Katalog

Le Monde diplomatique Cumhuriyet Gazetesi’nin ücretsiz ekidir. 3 Şubat 2020 Sayı:1 Donald Trump, Kasım Süleymani’yi nasıl infaz ettirdi? ABD’de stratejik bölünme MIchael T. Klare * A BD Başkanı Donald Trump, İran İs lam Devrim Muhafızları’nın Kudüs Gücü Komutanı General Kasım Süleymani’ye suikast emri vermekle birçok gözlemciyi şaşırttı. Bölgede uzun süredir gerginlikler yaşanmasına rağmen, ABD ile İran arasında veya İran ile Arap Körfezi’nin diğer güçleri arasında yakın bir çatışma beklenmiyordu. Aksine, deliller General Süleymani’nin tam da o sırada Suudi Arabistan’la gerilimi yatıştırma konusunda görüşmek üzere Bağdat’ta olduğunu gösteriyordu. Hiç kimse Süleymani’nin “kısa süre içerisinde” Irak’ta ve Körfez’in diğer yerlerinde Amerikan elçiliklerine ve askeri tesislerine bir sal dırı başlatmak istediğini iddia eden Trump yönetiminin öne sürdüğü nedenlere kanmadı. Hükümet tarafından geçerli açıklama yapılmaması farklı yorumlara neden oldu. Yorumcuların birçoğu ABD başkanının psikolojisinin ani ve tutarsız tepkilere olan eğilimini dile getirdi. Bazı analistlere göre, Başkan kendini, Bingazi ABD Büyükelçiliği’ne 2012’de yapılan, Büyükelçi J. Christopher Stevens’ın hayatına mal olan ve daha sonra Cumhuriyetçi kongre üyelerinin o dönemin Dışişleri Bakanı Hillary Clinton’a acımasızca yüklenmelerine yol açan saldırıya benzer bir çıkmazda bulmaktan korkuyordu. Diğer analistlere göre ise İran provokasyonlarına, özellikle de (Suudi Arabistan’daki) Abqaiq petrol sahasının Eylül 2019’da (1) bombalanmasına tepkisiz kalması durumunda zayıf görünmekten kaygılıydı. Ancak Trump’ın kara rını etkileyen bu gerekçeler yeterli değil. ‘İdeolog ve jeopolitistler’... Başkan görev süresinin başlamasından bu yana eleştirmekte tereddüt etmediği diplomatik ve güvenlik kurumları arasına eşi görülmemiş bir mesafe koydu. Bununla birlikte Başkanlık Ofisi, Dışişleri Bakanlığı, Pentagon, Merkezi İstihbarat Teşkilatı (CIA), Ulusal Güvenlik Konseyi’nden (NSC) üst düzey yetkililerle, kendisini hassas konular ve belirli eylemler hakkında bilgilendiren diğer uzman kuruluşlarla çevrilidir. Tüm bu kurumlar birçok temel konuda (özellikle askeri harcamaların artırımı konusunda) hemfikirdir ancak genel strateji açısından derinden ayrışırlar. Devamı 3. sayfada MEDYA ELLERİNİ OVUŞTURUYOR Trump’ın yol açtıkları... Fotoğraf: Reuters Fotoğraf: Reuters Sıcaklığın 50 derecelere vardığı kıta alevlere teslim oldu Avustralya’da cehennemde bir mevsim Maxıme lancıen * 13 Aralık 2019 Pazar. Güney NouvelleGalles ovalarında sıcaklık 47 derece... Darling Irmağı can çekişiyor. Avustralya’nın toprağı (kızıl derisi) çatlıyor... Kimi zaman gökyüzü erguvan rengine bürünüyor, kum fırtınaları Mildura gibi küçük yerleşim yerlerini adeta yutuyor... Ülkenin tahıl ambarı da sayılan MurrayDarling su havzası, uzun yıllar bölgedeki her iki çiftlikten yaklaşık birinin hayatta kalmasına olanak sağladı. Kuraklık dönemleri Victoria’dan Queensland’a kadar bir milyon kilometre kareye ulaşan neredeyse Mısır’ın yüzölçümüne eşit bağları, meyve bahçelerini, çayırlıkları ve pamuk tarlalarını olumsuz etkiliyordu. 2019’daki aşırı sıcaklar maviyeşil su yosunlarının çoğalmasına da neden oldu. Dolichospermum ve Microcystis siyanobakterilerinin ürettikleri öldürücü yosunlar yüzbinlerce balığın ölümüne yol açtı. Yerel halklar yaşanan çevre katlinden gıdatarım sanayiini de (1) sorumlu tutarken Avustralya Başbakanı Scott Morrison, 14 Ocak’ta bölgedeki temaslarında şunları söylüyordu: “Bazılarının bu faciayı siyasete alet edeceğinden kaygılıyım... Yaşanan bu durum kuraklığın sonuçlarından biridir, bu konuda bir milim fikrim değişmedi...(2)” Avustralya’da “kızgın yaz” adı verilen bu iklim olayı, ülkede ilk defa 2012 yılında ya şandı. O zamandan beri de tehlike artıyor. Yaklaşık yedi yıl sonra, yani şimdiki şiddetini anlatmak için kullanılan ifade “En Kızgın Yaz” (3)... Sadece doksan günde 206 sıcaklık rekoru kırıldı. 24 Ocak’ta, termometre Güney Avustralya’daki Port Augusta kentinde 49.5 dereceye ulaştı. Dorothea Mackellar, vatanseverlik duygusunun doğuşunu anlattığı “Ülkem” adlı şiirinde “Güneşten kavrulan bir ülkeyi seviyorum” diye yazıyordu. “Geniş ovalar, düzensiz dağ silsileleri, kuraklıklar ve sel gibi yağan yağmurlar ülkesi. Uzak ufuklarını seviyorum onun”. Şimdilerde ise meteoroloji, şairin çok sevdiği “kahverengi toprağı” yorgun, bitkin gösteriyor. Devamı 4. sayfada Serge HalImI D onald Trump’ın Beyaz ve onun eski başkan yardım Saray’a yerleşmesinden bu ya cısı. Ama o zaman bu yeni bir na Amerikan siyasetindeki ki Trump yaratma riskini göze al şiselleştirme zirve yaptı. Açık mak demek. Bu kişi daha bece lamaları, tweet’leri, uydurma rikli, tüm seçmen kesimlerin caları, benmerkezciliği ülkenin den şarlatanlıklarla yabancılaş yakasını rahat bırakmıyor ve maya daha az meyilli, daha az bitkin de düşürüyor. Öte yan iflah olmaz bir narsist, ulusla dan, böyle çekici bir ürüne sa rarası güç ilişkileri konusunda hip olan medya ellerini ovuş daha az cahil birisi olacağı için turuyor. Sonuçta herkes sadece potansiyel olarak daha tehlike Trump’ı konuşuyor. Cumhuri li olacak. Ve sonuç olarak bu yetçilerin tek amacı kendi cep kişi, yıkıcı etkileri daha keskin hesinde tartışmasız yetkiye sa olan, hemen hemen benzer bir hip bir şampiyonu taçlandır politikaya hizmet etmek üze mak. Demokratlar ise bu kadar re içerde ve dışarda müttefikler tehditkâr bir başkandan en hız bulmak konusunda daha yete lı şekilde “kurtulmanın” yol nekli biri olacak. larını tartışıyorlar. Diğer yan Hatırlayalım: Kasım 2008, dan, başkanın azli çok olanak Amerikalıların çoğunluğu mut lı görünmediği için, önseçimler lu ve gururlu. “Umut” ve “de sayesinde gelecek kasım ayın ğişim” vaat eden AfroAme da Trump’ın karşısına onu ye rikalı genç bir senatörü Beyaz nilgiye uğratabilecek bir rakibi Saray’a daha yeni taşımışlar. çıkarabilmeyi umuyorlar. Bu seçim, çoğu kişinin gerici, Bununla beraber, solcu ya yobaz, zenginlerin hizmetinde, zar Naomi Klein şu gözlem militarist ve halkın en yoksul de bulunuyor: “Eğer sadece kesimlerinden de destek gördü Trump’tan kurtulmakla yetinir ğü için daha da korkutucu ad sek onun seçimlerdeki zaferine dettiği Cumhuriyetçi Parti’yi yol açan kötülükteki bir önceki şaşkına çevirmişti (2). Ama bu duruma geri dönmüş oluruz”. umut hızla kaybolacak, büyük Yazara göre, semptomlar bir değişim de olmayacaktı; la mücadele etmek yerine ya Obama’nın yerine kimin geldi pılması gereken nedenleri teda ğini de biliyoruz. vi etmek. Kasım ayı seçimleri için 12 Demokrat adaydan bi Yıkıcı serbest ri olan Andrew Yang da böyle düşünenlerden: “Medya, Donald Trump’ın başkan olmasının ardındaki nedenin üzerini örterek bize pek de yardımcı olmuyor. Bir haber kanalını seyrederken Rusya, ırkçılık, Facebook, Hillary Clinton ve onun elektronik postalarının bir karışımının bu sonucu ortaya çıkardığı fikrine kapılabilirsiniz. Oysa Amerikalılar bunun gerçek olmadığını biliyor. Sanayide 4 milyon iş kaybı yaşadık, özellikle de Ohio, Michigan, Pensilvanya, Wisconsin ve Missouri’de (mevcut başkanın, 2016’da seçimleri bazen ucu ucuna ve de herkesi şaşırtarak kazandığı Ortabatı eyaletleri). Ne kadar çok, sanki Trump bütün sorunlarımızın sebebiymiş gibi hareket edersek, Amerikalılar da günlük sıkıntılarını algılamak ve çözmek için o kadar çok kapasitemizden şüphe duyarlar (1)”. piyasa politikası... Nefret ettiği selefinden kendini farklı tutmak isteyen Trump, kendi hasımları karşısında hiç lafı dolandırmadı. Yolunda ilerlerken, burada ayrıntılandırmayı gerektirmeyecek ölçüde belgelerle sabit olan sayısız davranış biçimini sıradan bir hale getirdi: Bayağılık, açgözlülük, ırkçı ve cinsiyetçi ifadeler, şiddetin yüceleştirilmesi, yaygınlaşmış yalan. Aynı zamanda, Demokrat cephede de kaygı verici eğilimler çoğaldı. Onların listesi de bir o kadar uzun: İşlerine gelmeyen bir sonuç çıkınca halk oylamasını sorgulamak, Trump’ın seçilmesinin her şeyi mahvettiği o lanetli günün öncesine kadar olan ABD tarihine eleştiriden uzak safiyane bir bakış, sırf mevcut başkan “Önce Amerika” dediği için aniden “ilerici” olan Batı askeri ittifaklarının yüceltil Yeni Trump yaratma riski... mesi; başkanı tehlikeye atan bilgileri (ve telefon konuşmalarını) basına sızdırarak Be Esas olarak Joseph yaz Saray’ı güç duruma dü Biden’ın temsil ettiği Demok şürdükleri için istihbarat ser rat Parti’nin merkezci kanadı vislerinin kahramanlaştırılma nın gözündeyse, seçim zaferini sı ve son olarak Trump’ın, sa kazanmasına yol açan şartları dece “yalan haber” üretmekle fazla deşmeden başkanı değiş suçladığı özel büyük medya tirmenin her şeye rağmen çok nın dokunulmazlaşarak gökle açık bir faydası var: Ellerin re çıkarılması. de imkânları olmasına rağmen onunla mücadele etmeyi başa ramayanları aklamak, yani Hil lary Clinton, Barack Obama... Devamı 3. sayfada