Catalog

HARPTtf 186 Şehir ve memleket haberleri J Siyasî icmal Dün şehrimizdeki AlmanProfesörler meclisi kat'ı lara merasimle verildi Biri ötekini bacağından Geçenlerde şehrimize gelen Al • ve karnından yaraiadı kararını yarm verecek man gençlik teskilâtı reisi M. Karl Hukuk fakültesinde sene sonu im tihanlarının ne sekilde yapılacağı hakkında heniiz kat'î bir karar verilme • mittir. Fakülte profssorler meclisi birkaç haftadanberi bu hususu münakaşa etmekt«dir. Fakülte profesörleri evvelki gün geç vakte kadar imtihan şekilleri hakkmda göruşmufler, bir kuun profesörler ikmal imtihanlarının yapılmaması taraftarı olduklanm bu usulün hoea • ktra çahşmak için boş zaman bırakmadığmı, bütün yaz hocalan talebenin hntihanlarile meşgul ettiğini söylemis lerdir. Profesörlerin bir kıstnı da tahrirî ve fifahî imtihan usultinü müdafaa etmektedirler. Bu noktai nazara göre bütün derslerden talebe iki defa imtihana tâbi tutulacakbr. Evvelâ, talebe bütün derslerden tahrirî imtihana tabi tutu • lacaktv. Bu imtihanlarda geçme notu beş olarak tesbH edilecek, tahrirî im • n'handa muvaffak olan talebe ertesi gün fifahî imtihanlara girecektir. Şi • fahî imtihanlarda üssü mizan altı olarak tesbH •dilmiştir. Yalnız bu imtihanlarda hukuku medeniyc v« ceza dersleri ders addedil • mekte oldugundan bu derslerden ta • lebe dörder numara alsa da suiıf ge • esceklerdir. Bu usulün taraftarı profesörler bu seneye mahsus olmak iizere talebenin bir tasfiyeden geçmesini iltizam etmektedirler. Bu noktai nazarda olanlar ekseriyeti teskil etmekte Profesörlerin digtr bir kısrnı da imtihanlarm gene tahrirî ve şifahî olarak yapılmasını istiyorlar. Fakat tahrirî imlihanda bütün dertler yerine suııfta okutuUn eaas derslerden mevzular sorul • masını, sifahî imtihanlara diğer ders • lerin de dahil edilmeımi muvafık görmektedirler. Bu suretle meselâ hukuk fakültesi birinci smıfta hukuku medeniye, Roma ve hukuk baslangıç tarihi derslerinden tahrirî imtihan vapılacaktır. Tahrirî imtihanlarda üssü mizan 6 tahrirî, fifahî birlikte üuü mizan 7 olacaktır. Ecnebi profesörlerden bazılan bu seneye mahsus olmak üzere talebenin bir yoklama imtihanma tâbi tutulma nnı, asıl imtihanlara gelecek seneden itibaren baslanmasuu meclise teklif •tnüflerdir. Profesörler talebenin ki tapsız ve notsuz bulunduğunu, verilecek notlarm ancak talebenin elîne son zamanlarda geçebileceğini, bundan baska yapılan ıslahat munasebetile derslerin ağırlaşrmş oldugunu halbuki t«.lebeyi yeni tarzda çalısmağa alıştırmak lâzrm geldiğini beyan etmişlerdir. Meclis yarm tekrar toplanarak bu şekiller hakkında son kararını verecek, bu karar Vekâlete gönderilecektir. Nabesberg dün akşam Yüksekkal • dırımdaki Totonva Alman kulübüne Nazi fırkası reisi M. Hitlerin gön derd^ği bayrağ^ı merasimle vermistir. M. Nabesberg bu münasebetle, kulüpte toplanan Alman kolonisine mensup gençlere hitaben hararetli bir nutuk irat ederek Alman genç • lik teskilâtından bahsetmiş ve Türkiyede bulunduğu ktsa müddet zar> fında aidığı iyi intibaları anlatnvştır. M. Nabesb«rgt iki memleket gençliği arasmda tema» lüzumunu da e> hemmiyetle iaaret etmîş ve bu sösler meserretle karsılanmıtır. Bundan bir hafta kadar evvel Ka • ragümriikte kıskançlık yüzünden bir vak'a olmus; bir adam roetresim ya • ralamıstı. Evvelki gün aksamüstü de iki rakip arasmda gecen kanlı bir hâ • dise evvelkini tamamlamıatır. Bu hâ diselerin nasıl oldugunu izah edelim: Karagümrükte Nişanca fınnı karşı • sında Mükerrem Hanım isminde gcne bir kadm oturmakta ve birkaç sene • denberi de bahriyeli lâkabile maruf Sabmle metres hayatı yaşamaktadır. Miâk«rrem Hanımm komşulanndan balıkçı Ruanuı oğlu Ziya isminde bir genç te son •amanlarda bu eve girip çık • mağa baflamıştır. Ziyanm metresile hususî münasebetinden siiphelenen Sa lim birkaç kere Mükerrem: ihtarda bu* lunmus; Ziyayı eve almamasını tenbib etmiştir. Bu yüzden kadınla Salim a • rasında sık sık kavga olmağa başla • mıştır. Nihayet geçen hafta gene ayni meseleden münakaşa çıkmış, Müker rem Hanım kat'î cevabıru vererek: « Sen benim nikâhlı kocam de • ğilsin; bana tahakküm edemezsin. ts • tediğim zaman Ziyayı eve alırnrn.» demistir. Bu cevaptan sinirlenen Salim; metresinrn üzerine atılmış, kaduu « letle iki yanagından yaralamış ve bu a* rada yukan koşan Mükerrem Hanımm annesi Nadire Hanımın da yumrukla bir iki dişini kınp kaçmıstır. Aradan birkaç gün geçtiği halde hiddetrrri ye • nemiyen Salim evveTti gün tekrar Mükerrem Hanımın evine gelmts, fakat bu hâdiselere sebep olan Ziyayı evde bulunca deli gibi olmuştur. Rakibile karşüasan Salim biçağuu çekmiş: «Sen hAlâ burada mısuı?» dtyerek Ziyanın üstüne hücum etmiştlr. Fakat Ziya da hemen t&bancasına san'nus, tabanea karşısına bıçakla çıkamıyacağını anlı yan Salim kaçmağa başlamutır. Bu sefer Ziya eline düşen rakibini kovala • mıs; tabancasmı ates ederek Salimi ayagmdan yaralamıştır. Bu yara pek ehemmiyetli olmadıgından Salim so kakta kaçmakta devam etmiş; fakat dvarda bulunan Türbe sokagma gel • digi zaman yarah bacakla hasmınrn 3nünden kaçamıyacağını anlamıs, dönmüs: Ziya! Bem yakma! Diye yahrarma {a baflamıştır. Ziya ise bu sözleri dinlemiyerek tekrar ateş etmiş ve iknıci bir kurşunla Salimi karnından agır ta • rette yaralamıştır. Kurşun içeride kaldığı için Salimin yarasr tehükeli göriilmektedir. Silâh seslerine koşan zabıta memurlan Ziyayı yakalamış; Salimi de hastaneye kaldırmışlardır. Tahkikat devam etmektedir. ^Cdmhuriyet mart i: •* împaratoriçe Maryadan biraz ötede tehditkâr toplan şehrîn üzerine çevrilmiş «Yavuz» yatıyordu Rusya ve Romanya ile sulh (Ute Imroz akını denılen ve düşmana bazı zararlar onun için tamamen ehemmiyetsiz zararlaT veTchrmesine iRKmen. bize. Midilli gibi güzel bir Reminın ziyaına ma! olan ve Yavuzun da az kalsın ayni akıbete uğramasina ramak kalan baikının tarihçesi bıından Şimdi. Romanvoda bıraktığımız Her Koppun kitabına avdet edelim. Malum olduğu üzere Imroz akını esnasında o Biikrşte bıılunuvordu.) Bükreşteki günleritn hâdisesiz geçiyordu. Bu arada Rusya tam bir inhii&l halinde idi. Romanya 5 mart 1918 de sulh Tnukaddemahnı imzalamış oldugundan bizhn komisyon (Akdeniz ve Karadeniz mütareke komisyonu) Odesaya nakledildi ve ismi de değiştirilerek (Karadeniz seyrisefain ve teknik kotnîsyonu) ismmi aldı. tbrail tarikile Odesaya gidecekt'k. tstanbuldaki Alman sefareti mafvetine memur olan Loreley is mindeki yat oraya gelmişti. Bizi alıp Odesaya götürdü. Fakat Ode saH> çok kalmadık. 1 mayıs günü, Fyrnı ordulan grupunun kıtaatı K'nım ve Sivastopolu iş^al ettiler. Biz de Sivastopola naklettik. 2 mayıs gVnu Loreleye binerek Sivastopola gittik. rip ettiğini yazmıştı. Anlattlan, unutmuş. A. D.) bunu Hukuk Fakültesi imtihanları Hitier bayrağı Bir kadının iki asıkı dosruştu tspanyada yenî kabine n D . imparatorça Marıa Sivastopol liznaıu, tabiî bir koydan mütesekkildrr. Takriben bir kilometro genişliginde olan bu koy, 7 kilometro derfali&tnde karaya doğru girmiştir. Limandan içeri girer girmez, sahilde rkinci küçük btr koy dana vardtr. Bu da 2 kilom«tro uzunhıgunda ve 500 ilâ 800 metro fenisliğindedir. Bizim eski fakat mükellef «irh rrmiz ve telsis istasyontrmuz işte burada idi. ötelerde, büyük koyun iç tarafmda Sivastopoldaki büyük telsix istasyonunun devâsâ direkleri görünüyordu. Burada, şimdi, Alman askerlerrnin nezareti altında Rus telsizcileri çalınıyorlardı. thtilâle iştirak etmiyen Ruslar, bizhnle dost olmuslardı. (Mabadi var) • •* Eski telsiz telgrafçılanndan Çardaklı Mehmet Efendiden aldığım mektupturHerkopp arkadaşun ve meslektaşırn clmak itıbarile tefrikaıuzı çok dikkatli taklp edıyorum. Bu tefrllcanın icap ettıkçe re&mi vesaıka latlnaden tarafıntzdan ve hareKâtta bulunan bazı zatlar tarafından tekzibi çok hoş oluyor. Muharrir: yazıaında yalnız Alman askeri satvetinden başka hiçblr sey gör miyerek v« herşeyln Almanlarla olup biteceğl kanaatlie cihana şan veren Turk cengâverlığini unutuyor galiba. İmroza yapılan akında çok dakteate değer noktalar vardır. Ben bu akında bızzat bulundum. Gecell gündüzlu bir hafta kadar düsman tayyarelerinln ateşi altında idik. Akından üç gün ervel üç Alman jenerallnl KemalreU g&mbotUe Çanakkaleye göturup Nâranın komür Iskelesne yanaşıp beklemek emrinl aldık. Muharrir akında MMMinin batışüe Yavuzun birkaç yerinden mayinle dellne rek muşkülâtla Nâraya avdctlnl ve ta lihslzlikle karaya oturduğunu yazıyor. «Hayır!» Yamz o kadar müşkül vaeiyette olmayıp doğruca Istanbula avdet ediyordu. Eğer Nâraya gelaeydl dogruca limana ve Nâra koyuna girmesi lâzımdu Halbuki Nâra burnunun slmall garbısine ve Nâra limanınm dıs tarafında I« fcanbul ycAu uzerınde oturmuştur. Ocminln düşman tayyarelerinin hü cumunu da hava müdafaa toplarile defettlklerlnl yazıyor. Ona da «hayır!> Düşman tayyarelerinln hücumlann» kar51 blzzat Anadolu ve Rumell sahll ve tepelerlnde on kadar mtidafaa topu ile gece mtidafaası için Nâranın eski ve yüksek tas kalesinln üzerindekl makinell tüfeklerle müdafaa edllmistl. Muhtemel b!r tahtelbahir hücumuna da be« tane tcrpitobot İle Nâranın kömur iskelesinde bulunan Kemalreis gambotu da tama men göz kesUmls, kara toplan da yük seklerden Yavuzu hlmaye edlyordu. tşbu oturus vak'aaının üçüncü günü çok yakınımızda cüzl muçahede edUen blr düçman tahtelbahrini gemımizin ikinci kaptanı yüzbaşı Şemsettln Bey <slmdl deniz kaymakamij. kendi gozil* nişan alıp kendi elile attığı mermi düçman tahtelbahnnı yaraladı|ını ve bir müddet suların kuvvetle burulduğunu gördtik. Birkaç saat te 0 mevklden yağ ve hara kaynakları da gorülüyordu ve ayni ?ece sabaha karşı Karanhklimanı ile Kumkale sahilleri arasır» yarah olarak bir düşman tahtelbahrinin başunkara cttiği ve 27 t'şiden Ibaret mürettebatı da csir edlldiğinl haber aldık. tste Türk ?eeaat ve şehameti... Türk Bahriyest tabtk tehlz telgrafçılanndan Çardahlı Mehmtt spanya Akdeniz ve Avrupa mtfvazenesinde mühim bir unsurdur. Bu büyük memleketin dahilî ve haricî vaziyeti daima bütün Avrupa d*vleflerim alâkadar etmektedn Su kadar var ki son zamanlarda orta Avrupa meseleleri bütün AVTU • payı son derecede işgal etmektedir. Bundan dolayı tspanyada bh* tfirltt istikrar bulamıyan vaziyet şimdflîlr gölgede kalmış î>ulunuyor. Geçen sene Ispanyada yapılan umumî mtihabatın neticesi oiarak sol fırkalar zayıflamıs ve sag fırkalar çok kuvvet bulmuftu. Maahaza ne saglar ne de sollar ekseriyeti temin edememişti. MÜTEFERRİK Fazilet mflhft atı namzedi Bu sene verilecek fazilet mükftfatı için fösterilecek namzedi aeç • mek üzere muhtelif zümrelere mensup muallimler arasmda intihap baslamıstır. Bu meyanda yüksek tedrisat profesörleri arastnda yapılan intihap neticesinde Edebiyat fakül tesi cografya profesörü tbrahim Hakkı Beyin Namzet gösterilmesi ittifakla kabul olunmustur. Sömikok ve s şe fabriKalan hahkında tahkikat Avrupada Sömikok ve sise fabrikalan hakkmda tetkikatta bulunan Zonguldak meb'usu Ragıp, tktısat Vekâleti maden umumî müdurü Bekir ve ts Bankası maden isleri müdürii Esat Beylerden murekkep heyet yann Paristen şehrimize gelecektir. Heyet tetkikatm bitirmis ve man lekethnizde kurulacak Sömikok ve şişe fabrikalan için lâzım gelen tesisat ve makineler hususunda temaslarda bulunmustur. Bu temaslarda, sipariş edilecek malzeme kararlaştınlmıs oldugu ve heyetin avdetmi müteakıp tatbikata geçile* cegi söylenmektedir. Sömikok fabrikasmda saf benzin de çıkarılacak ve bu suretle döviz noktasından tnühim bir tasarruf temm edilmiş olacaktır. Sivastopolda Sivastopolda Riç oteline yerleş tik. Bu otelin arka tarafı bulvar parknta dayaniyor, park ta denize kadar îniyordu. Otelden çok uzak olmiyan lrmanda, gayct mükellef «urerte döşeli dayah eski bir Ru» nrhhsı yatıyordu. Georgi Pobiye donoçev ismînde olan bu nrhlıda harp esnasmda Rus donanması er kânıharbiyesi îkamet edermis. Ge mi şimdi tnetruktü; fakat çok kuvvefli re mükemmel bîr telsizi vardı. Karadenizdeki dîğer telsîz istasyonlariie mırhsberede bulunmak îçin kornisyonuTnuz bu telsizden istifa de etti. Ontmla mütemadiyen Odesa, Nîkolftyef, Kerç, Poti, Zonguldak, Osmaniye, Varna, Kostence ile ko mısuyorduk. Rus zrrhhsindaki tel aiz merkezinin kutnandanhğına beni tayin ettiler. MUrettebat Almanyadan geldi. Miirettebat gelir gelmez hemen lf« başladık. Çok ta iş vardı haniya! Fakat çahsırken vakit çabuk ge çer. Boş zamaniaranda Sivastopoi mftdafaa manzumesmi teskîl eden fcaieteri, Istihkâmları, tabyalan dolaşıyordum. Buradaki son siatem bafcaryalara doğrusu, hayran oldum. Muhtelif çapta 300 büyük top var dı. Bunlan gördükten sonra, 1914 teşrfnievvelinde Sivastopolu botn • bardıman eden Yavuza bir defa bile isabet valti olmayışına hayret et tim. Dünyanın en müthis müstah • kem mevkilerinden birini bombar dımatı edip te, burunu kanamadan ve en küçük zarara uğramadan işîn içinden ryrılmak! . Doğrusu talih diye buna denir, işte!. . (Bizim Her Kopp hayli dalgın a dam' Kitabınm 88 inci sahifesinde Kınm sahillerindcn 1 7,000 metre me•afede iken Yavuzun kıç bacasına iki mermi isabet ederek bunlann bacayı, telsizin küçilk antenlerinden birini tah Merkez fırkası radikaller yüz kü sur meb'usu haiz bir efealliyet fırkası olmalrına rağmen parl&men toda nazım bir mevki sahîbi olmu«< lardı. Btmun için mtihabattan aonra ireçen kânunueweld« kabineyi bu fırkanm lideri M. Lerroux teskîl et misti Bu ekalliyet htfkumetinm mü« mh* bir iş görmesi icrn ya sol frrkalar yahut sag fırkalarla birlesmesi lâzım geliyordu. Sol fırkalar hem azhk olduklanndan hem de akideleri çok müfrit bulundugımdan mumaüeyh daha ziyade saglarla teş • riki mesaiye lüzutn göstermigti. Su kadar vmr ki sağlar çokhık olmakla beraber miiecanis değildi. Bunlann ekseriyeti katolik papaz ve rürra frrkalan oldugundan bunlar kanu • nu esaside kiliseyi bh* tarafa bırakan ve sosyalizme ehemmryet verei maddelerle bunlann tatbikma art yeni kanunlann değiştirilmesmi is> tiyordu. Gariptir ki Krallıfı Iskat eden, Cumnuriyeti tesîs eden, sosyalist lerî fktidar mevkifne getfren evvelki intthapta kSyTerdek! faîtfr pa • pazlar âmil oldugu gibî sosyalist • lerin hezimetfle neticelenen geçen mtrhapta da bunlar ftmil olmustu. M. Lerrovır üç aydanberi fktidar mevkünde bulunduğu halde müsmir bir iş gorememişti. ÇünkO kendi arkadaşlarrndan birkaçi ve bahusut dahil iye ve maliye nazrrlan httku metm »aglarla teşriki mesaisine şiddetle nranalifH. Kabinedeki efcse riyet ise saglarla birlikte hareket taraftarı idi. Mumaiieyh hükume tin bocalamanna nihayet vermeV fizere dahiliye re maliye nazırla * nnı kabfneden çıkarmak istemistir. Lâkrn kanurru esasi ahkamına: daima enemmiyetle riayet eden Re» isicuTnhur M. Zamora kabinenm !stifa etmesfni ve alelusul frrkalann rüesasîle istisare etmegi muvafık bulmuahrr. Neticede kabme istifa etmişti. Reisicumhur sag ve sol fn> kalann liderlerile yaptığı îsrişare ferden aldıgı netice flzerme yeni kai bmerrrn t«0cil!ne tekrar M. Lemo • uan merrrur ermiştfr. Mtrmaileyb te soTlara mütemayii arkadaşTannm yerine nutedii sag fırkalann mensupiarmı alarak yeni kabfnesfni tef* kil etmiştir. Bundan sonra yeni kabrnenfn ba$ lıca isi eski sosyalist hükumetmm ve parl&mentonun yaptıgi mkılap kanunlanm değiştîrmek umumiyesine müracaat istemekte ve tadilftt olacaktır. edilmesini yapılmasma Sol frrkalar ise tekrar milletin ftrayi Trakjrada hummalı bir taaliyet başladı Trakyada umumî müfettişlik ihdası hakkmdaki haberler Edimede büyük bir sevmçle karşılanmıstır. Şündiden bir çalifma devresi baslanuftır. tstanbul Edirne sosesi tamir ve köprüler betona tahvi] edilmektedir. Bozuk olan Babaeski • Kuleli yolu da yapdmaktadır. Yollar üzerinde hummalı bir faaliyet vardır. Evvelki ffece verilen suvareler ADUYEDE Adam Naçakçılığı Evvelki gün Sultanahmet sulh ceza mahkemesinde adam kaçakçvliğı yapan iki maznunun muhake • mesine bakılmıştır. Pangaltıda oturan Yorgi Efendinin Yani isminde Midillide kaçak bir biraderi vardır. Eleni isminde bir kadm bu kaçak adamı üç yüz lira mukabilinde getirteceğini söylemis ve getirtmiştir. Madam Eleni parayı aldıktan sonra kızının niçanlısı olan Tevfik Efendl isminde birîne vermis. Tevfik Ef«ndi motorle Midilliye giderek Yaniyi almış; Ezine civarında bir yere çıkarmıştır. Oradan da bir vasıta ile tstanbula getirmiştir. Bu cürümden dolayı mahkemece Yorgi ile Eleninin kefaletle tahliyelerine, Tevfik Efendinîn tevkîfine ve Yaninfn de icap ederse hadut haricine çtkarılmak üzere polise iadesine karar v«rilmiştir. muhalefet göstermektedir. Sol fır» kalar, müsellâh isyanlar ve umumt terki işgal tertîp ederek hüfcumetîn ve yeni parlâoıentonun katolik ki • lisesi lehine karar lar verm«1erm« mâni olmaga hazırlanıyorlar. Bu ı w retle tspanya anvali tekrar tebli • keli bir safhaya giriyor. MUHARREM FEYZİ Boşa cıkan zehirli gaz ilâcı! tzmirde zehir) gazlere karyı ye ni bir çare kes fettiğlni iddia e derek konferans lar veren kimya ger Abdüsselârr, Bey vâki davel üzerine Ankarayt geîmiştir. Muhtelif dok • tor ve Idmyager lerden murekkep bir komisyon Abdüsselâm Beyin iddiasını tetkik etmis ve tecrübe ler yaptırmıştır. Kîmyager AbJütselâm Bey izahat verirken Netîcede iddianın varit olmadıgı ve düsselâm B. kendi ilacmdan bir pa • bulunan çarenin en hafif gazlere karsı muk üzerine damlatarak burntma tut • tugu halde klör asetön içinden gözyaş* bile tesirini göstermediği görülmüştür. lan akarak kaçmak mecburiyetinde kalTecrubede yalnız gözyaşı tevlit e • Jen klör asetön gazi kullanılraifto. Ab mifbr. ŞEHİR t§LERl 15Metrodan faza a^artımana» Yeni yapi ve yollar kanununda apartımanlarm katları nazan itibare almmamış, en fazla yükseklik, İS metro olarak gösterilmiştir. Belediyece 15 metrodan yüksek ola • rak yapılmakta olan apartımanlarm fazla kısımlan jnkhrıhnak üzere ter« tibat almmaktadır. Evvelce yapıl • miş olan apartımanlar olduğu gibî kalacaklardir. Yukainda solda: Azerî hammlar Azeri dansları oynuyor. Sağda, Ege gr.ce i'.nde zeybek oymyan ve çok alkışlanan hanım, ortada: Ege gecesinden bir intiba, aşağıda tolda; Zeybek kıyafetinde Egeliler, $ağda: Azerî dana oymyan bir hanım lzmir lisesi mezunlaruun ve tzmir çok parlak olmus ve sabaha kadar delisesinde okuyan gençlerin teskil ettikvam etmiştir. Birçok gençler ve bazı leri cemiyetin evvelki gece Tokatlıyan hanım kızlar Zeybek kıyafetile süva salonlannda Ege gecesi namile bir süreye gelmişler ve Zeybek dansı oyna • • vare verdijrini yazmıstık. Bu süvare mışlardır Misafirlere Ege Tni"t^kın mahsulünden Uzüm ve incîr hediye e • dilmiştir. fstanbulda tahsilde bulunan Azert talebe cemiyeti de evvelki gece Park otelde bir süvare vermiçtir. Bu süvarede çok guzel olmus, Azerî saz heyetl tarafından millî havalar terennüm edilmis, Azert ve Kafkas rakslan oynan « tnısttr. Yakında bir ^.acar ticaret heyetl ge.ecek Hükumetinüzle temasta bulunmak üzere yakında Macaristandan bir ticaret heyeti gelecekb'r. Yeni TürkMacar ticaret muahe» deri bu temaslar neticesinde hazalanacakhr. Eatan gaz motörfl denızden çıkarıldı Geçenlerde fırtına yüzünden li manımızda Sirkeci önünde batan gaz motörü dün Liman Şirketi dalgıçlan tarafından çıkarılmiftır. Motörde 222 teneke gaz buluntnu^tur.