Catalog

^Cumhmiyet • Recep Beyin konferansı Bu hafta göreceğiniz filimler Bu hafta sinemalarda almanca, ingilizce, ispanyolca üç sarkılı kordela ile bir tabiat, bir cinayet, bir de deniz kazası filmi var Halk Fırkası umumî kâtibi Fırka nizamnamesini nasıl izah etti?. Konferansm metnini dercediyoruz Muhterem arkadaşlar; Cnmhnriyet Halk Fırkasının yeni ni zamnamesi fırka teşkilât ve mensupları na mübim bir vazife yükletmiştir. Bu vazifeyi yapmak için fırkanuı prensiplerini ber vesfleden istifade ederek bütün va tandaşlara izah etmekle mükellefiz. Ben bn vazifeyi yerine getirmek için C. H. Fırkasının yeni programını izah etmek teşebbüsünde bnlnnuyorum. Yeni nizamnamemiz, umamî idare heyetinin tesbit edeceği mevzular dahilinde Fırka teşki lâtımızın yer yer konferanslar tertip etmelerini de emreder. Umumî idare heyeti diğer mühim işler arasmda bu işin de tanzimi için çalışıyor. Benim bugünkü konferansım ayni zaman da Fırka arka daşlanmın yapacakları bu vazifeler için de bir başlangıç olacaktır. Yeni programımız bir taraftan millî mevcndiyetimize temel olan yüksek in kılâp mefhumlarını tesbit ediyor; diğer taraftan da devletin kudretini ve mille tin saadetini temin için bugun ve yarın takip olunacak esas yolları prensipler halinde ibtiva eyliyor. Bütün bnnlan kısa bir konferans mevzuu içinde arzu edilen genişlikte izah etmek mümkün değildir. Bu sebeple programımızın her noksanının kısım kısım ve madde madde tahlilini ve izahını ayrıca neşri mokarrer olan broşürlere bırakıyorum. Ben bugün daha ziyade programımızuı ihtiva ettiği yük sek prensipleri mütalea ederek program hükumlerinin hakikî hayattaki ihtiyaçlara ve muasır fikir ve cereyanlara nyan ahengini tebaruz ettireceğim. Yeni programımızı anlaşümamış ve yahut yanlış anlaşılnuş gibi görünen noktalannda sözlerimi biraz uzatmağı iltizam edeceğim. Fakat bundan evvel C. H. Fırkası pro gramının bugünkü şekli bolması için takip edilen yollar ve tekâmiü safhalan tue rinde kısa bir duruş yapmak yerinde olar. Esasen yeni programın beş on satır yazıdan ibaret olan methal kısmı, yeni prensiplerimizi Fırkanın doğuşuna ve o gündenberi inkılâp yolunda atüan adımlara bağlıyor. Programunızm methal kısmı şu cümle ile başuyor: (C. H. Fırkasının programına temel olan ana fikirler, inkılâbımızın başlangı cmdan bngüne kadar ki filiyat ve tatbikat ta âşikârdur.) Filhakika memleketin son on üç senelik tarihi, siyasî cepheden C. H. Fırkasının taribidir. Bu tarihte memleketin askerî istilâlanndan ve ahdî kayıUanndan kortuluşu, son devirlerinde en zararh bir düşman haline gelen saltanat idaresinden kurtnluşa, cehalet ve taassubun hâkimiyetinden kurtnloşa, ve nihayet bütün bu enkaz üzerinde yeni ve kuvvetli bir devletin turuluşu yazılıdır. C. H. Fırkası, bu kısa tarihine rağmen Osmantı İmparatorluğu devirleri de dahil oldugu halde Türkiye'de vficot bulmuş olan bütün siyasî fırkaların en nzun ömürlüsü ve en müşkül şerait içinde büyük ideallarin tahakkuk etmek noktasından da en mazhariyetli sidL Bnnunla beraber fırkamu haricî, dahilî, ahdî ve an'anevî bütün müşküllerle mncadele etmek ve onları yenmek yolunda bütün dediklerini ve düşündüklerini yapmış obnakla mümtazdır. C. H. Fırkasının bünyesi, Anadolu ve Rumeli Müdafaai Hukuk Cemiyetinin asalet ve kahramanuk mayasile yuğurulmnştur. O zamanki Müdafaai Hukuk Cemiyetinin esaslarile bugünkü H. Fırkasınm prensipleri yanyana mütalea edilir ve geçen on iki sene içinde tatbikat ile memznç olarak program ve prensiplerde yapıIan tekâmül kademe kademe gözden geçirilirse bugünkü programunızın zamanın ve şeraitin icaplarına uygun mantıkî bir teselsülden doğduğu anlaşıhr. Burada zaman zaman fırkamıza tevcih edilmiş olan programsızlık isnatlanna cevap vermek istemiyorum. Böyle bir teşebbüs konfe ransımm hacmini maksadı bozacak bir mikyasta büyütür. Yaüıız bu mevzuda şunu söylemek isterim: Bugün bana izah mevzuu olan C. H. Fırkası programı her hangi bir gün oturulup yazıhnış bir eser değildir. O, fırkanın bütün ömrü boyunca yapılmış ana işlerin ve söylenmiş ana prensiplerin teşkil ettiği kaideler üzerine bina edihniştir. Dünyanm yeni hayat telâkkilerile memleketi mizin hususiyetleri göz önünde tutularak halin ve istikbalin ihtiyaçlan da derpiş olunmuş ve vatan işleri hakkında vatandaşın bütün esas düşüncelerine cevap olarak prensipler programmuza konmuştur. onun en mütekâmil şekli olan Cumhuriyel idaresinin tesirüıi kabul etmek en isabetli bir görüş olur. Beşeriyet artık hükumdaruk idaresi şeklini yalnız zararh değil, ayni «"»nmfa millî şeref için ağır görecek bir seviyeye yükselmiştir. Her yerde eski hükümdar hkların yerlerini birbiri ardından Cum huriyete bıraktıklanna şahit oluyorus. Tabiî şerait içinde doğan yeni devletlerin hepsi Cumhuriyet şeklini ahyorlar. Bu itibarla da Osmanlı İmparatorluğunun mabadi değil, yepyeni millî bir devlet olan Türkiye'nin knvvetini arttıracak ye şerefini yükseltecek tek idare şekli Cnn> huriyettir. Bütün dünya Cumhuriyete gidiyor. Cumhuriyet bayraklannın bütün dünyada zafer kazanacağı günleri uzak saymamak lâzundır. Cumhuriyet şekli yalnız milletlerin kendi içlerinde, kendi islerini tanzim noktasuıdan değil, bütün dünya milletlerinin anlaşmalannı kolaylaştuımüc maksadı için de en iyi ve en istidath bir idare şeklidir. Bütün bu sebeplerin tesiri altında fırkamız Türkiye'nin yauıız in kişafı ve saadet sebebi olarak değil, vatanm istiklâli ve mevcudiyet şartı olarak dahi Cumhuriyeti kök ve temel saymaktadır. Ve bunun için Fırka kendi namınm mahsulü ve kendi emeğinin meyvası olan Cumhuriyeti (her tehlikeye karsı her vasıta ile müdafaa edeceğini) programmda tasrih etmiştir. 1 Hans Albert *Palermo dnayeti» nde, 2 < Kralm gözdesi*nden bir sahne, 3 Al Jolson ve Marion Ntkson «Onu. sarkt ile söyle!» de, 4 « Tabu» fUminden Wr sahne. Programın esaslart: Bu umumî izahattan sonra programın esaslanna geçiyorum. , Fırkanın ana vasıfları: Cumhuriyet Halk Fırkasının ana vasıflan şunlardır: Cumhuriyetçilik, Milliyetoilik, Halkçı Iık, Devletçilik, Lâiklik ve Inkılâpçılık... Bu vasıflar proçramda kısa formıiller halinde ifade edümiştir. Maamafih programın diğer fasülarmda yazılı prensiplerin heyeti umumiyesinde bu ana vasıf Iarm hâkim manası hissolunur. Ben her vasıf hakkında fırkanın noktai nazarlannı izah ederken programuı diğer taraflarında yazılı bnlunan ve esas fikrin ten virine yanyan diğer fikirleri de alaca ğnn. Bundan başka sırası gcldikçe fikir leri fikirlerimize uymıyanlarm düşünce lerini samimiyetle mütalea ederek ve prensiplerimizm bütün tebaruz noktalannı birbirme bağlıyarak programımm ana vasıflarla çercevelemi^ \o bir hakışta mütalea edilebüir bir levha haline koymağa çauşacağun. Atlantik Dün akşamdan itibaren Glorya sinemasında gösteril zneğe başlanan «Atlantik» fil mi meşhur <Titanîk» faciasını tasvir eden bir kordelâdır. Filimde «Titanik» vapurunun adı «Atlântis» e bizde de her nedense «Atlantik» e tahvil olunmuştur. Titanik faciası filimde aşağı ynkarı 1912 senesindeki vak'aya mutabık şekiMgdir. Avrupa'aan Amerika'ya giden koca vapur Terre Neuve adası civarında bir buz dağma çarpıyor. Tekne sinde büyiik bir yara açılıyor. Yolculardan erkeklerin ekserisi fırakh ve kadmlar dekolte elbiselidir. Çünkü o akşam vapurda büyiik bir balo veriliyor. Herkes telâşa, hayat kaygusuna düşüyor. Maamafih bazıları da istiflerini bozmıyorlar. Adam nasıl olsa öleceğiz. Bari içerek ve eğlenerek son nefesimizi verelim! Orkestra çalmakta devam edîyor. Rejisör Dupont biitün bunlar en ince teferruatına kadar çok iyi tesbit etmiş, sesli ve sözeü kısımlarını da mükemmel canlandırmıştır. Filmin en canlı parçası şüphesiz kaza sahnesidir. Bundan maada esere seyirciyi alâkadar edecek bir de hususî bir macera da konmuştur. Vapurda Nevyork'a giden bir Fransız ailesi vardır. Bu aile karı koca, oğul ve gelinden mürekkeptir. Oğul ciddî, işile meşgul bir gençtir. Gelin fazla hayalperestir. Onun için ağır başlı kocası onun ruhunu tat mine kâfi gelmiyor. Beraber seyahat etmekte olduklan aile dostu şen, şakrak bir delikanlı ile sevişiyor. Adam karısile arkadasını bir kamarada yakalıyoı. Tam o zaman da kaza oluyor. Betbaht koca kamaranın kapısmı kilitliyor ve onları o suretle öliime mabkum ediyor. Baş rolleri Komedi Fransez'den Dejar'den, Constance Remiy, Alice Field, Burgene ve Helene Darly oynıyorlar. Devletin esas teşkilâtı: İzah edilen cumhuriyet esastannda memleket efkân umumiyesinin ayni flkirde bulunduğuna kaniiz. Fakat bizim istediğimiz cumhuriyetin, esas simasmı çizmek için programımızın devletin esas teşkilâtı hakkmdaki kısntuu da flave etmek icap eder. Fırka programma göre: (Türk milletinin idare şekli vahdeti knva esasma müstenit olan bugünkü devlet şeklimizdir. Bu şekilde Büyük Millet Meelisi, millet namma hâkimiyet hakkını kullanır. Reisicumhur ve tcra VekiOeri he yeti onun içinden çıkar, hâkimiyet bir dir, kayıtsız şartsız milletindir. Devlet teşekküllerinin en muvafıkı budur.) Bu bapta bir konferans zemini için faıla sayüacak olan akademik tafsilâttan sarfı nazar ediyonun. Yalnız prognunm bn metnini biraz genişletmek mumkün diir. Bu metin, bisim için çok esasn Mr nokta olan millî hâkimiyete bağlılık fikrininin sadık ve samimî bir ifadesidir. Bu şekilde her kuvveti millî kaynağa bağlamak asaleti ve bunun yanmda devletin işlemesini kolaylastvan bir amelilik vmrdn. Türkiye Cumhuriyetinde bütün mev cudiyet milletin kendisidir. Bütün otori teler ondan doğar, ondan kuvvet aur. Bizim bn yoldaki prensibimiz kendisinde meclisten ayn bir mevcudiyet mahiyeti ve ekserya müşkül zamanlarda Millet Mec Usi ile çatışmak salâhiyetini gören bir icra kuvvetini kabnl etmemektir. Fırkamız cumhuriyetsit bir Türkiye'nin yaşamasını mümkün görmediği kadar memleketimiz için vahdeti kuvadan ayıran cum huriyet idaresini de payidar ve muvaffak telâkki etmiyor. Diğer taraftan ileri ve nazari bir vahdeti kuva fikrinbı icra knvvetini muvaffakiyetten alıkoyacak, hatta bazan felce uğratacak mahzurlarmı karşdıyan hükümlere ve icra kuvveti ile tefri salâhiyeti arasmdaki iş bölümü esas lanna da ehemmiyetle sadık bulunuyo ruz. Teşkilâtı esasiye kanununda bu hükümler vardır. Programın methal kısmı: kazaen Filib'i öldürüyor. Tabiî mahkum olup hapse giriyor. Kitty ve yavrusu Dicky kisesiz kalı • yorlar. Bereket versin Mevill isminde bir doktor onları himayesine alıyor. Lâkin Joe ara sıra kendisini ziyarete gelen karısmın üstünün başınm temizliğinden ve iyî yaşamasından doktorla Kitty arasmda bir müna sebet mevcut olduğunu anlıyor. Karısını reddediyor. Cezasını bitiriyor, hapisten çıkıyor. Oğlu Dicky'yi görmeğe gidiyor. Beraber gezerken yavrucağı bir oto mobil çiğniyor. Eğer yar asamılieyat mobil çoğniyor. Eğer yarası ameliyat edîlmezse çocuk ölecek. Fakat hiç bir doktor bu mes'uliyeti üzerine almıyor. Bunu ancak doktor Merill ameliyat edebilir! Diyorlar. Doktor Merill ameliyatı yapmağa razı oluyor ama bir şartla. Joe bundan sonra ne Kitty'yi ne de Disky'yi görmeğe teşebbüs etmiye cek. Biçare baba razı oluyor. Fakat ameliyattan sonra Dicky'nin dili tutuluyor. Tek kelime söyliyemiyor. Nihayet annesi bîr gün gramofonda babasının şarkılarmdan birini çalmağa başlayınca çocuk müteheyyiç olup konuşmağa başlıyor. Bu vak'a kadının ruhunda müt hiş bir değişiklik yapıyor. Yavrusunu kaptığı gibi Joe'ye dönüyor. duğunu anlayıp, yuvalannı bozmı yorlar. Madam Marel'le Frederik'te başbaşa kalıyorlar. Bu f ilim de çarşamba gününden itibaren gösterilmeğe başlanacaktır. Cumhuriyetçüik : Cumhuriyet, geçirdiğimiz büyük mücacadele neticesinde istihsal olunan millî kazançlann ve inkılâp neticelerinin en üstünü, en kıymetlisidir. Bu itibarla fırka, Müdafaai Hukuk teşkilâtmdan Hlk Fırkası haline inkılâp ettiği sırada bn vasfı kendi isminin başına koymuştur. Türkiye'de kanunlar en mühim mefhumlar üzerinde münakasa yollannı çok açık bıraktığı halde Teşkilâtı esasiye kanunu Cumhuriyet şeklinin Türkiye Büyük MilIet Meclisi tarafından dahi değistirilmesi hakkını tanunamış ve hatta bunun teklif ve müzakeresi nnkânını ortadan kaldır mıştır. Palermo cinayeti Opera'da Bu f ilim almanca bir zabıta dra mıdır. Artutleri güzel Şarlote Suza ile Hans Albert'tir. Karın deşen Jak isminde Londra'yı korku içinde bırakan bir haydut vardı. Bu haydudu kim tutmak isterse havadan gelen, kimin elinden çıktığı belli olmıyan bir hançer onu yaralayıp öldürüyor. O halde bu haydudu nasıl ele geçirmeli. Polis müfettişi Senkler ve komiser muavini Gross bu işle uğraş mayı deruhde ediyorlar. Fakat her teşebbüslerinde önlerine Jak tarafından bin bir mâni çıkarıhyor. Hatta zavallı polis hafiyelerin den biri bu mes'ele yüzünden Palermo denilen eğlence yerinde öldürülüyor. Nihayet Jak'ın Dolli ismindeki metresi bir çok maceradan sonra bir tuzağa düşürülüyor. Jak ölü oIarak ele geçiriliyor. Londra halkı da bu caninin zulmünden kurtuluyor. Bu filim çarşamba gününden itibaren gösterilmeğe başlanacaktır. Tabu Melek'te Tabu «Beyaz gölğeler» gibi bir tabiat filmidir. Bütün macera yarı vahşilerle meskun güzel manzaralı adalarda geçiyor. Bahrimuhit'lerden birinin derinliklerine gizlenmiş Bora Bora adalarının cennet gibi sahilleri henüz medenilerin istilâsına uğramadığı için şiir ve hayalle doludur. Matahi isminde cesur bîr adam. Resi isminde güzel bir kızı seviyor. tki sevdalı birlikte çok mes'ut anlar geçiri yorlar. Fakat bir gün ortaya bir rivayet çıkıyor. Rahip Hitu Resi'yi «Tabu mukaddes bakire» olarak ilân etmiş ve onun diğer adalardan birindeki mabetlerden birine vakfını kararlaştırmış. Sevgililer birbîrlerinden aynla • mıyacaklarmı bildikleri için başka bir tarafa kaçıp gidiyorlar. Matahi orada inci avcılığı yapı yor. Zengin oluyor. Rahat bir yuva kuruyor. Heyhat Rahip Hitu bir gün polislerle oraya geliyor. Resi'yi almak istiyor. Matahi polislere rüşvet verip onları savıyorsa da Hitu gizlice kıza beraber gelmediği takdirde bu inadının Matahi'nin hayatına mal olacağını söylüyor. Resi bu sefer çaresiz razı oluyor. Matahi evine gelince onu boş buluyor. Resi'nin gittiği vapurun arka< sından yüze yüze yetişiyor. Tam bir ipe tutunup çıkacağı sırada Hitu ipi kesiyor. Resi'vi alıp kaçıran gemi hazin golgeli ufuklara. c^Şru üerlerken zavallı Matahi de siyah oynak Şe n insanlar Elhamra'da Şen insanlar ispanyolca bir operettir. İspanyolca ismi «Gente Allegre» dir. Baş rolleri oynıyanlar Rozita Moreno ile Roberts Rey'dir. Mevzu şu şekildedir: Mazda isminde genç ve güzel bir dansöz Frederik namında bir müzikhol müdürünü seviyor. Fakat Frederik'in çevirdiği biitün işlerin sermayesini temin eden Madam Morel'dir. Madam Morel müzikhol işlerinin bütün ehemmiyetini Mazda'ya ve • Bu akşamdan itibaren Majik sirilmesi yüzünden pek iyi gitmediğini nemasında gösterilmeğe başlanacak görüyor. Frederik'e para vermekten olan «Onu şarkı ile söyle!» Al Jol vaz geçiyor. Müzikhol için Raoul son'un çok hissî bir f ilmidir. Sesi kaisminde genç bir şarkıcı angaja edar artistliği de takdire şayan olan diyor. Al Jolson esasen daima böyle kalbe Maamafih Raoul'e müzikhol sahve ruha bitabeder mevzuları intihap nesinde şarkı söylemek nasip olmıetmektedir. yor.Çünkü genç ve güzel bir kıza rast geliyor. O kız eğlenmelerinin ancak Hemen her çevirdiği kordelâda san'atkârlıktan vaz geçmesile kabil onunla beraber olan küçük san'at olduğunu bildiriyor. Raoul'de razı okâr Devey Lee bu filimde gene çox luyor. Bu kız Mazda'dır. cu u rolünü oynamaktadır. Cadın partönesi de Marion NikAradan bir müddet geçtikten sonr 'dur. ra alkışa, takdire, teveccühe alışmış ilimdeki vak'a şu suretle cereyan olan Raoul'ün canı sıkılmağa baş lıyor. Mazda'ya: eL .ektedir: Joe Lane bir radyo şirketinde şarkıcıdır. Güzel bir karısı, fstersen ayrılalım, ben mes şiirîn bir yavrusu vardu. Rahat ve leğimden vaz geçemiyeceğim! mes'ut yaşayıp gidiyor. Fakat şirkeDiyor. O akşam müzikhole şarkı tin müdiirü Filip Joe'nin karısı Kitty' söylemeğe gittiği zaman karşısmda ye göz koyüyor. Bunu kansının ağpartöner olarak Mazda'yı buluyor. zından dinliyen Joe kıskançlık ne tki artist san'at ve mesleğin, aşkı ticesi çıkardığı bir kavga neticesi ile saadetin büsbütün bakşa şeyler ol Onu şarla ile söyle! Majik'te Fırkamız, Cumhuriyetin, millî hâkimiyet mefhumunun en iyi ve en emin su rette temsil ve tatbik eder devlet şekli olduğuna kanidir. Bu münasebetle millî hâkimiyet mef humunun başlannda bir hükümdann bulunduğu bazı devletlerde de mevcut olduğu hakkmdaki fikirlere temas etmek fa ideli olur. Kanunların intihap ile vücude getirilen meclisler tarafından yapılması, hükumetin yalnız bir meclislere karşı mes'ul bulunması, ve mühim devlet işlerinde son sözün mecliste bulunması başta bir hükümdarm mevcut olmasına rağmen nazarî olarak millî hâkimiyeti ifade edebilir. Fakat mücerret bakikat anyan bir gözle dünyaya bakıldığı zaman bn tarif e uyan kaç devlet görmek kabildir? Şekilleri ve tatbikatı bn yolda görülen sayılı devletlerde millet vekillerinin yaptıklan kanunlann ve verdalgalar arasında boğulup gidiyor. dikleri kararlarm sadece bir merasim icaBu filim çarşamba gününden iti bı olarak hükümdar tarafından imzalanbaren gösterilmeğe başlanacaktır. ması ve meclislerin itimadına bağlı ol makla beraber hükumetlerin millet tarafından intihap edilmemiş bir devlet reisi tarafından teşkili millî hâkimiyet fikrini esasında yarahyan bir anza teşkfl eder. Bundan başka bir millet ne kadar olgunKralın gözdesi almanca bir ope laşmış ve yetişmiş olursa olsun hüküm rettir. Baş rolleri meşhur Paul Richdarlık saraylarmuı zararh nüfozunu devter ile trene Eisinger oynuyorlar. let işlerinden büsbütün söküp çıkarmak Mevzuunu şöyle hulâsa edebiliriz. kolay bir şey değildir. Bu itibarla Cum Kristel isminde bir genç kız bir gün huriyetin millî hâkimiyeti en iyi ve en eViyana civarındaki ormanlarm birinmin surette tecelli ettirecek yegâne devlet şekli oldugu hakkındaki fırka pren de gezerken sevimli yüzlü bir adama sibimizin isabeti meydandadır. ı rasgeliyor. Kim olduğunu bilmediği İzahatımıza göre kemale ermiş en yebu zat Kristel'in kalbinde derin bir tişkin bir milletin başnıda en iyi bir hü > iz bırakıyor. kümdann mevcut ohnası halinde bile mil ' Genç kız bir iş için Viyana'ya gelî hâktmiyetin tam tecellisine imkân ol j liyor. Orada tanıdıklarından birinin mamak lâzun gelir. Bu vaziyeti kendi hatavassutile gittiği baloda onnanda yatunıza tatbik ile bir netice çıkarmak j tesadüf ettiği adamı görüyor. Fakat için 1908 den 1918 senesine kadar devam kim olarak. İmparator François Josef eden meşruti saltanatuı tarihine bakmak ı kâfidir. | olarak.. Birlikte dansediyorlar. Bu şeref kızda unutulmaz bir hatıra bıMeşrutiyet devrinin birinci hükümdan j meşhur 31 mart faciasının faili idi. O dev ( rakıyor. Kristel'in nişanlısı gibi tanınan ça rin ikinci hükümdarını zatî idareden mahrum, makamın nüfuzunu bazı zevata kapvuş Földes, genç kızın İmparatorun tırmış zavallı şuursuz bir hasta olarak tametresi olduğunu söylediği için bir nıyoruz. Üçüncü hükümdar millet ve mülâzimi öldürüyor. İdama mahkum memleket aleyhine düşmanlarla birleşen olmuşken Kristel'in ricasile İmpave nihayet hiyanetinin cezasından ancak rator tarafından affediliyor. Evlenio zamanki düşmanlanmızm himayesi altında ecnebi memleketlere kaçmak sureyorlar. İmparator kıza kızın kenditile kurtnlan bir bedbaht idi. sile dansettiğini gösterir bir şekilde Osmanlı İmparatorluğunun Türk milyaptırdığı heykeli düğün hediyesi oletine ağır zararlar ve yükler bırakarak larak gönderiyor. Bu suretle o tatlı yıkılmasını hazırhyan derin ve mütenevvi hatıra kızın hem kalbinde hem de sebeplerin başnıda saltanat idaresi şeklimasasının üstünde iki türlü menkuş ni görmek doğru olduğu gibi en ağır şe olarak kalıyor. rait İçinde yeni ve mü^tıkii Türk dc leBu filim perşemhe gününden ititinin doğmasma sebep olan âmiller ara smda da milü hâkimiyet mefhumunun ve \ baren gösterilmeğe başlanacaktır. Milliyetçilik: Cumhuriyet Halk Fırkası Türkiye'nin yaşaması, ilerlemesi ve bakası için mflh*yet vasfında en büyük kuvveti görmektedir. Fırfca programunız millet ve müTiyet tabirterini bazan çekip uzatan, bazan sıkıp darlaştıran; fakat her iki halde de memleket için büyuk zararlar getiren 51çüsüz mahiyetten kurtarmıştır. Program metnine göre (Türk içtimaî heyetinin seciyelerini ve başh başma müstakil hüvi yetini mahfuz tutmak esastır.) Fakat bu fikirde bazan kaba bir gurur halini alan ve dünyanın ileri gidişi muvacehesinde küskün bir infirada yol açan sıkı hodbinliğe fırkamız telâkkilerinde yer yoktur. Programunız (terakki ve inkişaf yolunda ve beynelmilel temas ve münasebetlerde bütün muasır milletlere muvazi ve onlarla bir ahenkte yürumeyi) hassaten kaydediyor. Fırkaca Türk milleti büyük beseriyel ailesinin bir uzvudur. Ancak miDetimizin hususi seciyesinin ve müstakil hüviyeti nin mahfuz kalması için her nereden gelir se gelsin ve her ne mahiyette olursa olsun beynelmilelcilik cereyanlanna kapılmanın millî felâketler doğuracağma ka niiz. Her ferdimizin bundan dikkatle ka çınmasını lüzumlu görürüz. Programuı iktisat kısmmda amele ve isçilerimiz için milh'yetçUik şartmı zikre sebep olan esas fikir de budur. Programm maarife ait kısmmda millî tarih için yazılan maddedeki şu fikir de bu noktanın ten virine yarar: (MUlî tarih bilgisi Türk'ün millî varlık icin zarar verecek her cereyan önünde yıkılmaz mukavemetini besliyen mukaddee cevherdir.) Fırka esaslanna göre (Milliyet; dil, kültür ve mefkure birliği ile birbirine bağlı vatandaşlarm teşkil ettiği bir siyasî ve içtimaî heyettir.) Millet mefhumu milli yet fikriîi \ i anası olduğuna göre fırkamızın Vabu1 e ''*i Hüve^""âi »zalı için bq tarfften geniş suretle istifade edeceğiz. ( Mabadi yartnkt nüshamızda)^ 4 Kralın gözdesi Artistik'te