Katalog

KULLANILAN İFADE: En kızgın yaz bir mevsim 5 3 ŞUBAT 2020 rın başında Batı Avustralya sakinlerini harekete geçirdi. Mücadele bugün tekrar başlıyor. Perth’te çevreyi koruma yetkilisi, haziran ayında denizin altına yönelik teklifi en sıkı denetim biçimi olan halk oylamasına sunmak istediğini bildirdi. Tim Winton, “Ningaloo, dünyada en inanılmaz deniz canlıları sığınaklarından biri. Balinalarla karşılaşmak sizi şaşırtır” diyor. Bölge dünyanın en geniş kambur balina nüfusunu barındırıyor. Tıpkı deniz inekleri, manta vatozlar ve yunus balıklarına da ev sahipliği yaptığı gibi. Bilim insanları kaygılı Ülkenin diğer ucunda, Cairns açıklarında, gezegenin en büyük canlı organizması bulunuyor: Bir mercan kayalığı. Bu doğal mucize, UNESCO’nun Dünya Mirası olarak 1981’den beri korunmakta. Büyük bir turizm etkinliği yaratıyor, balıkçılık kaynaklarının yenilenmesini sağlıyor ve kıyıları erozyondan koruyor. Fakat küresel ısınma, varlığını tehdit ediyor. Cairns’te Avustralya Deniz Koruma Topluluğu için çalışan David Cazzulino, “Şeker kamışı sanayinin yapay gübre ürünleri, kıyı sularını uzun zamandır kirletti” diyor. Cazzulino iyimser değil: Büyük Mercan Resifi’nin mücevher kutusu olan Queensland devasa bir maden ocağı dik Ulusal Deniz Bölgeleri alanını, kısmi koruma altına alarak 400 bin kilometrekare daha azalttı. Dinlenmehoş vakit geçirme amaçlı balıkçılık bölgesi, Avustralya sularının yüzde 97’sini kaplamakta ve kıyıdan yaklaşık 100 kilometreye kadar uzanmakta. Ancak 2012’de kurulan 44 deniz parkından 16’sı artık herhangi bir korumaya sahip değil. Meeuwig, “1975 yılında, Yeni Zelandalı profesör Bill Ballantine, dünyanın ilk deniz sığınağı olan Leigh Park olarak da bilinen Cape RodneyOkakari Noktası Deniz Koruma Alanı’nın oluşturulmasına yardımcı oldu” diye anlatıyor. Aslında, kırk yıl önce Ballantine’nin araştırmaları okyanusta yeniden popülasyon oluşturmak ve özgün balıkçılık alanları düzenlemek için sığınakların hayati önemini ortaya koyuyordu. Böyle bir koruma aynı zamanda küresel ısınma bağlamında mercanların karşılaştıkları güçlüklere karşı koyma yeteneğini de artırmakta. Korumalı bölgelerin genişletilmesi gerekirken, kıta tersine yol almakla meşgul. En büyük ulusal petrol rezervi, Norveçli Equinor (eski Statoil) şirketine göre, Avustralya Büyük Körfezi’nde bulunuyor. Bu şirket 20202021’de çalışır duruma gelebilecek olan Stromlo1 petrol arama kuyusu açmayı düşünüyor. Peki, Güney Okyanusu’nun, Fotoğraf: AFP meye karar verirken, dünya devletlerinden sera etkili gaz emisyonlarını azaltması nasıl beklenir? 2013’ten beri iktidarda olan muhafazakârlar, sanayicileri okyanusları tahrip etmeye teşvik ediyorlar. 2012’de İşçi Partisi hükümeti on yıllık bir bilimsel araştırmanın meyvesi olan iddialı bir okyanus yönetim planı ortaya koydu. O dönemde muhalefet lideri Tony Abbott ise deniz sığınağı yaratmak amacıyla aşırı bir mevzuat getirilmesinin okyanusları “hapsedeceği” görüşünü savunuyordu. Seçimi kazandıkları takdirde planın askıya alınacağını vaat ediyordu. Kampanya sırasında, Avustralya Balık Ticareti Birliği’nin toplantısı çerçevesinde bir tekne gezisine katılan kalabalığı coşturuyordu. Küçük bir çocukken dedesi ile birlikte balık tuttuğunu ve “gelecek kuşakların aynı ayrıcalıktan yararlanabilmelerini arzuladığını (15)” söylüyordu. Eylül 2013’te seçilince işe koyuldu. Batı Avustralya Üniversitesi’nde denizcilik bölümü merkezinin direktörü Jessica Meeuwig, o dönemi şöyle açıklıyor: “2013’ten 2017 yılına kadar federal hükümet, sanayi ve turistik amaçlı balıkçılık sektöründen lobilerin de desteğiyle yeni bir yasal düzenleme için çok para harcadı. Sonuç, Temmuz 2017’de düş kırıklığı yaratan bir plandı.” Bütün dünyadan 1400’den fazla bilim insanı, Avustralya’nın girdiği yeni dönemece ilişkin kaygılarını dile getirdi (16). 1 Temmuz 2018’de yürürlüğe giren belge, o zamana kadar balıkçılığa, gaz ve petrol işletmesine yasak olan yerkürenin yüzeyine istisnai bir enerji dalgalanması yayan fırtınalar ürettiğini bilerek yapılan bu proje mantıklı mı? 2018’de bir şamandıra 23 metre yükseklikte bir dalga kaydetti. (18) Equinor güven verme peşinde: Açılan kuyunun faaliyeti ekim ile mayıs arasında, göreceli bir meteorolojik ılımlılık dönemiyle sınırlıymış. Bugün için deniz akımları ile Büyük Körfez arasındaki etkileşim, çözülemeyen bir sır. 2013 ile 2017 arasında, bilimsel araştırmalar 277 yeni türün varlığını ortaya çıkardı. Boyun çizgisi ve sırt yüzgeci olmayan güney balinalarının, büyük beyaz köpekbalıklarının, deniz aslanlarının, kaşalotların ve çok derinde yaşayan çeşitli canlıların bir arada bulunduğu bu ekosistemde, ara bağlantıların boyutunun ölçülmesi zor. Bu hazineyi en son tehdit eden şirket Equinor ise gayet emin: “Avustralya Büyük Körfezi’nde petrol var mı? Belki. Tam bir güvenlik içinde bunu bilebilir miyiz? Kesinlikle.” Hiçbir bilimsel inceleme, Norveçli şirketin güvenini azaltabilecek gibi gözükmüyor. Avustralya tarihinin denize petrol yayılmasına dair en kötü anısı çok değil, on yıl önceye ait: Montara kuyusu Timor Denizi’ne milyonlarca litre petrol yayarak patladı. Modern Avustralya’nın uzun çevre cinayetleri listesine yeni bir felaket daha eklenmeye hazır. * Gazeteci, Paysageur dergisi editörlerinden Çeviri: Ahmet Öylek (1) “Pumped”, ABC, 24 Temmuz 2017. (2) Paul Kennedy tarafından gerçekleştirilen mülakat, “ABC News Breakfast”, 14 Ocak 2019, https://www.pm.gov.au (3) Avustralya İklim Konseyi, En Sıcak Yaz, 2019 (4) Bret Walker SC, MurrayDarling Basin Kraliyet Komisyon Raporu, Güney Avustralya hükümeti, 29 Ocak 2019 (5) John C. Z. Woinarski, Andrew A. Burbidge et Peter L. Harrison, “Kıtasal bir faunanın sürekli çözülmesi: Avrupalı memelilerin Avrupa yerleşiminden bu yana gerilemesi ve yok olması”, Ulusal Bilimler Akademisi, Washington, DC, Nisan 2015 (6) Elizabeth Kolbert, 6 Söndürme. İnsan yaşamı nasıl tahrip ediyor, Vuibert, Paris, 2015 (7) Justin Welbergen, “Kömür madenindeki kanaryalar: Yarasalar ve iklim değişikliğinde aşırı ısı olayları” Griffith İklim Değişikliği Semineri’ne bildiri, Griffith Üniversitesi EcoCentre, Nathan, Queensland, 3 Temmuz 2014 (8) “Hangi Bedele? Büyük Set Resifi’nin ekonomik, sosyal ve simgesel değeri”, Deloitte Ekonomik Görünüm, 2017 (9) Marc Laimé’yi okumak, “Su bunalımı: Avustralya laboratuarı”, Le Monde diplomatique, Haziran 2007 (10) Joëlle Gergis, Güneş Yanığı Ülkesi, Avustralya’de İklim Değişikliğinin Geçmişi ve Geleceği, Melbourne Üniversitesi Yayınları, 2018 (11) Avustralya İklim Konseyi, a.g.e. (12) Robert Manne, Kötü Haber: Murdoch’ın Avustralyası ve ulusu şekillendirmesi” Quarterly Essay, Carlton (Victoria), n° 43, Eylül 2011 (13) James Bradley, “Avustralya’nın kömür deliliği Adani’ye nasıl yol açtı”, The Monthly, Carlton (Victoria), Nisan 2019 (14) Hannah Aulby (Avustralya Enstititüsü), Demokrasimizin altını oymak: Avustralya madencilik lobisi üzerindeki yabancı oluşumların etkisi, Ağustos 2017 (15) Hidrojen Strateji Grubu, 2018 (16) “Abbott koalisyonu Deniz Parkı sürecini askıya alacak”, Sail World, Southampton (Birleşik Krallık), 27 Ağustos 2013 (17) Avustralya Okyanus Bilimi Konseyi “Avustralya’nın Deniz Parkları Ağının Korunması”, Temmuz 2017 (18) MetOcean “Güney Okyanusu’nda ölçülen rekor dalga yüksekliği”, Mayıs 2018 Olavo de Carvalho... Brezilya’da, Bolsonaro’nun çarpıcı gurusu Fikir savaşının ön saflarındaki gerici GIlberto CalIl* İ şçi Partisi’ne (PT, sol) yakın olan sosyolog Emir Sader’in 2001 yılında “Olavo de Carvalho diye biri yok” hükmü, uzun zamandır Brezilya’daki ilerici çevrelerin bu entelektüele karşı olan tavrını tanımlamıştır. Astrolog olarak da çalışan bu filozofyazarın gerici tezleri, halkın genel endişelerinden çok uzak ve akademisyenler arasında hor görülüyor. Birçoğunun kanaatine göre, Carvalho Brezilya sağının en radikal kısımları için, bir nevi çok da tartıp biçmeden yüksek sesle havlayanlar için bir saçak, politik bir niş. Ekim 2018’de Jair Bolsonaro devlet başkanı seçildiğinde, dünün marjinalleri iktidarı ele geçirdi. Sosyal medyada zafer duyurusu yapan Bolsonaro, dört önemli kitap ile ekrana yansıdı: İncil, Brezilya Anayasası, Winston Churchill üzerine bir kitap ve sonuncusu Carvalho’nun kitabıydı. Siyaset bilimci Alvaro Bianchi’nin tabiri ile (1), solcu entelektüeller, onu küçümsemelerinden dolayı “olgusal hatalar yığını olan çalışmalarının, nüfusun bir kısmına tutarlı görünebileceği” gerçeğini anlamalarını engellediğinin farkına vardılar. 1947 doğumlu Carvalho 1960’larda Brezilya Komünist Partisi için kısa bir süre kampanya yürüttü. Felsefe okudu, ancak aldığı eğitimi çok düşük kalitede bulduğu için çabucak vazgeçti. 1967’de büyük gazeteler için yazmaya başladı, kendisini “temel bir eğitim” olan astrolojiye adadı: “Bu dalı öğrenmeyenler hiçbir şey bilmiyorlar. Okuma yazma bilmeyenler gibiler (2)” diyor. Muhafazakâr editörlerin zaten iyice kalabalık olan saflarına katılmayı başararak kendince, diktatörlüğün (19641984) sona ermesinden bu yana ülkeyi ele geçiren iyi niyeti savunuyor. Bu nedenle 1996’da yayımlanan ana eserlerinden birinin başlığı olarak, “Kolektif Aptal: Brezilya entelektüel haberleri”ni seçmişti. Bir entelektüel olarak yükselişi, Ronaldo Levinsohn’un ona verdiği destekle de açıklanabilir. Birçok finansal skandaldan mucizevi bir şekilde paçayı kurtaran bu bankacı, Carvalho’ya kapılarını açan özel bir üniversite olan UniverCidade’nin sahibidir. Orada 19972001 yılları arasında felsefe derslerinden sorumluydu ve 19992001 yılları arasında yayınevini yönetti. Fikir savaşına olan ilgisi onu gerçek dünyadan koparmadı. Analizlerini yaymak için 1998 yılında, üst sınıflardan bağış toplamak için bir web sitesi açtı. Burada 2009’da başka bir şekilde ifade edilen mantığı şöyledir: “Marksistlerin dillendirdikleri ‘ideolojik burjuva düzeni’ diye bir şey yok”, üst sınıflar komünist tehdit karşısında “çaresizdir”. “Kendilerini savunmaya çalıştıklarında, öyle bir sağduyu ve incelikle yaparlar ki, sanki ‘öldürme makineleri’ olarak kendilerini gurur ile tanıtan devrimcilere karşı değil, dünyanın en hayırsever ve en anlayışlı düşmanlarına karşı savaştıkları hissi verirler.” (3) Carvalho kendini zenginleri savunmaya kararlı az sayıdaki aydından biri olarak tanımlıyor. Ancak, şüphesiz kırılganlığının çok az farkında olan burjuvazi, hak ettiğini düşündüğü maddi desteği kendisine sunmuyor. Onlarca yıl boyunca, Brezilya faşizminin tarihsel lideri olan Plínio Salgado (18951975) da “Burjuvazi bize yardım etmiyor” diyerek yakınıyordu. Carvalho’nun yazı tarzı, kabalığa ve agresifliğe olan eğilimi ile tanımlanabilir. Bu saldırganlık, Bolsonaro’nun tarzını hatırlatan bir özgünlük güvencesi olarak kendini gösterir. Carvalho, küfürlü kelimelerinin “sadece sahte bir ciddiyete karşı mütevazi reddini ifade ettiğine” inanıyor. “Kabul edilemez bir suça karşı verilen kibar bir tepkinin suç ortaklığı oluşturduğu durumlarda (4)” kullanımını savunur. Bu retorik tercih, ikna edici argümanlardan yoksun olduğunuzda tartışmayı atlatmanıza da yardımcı olur. Carvalho’nun en sevdiği tekniklerden biri, rakiplerine cinsel veya bel altı imalar içeren takma adlar vererek elemektir. Örneğin, “sol görüşlülerin” aslında soykırımcı olduğunu belirterek şu sonuca varır: “Eğer kibarca cevap verirseniz, bu fikirlerin haysiyetine hak verirsiniz. (...) Lanet olası eğitim! O. çocuğu! (5)” Ancak bazen doğru yere değinir, özellikle de onu üniversite diplomasına sahip olmamakla suçlayan ilerici aydınların kibirlerini eleştirdiğinde... Yetişkin nüfusun yüzde 83’ünden fazlasının bir diplomaya sahip olmadığı bir ülkede. Gramsci takıntısı... 2002’de Carvalho Mídia Sem Máscara internet sitesini (“Maskesiz Medya”, MSM) kurdu. O sırada ülkenin ana gazeteleri için düzenli yazılar yazmasına rağmen, oluşturduğu platformun hedefi komünistlerin basın üzerindeki hâkimiyetini göstermekti. Medyanın oligarşi tarafından tutulduğu bir ülkede Carvalho’nun ilk başta saçma olan mücadelesi kendisini, “cesaretine” hayran kalan, aşırı sağın entelektüel referans mevkiine yükseltti. Çünkü astroloğun gözünde “komünistler” etiketi kayıtsız reformistleri, iyi görünüşlü sosyal demokratları ve Brezilya Sosyal Demokrasi Partisi’nin (PSDB, sağ) neoliberallerini içeriyor. Toplumsal modernleşmenin desteklediği bir ekonomik “açılımın” ve “Gramsci” ilkelerinin taraftarlarının ideolojik bir operasyonla Brezilya toplumunu devirmek için zayıflatmayı hedefleyen kilit rol oynayan kişiler olduklarını savunuyor. 1994’te A Nova Era e a Revolução Cultural Yeni Dönem ve Kültür Devrimi’nin yayımlanmasıyla Carvalho Antonio, Gramsci’yi bir saplantı haline getirdi. Araştırmacı Leonardo Puglia’nın hesaplamalarına göre, “aptallık peygamberi, aptal ordularının rehberi (6)” olarak tanıtılan İtalyan komünist entelektüelinin adı “yazar tarafından yayınlanan dört ana eserinde 318 kez yer alıyor (7)”. Carvalho, “Lenin darbe teorisyeni ise (Gramsci) darbeden önce gereken zemini hazırlayan psikolojik devrimin stratejistidir. (...) Baştan çıkarma, iğfal tecavüz için ne ifade ediyorsa Gramsci devrimi Lenin devrimi için ayni şeyi ifade ediyor. (8)” diyor. “Fark edilmeden yayılan “Gramsci stratejisi”, komünist devrimin yolunu açmak amacıyla toplumun Hıristiyan ve ahlaki temellerini aşındırmayı amaçlıyor. Komünistlerin kürtaj, eşcinsellik ve cinsel özgürlüğü desteklemek için Brezilya toplumuna karşı yürüttüğü “kültürel savaş” bu yöndedir”. Bu görüş, 2011’de Senatör Kátia Abreu tarafından neredeyse kelimesi kelimesine alınmıştı: “Gramsci kültürel devrim stratejisinin üniversitede aşılandığı sol görüşün hegemonyası, bir düşünce diktatörlüğü kurdu (9)”, Senatör bu görüşü, Dilma Rousseff’in (PT, İşçi Partisi) “açılım” hükümetine Tarım Bakanı olarak girmeden dört yıl önce dile getirmişti... Paradoksal olarak Carvalho’nun başarısı fikir savaşı için önerdiği iletişim araçlarının benzer bir şekilde Gramsci’nin komünistlere “mevki savaşı” için önerdiklerine dayanıyor. Bununla birlikte, temel konumlarını yansıtan Bolsonaro’nun hükümetinin seçimini kolaylaştıran sağcı kültürel devrime katıldı: Antikomünizm, iklim inkârcı, insan hakları sorgulayıcı, kadınlara, ten rengi ve cinsel seçimleri farklı olanlara, azınlıklara karşı saldırgan. Öyle ki şu anki Eğitim Bakanı Abraham Bragan ça de Vasconcellos Weintraub’u ve Dışişleri Bakanı Ernesto Araújo’yu onun bizzat seçtiğini biliyoruz. Ancak esas olarak etkisini Devlet Başkanı ve oğulları: Flávio (senatör), Eduardo (federal milletvekili) ve Carlos (Rio de Janeiro şehir meclisi üyesi) aracılığıyla göstermekte. Luiz Inácio “Lula” da Silva (20032010) ve Rousseff (20112016) hükümetleri döneminde, farklı sağ kısımları birleşerek birincisi için (10) hapis cezası (delil olmadan) ve ikincisi için de (11) görevden alma (anayasa dışı) cezası vermişlerdi. Bolsonaro seçildikten sonra, hükümet içi dahil, bölünmeler yeniden ortaya çıktı. Bölünmeler, orduyu sekiz bakanlığa sahip olan (12), ultra liberalleri (Maliye Bakanı Paulo Guedes liderliğindeki) ve erkeklerin mavi kıyafet, kızların ise pembe kıyafet giymesini savunan İnsan Hakları, Kadın ve Aile Bakanı Papaz Damares Alves gibi Carvalho yanında yer alan en ideolojik fraksiyonları karşı karşıya getiriyor. Carvalho şimdi Başkan Yardımcısı Antônio Hamilton Mourão’nun yanı sıra Özgür Brezilya Hareketi gibi ultra liberal grupların hedefleri arasında yer almakta. Buna karşı, filozofastrolog, çekingenlikleri ile Bolsonaro’nun programını uygulamasını engelleyecek olan hükümetin “ılımlı”larını kınıyor. “Değişimin önündeki engellerin başında, okuma yazma bilmeyen (13)” General Mourão geliyor. Carvalho siyasi radikalleşmeyi savunuyor. 26 Mayıs 2019’da “halk” tarafından düzenlenen ve demokratik kurumların askıya alınması üzerine yapılan gösterileri ve 30 Haziran’daki Lula da Silva’nın tutuklanmasından sorumlu hâkim Sérgio Moro’yu yargılamayı siyasallaştırdığı kanıtlanan desteklemek üzere düzenlenen eylemleri onayladı. Bu son miting esnasında, bir kamyona yerleştirilen hoparlörler Carvalho’dan bir mesaj yayımladı: “Komünistler ve ortakları kırk, elli yıldır Brezilya’ya hükmettiler; medya, üniversiteler, sanat ve gösteri dünyası. Her şey, kesinlikle her şey!” Entelektüel göstericileri “diğer taraf ile müzakere eden ve ılımlı davranmaya başlayan soytarılarla ve hainlerle” irtibatlarını kesmeye çağırırken “şu serserilerin bacaklarını kırma zamanı geldi” diyordu... * Batı Parana Eyalet Üniversitesi’nde (Unioeste) tarih profesörü Çeviri: Elvan Akansu Kara (1) Patricia Facchin, “Olavo de Carvalho yeni sağın nedeni değil, etkisi”, 19 Aralık 2018, ihu.unisinos.br (2) “Astroloji ile hesaplaşma”, Porto do Céu, Recife, Haziran 2000. (3) Ticaret Günlüğü, São Paulo, 17 Ağustos 2009. (4) Olavo de Carvalho, 20 Nisan 2015, https://olavodecarvalhofb.wordpress.com (5) Lucas Patschiki, Tarihte yüksek lisans tezi, Batı Parana Devlet Üniversitesi, 2012. (6) “Yeni dönem ve kültürel devrim: Bölüm II”, Olavo de Carvalho, http://olavodecarvalho.org (7) Leonardo Seabra Puglia, “Gramsci ve çağdaş Brezilya’daki sağcı aydınlar”, Teoria e Cultura, Juiz de Fora, cilt. 13, No: 12, Aralık 2018. (8) “Yeni dönem ve kültürel devrim: Bölüm II ”. (9) Lucas Patschiki, “Burjuvaziye ödünç verenler” (10) Perry Anderson, “Brezilya’da bir yargı darbesinin gizemleri”, Le Monde diplomatique, Eylül 2019. (11) Laurent Delcourt, “Brezilya’da Yanıltıcı Bahar”, Le Monde diplomatique, Mayıs 2016. (12) Lire Raúl Zibechi, “Brezilyalı askerler ne istiyor?”, Le Monde diplomatique, Şubat 2019. (13) “Olavo de Carvalho sosyal medya üzerinden Mourão ile buluşuyor, Carlos Bolsonaro destekliyor” Poder 360, 23 Nisan 2019, www.poder360.com.br