Katalog

3 OCAK 2022 5 da bu ruhu yeniden duymak müm- Eğer bugün cinsel ve ev içi kündü. Aylar süren pandemi ve eko- şiddete karşı daha az müsamaha nomik kriz nedeniyle bölgesel mec- gösteriliyorsa bunun için lisler canlılıklarını kaybetmiş olsa- feministlerin ve yürüttükleri lar da çok sayıda sosyal adalet talebi hâlâ yerinde duruyor ve isyan ateşi eylemlerin hakkını teslim edebiliriz. de için için yanmaya devam ediyor. Şiddet eylemlerinin cezasız kalmasına bir son vermek için Sol, kilit belediyelerde yürütülen tartışmaları anlattığı gücünü pekiştiriyor Eski bir aktivist ve usta bir organi- Hayatta Kalma İdeolojisi zatör olan Boric de bu durumun far- adlı kitabında sosyolog Ueno kında. “Daha adil bir Şili” ve “sos- Chizuko’nun da gösterdiği üzere, yal hakların genişletilmesini” vaat on yıllardan beri yürütülen bir ederken “gelen zamanların kolay ol- mayacağını” da söylüyor... Ülkeden mücadele var. Feminist hareket, şimdiden önemli bir sermaye kaçı- ayrımcılıklara ve kadın düşmanlığına şı var, bu da yeni başkanın manev- karşı da mücadele ediyor. Ancak ra alanını önemli ölçüde daraltacak. Japonya’da savaş sonrasındaki Boric kendisine geniş ölçüde husu- met gösterecek olan yasama gücüy- demokratik reformlara rağmen, le uzlaşmak zorunda kalacak çünkü toplumsal cinsiyet eşitliğinin “eski” partiler başkanlık seçiminin ilerlemesinin önünde hâlâ çok sayıda ikinci turunun dışına atılmış, üçün- cü ve dördüncü konuma itilmiş ol- engel bulunuyor. Bunlardan biri salar da belediyelerde, bölgelerde ve hükümetin muhafazakâr sağın yarı kongrede mevcudiyetleri devam edi- tekelinde olması... yor. Kasımdaki parlamento seçimle- rinin ardından sağcılar senatoda ço- ğunluğu aldı. Temsilciler meclisi ise sol-merkez sol ile sağ-aşırı sağ ara- ALIŞILMIŞ CİNSİYETÇİLİğ İN SÜREKLİLİğ İNE KARŞI MÜCADELELERİN CANLANIŞI sında ikiye bölünmüş durumda. Par- lamentoda sol güçleniyor, özellikle de (12 milletvekiliyle) komünistler ve (155 koltuğun olduğu bir kurum- da) 37 milletvekiliyle Apruebo Dig- nidad. Sol aynı zamanda Santiago, Valparaiso, Viña del Mar veya (gü- Japon kadını artık neydeki) Valdivia gibi anahtar be- lediyelerde gücünü pekiştiriyor. Fa- kat ilerici yürütme organı, tüm ge- niş kapsamlı reformları merkezde- ki partiler ve eski Concertation parti- leriyle çok sıkı müzakere etmek zo- runda. Boric uzun zaman bu partileri susmak istemiyor küçümsemiş, onlar da uzun süre her türlü önemli değişikliğe karşı düş- manca tavır almıştı. mayan kadınlar) hashtag’ini kullana- dınların sadece yüzde 38’i birinci do- rıldadığı bir toplum” istediğini açıkla- CHRISTINE LEvy* ‘Şilili Bolsonaro’... rak iki buçuk saat süren “Don’t Be ğumdan sonra işe geri dönüyor. yarak kadın istihdamı oranındaki artı- Silent” adında bir program düzen- Japonya Ulusal Dieti (çift meclis- şı ekonomiyi canlandırmak için yürü- Son olarak ise Kast bir muharebe- (8) lediler. Kadın felsefeci Reii Nagai li ulusal yasama organı) tarafından tülen yapısal reformların dayanakla- yi kaybetmiş olsa dahi, hiç de yenil- Baştarafı 1. sayfada öncülüğünde yirmi beş kadın yazar, 1985’te onaylanan Kadınlara Yöne- rından biri olarak sunmuştu. Abe, bu miş sayılmaz. Muhtemelen yükse- yayıncı, sivil toplum temsilcisi, çeşit- lik Her Türlü Ayrımcılığın Giderilme- ani dönüşüme inanmakta isteksiz olan lişi daha yeni başlıyor. En azından li feminist aktivist, Mori’nin açıkla- si Konvansiyonu (CEDAW), 1986’da kadın aktivistler arasında şüphe ve seçim yenilgisi akşamı partizanları (11) azar Kitahara Minori şöyle masının bütününü ve özellikle de ya- yürürlüğe giren “kadınlar ve erkek- eleştiriyle karşılaştı. karşısında savunduğu düşünce buy- Y açıklıyor: “WithYou sloganı bancı ülkelerde daha az duyulan bir ler arasında istihdam fırsatları den- Oysa Japonya’daki ilk feminist ta- du. “Şilili Bolsonaro” zemin kazan- sayesinde, nihayet onları dinlemeye bölümünü yorumlamak üzere davet gesi” sağlanmasına yönelik bir ya- lepler, Batı’daki gibi eğitime erişim mayı sürdürmekte kararlı. Diktatör- ve onlara inanmaya hazırdık. Eksik edildiler. Konuşmasının kadınların sanın kabul edilmesine yol açtı. Fa- ve siyasi hakların genişletilmesi için lük dönemindeki bir ekonomi baka- olan sadece konuşmak için güvenli “rekabet ruhu” ile ilgili bu kısmında, kat şirket yöneticileri bu yasanın et- 19. yüzyılın sonundan itibaren ortaya nının kardeşi ve bir Alman Nazi’nin bir ortamdı. Artık herkesin hem “Bir kadın (söz almak için) elini kal- çıktı. Meiji dönemindeki (1868-1912) oğlu olan Kast, 1980’li yılların eski rafından dolaşarak iki yollu bir siste- kendi hikâyesini anlatabileceği hem dırdığında, diğerleri de kendilerini modernleşme 1872 itibarıyla ilko- otoriter dünyasını temsil ediyor gibi mi benimsediler: “Global yol” (sogos- de dayanışma gösterebileceği bir konuşmak zorunda zannediyor” di- kul eğitimini zorunlu kıldı, daha son- görünebilir. Halbuki böylesi bir ana- hoku) terfiye açıkken “alışıldık yol- yere sahibiz ve kurbanlar genellikle yen Mori, sözlerini ne mutlu ki “Bi- ra 1886 tarihli bir kararname ile her liz tüm Latin Amerika’da görülen bir da” (ippanshoku) terfi ve kariyer geli- bu imkândan zalimce mahrum zim organizasyon komitemizde yedi vilayette bir ortaokul kurulması ön- olguyu küçümsemek olacaktır: Ah- şimi yok. Kadınlar işe girerlerken bu (3) bırakılmakta...” kadın bulunuyor ve onların da hepsi görüldü. 1945 yılından sonra kendile- lak söylemi, Evanjelik kiliseler ve yollardan birini seçmek zorundalar fa- Eğer bugün cinsel ve ev içi şidde- kendilerine hâkim olmayı biliyor” di- rine üniversite kapıları açılan kız öğ- bağnaz Katolik akımlar, göçmenle- kat “global yolu” seçmek erkekler gi- te karşı daha az müsamaha gösterili- ye bitirmişti. Mori’ye göre, toplantı- renciler yine de 1995 yılına kadar ço- re karşı yabancı düşmanlığı, femi- bi uzun çalışma saatleri, görev ye- yorsa bunun için feministlerin ve yü- lar şeflerin kararlarının kayda geçtiği ğunlukla iki yıllık kısa dönemli özel nist kazanımların ve LGBTQ hare- ri değişiklikleri gibi şartları kabullen- rüttükleri eylemlerin hakkını teslim basit oturumlardan oluşmalıdır. Üs- üniversitelere gittiler. 2018 yılında gi- ketin karşısındaki korkuya sırtını da- mek anlamına geliyor. Bu da aile ha- edebiliriz. Şiddet eylemlerinin ceza- telik de kadınlar susmanın bir erdem riş sınavında kadın adayların notlarını yayan radikal sağ hareketlerin orta- yatı ve profesyonel hayat arasında bir sız kalmasına bir son vermek için yü- olduğu fikriyle yetiştirilmişlerdir! Bu sistematik olarak düşüren özel Tokyo ya çıkışı. Kast, 15 milletvekili ve bir denge kurulmasının önündeki temel rütülen tartışmaları anlattığı Hayat- durum tüm profesyonel çevreler için tıp üniversitesini sarsan skandal hâlâ senatörle güçlü bir şekilde parlamen- bir engel. (4) ta Kalma İdeolojisi adlı kitabında geçerli: reklam, moda, yayıncılık, ki- herkesin hatırındadır. toya girmekten duyduğu memnuni- İş yaşamında sosyolog Ueno Chizuko’nun da gös- şisel bakım vs. Programa katılanlar, Oy kullanma hakkı için yürü- yeti dile getirirken geleneksel sağ ise terdiği üzere, on yıllardan beri yürü- LDP’nin bu konuda herhangi bir de- tülen hareket 1925 yılında erkek- milletvekili sayısı 62’den 53’e inmiş derin eşitsizlik tülen bir mücadele var. Feminist ha- ğişiklik sağlamada yetersiz kaldığı ler için “genel” seçim hakkı yasası- olsa da muhafazakâr alandaki hege- Özel şirketlerdeki kadın kadroları- reket, ayrımcılıklara ve kadın düş- konusunda hemfikirlerdi. Artık ka- nın kabul edilmesiyle başladı ancak monyasını koruyor. nın oranı yüzde 9 seviyelerinde ka- manlığına karşı da mücadele ediyor. dınların söz alma vakti gelmişti. Japonya’nın savaşa girmesi örgütleri Şüphesiz Şili halkı bu seçimin bölge- lırken üst düzey yönetici görevlerin- Örneğin 1999 yılında kurulan “Va- Toplumda feminizme karşı çok sa- kendilerini feshederek önce Kadınla- sel ve küresel etkisini açıklayan önem- de bu oran çok daha düşük. Japonya li Ishihara’nın cinsiyetçi söylemleri- yıda olumsuz tepki olmakla birlikte, rın Vatan Savunması Derneği’ne, da- li bir zafer kazandı. Artık her şey şim- Sağlık ve Çalışma Bakanlığı rakam- ni kınama ve kamu alanından çıkar- çevre veya en basitinden iş-aile den- ha sonra da 1942’de 20 yaş üzeri tüm di başlıyor. larına göre, 1990’lı yıllarda yüzde 40 ma” derneğinin internet sitesi, erkek gesi konusunda tavır alan daha açık kadınların üye olması gereken Büyük olan kadın ve erkekler arasındaki ma- ve kadın kamu yetkililerinin kullan- görüşlü genç bir nesil var. Örneğin Japonya Kadınları Derneği’ne katıl- aş farkı oranı, 2020’de yüzde 24.5 ol- dığı cinsiyetçi söylemlere ödül veri- kadın aktivist Ogawa Tamaka, aynı maya mecbur bıraktı ve böylece femi- du (Fransa’da bu oran yüzde 16.8) an- yor... 2021’de birincilik ödülünü Su- zamanda hem çocuk büyütüp hem ça- nist dava geriye doğru gitmiş oldu. cak farktaki bu daralmaya kadın üc- gita Mio ve Mori Yoshirô paylaş- lışan kadınları savunduğu 2013 tarihli Savaş sonrasındaki demokratik re- (*) Üniversite öğretim görevlisi ve retlerindeki artıştan ziyade son yirmi tı. Feministlere ve LGBTQ üyelerine Latin Amerika’daki İlerici Hükümetler makalesine tepki olarak kendisine yö- formlara rağmen, toplumsal cinsi- yıl içerisinde erkeklerin maaşlarındaki karşı tahrik edici söylemleri alışkanlık (1998-2018) kitabının (Thomas Posa- neltilen kusofemi (“pis feminist”) gi- yet eşitliğinin ilerlemesinin önün- düşüş neden oldu. Üstelik yaş faktörü haline getiren LDP’li kadın milletve- do ile) ortak yazarı (Rennes Üniversi- bi pek çok hakarete maruz kaldıktan de hâlâ çok sayıda ve çeşitli engeller bu istatistikte dikkate alınmamıştı. tesi Yayınları, 2021). kili Mio, dört davayla ilgili 2019 Mart sonra feminist olduğunu açıklıyor. bulunuyor. Bunlardan biri hüküme- Yine Sağlık ve Çalışma ayında çıkan kararı meşru göstermek tin muhafazakâr sağın yarı tekelinde Bakanlığı’na göre (2021), 49-55 yaş için Eylül 2020’de “kadınlar istedik- Evlilik ve kariyer olması: LDP, 1993-1994’teki on ay- arasındaki erkekler yılda ortalama 4.2 (5) leri kadar yalan söyleyebilirler” diye lık ve 2009’dan 2012’ye üç yıllık ara arasında seçim baskısı milyon Yen (32 bin 800 Avro) kaza- bir açıklamada bulunmuştu. dönemler haricinde, 1955’ten beri ül- nırken aynı yaş aralığındaki kadın- Oysa ülkedeki düşük doğum oranı, kenin yönetiminde ve bu durum zih- lar kariyerlerinin en üst noktasında 2 yaşlanan nüfus ve güvencesizliklerle Tepkiler Mori Yoshiro’ya Çeviri: Zeynep Peker niyetlerin ve politikaların değişimini bin 740 milyon Yen (21 bin 440 Av- karşı karşıya kalan gençliğin önemli engelliyor. koltuk bıraktırdı ro) kazanmakta. Ayrıca, yine aynı ve- bir bölümünün maaşlarındaki azalma Tokyo Olimpiyat ve Paralimpik rilere göre, sıklıkla (yarı zamanlı, ge- nedeniyle iş/aile dengesi Japonya açı- (1) Okuma önerisi: Franck Gaudi- Oyunları düzenleme komitesi (Tocog) çici, sınırlı süreli, vekâleten işler gi- sından çok önemli bir sorun. Evlilik chaud, “Şili’de yeni sağın modası geç- (*) Araştırmacı, Doğu Asya Uygarlıkla- başkanı Mori Yoshiro’ya gelince, bi) güvencesiz işlerde çalışan kadın- dışı doğan çocuklar doğumların yüzde miş fikirleri” Le Monde diplomatique, (6) rı Araştırma Merkezi (CRCAO). “konuşmalarını bitirmekte zorlanan” lar, erkeklerin ortalama maaşlarından 3’ünü geçmiyor (bu Fransa’da yüzde Mayıs 2011. ve bu yüzden tartışmaları gecikti- yüzde 55 daha az kazanıyor ve bu tip 62.2) ve zihniyetler değişse bile, ev- (2) La Tercera, Santiago du Chili, 20 ren kadınlar ile ilgili 3 Şubat 2021 ta- işlerde çalışma oranları her geçen gün lenme kararı bir erkeğin bir aileyi ge- Aralık 2021. rihli açıklamaları, yabancı ülkelerde artıyor. çindirme kapasitesine bağlı. 1945’ten (3) Okuma önerisi: Victor de la Fuen- ve Japonya’da infiale neden oldu. Bu Bu durum 1986 yılında kabul edilen beri tesis edilen sosyoekonomik ve ai- te, “Pinochet dönemini (gerçekten) son- Çeviri: Zeynep Peker açıklamanın hemen ertesinde başlatı- başka iki yasayla da açıklanabilir. Bi- levi yapı büyük bir engel oluşturma- landırmak”, La valise diplomatique, 24 lan ve “uygun yaptırımlar” için çağrı- rincisi, eşlerden birinin gelir vergisi- ya devam etmekte. Bu yapı kadınla- Ağustos 2011. da bulunan bir dilekçe iki günde 110 ni, diğer eşin yıllık gelirinin 1.03 mil- rı hâlâ evlilik ve kariyer arasında bir (4) Okuma önerisi: Camilla Vallejo, (1) Yuzuki Mari, “Kadın aday göster- binden fazla imza topladı. 7 Şubat’ta, yon Yen’den (yaklaşık 8000 Avro) seçim yapmaya mecbur bırakıyor. El- “Şili’deki neoliberalizm efsanesi sar- me hedefine ulaşma zorunluluğu... LDP bir kamuoyu yoklamasında Japonların fazla olmaması kaydıyla, 380 bin Yen bette, kadınların çalışma oranlarını sıldığında”, La valise diplomatique, 2 yüzünden terk edildi”, Tokyo Shinbun, yüzde 60’ı Mori’nin artık Tocog’un (yaklaşık 3 bin avro) oranında hafif- gösteren M eğrisi, daha ileri bir yaşa Kasım 2011. 19 Mayıs 2021. başında olmaması yönünde görüş be- letiyor. Bu yıllık gelir ise yarı zaman- doğru kaydı ve kadınlar ev hayatına (5) Marco Teruggi, “Çekimserlikten (2) 289 üzerinden 18 tek üyeli seçim (7) lirtirken, bine yakın gönüllü de lı işlere tekabül ediyor ve esas olarak 25 yerine 30 yaşında dönüyorlar (bu Kast karşıtı oylamaya”, Sputnik Mun- bölgesinde hiçbir kadın aday yoktu. Olimpiyat Oyunları’ndaki görevlerin- kadın eşleri etkiliyor. Çalışanların gö- eğri yaşla artış, evlilik veya çocuktan do, 17 Aralık 2021. (3) Nakamura Kasane, Ikuta Aya, den ayrıldı. O dönemin başbakanı Su- reve gönderilmesiyle ilgili diğer yasa (6) Okuma önerisi: Renaud Lambert, sonra düşüş ve çocuklar büyüyünce “Flower demo’nun ördüğü #With- ga Yoshihide’nin son ana kadar ver- ise o güne kadar yasak olan geçici is- “Askerler sosyalizme giden yeni bir iş hayatına dönüşte artış gösteriyor). You çemberi”, Huffpost Japonya, 10 diği desteğe rağmen Mori 12 Şubat’ta tihdama izin veriyor. İlgili sektörlerde yol umudunu yıktıklarında”, La valise Evlendikten veya anne olduktan son- Mart 2020 (Japonca). görevinden ayrılmayı kabul etmek zo- diplomatique, 11 Eylül 2013. (1986’da 13, 1999’da 26 ve 2015’ten ra işten ayrılmanın 1986 yılından be- (4) Ueno Chizuko, Hayatta Kalma runda kaldı. LDP’nin ağır isimlerin- (7) Okuma önerisi: Franck Gaudi- beri kısıtlama olmaksızın) büyük ri yasal dayanağı olmamasına karşın İdeolojisi, Les presses du réel, Paris, den biri ilk kez cinsiyetçi sözleri ne- chaud, “Şili’de anayasa üzerine oyna- oranda kadınlar çalıştığı için güvence- (daha önce de iş kanununda bu yön- 2021. nan bahis”, Le Monde diplomatique, deniyle istifa etmek zorunda kalmış siz istihdam daha da artmış oldu. de bir hüküm olmamasına rağmen şir- (5) Japan Times, Tokyo, 2 Ekim 2020. Nisan 2021. oldu. Olimpiyat Oyunları sponsorla- ketlerin çoğunda kadınlar evlendikten (6) The Asahi Shimbun, Tokyo, 4 Şu- (8) Okuma önerisi: Luis Sepúlveda, rı ve birçok tanınmış isim Mori’nin 19. yüzyıl sonunda ya da çocuk sahibi olduktan sonra iş- bat 2021. “Şili’deki kurumuş vaha”, Le Monde açıklamaları karşısında tavır aldı. ten ayrılmayı taahhüt ettikleri bir söz- hak talebi arttı (7) Japan Times, Tokyo, 8 Şubat 2021. diplomatique, Aralık 2019. leşme imzalıyordu), kadınların büyük (8) Programı izlemek için: https://cl-p. Bu sonuç, neolibral reformlar bağ- (9) Diario Financiero, Santiago du Açık görüşlü genç nesil bir bölümü için bu durum hâlâ geçer- jp/2021/02/06/dontbesilent/ (Japonca). lamında kadının yeri konusundaki Chili, 8 Aralık 2021 Feministler 6 Şubat’ta internetten li. 2012 yılından beri hükümetin iş/ai- (9) Okuma önerisi: Johann Fleuri, “Ja- resmi söylemlerin çelişkilerini ortaya (10) El Mostrador, Santiago du Chi- yayın yapan Choose TV’de Japonca le dengesini teşvik etmek için yürüttü- pon kadınları işyerlerinde istenmiyor”, çıkarıyor. Aralık 2012’de, dönemin li, 20 Aralık 2021 “wakimaenai onnatachi” (sessiz kal- Le Monde diplomatique, Nisan 2016. ğü pek çok kampanyaya rağmen, ka- başbakanı Şinzo Abe, “Kadınların pa-