Katalog

5 TEMMUZ 2021 2 KÜRESEL İKLİM KRİZİNE ACİL ÇÖZÜMLER GEREKİYOR. ÖNERİLERDEN BİRİ DE HAFTALIK 28 SAAT ÇALIŞMA Büyüme diktatörlüğüne karşı... Lille Üniversitesi’nden ekonomist Devetter’e göre, toplu olarak daha az üretmeyi başarmak için gerekli olan kültürel bir değişimdir:“Bir yandan çalışmanın paylaşımını iyileştirmek için süresini azaltmak, diğer yandan da büyümeyi azaltmak ve hatta verimlilik kazançlarını gelir yerine serbest zaman biçiminde aktararak üretim artışını iptal etmek gerekir. Eğer kaybedilen -yani zevk ve mutlulukla tam olarak eş anlamlı olmayan- bir tüketim yerine, kazanılan -yani zaman- üzerine daha iyi vurgu yapılırsa tüm bunlar kabul edilebilir olur.” Sosyolog Méda da şu görüşte:“Üretimi yeniden özellikle de çevresel sınırlar içerisine sokan farklı göstergelerin benimsenmesi halinde, büyüme diktatörlüğünün yerini, doğal mirasa ve toplumsal uyuma saygı çerçevesinde sosyal ihtiyaçların karşılanması alır.” Cevaplanması gereken soru şudur: Hangi üretimler azalmalı, hatta ortadan kalkmalı ve hangileri sürdürülmelidir? Bu nedenle halkın tercihlere dahil olması temel bir önem taşımaktadır. Almanya’da da işçi sendikaları daha az çalışma saatleri, ücret artışı talepleriyle eylemler düzenliyor. mist, göstergelerin artık üretim hacmi- Bugün ilerici sendikalar, sol partiler ve yarattığı değeri daha iyi paylaştırmak her 1973 arasındaki dönemde sağlanan yıllık CLAIRE LECŒUVRE * ne değil ama karşılanan sosyal ihtiyaçla- ekolojistler programlarında çalışma süre- zaman gerekli olacaktır. yüzde beş büyümeydi. Bu büyüme hı- ra bağlı olacağı büyüme sonrası bir top- sinin yeniden azaltılmasını savunuyorlar. zı 1990’lardan itibaren yavaşladı ve bu- Şirketler kazançlı çıkıyor lum üzerine düşünmeye çağırıyor. (6) Mayıs 2020’de, başını Mali Hareketlerin gün artık nadiren yüzde 1.5’i geçiyor. Baştarafı 1. sayfada Sosyolog Dominique Méda da şöyle ya- Vergilendirilmesi ve Halk Eylemi Der- Peki üretkenlik süresiz olarak büyüme- Eğer üretimi düşürmek istiyorsak, zıyor: “Üretimi yeniden özellikle de çev- neği (Attac), Genel İş Konfederasyonu ye devam edebilir mi? Ve bu çalışma yo- özellikle de çok fazla sera etkili gaz resel sınırlar içerisine sokan farklı gös- (CGT) ve Greenpeace’in çektiği yirmi- ğunluğunu artırma riskini de taşımaz mı? oluşturduğunda çalışanların saatlik üret- tergelerin benimsenmesi halinde, büyü- ye yakın ücretli çalışan örgütü ve çevreci Bu iki sorunu gidermek için birçok öne- kenliği üzerine eğilmemiz gerekir. Çalış- E n az çalışanların ve en mütevazı me diktatörlüğünün yerini, doğal mirasa dernek bir “krizden çıkma planı” yayım- ri getiriliyor. “Daha iyi paylaşılan işlerle, ma süresini azaltmak neredeyse her za- gelirleri olanların karbon ayak izleri de ve toplumsal uyuma saygı çerçevesin- ladı. “Çalışma süresinin azaltılması ve daha kısa çalışma süreleriyle ve sonuç- man üretkenlikte bir artışa yol açar, bu daha zayıf oluyor. Bu toptan bir yok- de sosyal ihtiyaçların karşılanması alır.” paylaşımının” yer aldığı planda referans ta daha düşük bir çalışma yoğunluğuy- da iklim sorunu karşısındaki faydasını sullaşma gerekiyor anlamına mı gelir? (7) Cevaplanması gereken soru şudur: çalışma süresi “maaş kaybı veya esneklik la, hem daha iyi paylaşılan hem de çev- hafifletir. Bunun yanında yıllardır birçok “Halkın daha fazla zamanı olursa tüke- Hangi üretimler azalmalı hatta ortadan olmadan haftalık 32 saat” idi. Çalışmanın re açısından daha az zararlı bir çalışma insanın maruz kaldığı iş yükünün artma- timinin çevre üzerindeki etkisi de da- kalkmalı ve hangileri sürdürülmelidir? paylaşılması, işsizliğin yanı sıra güven- hacmi elde ederiz” diye öngörüyor De- sından bahsetmiyoruz bile. Çalışma sü- ha zayıf olacak. Daha fazla serbest za- Bu nedenle halkın tercihlere dahil olma- cesiz işe karşı da mücadele etmenin bir vetter. Hedef, esenliği artırmak ve üre- resini veya çalışılan gün sayısını azal- man karşılığında daha az üreterek fark- sı temel bir önem taşımaktadır. yolunu temsil ediyor. Çünkü işverenle- timin ticari değerini dikkate almayı bı- tan şirket yöneticilerinin büyük bölümü lı biçimde bir refah yaratılır” diye özet- rin bir bölümü, özellikle yarı zamanlı ça- rakmak olacaktır. Bu yol, halkın refahı- bundan kazançlı çıkıyor ve büyük ölçü- Serbest zaman mücadelesi... liyor Lille Üniversitesi’nden ekono- lışmaya mecbur tutmak ya da en yaşlıları na zarar vermeden, maddi üretimi gerçek de ekonomik nedenlerle bu yola başvu- mist François-Xavier Devetter. Serbest Çağdaş tarih içerisinde insanlığın kay- işten çıkarmak için sürekli daha fazla es- anlamda azaltmayı mümkün kılacaktır. ruyorlar. kalan zaman sayesinde, bir hizmet sa- dettiği en büyük ilerlemelerden biri ça- neklik talep ederek, fiilen ve bunu söyle- Öte yandan, bunun için toplumun yapa- Kamu işleri için malzemelerin geri dö- tın almak yerine kendi başımıza yapa- lışma süresinin kısaltılmasıdır. İşçi mü- meden kendi yöntemleriyle çalışma süre- cağı gerçek bir tercih ve dolayısıyla top- nüşümü konusunda uzman olan Ypre- bileceğimiz pek çok etkinlikle başka cadelelerinin simgesi olan serbest za- sini azaltan düzenlemelere gitmekte. lu bir tartışma gereklidir. ma şirketi, bu tercihi 1997 yılında yaptı. bir şekilde zenginleşme mümkün. Ye- manın politik ve sendikal olarak yeni- Çalışmanın paylaşımı konusu, sağ- Bundan bir yıl önce, sözleşmelerin sos- mek yapmak, ev işleri, dikiş, bahçeci- den fethinin uygulanabilir ve gerçek- Çok kirletenler, varlıklılar lık krizine bağlı daralmayı aşmak ve ge- yal güvenlik katkı paylarının hafifletil- lik, araba veya bisiklet tamiri vb. çi olduğu ortaya çıkmıştır. Sanayi döne- lecek aylarda beklenen sıçramayı is- mesi yoluyla hazırlanmasını öneren, ça- 28 saatlik çalışma haftasına geçiş fik- İklimsel kaosu önlemek için sera etki- minin başından bu yana Fransa’da bir iş- tihdam kazanımına dönüştürmek için lışma süresinin düzenlenmesiyle ilgi- riyle ilgili tartışmalar sırasında İklim İçin li gaz emisyonlarının azaltılması zorun- çinin çalışma süresi fiilen yarıya inmiş, güçlü biçimde yeniden gündeme geldi. li Robien yasası oylanmıştı. Yprema Ge- Yurttaşlar Meclisi’nin bir üyesi, “Zama- ludur (5) ancak bu emisyonlar ile ürün 1831’de yılda ortalama 3041 saatken Çünkü yasal çalışma süresi 35 saat ola- nel Sekreteri Susana Mendes şöyle an- nım olsaydı, tatile çıkardım…” diye kar- ve hizmet üretimi arasındaki yakın ilişki 2019’da 1613 saat olmuştur. (8) Alman- rak saptanmış olsa da Fransızların bü- latıyor: “Bu başlamak için bir fırsat ol- şı çıkmıştı. Birçok kişi aslında, ek zaman ve üretimin beraberinde getirdiği ener- ya, Hollanda veya Norveç gibi başka ül- yük bölümü bundan çok daha uzun sü- du. Biz de 35 saat için 4 günlük çalış- ve aynı gelirle insanların daha fazla tü- ji tüketimi bunun önünde her zaman bir keler daha da düşük sürelere ulaşmıştır. re çalışıyor. 2018’de tam zamanlı çalı- ma opsiyonunu seçtik. Karşılığında çalı- ketmesinden ve dolayısıyla çevreyi da- engel teşkil ediyor. Fosil kaynaklı ener- Ulusal seviyedeki ilk düzenleme olan şanların ortalama çalışma süresi haftada şan sayımızın yüzde 10’u kadar yeni işe ha fazla kirletmesinden korkuyor. Ölç- jilerin yerini başka kaynakların alması- 1841 tarihli yasa, 8 yaşından küçük ço- 40.5 saatti. Sadece ücretli çalışanlar için alım yapmamız gerekiyordu. 42 ücret- mesi zor bir risk söz konusu. Dares tara- nın yanı sıra enerji verimliliğinin iyileş- cukların çalışmasını yasaklarken 13 yaş bu süre 39.1 saatti. (9) Çalışma sürele- li çalışanımız vardı, 1998 yılı süresin- fından 35 saatlik çalışma haftasına geçi- tirilmesi, sanayi ekonomilerinin çevre altındaki çocuklar için de sınırlama getir- ri “günlük tarifeyle” hesaplanan yöneti- ce sayımız 50’ye çıktı. İş yoruculuğuyla şin ardından yürütülen sosyolojik araş- üzerindeki etkisini yeterli ölçüde azalt- miştir. Zamanla 13 yaş altındaki çocuk- ci kadroların yaklaşık yarısının durumu- mücadele etmek amacıyla dört günlük tırmalar, kazanılan zamanın büyük ölçü- mayacaktır ve ekonomik büyümeyle se- ların çalıştırılması kademeli olarak çer- na ne demeli? Onlar haftada ortalama çalışma günü için üç günlük izin günü de çocuklarla daha fazla ilgilenmeye ya- ra etkili gaz emisyonları arasındaki ay- çeve altına alınmış ve nihayet okul eği- 46.6 saat çalışmaktalar. (10) Bunlar haf- getirerek çalışanlarımızın daha az yorul- radığını -örneğin ödevlerine yardımcı ol- rışma bir efsane olarak kalmaktadır. Bu- timinin 16 yaşa kadar zorunlu olmasıyla talık 35 saat çalışma süresi düzenleme- malarını ama aynı zamanda makinelerin mak ya da öğretmenlerle buluşmak gibi- nunla birlikte, refahın artışıyla büyüme- 1959’da yasaklanmıştır. Günlük çalışma sinin başarısızlığının değil, daha ziyade de daha fazla çalışmasını istiyorduk. Bu gösterdi. Üstelik çevreyi en çok kirleten- nin artması arasındaki bağ -bugün ölçül- süresi 1848’de 12, daha sonra 1900’de kusurlarının işareti. bizim daha uzun süre açık kalmamızı ve ler en varlıklı aileler. 2020’de yayımla- düğü biçimiyle- kırılabilir. 11 ve 1919’da 8 saat olarak belirlenmiş- haftalık üretimimizi 39 saatten 43 saate nan bir araştırmaya göre en zengin yüz- tir. 1900’de yasal haftalık çalışma süre- Adaletsiz yapı çıkarmamızı sağladı. Genel üretkenliği- de 10 en yoksul yüzde 10’dan yüzde 2.2 Sosyal ihtiyaçlara bağlı büyüme si 70 saat olmuş, daha sonra düzensiz bi- Çalışma paylaşımına karşı olan ideolo- mizi artırmış olduk.” ila 2.8 oranında daha fazla sera etkili gaz Tüm gerçek zenginliklerin kayna- çimde düşen bu süre Halk Cephesi ile 40 jik muhalefet on yıllardan beri acımasız Japonya’da Microsoft veya Yeni emisyonu yaratıyor. (15) Oysa aşırı tüke- ğı olan çalışma, söz konusu dönüşümler saate, 1981’de François Mitterand’ın se- bir gerçekle karşı karşıya, çalışanların Zelanda’da Perpetual Guardian şirketle- tim, arzuların tümünün karşılanması gü- için de temel bir güçtür. Çalışma, toplu- çilmesinin ardından 39 saate ve nihayet sayısı mevcut iş miktarından daha hızlı rinin başlattığı deneme uygulamalarında düsü, bizim sosyal modelimiz tarafın- mumuzun örgütlenme biçimini ve mad- 2000 yılında 35 saate inmiştir. 1906’da artıyor. 1980-1989 döneminde, 24.7 mil- da aynı sonuca varıldı. 2020 Aralık ayın- dan bir başarı göstergesi olarak öne çı- di ve sosyal olarak ürettiğimize -ya da elde edilen ilk dinlenme gününden son- yon kişilik aktif nüfus için çalışılan top- da 4 günlük çalışma haftasına geçişi baş- karılıyor. Dolayısıyla, Devetter’e göre üretmediğimize- verdiğimiz değeri yan- ra kazanılan ücretli tatil günleri hakkı lam saat hacmi yılda 38.5 milyardı. 2010 latan Yeni Zelanda’daki Unilever’in yö- toplu olarak daha az üretmeyi başarmak sıtır. Jean Gadrey gibi çok sayıda ekono- 1982’den itibaren beş haftaya çıkmıştır. yılından 2019’a kadar çalışılan saat mik- neticisi olan Nick Bangs, “Hedefimiz, için gerekli olan kültürel bir değişimdir: tarı yılda ortalama 41.9 milyara çıktı ya- performansı zaman yerine üretim üze- “Bir yandan çalışmanın paylaşımını iyi- 5 TEMMUZ 2021 ni yüzde 7.9 büyüklüğünde bir artış ol- rinden ölçmekti” diyor. (14) Fransa’da leştirmek için süresini azaltmak, diğer SAYI: 18 LE MONDE diplomatique du; bu dönemde aktif nüfus ise yüzde 25 Ocak 2021 tarihinde, sağlık krizinin yandan da büyümeyi azaltmak ve hatta lemondediplomatique@cumhuriyet.com.tr 15.7 artış ile 29.4 milyona çıktı. (11) Ne- yaşandığı ve birçok bakanın daha fazla verimlilik kazançlarını gelir yerine ser- ticede çalışmanın çok kötü biçimde pay- çalışılması yönünde çağrı yaptığı bir dö- best zaman biçiminde aktararak üretim İmtiyaz Sahibi: CUMHURİYET VAKFI adına Édité par la SA Le Monde diplomatique laşıldığı bir toplumda yaşıyoruz. Azal- nemde, LDLC şirketi çalışanları, her şeye artışını iptal etmek gerekir. Eğer kaybe- Actionnaires: Société éditrice du Monde, ALEV COŞKUN Association Gunter Holzmann, makta olan çalışan sayısı yüksek sayıda rağmen, maaş kaybı olmaksızın 4 günlük dilen -yani zevk ve mutlulukla tam ola- Genel Yayın Yönetmeni Les Amis du Monde diplomatique AYKUT KÜÇÜKKAYA çalışma saatini kendi üzerinde toplarken 32 saat çalışma düzenine geçti. Girişi- rak eşanlamlı olmayan bir tüketim- ye- 1, avenue Stephen-Pichon, 75013 Paris Dış Haberler Müdürü diğerleri işsiz kalıyor. mi başlatan bilgisayar malzemesi ticare- rine, kazanılan -yani zaman- üzerine da- Tél.: 01-53-94-96-01. Télécopieur: 01-53-94-96-26 Mine Esen www.monde-diplomatique.fr Çalışma süresinin azaltılması iklim dü- ti yapan bu şirket grubunun kurucusu La- ha iyi vurgu yapılırsa tüm bunlar kabul Sorumlu Müdür zensizliğine karşı verilen cevap içerisinde urent de la Clergerie kararını şöyle açık- edilebilir olur.” Yönetim Kurulu Olcay Büyüktaş Akça yer alırsa bu istihdamın aleyhine olmaz. lıyor: “Çalışma temposunun artırılama- Endişeli Ekonomistler Derneği üye- Başkan ve Genel Yayın Yönetmeni Görsel Yönetmen SERGE HALIMI Hatta bunun tam tersi söz konusu! Birçok yacağı, örneğin paketleri hazırlamak gi- si Jean-Marie Harribey, “Çalışma süre- Hakan Akarsu Üyeler araştırmanın söylediğine göre toplumları- bi işler dışındaki birçok görevin aynı şe- sinin azaltılmasının iki erdemi var” di- Paris Temsilcisi-Yayın Koordinasyon Vincent Caron, Bruno Lombard, Pierre mızın enerji geçişi çerçevesindeki dönü- kilde ama daha az zamanda ve yeni işe yor. “Birincisi, başdöndürücü bir büyü- Süleyman Tosunoğlu Rimbert, Anne-Cécile Robert şümü çok sayıda istihdam yaratılmasına alımlar olmadan yapılabileceğini düşünü- meye gitmeden önemli sayıda yeni istih- Sayfa Tasarım Dış İlişkiler ve Baskılar Müdürü Anne-Cécile Robert olanak tanıyacaktır. (12) Hesaplarının içi- yorum. Hesaplarımı yaptım, bu işten ka- dam sağlanabilir. Potansiyel olarak ikin- Serhan Eren Yazı İşleri Müdürü Yayın Kurulu ne toplumun refahına bağlı meslekleri de zançlı çıkacağıma inanıyorum. Eğer ça- cisi, insan refahına ilişkin yeni bir anla- Benoit Breville Ali Sirmen, Aykut Küçükkaya, dahil eden Jean Gadrey’e göre bu sayı iki lışanlar mutluysa müşteri daha da fazla yış yaratmak. Daha fazla tüketmek için Yazı İşleri Müdür Yardımcıları Mine Kırıkkanat, Mine Esen milyondur. (13) Ancak senaryo ne olur- mutludur.” LDLC’de satın alma görev- hep daha fazla çalışmak mı gerekir veya Martine Bulard, Renaud Lambert sa olsun, bugünkü ihtiyacı gidermeye yet- lisi Mathilde Pommier de konuyla ilgili -isteyen- herkes çalışabilsin diye ve baş- meyecektir. A, B, C, D kategorileri (aktif araştırmaları teyit ediyor : “İnsanlar daha ka şeyler yapmak için biraz daha az ça- Reklam Yönetimi: Yenigün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık AŞ. Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sk. olarak iş arayan veya aramayan, işsizler dinlenmiş olduklarında, daha formda olu- lışmak mı?” (16) Çalışma süresini azalt- No: 2 34381 Şişli/İstanbul Tel: (0212) 343 72 74 (20 hat) Faks: (0212) 251 98 68 e-posta: reklam@cumhuriyet.com.tr veya sınırlı aktivitesi olanlar) dahil edildi- yorlar ve daha fazla çalışıyorlar.” mak, tüketimi ve üretimi sınırlamayı ka- Baskı: İleri Basım Mat. Amb. Reklam Tanıtım Yay. ve Teknik Hiz. Tic. A.Ş. Yenibosna Mah. 29 Ekim Cad. ğinde 5.7 milyon işsiz olduğu görülüyor Fransızların saat başı verimliliği Sana- bul edilebilir kılmayı sağlayacak bir ilk No:11A/41 Bahçelievler İstanbul Tel: (0212) 454 32 55 ve bu rakamlar işten uzaklaşanları da he- yi Devrimi’nden beri sürekli artış gös- adımı temsil ediyor. Bu adım, anlayış bi- Dağıtım: Turkuvaz Dağıtım Pazarlama A.Ş. saba katmıyor. Bu nedenle, çalışmayı ve termiştir. En olağanüstü gelişme 1949- çimi ve toplumun değişimi için fayda