Katalog

1 KASIM 2021 5 ASSANGE, KREMLİN’İN TAKİBİNDE OLSAYDI, HÜKÜMETLER İLTİCA HAKKI İç İN YARIŞIYOR OLURDU Julian Assange’ın adı Navalny olsaydı... Gazeteci Jack Dion’un 2019 yılında özetlediği gibi “Julian Assange’ın dramı Rus değil Avustralyalı olmasından kaynaklanıyor. Assange, Kremlin tarafından takip ediliyor olsaydı (...) hükümetler kendisine iltica hakkı verebilmek için birbiriyle yarışıyor olurdu. Hatta fotoğrafı Paris Belediye Binası cephesinde sergilenir ve Belediye Başkanı Anne Hidalgo, Assange serbest bırakılana kadar Eyfel Kulesi’ndeki ışıkları söndürürdü.” Batılı gazeteciler Avustralyalı hacker’ı çok sevmişler ve Time dergisi, daha sakin bir jeopolitik iklim olan o zamanlar, çok sayıda özel haber yapma imkânı sağladığından Assange’ı 2010 yılında “yılın kişisi” seçmişti. Oysa WikiLeaks, 2016 yılında CIA’in Rus korsanlarına atfettiği Demokrat Parti’nin elektronik postalarının yayımlamasından bu yana Assange’ı ağır eleştiri altında tutuyor. Örneğin 2 Eylül 2016 tarihli New York Times International’da yer alan yazının başlığı “Assange konuştuğunda Putin mi konuşuyor?” SERGE HALIMI PIERRE RIMBERT Baştarafı 1. sayfada Y ahoo News’un araştırmasının elbette ki medyada ses getirmesi bekleniyordu: Öfkeli baş- yazılar haber verme hakkı, tehlikedeki demok- rasi, yükselişe geçen “illiberallik” vs. gibi kav- ramları gündeme getirdiler. Üstelik bu çalışma- nın baş araştırmacısı Michael Isikoff, Amerikan karşıtlığı ya da Moskova’ya sempati duyma ko- nusunda şüphelenilemeyecek en önemli isim- di. Isikoff, Rus Ruleti: Putin’in Amerika’ya kar- şı savaşının gizli hikâyesi isimli kitabını Mart 2018’de yayımladı. Tüm bunlara rağmen, Yahoo News’un açık- WikiLeaks’in kurucusu Julian Assange’ın akıl sağlığıyla ilgili endişeler nedeniyle ABD’ye iade edilemeyeceği yönündeki karara ilişkin temyiz duruşması lamalarından iki hafta sonra ne Wall Street Jo- urnal ne Washington Post ne de New York Ti- başladı. Duruşma öncesi Londra’daki mahkeme önünde toplanan göstericiler, Assange’ın serbest bırakılmasını istedi. (2) mes konuya tek bir satır yer vermedi. Bunla- ra Le Monde, Le Figaro, Liberation, Les Echos, lecek durumda. 19 Haziran 2012’de Ekvador yalı olmasından kaynaklanıyor. Assange, Krem- gelen göçmenleri hedef alan ırkçı söylemle- ve Agence France Presse de dahil. Bilgi Guardi- Büyükelçiliği’ne sığındığından bu yana Assan- lin tarafından takip ediliyor olsaydı (...) hükümet- ri Navalny’ye Uluslararası Af Örgütü tarafın- an, Courrier International, Le Point, Mediapart ler kendisine iltica hakkı verebilmek için birbiriy- ge, Le Monde gazetesinde, gazetenin arşivleri- dan verilen “düşünce mahkûmu” statüsünü kay- ve CNews’da paylaşılsa da çok detaylarına gi- le yarışıyor olurdu. Hatta fotoğrafı Paris Belediye ne göre, 225 makalede anılmış. Navalny’nin adı betmesine neden oldu. Uluslararası Af Örgü- rilmeden yer verildi. Neredeyse kimse konudan Binası cephesinde sergilenir ve Belediye Başkanı ise aynı dönemde 419 metinde geçiyor. Rakam- tü, “2007 ve 2008 yıllarında Navalny’nin ayrım- haberdar olmadı desek yalan olmaz. Bloomberg Anne Hidalgo, Assange serbest bırakılana kadar ların da ötesinde, her iki muhalif ayrı analiz yak- cı açıklamalarından duyduğu endişe ve açıkla- (5) haber ajansı konuya 28 kelime ile yer verdi. Eyfel Kulesi’ndeki ışıkları söndürürdü”. laşımlarına tabi. Avustralyalı hacker’a Le Mon- maların nefreti teşvik edebileceği nedeniyle” bu Batılı gazeteciler Avustralyalı hacker’ı çok de gazetesinde yer verilen beş başyazıdan üçü, statüsünü kaldırdı. (Bu statü geçen mayıs ayın- Medyanın farklı tutumu sevmişler ve Time dergisi, daha sakin bir jeopo- 15 Nisan 2019 tarihli gazetede atılan başlıkta be- da, Rus yetkililerin statünün çekilmesini küçüm- Şimdi de avukat Aleksey Navalny’nin suikast litik iklim olan o zamanlar, çok sayıda özel ha- lirtildiği gibi “Julian Assange’ın çelişen belir- seyerek kullanması sonrasında yeniden kendisi- girişiminin neden olduğu uluslararası infilak et- ber yapma imkânı sağladığından Assange’ı 2010 siz güzergâhı”na dikkat çekiyor. 15 Nisan ta- ne iade edildi.) (3) kisini hatırlayalım. İktidara karşı bir başka ce- yılında “yılın kişisi” seçmişti. rihli makale Assange’ın İngiliz istihbaratı tara- Putin’e karşı tutum sur muhalif, devletin tehdit ettiği ve zulmettiği Oysa Wikileaks, 2016 yılında CIA’nın Rus fından Londra’da tutuklanışının ertesi günü ka- bir başka muhbir. Ancak bu kişi Londra’da bir korsanlarına atfettiği Demokrat Parti’nin elekt- leme alındı: “Devlet sırları ile mücadele veren “Avukat-blog yazarı, devlet yolsuzlukları- hapiste tutulmak yerine Rusya’da bir hapishane- ronik postalarının yayımlamasından bu ya- ‘muhbirler’in akıbetine değinmeden önce iki nı eleştiren ve Vladimir Putin’in karşısında bir de tutuluyor. Bu her iki kahramana yönelik med- na Assange’ı ağır eleştiri altında tutuyor. Ör- gerçeği belirtmek gerekir. Birincisi Julian As- numaralı muhalif olmaya aday bir kişi” söz ko- yanın farklı tutumu, Batı medyasının her koşul- neğin 2 Eylül 2016 tarihli New York Times sange, herkes gibi hukuka tabidir. (…) İkincisi, nusu olduğunda, Assange’a uygun görülen ka- da öne sürdüğü “insan hakları” ve “basın özgür- International’da yer alan yazının başlığı: “As- Julian Assange insan hakları dostu değildir.” Ne- tı yaklaşım burada yok oluyor. O kadar ki Na- lüğü” kavramlarındaki esnekliğine güzel bir ör- sange konuştuğunda Putin mi konuşuyor?” An- den olmasın? “Amerika karşıtı militan demokra- valny, Le Monde gazetesinin son sayfasında nek. Zira her şey, Navalny’nin Başkan Vladi- cak Rus iktidarı bir dizi STK’ye “yabancı ajan” tik ülkelerin sırları ile uğraşırken totaliter ülke- sosyal ağların modern ustası olarak ön plana çı- mir Putin’e karşı muhalif duruşunun onu, kendi- etiketi suçlaması yaptığında Batı basını haklı lerin sırlarına nadiren atağa geçiyor.” Kısacası, kıyor. (16 Haziran 2017) Hatta meslektaşımız si gibi muhalif olan ancak özgür dünyadan oldu- olarak sinirlendi. dünyanın on birinci gücünü daha sık hedef ala- gibi anlatılıyor: “Navalny, çevrimiçi olarak ya- ğu için Assange’a göre daha “insan” kılmış gi- ABD Başkanı Joe Biden, Assange konusunda rak dünyanın birinci gücünü bu durumdan esir- yımladığı videolar sayesinde araştırmacı gazete- bi ilerliyor. iade talebinden vazgeçmediğinden Assange hâlâ gemeli. ciliği ile yolsuzlukları eleştiriyor.” (22 Ağustos Edward Herman ve Noam Chomsky, 1988 yı- hapiste. Amerikan talebinin reddedildiğini var- Bu fikir bir yıl sonra 26 Şubat 2000 tarihin- 2020) Aynı gazetede Rus muhalif hakkında ana (4) lında Rızanın İmalatı isimli klasikleşmiş eser- sayarsak CIA’nın dosyalarında tutulan suikast de yayımlanan bir başka makalede de yer alı- sayfanın bir kısmının yanı sıra, başyazıya, övgü lerinde “propaganda sisteminin, düşman bir ül- planlarından bazılarını zaten öğrenmiş oluruz. yor. Gazete, “Julian Assange, ABD’ye iade edil- dolu bir makaleye ve Navalny’yi “ahlaksızların kede görevi kötüye kullananların mağdurları- Geçen ay, cesur Rus bir gazeteci tehdit altındaki memeli” diye yazıyor ancak, diye devam edi- manevi şefi” Kremlin liderini kamçıladığını ya- nı, kendi hükümeti ya da hükümetle ilişkisi olan basın özgürlüğünü savunduğu için Nobel Barış yor: “Assange ne insan hakları savunucusu ne zan bir köşe yazısına da yer veriliyordu. Gazete devletin hükümetinin benzer bir durum yaşattı- Ödülü’nü aldı. Gelecek yıl Assange olur mu?.. de adalete saygı duyan bir yurttaş. (...) Demok- ayrıca Avrupalı hükümetlerden “Sayın Putin’e ğı mağdurlardan farklı gösterdiğini” vurgularlar. ratik ülkelerin sırlarına atak yaparak gösterdi- karşı tüm hoşgörüyü yasaklama” çağrısında da Herman ve Chomsky çalışmalarında neredeyse ği hızı otoriter ülkelere yönelik atağında göster- bulundu. (15 Ocak 2021) aynı dönemde polisler ya da paramiliter gruplar Çeviri: Sedef Atam medi.” Uzun yıllar Assange’ın Batı yanlısı çif- Aynı durum France Inter radyo kanalının tarafından işlenen din adamı cinayetlerinde uy- te standardını dile getiren Wall Street Journal da “Jeopolitik” programında da meydana geldi. gulanan aşırı orantısız yaklaşımdan örnek verir- benzer bir eleştiriye yer vermişti: “Sayın Assan- Söz konusu Assange olduğunda, Pierre Haski ler: Mart 1980’de Salvadorlu Başpiskopos Os- ge hiçbir zaman için şeffaflık ya da demokratik Assange’ı hedef alan Amerikan davalarını kını- car Romero’nun suikastı ile Ekim 1984’te Leh hesap verebilirlik anlamında bir kahraman olma- yor ve iade edilmesine karşı olduğunu söylüyor (1) Zach Dorfman, Sean D. Naylor ve Michael Isikoff, Papaz Jerzy Popieluszko’nun suikastı. Her iki dı. Hedefleri genellikle demokratik kurumlar ya ancak Haski aynı zamanda dinleyicilerine “hara- “Kaçırma, suikast ve Londra’da silahlı saldırı; CIA’nın din adamı da iktidara muhalif olmaları ile bilini- da devletler, asla otoriter eşdeğerleri değil.” (12 retli bir kişinin gerek özel gerek siyasi olarak ka- WikiLeaks’e karşı gizli savaş planlarının içinde”, Yahoo yordu. Amerikan basınında atılan başlıca başlık- Nisan 2019) ranlık kısmını” hatırlatıyor. Haski, 1 Ocak 2018 News, 26 Eylül 2021. ların kapsamlı incelemesi sonrasında Chomsky Öte yandan Navalny’ye verilen destek- ile 10 Ekim 2021 tarihleri arasında Navalny’ye (2) John McEvoy, “Ölüm Sessizliği: Assange ile alay ve Herman’a göre “Popieluszko gibi bir kur- te herhangi bir çekince yok. Le Monde gaze- yer verdiği 7 haberde ise (bu rakam Assange için eden gazetecilerin CIA’nın onu öldürmeyi planladığı ban ABD ile ilişkisi olan bir ülkenin kurbanın- tesinde Navalny adına yayımlanan (toplamda iki) bu yönde herhangi çekincede bulunmuyor. hakkında söyleyecek bir şeyleri yok”, Fairness & accu- dan 137 ila 179 kez daha değerli idi”. O dönem Navalny’nin adı geçen 13 başmakalenin) beşinin Navalny’ye ayrılan haberler Rus muhalifin tartı- racy in reporting (FAIR), New York, 8 Ekim, 2021. -muhtemelen çoktan anladığınız gibi- Polon- hiçbirinde onun “çelişen, belirsiz güzergâhı”na şılmaz olan cesaretini ve mücadeleci yönünü ön (3) Hélène Richard, “Navalny, ülkesinin peygamberi ya, Sovyetler’in yörüngesindeydi yani “Şeytan ya da “herkes gibi hukuka tabi bir kişi” statüsün- plana çıkarıyor. Oysa Wikileaks’in kurucusu da mi?”, Le Monde diplomatique, Mart 2021. İmparatorluğu”ndaydı. den söz edilmiyor. Milliyetçi bir örgütte militan- aynı özelliklere sahip. (4) Noam Chomsky ve Edward Herman, Rızanın İma- Bizim şu an için ilgilendiğimiz konuda ise ara- lığı, yabancı düşmanı gösteriler olan “Rus yürü- Gazeteci Jack Dion’un 2019 yılında özetlediği latı, Agone, Marsilya, 2008 daki tutarsızlık daha az karikatürize edilebi- yüşlerine” katılımı, Orta Asya ve Kafkaslar’dan gibi “Julian Assange’ın dramı Rus değil Avustral- (5) Marianne, Paris, 19 Nisan 2019.