Katalog

6 EYLÜL 2021 3 SURİYE’DEKİ İKTİDAR, TOPLUMUN PARÇALANMASINDAN GENEL OLARAK FAYDALANDI İç savaşın ardından hâlâ ayakta çıkmak isteyen herkes için zorunlu bir duraktı. Meslek uzman gönderdi. ADRIEN CLUZET* hayatı ve öğrenimi açısından da parti önemli bir fır- Buna karşılık Rusya, Tartus’ta bir deniz üssü ve satlar ağı sunuyor. Yerel etkilerinin son yirmi yıl içe- Hmeymim’de bir hava üssü kazanmasının yanı sıra Şam risinde azalmasına rağmen meslek toplulukları, vakıf- ile petrol ve gaz anlaşması imzalayıp fosfat madenleri- Baştarafı 1. sayfada lar, üniversiteler ve okullardaki yeri göz önüne alınır- nin işletmesini eline almış oldu. İran için Esad’ın zafe- sa Baas Partisi hâlâ önemli bir sosyal işleve sahip. 6 ri, İranlı tüccarlara sunduğu kolaylıklarla birlikte Beyrut Nisan’da Şam Üniversitesi’nin mezuniyet törenini dü- ve Akdeniz’e kadar güvenli bir koridor sağladı. Savaşa zenleyen de Baas Partisi’ydi. desteklerinin karşılığı olarak İranlılar ve Ruslar, sınır- F azla özerk ve son on yıllık süreçte kendine Parti 2011 yılından beri rejimi savunmak için bü- larının denetimini kendilerine bırakmış Suriye devleti- bağladığı müşteri kitlesinden dolayı fazla etkili hale yük çaba gösteriyor. Mart 2011’de Dera şehrindeki bi- nin kararlarında artık etki sahibiler. Dış sınırlarında ege- gelen Mahluf’un gözden düşmesinin bir nedeni de ra- nasının yakılmasında olduğu gibi Baas Partisi eylem- menliğini yitiren Şam, Moskova ve Tahran arasındaki kibi Mahir Esad. Kendi iç çatlaklarının ötesinde sos- ler patlak verir vermez hedef haline gelmişti. Parti, hü- artan rekabete oynayarak içeride denetimi elinde tutma- yolog Michel Seurat’ın tanımıyla “siyasallaşmış bu di- kümet çizgisinde yer almaya devam etti ve sözcüleri- ya çalışıyor. 2019 yılından beri askeriyedeki ve güven- (4) ni topluluk” , Mağripli tarihçi İbn Haldun’un ortaçağ nin yaptığı basın açıklamalarında yabancılar tarafından lik alanındaki atamalar, Rusya ve İran yanlıları arasında kavimlerine özgü dayanışma biçimini açıklamak için finanse edilen teröristler olarak betimlediği muhalifle- paylaştırılıyor. Genelkurmay Başkanı Salim Harba, Rus ileri sürdüğü “assabiyye” kavramına denk düşüyor. İbn re karşı sert yöntemleri savundu. yanlısı kanattayken başkanlık sarayında güvenlik danış- Haldun ortaçağ Arap toplumlarında iktidarın işleyişi- manı olan Muhammet Mahala ve hava komutanlığının ni anlamak için “assabiyyanın” elzem olduğunu vurgu- ‘Muhaberat’ ağı başında olan Mahir Esad Tahran’la yakın ilişkiler içere- (5) lar. Yazılarında ortaya koyduğu üzere siyasal tarihin sinde. Son olarak Mahir Esad’la birlikte İran, başkanın Bununla birlikte iktidar her zaman askeriyeye sırtını birçok döneminde iktidarı kendine mal etmek (mülk yakın çevresinde yer alan kuvvetli bir müttefike sahip. dayamıştı. Ordunun ve istihbaratın belli birimleri, baş- el hükm) isteyen gruplar “assabiyyeye” dini ve siyasal Ülkesinin Arap Birliği’ne yeniden alınmasını bekle- kanlık kavminin üyelerinin tekelinde. Hafız Esad’ın (10) bir kılıf (da’wa) geçirmiştir. yen Esad, hem içeride hem de dışarıda yaptığı ma- hava kuvvetlerini ele geçirmesi, 1970 darbesini ger- İktidara gelirken böyle bir şemaya başvuran Hafız nevralarla rejiminin sürdürülebilirliği konusunda şüp- çekleştirmesini sağlamıştı. İstihbarat (Muhaberat) bi- Esad, kendi topluluğunu devletin içinde tutmaya yıl- heye yer bırakmıyor. Hanedanlığın hırsını gözler önü- rimleri bugün hayati bir rol oynuyor. Beş farklı da- larca büyük bir önem atfetti. Tıpkı 1982 yılında Müs- ne sermek için karısıyla birlikte Hafız adındaki büyük la ayrılarak toplumun tamamını denetleyen bir güven- lüman Kardeşler’in önderlik ettiği isyanda olduğu gibi oğullarını ön plana çıkarmaya başladılar bile... lik aygıtı oluşturuyor ve çoğu zaman etkilerini yitirme- (7) toplumsal ayaklanmalar patlak verdiğinde Hafız Esad mek için birbirleriyle rekabet içinde oluyorlar. Beş- ve oğulları Nusayrilerle işbirliği yapma yolunu seçti- (*) Gazeteci şar Esad, 2000 yılında babasının yerine geçtiğinde is- ler. Son on yıllık süreç içerisinde Esad, Arap Alevileri, tihbarat birimlerinin güvenilirliğinden emin olmak için luluğu” öfkelendirmesine rağmen rejimi zayıflatma- (9) saflarındaki önemli can kayıplarına rağmen gelecekle- onları yeniden yapılandırdı. Bu bağlamda 2000’den dı. Suriye’deki iktidar, aile, mahalleler, kavimler, di- rinin rejimin istikrarına bağlı olduğu konusunda ikna Çeviri: Deniz Dirican 2002’ye kadar onlarca danışman ve yüksek rütbeli as- ni gruplar ve topluluklar üzerinden toplumun parçalan- etti. Şam, ender de olsa kendi içindeki karşıt sesleri de ker, Başkan’a yeteri kadar sadık olmamaları ya da ül- masından genel olarak faydalandı. Bu parçalanma, ay- (6) zamanla temizledi. keyi yönetmek istediğini hiç saklamayan amcası Rifat rışmaların ötesinde bir araya gelebilecek bütüncül bir Arap Alevilerin nüfus bakımından açıkça bir azın- (1) Karim Émile Bitar, “Suriye’de Vekâlet Savaşları”, Le Esad’a yakın oldukları gerekçesiyle görevden alındı. muhalefetin çıkmasına engel oluşturdu. Dini ve siyasal Monde diplomatique, Haziran 2013. lık olmalarına rağmen iktidarı ele geçirişleri aynı za- 1973’ten 2000 yılına kadar askeri istihbaratın ba- vaazları sayesinde İslami gruplar -Müslüman Kardeş- (2) Christian Chesnot ve Georges Malbrunot, Fransız-Su- manda Sünni tüccarlar başta olmak üzere kent burju- şında olan Ali Douba da görevinden olanlar arasın- ler ve onlardan ilham alanlar ya da radikal bir selefili- riye İlişkisinin Kara Dosyası, Robert Laffont, Paris, 2014. vazisiyle kurdukları ittifaka dayanıyor. Zenginleşme- daydı. Başkan’ın büyük kız kardeşiyle evli olan Asıf ğe ve cihatçılığa yakın duranlar- rejime alternatif ola- (3) Sabrina Mervin, “Suriyeli Alevilerin Garip Kaderi”, lerine ve kavim mensuplarıyla akrabalık ilişkileri kur- Şevket daha sonrasında göreve geldi ve 2012 yılında- rak ortaya çıkabildi. Fakat askeri alandaki mağlubiyet- Le Monde diplomatique, Ocak 2013. malarına olanak tanıyarak Esad ailesi, Suriye elitlerini ki Şam’daki bir intihar saldırısında hayatını kaybetti. leri ve özellikle IŞİD tarafından işlenen vahşetlerden (4) Michel Seurat, Suriye: L’État de Barbarie, Presses kendisine bağladı. Bu bağlamda Devlet Başkanı’nın Beşşar Esad’ın tekeline aldığı devlet, rejimin bir diğer bu yana kendilerine yüklenen olumsuz imaj, rejimin Universitaires de France, coll. “Ortadoğu”, Paris, 2012. Londra’da tanıştığı zengin Sünni bir ailenin mensubu dayanak noktasını oluşturuyor. Öyle ki Esad’ı devir- işine gelecek şekilde marjinalleşmelerine neden oldu. (5) İbni Haldun, Evrensel Tarih Üzerine Konuşmalar: olan Esma Esad’la evliliği, mezhepçi olmayan bir yö- meye yönelik her türlü girişim devletin kendisini karşı- Askeri açıdan Rusya’nın müdahalesi, iktidarın ha- Mukaddime, Sindbad, Paris, 1997. netici görüntüsü yaratmayı amaçlıyordu. (6) Georges Malbrunot, “ Suriye: Aleviler Kendileri- sına almış oluyor. Michel Seurat’ın ortaya koyduğu gi- va sahasını denetlemesini ve stratejik öneme sahip böl- ni Esad Rejiminden Uzaklaştırıyor”, Le Figaro, Paris, 4 Ni- bi bu durum, Suriye devletinin neden toplumla karşıt- gelerdeki düşmanları hedef almasını sağladı. 2015 son- Baas doktrini san 2016. lık içinde olduğunu ve durmaksızın topluma karşı ken- baharında başlayan hava operasyonları, önce başkente (7) Askeri güvenlik, havacılık güvenliği, genel güvenlik, Beşşar Esad’a babası tarafından miras kalan rejimin dini savunma gereksinimi duyduğunu açıklıyor. Hiçbir ve Şam-Humus eksenine yakın bölgeleri hedef alırken teoride Baas Partisi’nin bölgesel komutanlığına bağlı olan, ikinci dayanak noktası da ideolojik bir araç olan Ba- önlemin hafifletemediği baskıcı ve şiddete dayanan bir ardından devlet güçlerinin ilerlemesiyle giderek yayıl- Fransa’daki eski genel istihbarata eşdeğer. (8) as Partisi. Arap milliyetçiliği, sosyalist etkiler ve laikçi- devlet geleneği de bundan kaynaklanıyor. Ayaklanan dı. Kara sahasında ise Şam güçleri, binlerce İran Dev- (8) Michel Seurat, Suriye: L’État de Barbarie, op. cit. liği bir araya getiren Baas Partisi’nin doktrini, 1973 yı- mahallelerin hava komutanlığı tarafından bombalan- rim Muhafızı (özellikle de Kudüs özel birimi), Lübnanlı (9) Emmanuel Haddad, “Suriye’de Olası Olmayan Ulus- lında yürürlüğe konan anayasaya zemin oldu. Tarihsel dığı 1982 Hama katliamları ya da 2013’te Şam’da ve Hizbullah üyeleri ya da rejime sadık kalan Filistinli mi- lararası Adalet”, Le Monde diplomatique, Ekim 2017. olarak 1960 ve 1970’li yılların Arap dünyasında merke- 2017 yılında İdlib’de kimyasal silah kullanımları, di- lisler tarafından destekleniyor. Çin ise askeri olmayan (10) Adlene Mohammedi, “Suriye, ‘Arap Ailesine Sessiz zi bir rol oynayan Baas, Suriye’de iktidar basamaklarını ğer birçokları gibi bütün bu olaylar, “uluslararası top- bölgelere tıbbi ve lojistik destek vermek için yüzlerce Dönüş”, Le Monde diplomatique, Haziran 2020. MALTEPE BELEDİYESİ’NDEN PANDEMİNİN ETKİLEDİĞİ SANATÇILARA BÜYÜK DESTEK Maltepe Belediye Başkanı Ali Kılıç Sokak Festivali ile sanat hayatla buluştu Pandeminin etkilediği sanatçılara, Maltepe Belediyesi 2. Sokak Festivali ile birlikte büyük destek verdi. Maltepe’nin 18 mahallesinde 9 gün boyunca süren festivalde her gün iki mahallede çok özel etkinlikler düzenlendi. altepe Belediyesi’nin bu gösterileri, yüz boyama ve balon yıl ikincisini düzenlediği katlama etkinlikleriyle renkli an- M“Maltepe Sokak Festiva- lar yaşandı. li”, yaz mevsimini geride bırakma- Yaşar Kemal Kültür ya hazırlanırken sanatı ve sanatçı- HALKTAN YOĞUN yı Maltepe’nin her noktasına ulaş- İLGİ Merkezi için geri sayım tırdı. Maltepe’nin 18 mahallesinde Halkoyunu gösterileri, dans ve dokuz gün süren ücretsiz festival- sporu bir araya getiren zumba et- Sokak Festivali ile sanata ve sanatçıya verdiği de her gün iki mahalleye özel zen- kinlikleri, farklı müzik tarzlarına hi- gin içerikli program düzenlendi. önemi bir kez daha ortaya koyan Maltepe Bele- tap eden konserler müziğin ritmini diyesi, ilçeye ikinci büyük kültür merkezini aç- ve coşkusunu sokağa taşıdı. Fın- HARFLERİN BÜYÜSÜ ma yolunda da önemli ilerleme kaydetti. Türkan dıklı ve Altıntepe mahallelerinde Sanatçı Osman Kartaler’in Saylan Kültür Merkezi’nde sayısız etkinliğe im- başlayan festival, her gün iki ma- “Harflerin Büyüsü” isimli açık ha- za atan Maltepe Belediyesi, ikinci büyük kültür halleye uğrayarak Esenkent ve Çı- va sergisiyle Cumhuriyet dönemi- merkezini Altayçeşme Mahallesi’ne kazandırı- nar Mahallesi’nde son buldu. İs- ne damga vuran birçok usta şairin yor. Yapımında sona gelinen Yaşar Kemal Kültür tanbul Büyükşehir Belediyesi Türk şiirleri ve sözleri, kaligrafi sanatıy- Merkezi ile çok yakında Maltepe, bir önemli kül- Halk Müziği ve Türk Sanat Müzi- la sanatseverler ile buluştu. Ço- tür mekânı daha kazanmış olacak. Yaşar Kemal ği Karma Korosu, Filiz İlkay, En- cuklar için düzenlenen tiyatro gös- joy Music, Şeniz Erdinç ve Berk Kültür Merkezi’nin açılışında birbirinden önemli terimleri, çorap kukla ve eğlen- Özbek’in sahne aldığı konserlere isimler yer alacak. celi oyunlar atölyesi, tahta bacak vatandaşlar büyük ilgi gösterdi. BU BİR İLANDIR.