf bütçesi 194,800,000 liradv. Varidat bütçesi de bu masrafı ta • mamen karsılayacak miktardadır. 934 bütçesi 184,000,000 Iha olduğuna göre 935 bütçesinin buna na zaren 10,800,000 liralık bir fazla lığı vardir. Bu fazlalığin 6 buçuk milyon liralık kısmı varidatımızın bu sene içinde gösterdiği tabiî înkiçaftandır. İki milyon raddesindeki kısmı da. bütçe haricinde cereyan etmekte olan bazı irad ve masraf mahiyetindeki muamelelerin bütçeye alınmasındandır. Mütebaki iki milyon lira da bazı nevi varidatımız • da yapılacak ıslahat ve tadilâttan tahassül edecektir. 935 bütçesi Cumhuriyetin takib ettiği demiryolu programn» tamamen derpiş ettiği gibi sanayi prog ramı için de 3 milyon liralık bir tahsisat ayrılmıştır. Maarif, ziraat isleri için iki milyon liralık fazla para tahsis Yeni Meelisin hatnriyetlerinden bir mühimmini teşkil eden kadın say • lavlardan bazılart: Soldan sağa Turkân, Seniha Hızal, Fatma Şakir, yakarıda aolda Bediz Aydilek Sabiha CokçSl Ankara 27 (Telefonla) Meclis cumaya açılacağı için saylavlann yüzde doksanı sehrimize gelmis bulunuyorlar. Ankara caddelerinde yeni saylav kadınlar nazari dikkati celbetmektedirler. Mecliste fevkalâd'e zamanlarda samiine tahsis edilen yeclerin bir kısmı, adedi artan saylavlara tahsis edildiğinden Meclis fArkası üçüncu sahifede) ftapotiden Şarkî Afrikaya hareket eden askerleri teşyi Maliye Bakanı Fuad Ağralı Millî Müdafaa hizmetleri ve diğer vekâletlerin ihtiyadan da aynca tatmin edilmistir. önümüzdeki sene sanayiin in • kisaf »eyrini daha kuvvetle takib edeceğimiz muhakkak olmasına göre vatnada^lann kendilerine yeni bir külfet tahmil etmiyen bu bütçemizin de tahakkuku yolundaki yüksek vazifelerini »eve seve ifa edeceklerine mnumî ve çok yüksektir.» Bugün UÇÜNCÜDE: Ulusal bir Türk operası yaratmak için program Emine Saliha ötaünç DÖRDÜNCÜDE : Sıgortacılık BEŞÎNCtDE : Havacılık bahisleri, Tarihten kınntılar. M. Turhan Tan. Ki. tablar arasında : Cemiyetin asılları: Sabiha Zekeriyya ALTINCIDA : Memleket hikâyeleri: Feridun Osman. YEDİNCtDE : Çocuk sahilesi İtalya, Habeşistana 25000 asker gönderecek Roma 27 (A.A.) Havas muha • birinden: Resmî bir tebliğe göre, 1911 den önceki doğumlulardan hiçbir simf si lâh altına çağınlmiyacaktır. Seferberlik ilân edileceğine, asker toplanmakta olduğuna ve Şimalî ttal yaya sevkiyat yapildığina dair dönen rivayetler üzerine endiseye düsen ef kân umumiyeyi bu tebliğ, tatmin et mistir. Diğer taraftan, yüce müdafaa ko mitesinin son tebliğinde, Italyanm bir harb vukuunda kendi kendine yete • cek vaziyette bulunduğu hakkındaki teminat büyük bir inşirahı mucib ol muştur. Yanresmî mehafil, ttalyanin Bren ner geçidi civarinda tahşidat yapmak • ta olduğu hakkındaki rfvaytleri tek zib etmekle beraber, ttalyanin hudu da yakm merkezlerde garnizonlar bulundurmak hakkma maük olduğunu da ilâve ediyor. [Arkan mltınçt