Katalog

5 2 KASIM 2020 FINANSAL ÇEVRELER IÇIN ÇEKİM MERKEZİ YAPMAYI HEDEFLIYOR rüyası dolu dizgin relik bir arazi tespit ettiler. “Yeni Moskova” olarak adlandırılan bölgede sadece 232 bin kişi yaşıyordu ve başkent için umut vaat ediyordu. 1 Haziran 2012’de bu alanın Moskova belediye sınırlarına katma kararı onaylandıktan sonra Moskova, 2 bin 561 kilometrekarelik alanıyla (Paris’in yirmi beş katı), kilometrekareye düşen ortalama 4 bin 919 nüfusuyla dünyanın altıncı en büyük şehri oldu. Böylece Moskova nüfusu istatistiksel olarak öncesine göre, iki kat azaldı. Broşürlerde kalan hedefler... Rus yöneticiler, Yeni Moskova’yı, Büyük Londra (1999) veya Büyük Paris Metropolü (2016) ile karşılaştırmaktan çekinmediler. İngiliz örneğinde hem başkenti hem de büyük Londra bölgesini denetleme görevini üstelenen ek bir idari kademe oluşturulmuştu. Londra Belediye Başkanı Sadiq Khan, bu kademe üzerinde söz sahibi. Büyük Paris Metropolü ise aksine 131 belediyeden oluşan bir koordinasyon merkezi olarak çalışıyor. Bu iki konfigürasyondan hiçbiri Moskova’da uygulanmıyor, nedeni ise Rus başkenti henüz tam olarak kentleşmemiş bölgeleri sınırlarına dahil etmesi. Eski komünist şehri olan Hanoi, 2008’de Ha Tay eyaletini sınırlarına dahil ederek yüzölçümünü üç katına çıkardı (8). Dolayısıyla Hanoi ile yapılacak bir karşılaştırma muhtemelen daha uygun fakat daha az prestijli olacaktı. Bu yeni bölgeyi tasarlamak için, Moskova Belediyesi Ocak 2012’de on aday ekip ile büyük bir uluslararası müzakere başlattı. Amerikan şirketi Urban Design Associates yarışmayı kazanarak yeni federal idari merkez bölgesini on iki “işlevsel grup” olarak bölmeyi teklif etti: endüstriyel, idari, ticari, sağlık, eğitim, bilim, turizm, lojistik vb. 1.7 milyon kişi için geliştirilen ve 800 bin kişilik istihdam yaratması beklenen proje ayrıca hızlı ve verimli bir ulaşım sistemiyle Yeni Moskova’yı “eski şehir” e bağlayacaktı. Ancak bu proje çoğunlukla parlak kâğıtlı broşürlerde kaldı. Resmi olarak iptal edilmese de idari kurumların transferi gündemden kayboluverdi. Basına yapılan açıklamalarda, yetkililer 2012’de tekrar Başbakan seçilen Putin’in 2012’de Vladivostok’ta düzenlenen AsyaPasifik Ekonomik İşbirliği (APEC) zirvesine ve 2014’de Soçi’de düzenlenen olimpiyatların finansmanına öncelik verdiğini bildirdiler. İdari kurumları ağırlayamayan Yeni Moskova, Büyük Paris projesinin ardından Fransız örneğinde de olduğu gibi inşaat şirketleri için bir cennet haline döndü (9). Buldozerlerin kesintisiz çalışması bunu kanıtlıyor. Yeni şehri mevcut ulaşım ağına bağlamak için inşa edilen sekiz metro istasyonu, arazi değer kazanımı yönünde müthiş bir jeneratör oldu. 2035 yılına kadar on yedi metro istasyonun daha açılması bekleniyor. Belediyenin açıklamalarına göre, 14 milyon metrekareden fazla konut ve 4.3 milyon metrekareden fazla ticari alan şimdiden inşa edildi. Yeni Moskova’nın nüfusu 2012’de 232 bin iken 2020’de yüzde 74’lük bir artışla 404 bine yükseldi. Aynı dönemde, resmi verilere göre 170 bin ofis alanı açıldı. Bununla birlikle ilk trafik tıkanıklıklarına şahit olundu. Yerel basın da zaman zaman bu bölgelerde trafik oluştuğunu onaylıyor, sebebi ise sakinlerin genellikle minibüs hatlarını kullanarak yeni metro istasyonlarına bağlantı yoluyla şehir merkezinde bulunan işyerlerine gitmek için kullandıklarından kaynaklanıyor. 5 bin binayı yıkma planı İdari kurumların transferini durduğunu kabullenen Moskova Belediye Başkanı, yeni bir fikir ile halkın karşına çıktı. Şehrin vergi gelirleri hızla yükselirken (2015 ile 2016 arasında yüzde 11.3) ve Maliye Bakanı Moskova bütçesini diğer bölgelerin yararına kullanmayı planlarken (10), başkent için yeni bir proje gerekti. 2017’de 100 milyar ruble değerinde (1.5 milyar Avro) iddialı bir kentsel yenileme programı onaylandı. Hedefi: beş bin eski ve bakımsız binayı yıkmak. Bu binalar, Nikita Kruşçev’in SSCB’yi yönettiği 1957 ve 1968 yılları arasında toplu halde inşa edilmiş prefabrik binalardan yani khrushchevki’lerden oluşan bir bölgede bulunuyor. 350 bin apartmanın bulunduğu bölgede yasayan yaklaşık bir milyondan fazla kişi var, dolayısıyla Moskova nüfusunun her on kişiden biri, bu bölge de yaşıyor. 1 Ağustos 2017 tarihli belediye kararnamesine göre, yıkımların amacı, “çok merkezli bir yapının oluşumunu” desteklerken “Rusya Federasyonu’nun başkentiElektronik demokrasi illüzyonu... B üyük uluslararası mimarlık yarışmaları yanı sıra, Moskova “yerel elektronikdemokrasi” alanında da son derece teknolojik girişimlerde bulunuyor. Amaç: zihinlerdeki Sovyet döneminden kalan katı ve otoriter imajı kırmak ve “küresel kentler” kulübüne katılmak için kent pazarlamadaki en son eğilimleri yakalamak. 2015 yılında başlatılan “Aktif Vatandaş” internet platformun mevcut 3 milyon kullanıcısı var ve bu platform aracılığıyla bugüne kadar 40 milyon görüş toplandı ve yaklaşık 4 bin 500 soru oylamaya sunuldu. Bu sorular yirmi dört büyük tema etrafında birleşiyor: Ulaşım (Moskova’nın yeni bir metro hattına ihtiyacı var mı?), ekoloji (Bu mahallede hangi tür çitler kullanılmalı?), inşaat (Otopark, oyun veya köpek yürüyüş alanlarına daha fazla önem vermeli miyiz?), eğitim (Okullar tarafından düzenlenen geziler sırasında hangi konular ele alınmalı?) veya spor (Plaj Futbolu Dünya Kupası’nın hangi Moskova stadyumunda düzenlenmesini tercih edersiniz?). Kişisel veriler Hedeflenen amaç; önemli soruları vatandaşların oylamasına sunmak değil, aksine yanıtları yerel yöneticilerin hedefleriyle örtüşmesi muhtemel olan soruları sormak. Böylece belediye faaliyetlerini meşrulaştırmış oluyor. Belediye, tartışmaya açtığı konuların oldukça sıradan olmalarına rağmen platformun düzenli bir şekilde kullanılması için en çok katılım sağlayanlara çeşitli hediyeler vaat ediyor: Hediyelik eşyalar, kıyafetler, gösteri biletleri, otopark, ulaşım biletleri, promosyon kodları vb. Bu müştericilik stratejisi, çeşitli kişisel bilgileri toplamasına da yardımcı oluyor. Oylamalar anonim olarak düzenlenmiyor hatta katılmak için birtakım bilgi girmek gerekiyor: İkamet yeri, işyeri, eposta adresi, çocuk sayısı, meslek, estetik ve politik duyarlılık vb. Seçim esnasında hedef kitle oluşumu için faydalı olabilecek birçok veri. ne modern bir imaj” sağlaması. Rusya İnşaat Bakanı Mihail Men, RBK ekonomi haber sitesine verdiği bir röportajda, bölge sakinlerinin yeniden yerleştirildiğini şöyle duyurdu: “Aynı mahallede veya yakınlarda, ama size söz veriyorum: Yeni Moskova’da değil!” (11). Böylece Yeni Moskova’nın başarısızlığını üstü kapalı bir şekilde itiraf etmiş oldu. Daireler eskilere göre aynı metrekareye sahip olacak, ama çok daha yüksek binalarda yer alacak (yetmiş iki kata kadar yükselen binalar!) (12). Ayrıca, yeni binalar karma tipinde olduğu için hem konut hem ofis ve alışveriş alanlarını bünyesinde bulunduracak. Buradaki ana fikir şimdiye kadar esas olarak sadece mesken olarak kullanılan bu alanlara yeni işlevler tanımak ve dolayısıyla “nüfusun hareMoskova’nın tarihi Kızıl Meydan’ı. yatını değiştiriyor. Pek çok uzman, başkente yeni bölgeler eklenerek genişletilmesinin ve eski Moskova’nın “yenilenmesinin” başkentin dengesini bozmasından ve yeni problemler ortaya çıkarmasından korkuyor. 1989’da Rusya genelinde büyük şehirlerde yaşayan nüfus 8 milyon arttı. Moskova bunun yüzde 45’ini kendine çekti ve durum tersine dönecek gibi görünmüyor. Putin, 2018’de göreve başlamasına ilişkin törende parlamentoya şöyle seslendi; “Rusya’nın devasa topraklarındaki aktif ve dinamik yaşam sadece birkaç megapolde yoğunlaşmamalı.” Bu bir özeleştiri miydi? Pek sayılmaz. “Büyük şehirler enerjilerini yaymalı, tüm Rusya’nın uyumlu ve dengeli bir coğrafik kalkınmasına destek olarak hizmet etmelidir”, diye ekledi (14). Yani “enerjilerini yaymak” gerek. Siyasi ve bütçesel hiper merkezileşmenin uygulandığı bir ülkede, “yayma” efsanesinin önünde parlak bir gelecek var gibi görünüyor (bkz. “Bütün yollar Moskova’ya çıkar”). (*) Paris 8 Üniversitesi’nin Fransız Jeopolitik Enstitüsü’nde coğrafya alanında doktora öğrencisi. Çeviri: Elvan Akansu Kara ketlilik ihtiyacını düşürüp ulaşım altyapısı üzerindeki yoğunluğu azaltmak (13)”. Böylece her alanın sakinlerin yaşadığı, iş bulabileceği, çocuklarını okula göndereceği ve bağımsız bir yaşam merkezi haline gelmesi hedefleniyor. Kentsel yoğunlaşma... Bu program 2018 belediye ve devlet başkanlığı seçimlerinden bir yıl önce halka duyuruldu ve seçim için hazırlandığı düşünülerek büyük bir yankı uyandırmadı. Hızlı bir atılımla belediye, mobil uygulaması “Aktif Vatandaş” aracılığıyla 15 Mayıs ve 15 Haziran 2017 tarihleri a?? rasında bir halkoylaması başlattı. Belediye 1992’den beri Sovyet döneminde ikamet ettikleri konutlar için ücretsiz tapu verdiği maliklere, şimdilerde akıllı telefonlarına dokunarak, konutlarının kaderi hakkında görüşlerini ifade etmeye davet ediyor. Müşterek maliklerin üçte birinden fazlası yıkıma karşı çıktığı takdirde, yıkım iptal ediliyor. Oylama belediye için başarı ile sonuçlandı: kayıtlı binaların yalnızca yüzde 11’i yıkım listesinden çıkartıldı. Böylelikle, Luzhkov’un yönetimi altında başlayan kentsel yoğunlaşma devam etti. Bu kez, kişisel verileri toplarken olası sosyal çatışmaları etkisiz hale getirmeyi mümkün kılan yeni teknolojiler kullanılıyor (bkz. “Elektronik demokrasi illüzyonu”). 2000’li yılların sonunda Belediye “katılımcı demokrasi”’ye pek yanaşmıyordu. Örneğin yöneticiler, maliklerin imzalarını taklit ederek başkentteki apartmanların yönetimini yakın oldukları kayyımlara devretti. Kent pazarlama stratejisinden esinlenen bu tarz yöntemler, bir dönüm noktası olarak nitelendirildi. Bütün bu projeler Moskovalıların ha(1) Richard Florida, Yaratıcı Sınıfın Yükselişi: İş, boş zamanlar, toplum ve günlük yaşam üzerindeki etkileri, Basic Books New York, 2002. (2) David Bensoussan, “Ruslar eski Fransız milletvekillerine iş fırsatı sunuyor”, Challenges, Paris, 5 Ocak 2019. (3) “Küresel Emlak PiyasalarıYıllık İnceleme ve Genel Görünüm”, Knight Frank, Londra, 2009. (4) Pascal Marchand, Moskova, Autrement, “Atlas Megapoles” koleksiyonu, Paris, 2010. (5) Alla Makhrova ve Roman Babkine, “Telefon Operatör Verileri ile Moskova Şehir Bölgesinin Sınırlandırma Metodolojisi (Rusça)”, Regional Studies (Moskova), No. 2, 2019, www.smolgu.ru (6) Hélène Richard, “Moskova’da özgürlük hayalleri ve büyük trafik sorunu”, Le Monde diplomatique, Ağustos 2015 (7) Ekho Moskvy radyosundaki röportaj, 17 Haziran 2011. (8) Xavier Monthéard, “Hanoi’de pirinç tarlalarını yutan gökdelenler”, Le Monde diplomatique, Nisan 2010. (9) Hacène Belmessous, “Büyük Paris projesi veya inşaat şirketlerine büyük ikramiye”, Le Monde diplomatique, Ekim 2018. (10) Forbes, Rusça baskısı, Moskova, 27 Nisan 2019. (11) RBK, 27 Şubat 2017, www.rbc.ru (12) Kommersant, Moskova, 29 Aralık 2019. (13) Kararname N497, 2017. Moskova’daki konut yenileme programına ilişkin 1 Ağustos 2017 tarihli Moskova Şehir Kanunu N497PP. (14) Jean Radvanyi, “Yeni Rus” Bölgesel Kalkınma Stratejisi “. Katılımcı ve ütopya arasında mı? “, Regards de l’observatoire francorusse, Paris, 2020. 250 TL YER NE %50 ND R M 125 TL http://www.cumhuriyetkitap.com.tr