Katalog

4 EKİM 2021 2 ÜZERİNDE OYNANMIŞ GIDALAR, SAĞLIK SKANDALLARI, ORGANİK HAYRANLIĞI 2021 yılında beslenmek... Kahvaltılarını mısır gevreğiyle geçiştiren, öğlenleri okul kantininde yemek yiyen ve akşamları hazır yemeklerle beslenen bir çocuk, günde GATIEN ÉLIE* yaklaşık 40 katkı maddesi (izin verilen 339 katkı maddesi arasından) tüketmiş oluyor. Bütün bu “katkı maddesi karışımlarının” sağlık açısından etkilerini ölçmek zor. Fabrikada bir jambon üretmek için bir tür et ezmesi elde etmemizi sağlayan protein kesici enzimlerden oluşan transglutaminazlar kullanılır. Peki bunların vücudumuza etkisi nedir? Inrae ve Ulusal Sağlık ve Tıbbi Araştırma Enstitüsü (Inserm) tarafından Baştarafı 1. sayfada yapılan bir araştırma, aşırı derecede işlenmiş ürünlerin tüketimi ve kanserli tümörlerin gelişimi arasındaki bağlantıyı ortaya koydu. K iliseden gelecek gıda yardım paketini almak için her gün aynı yerde bekliyordu. Etrafında aileler, tek başına kadınlar ve adamlar, bisikletle kurye- lik yapanlar vardı. Pandemi ve yarattı- ğı ekonomik sorunlarla birlikte yardım bekleyenlerin sayısı arttı. Birçoğu ye- mek alabilmek için sosyal yardım mer- kezinde ne yapması gerektiğini bilmi- yor. Dağıtılan yemek fişleriyle mağaza- lardan da alışveriş yapabilecekler. Fa- kat bekleyenlerin çoğu henüz yoksulluk belgelerini alabilmiş değil... Gıda yardımı alanların sayısı artıyor Çocukları, kadınları ve erkekleri Ba- tı kameraları altında acınası halde gör- memize sebep olan gelişmekte olan ül- kelerdeki açlığın Fransa’da mevcut ol- duğu söylenemez. Doktor ve coğrafya- cı olan Josué de Castro’nun belirttiği gibi Fransa’da etrafa dağılmış olan aç- lık gizliden gizliye, “neredeyse hiçbir iz bırakmadan” çekiliyor: Gıda yardımı kuyruklarında, okullardaki sosyal yar- dım hizmetlerinde, promosyon etkinli- ğinde ya da güvenlik görevlileri çanta- ları kontrol ettiğinde karşımıza çıkıyor. Senato’nun yakın zamanda yayın- ladığı rapora göre sekiz milyon kişi, İpsos’un barometresine göre ise her beş kişiden biri gıda güvensizliğinden et- kileniyor. Çocuklarının kantin harca- malarını karşılamakta zorlanan aile- ler (yüzde 19), meyve, taze sebze, et ve balık tüketimi düşük olanlar (yüzde 27) ve düzenli olarak öğün atlayanlar ara- sında gıda harcamaları aile bütçelerine göre değişkenlik gösteriyor. Médecins du monde (dünya doktorları) tarafın- dan 2014 yılında yapılan ankete katı- lanların üçte ikisi, gıda tüketimine gün- manda da geniş bir ulaşım ve dağıtım laşıyor. Ortalama bir tüketici her yıl 30 Hastalığın kaynağı, Mayenne-Craon’da deleri kullanılıyor; fakat ortaya çıkan de 3.5 Avro’dan az bir miktar ayırdık- ağı barındırıyor. kilo gıda israf ediyor. Bütün bu kayıp- “bebek sütü” üreten Lactalis fabrika- koku rahatsız edici olduğundan başka larını belirtiyor (sokakta, işgal evlerin- lar yalnızca 16 milyon Avro’ya mal ol- sının 1’nolu kurutma kulesinde tespit bir katkı maddesi daha eklemek gereki- de ya da gecekondularda yaşayanlar İsraf artıyor makla kalmıyor, aynı zamanda birçok edildi. Akabinde Paris savcılığı “kasten yor; ancak bu sefer de jambonun doku- için ise bu 2 Avro). Beslenme yetersiz- Genellikle büyük dağıtıcılara ait 20 kaynağın -toprak, petrol, su- bu atıkla- yaralama ve başkalarının hayatını teh- su aşırı esnek hale geliyor ve bir başka liğine yol açan bütçe kısıtlamaları, aynı milyar adet gıda broşürü her yıl posta rın taşınması ve işlenmesi için gereksiz likeye atma” suçlarından adli soruştur- katkı maddesine başvuruluyor ki o da zamanda obezite ve kronik hastalıkla- kutularında yerini alıyor. Bu broşürle- yere kullanımına sebep oluyor. 2016 ma başlattı. asit oranını artırıyor. Asit düzenleyici- rın da artışına sebep oluyor; bu durum rin yüzde 50’si satın alınan ikinci ürün yılında devlet, büyük dağıtıcıları satıl- Evcil hayvanlara pire, bit ve kene bu- ler de jambonun rengini değiştiriyor ve da gelecek kaygılarını artırıyor. Bugün indirimleri, yüzde 30’u doğrudan indi- mayan ürünleri çöpe atmak yerine der- laşması durumunda kullanılan fipronil sonunda bu sorunu çözmek için yapay Fransa’da 5.5 milyon kişi gıda yardımı rimler, yüzde 20’si ise iki alana bir be- neklere bağışlamaya zorlayarak 2025 ilacı, besi hayvanlarında kullanımı ya- pigmentler ekleniyor. Nihayetinde bir alıyor; bu sayı 2009-2017 yılları ara- dava promosyonları ve salıdan paza- yılına kadar atıkları yarı yarıya indir- saklanmış olmasına rağmen 2017 yılın- jambon mutfaktan uzakta sonsuz bir iş- sında iki katına çıktı. ra geçerli yüzde 10 indirimli ürünler- meyi taahhüt etti. da Belçika’dan gelen yumurtalarda tes- lemler silsilesinden geçirilmiş oluyor. le alakalı. Dağıtıcılar bu devasa kâğıt Konuyla ilgilenen oluşumlar, atık- pit edildi. Vicdan yoksunu bir tüccarın Beslenme hakkı Fazladan kalori! israfı (kişi başı yılda 40 kg) karşısında ları toplama, değerlendirme ve dolaşı- Belçika’daki kümes hayvanlarına sağ- Beslenme, Evrensel İnsan Hakları kendilerini savunmak için Fransız hal- Ulusal Tarım, Gıda ve Çevre Araştır- ma sokma konusunda çaba sarf ediyor- lık ürünleri karıştırdığı iddia ediliyor. Beyannamesi (1945), Ekonomik, Sos- kının yarısının bu kataloglardan fayda- ma Enstitüsü (Inrae), yaklaşık otuz bin lar. Özellikle tarım işçilerinin yaptığı Araştırmalar, bu yumurtaların Fran- yal ve Kültürel Haklar Uluslararası landığını ve üçte birinin sunulan indi- paketlenmiş ve etiketli besin ürününün toplayıcılık faaliyeti, 1554 tarihli kra- sa’daki birçok fabrikada kullanıldığı- Sözleşmesi (1976 yılında yürürlüğe gi- rimlere göre alışveriş yaptığını öne sü- üçte ikisinden fazlasının aşırı düzeyde liyet fermanından (birçok hükmü hâlâ nı ortaya çıkardı. Yapılan incelemele- ren), Dünyada Besin Güvenliği Hak- (1) rüyor. Promosyon daimileşti ve gene- işlemden geçirilmiş olduğunu hesapla- yürürlükte olan) bu yana özel mülki- rin ve artan kaygıların sonucunda bü- kında Roma Beyannamesi (1996) gibi le yayıldı. Artık fiyatlar üretim için ge- dı. Fakat bu duruma dair yaklaşım üre- yeti korumaya yönelik kısıtlamaya ta- tün yumurtalar piyasadan çekildi. uluslararası anlaşmalarca tanınan temel rekli emek ve sermayeye göre değil sa- temiyoruz ve söz konusu ürünlerin sağ- bir haktır. Fakat ihlali durumunda dev- bidir. Toplayıcılığa gün boyunca, alet Gıda sahtekârlığı ve sağlık sorunları nayicilerin pazara soktuğu ve bozulma- lığımıza etkileri yeteri kadar bilinmi- kullanmaksızın ve sınırlı sayıda olması yaygınlaşıyor. Üretimin sanayileşmesi letlere yaptırım uygulanabildiği “mede- dan önce hemen tüketilmesi gereken yor. Yine de üzerinde oynanmış bu be- ni ve siyasal” hakların aksine beslenme şartıyla izin veriliyor. Kentlerde ise sü- ve tüketimin artmasıyla birlikte son yıl- stok miktarına göre düzenleniyor. Ka- sinlerle tok kalmanın daha zor ve sin- “ekonomik ve toplumsal” bir haktır, permarketlerin özel çöp konteynırları- larda skandallar çoğaldı. Zorunlu dene- lıcı indirimler ve aşırı üretimin altında dolayısıyla da bağlayıcılığı yoktur. Her nı karıştırmak yasak. Fakat adalet mer- timleri yapabilecek kamu görevlilerinin dirimin daha hızlı olduğunu biliyoruz. yatan israf… Tüketmeye devam ediyoruz ve böylece ne kadar 1946 tarihli Fransız anayasa- hametli olabiliyor: 2015 yılından be- sayısının yetersiz olması da bu skan- On milyon ton: İşte Fransa’da her yıl sının giriş bölümünde belirtiliyor olsa yüzde 60 ila yüzde 100 oranında fazla- ri tarihi geçmiş gıdaları toplama hırsız- dalların altında yatan sebeplerden biri. israf edilen besin miktarı. Tarımsal üre- da beslenme hakkı hukuk açısından her lık sayılmıyor. Tarım Bakanlığı’ndaki müfettiş sayı- dan kalori alıyoruz. Bugün Fransa’da timin üçte biri tarla ve sofra arasında zaman uygulanabilir olmuyor. her iki yetişkinden biri kilo sorunu ya- sı 2007 yılından bu yana yüzde 11, gı- kaybolup gidiyor. Fiyatı düşen gıdalar- İçerik bilmecesi... Buna karşın Fransa ne savaş ne ku- şıyor ve her altı yetişkinden birinin da sahtekârlıklarıyla ilgilenen müfet- (5) raklık ne de nüfus patlamasıyla burun dan kurtuluyor, satılmayan ve bozulan Süpermarket çöpleri, gıda sektörü- tiş sayısı ise yüzde 20 oranında azaldı. obezitesi var. Kalp ve damar hasta- gıdaları çöpe atıyoruz. Ekolojik Geçiş buruna. Aksine AB’nin birinci tarım nün bugün neye dönüştüğü konusunda lıkları artıyor, yeni karaciğer patolojile- Fakat bu sorunun yalnızca bir yönünü gücünü teşkil ediyor ve kıtadaki üre- Ajansı’nın verilerine göre bu durumun çok şey söylüyor; ne üretim sürecini ne ri ortaya çıkıyor ve zamanında yalnız- oluşturuyor zira insanların sağlığı ço- timde beşinci sırada. Tahıl, şeker, süt sorumluluğunu üreticiler yüzde 32, iş- de içerdiklerini bildiğimiz, paketlere sı- ca yaşlılarda görülen tip 2 diyabet artık ğu zaman hukukun sınırlarında tehlike- ürünleri ve et gibi birçok ürünün ithala- leyiciler yüzde 21, dağıtıcılar yüzde 14, kıştırılmış, anlaşılmaz etiketlere sahip gençleri de etkiliyor. ye atılıyor. tında ön sıralarda bulunuyor. Aynı za- tüketiciler ise yüzde 33 oranında pay- ürünler... Sanayi ürünleri 1970’li yıl- Kahvaltılarını mısır gevreğiyle geçiş- Katkı maddeleri... larda ilk kez ortaya çıktığında kadınları tiren, öğlenleri okul kantininde yemek ev işlerinin yükünden kurtarma iddia- Hindi, peynir, jambon, galeta unu ve yiyen ve akşamları hazır yemekler- 4 EKİM 2021 SAYI: 21 (2) LE MONDE diplomatique sındalardı. Fakat o zamanlar bile içer- yumurta. Cordon bleu hazırlamak için le beslenen bir çocuk, günde yaklaşık lemondediplomatique@cumhuriyet.com.tr dikleri maddeler nedeniyle endişe veri- normalde bu beş malzeme gerekiyor. 40 katkı maddesi (izin verilen 339 kat- yorlardı ve birçok sağlık skandalına se- Fakat süpermarkette satılanlar otuz- kı maddesi arasından) tüketmiş oluyor. İmtiyaz Sahibi: CUMHURİYET VAKFI adına Édité par la SA Le Monde diplomatique Actionnaires: Société éditrice du Monde, bep oldular. dan fazla madde içeriyor. Dörtte biri Bütün bu “katkı maddesi karışımları- ALEV COŞKUN Association Gunter Holzmann, Genel Yayın Yönetmeni 2013 yılında habersiz yapılan bir de- üstünde oynanmış nişasta ve sudan el- nın” sağlık açısından etkilerini ölçmek Les Amis du Monde diplomatique AYKUT KÜÇÜKKAYA netim sırasında, sunduğu düşük fiyat- de edilen yapay ekmek kırıntılarından zor. Fabrikada bir jambon üretmek için 1, avenue Stephen-Pichon, 75013 Paris Dış Haberler Müdürü Tél.: 01-53-94-96-01. Télécopieur: 01-53-94-96-26 larla tanınan Findus şirketinin “saf da- oluşuyor. Her ne kadar paketin üstün- bir tür et ezmesi elde etmemizi sağ- Mine Esen www.monde-diplomatique.fr na etinden yapılma” lazanyasında at de “yüzde 100 tavuk” yazıyor olsa da layan protein kesici enzimlerden olu- Yazı İşleri Müdürü eti bulundu. 4.5 milyon adet hazır ye- içinde gerçekten bir et olduğu söylene- şan transglutaminazlar kullanılır. Peki Yönetim Kurulu Olcay Büyüktaş Akça Başkan ve Genel Yayın Yönetmeni mekle olay AB’ye taşındı ve mezbaha- mez; deri, kanat ve but karışımına, bel- bunların vücudumuza etkisi nedir? In- Görsel Yönetmen SERGE HALIMI Hakan Akarsu lardan dağıtıcılara, aracılardan (Draap li bir dokuyu elde etmek için buğday li- rae ve Ulusal Sağlık ve Tıbbi Araştır- Üyeler Paris Temsilcisi-Yayın Koordinasyon Vincent Caron, Bruno Lombard, Pierre Trading) tüccarlara (Castelnaudary’de fi (suyu tutmak ve ürünü yapay olarak ma Enstitüsü (Inserm) tarafından yapı- Süleyman Tosunoğlu Rimbert, Anne-Cécile Robert bulunan Spanghero) ve sanayicilere dolgun göstermek için) ve uygun ren- lan bir araştırma, aşırı derecede işlen- Sayfa Tasarım Dış İlişkiler ve Baskılar Müdürü (Metz’deki Comigel) kadar tüm üretim gi yakalamak ve ürünü uzun süre mu- miş ürünlerin tüketimi ve kanserli tü- Anne-Cécile Robert Ece Kurtuluş Dursun zinciri olaydan sorumlu tutuldu. hafaza etmek için kullanılan nitrit tuz- mörlerin gelişimi arasındaki bağlantıyı Yazı İşleri Müdürü Yayın Kurulu Benoit Breville 2016 yılının sonunda ise bebeklerde ları eklenmiş. Kullanılan peynir de ta- ortaya koydu. Ali Sirmen, Aykut Küçükkaya, Yazı İşleri Müdür Yardımcıları Mine Kırıkkanat, Mine Esen anormal derecede yüksek salmonelloz mamen yapay; içine parlak gözükme- Şu an için yapılan düzenlemeler ol- Martine Bulard, Renaud Lambert vakasının gözlemlenmesi sağlık otori- si ve yumuşak olması için katkı mad- dukça çekimser kalıyor. 2016 yılında telerini harekete geçirdi. Hafif mide- deleri, homojen hale gelmesi için erit- kabul edilen “çocuk programlarından Reklam Yönetimi: Yenigün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık AŞ. Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sk. No: 2 34381 Şişli/İstanbul Tel: (0212) 343 72 74 (20 hat) Faks: (0212) 251 98 68 bağırsak iltihaplarıyla sınırlı kalabildi- me tuzları, koruyucular (polifosfatlar ticari reklamların kaldırılmasına iliş- e-posta: reklam@cumhuriyet.com.tr ği gibi çocukların hastanelik olmasına ve sodyum sitratlar), asit düzenleyici- kin” yasa (bir diğer adıyla Gattolin ya- Baskı: İleri Basım Mat. Amb. Reklam Tanıtım Yay. ve Teknik Hiz. Tic. A.Ş. Yenibosna Mah. 29 Ekim Cad. da yol açabiliyordu. Sağlık Bakanlığı, ler, emülgatör, aromalar, renklendirici- sası), yalnızca çocukların yüzde 1 ora- No:11A/41 Bahçelievler İstanbul Tel: (0212) 454 32 55 (3) (4) Dağıtım: Turkuvaz Dağıtım Pazarlama A.Ş. DDCSPP ve DGCCRF tarafından ler, şeker ve glutamat eklenmiş. İçinde- nında seyrettikleri devlet kanallarını konuyla ilgili üç araştırma başlatıldı. ki jambonu üretmek için de katkı mad- kapsıyor. Oysa sorun bir hayli büyük: