Katalog

29 Mart 2017 Çarşamba Akademi 7 Korumayı salt bir nostaljik operasyon olarak ele almak, kültür varlıklarını tiyatro dekoru gibi değerlendirmek veya kültür varlığını salt rantın bir aracı olarak işlevlendirmek doğru bir yaklaşım değildir. Yukarıda İstanbul’un son kaybı Karaköy’deki Tarihi Paket Postanesi, sağda restorasyonu yıllar süren Çemberlitaş Sütunu. >>bölgelerinde de rant amaçlı olarak kentsel doku, örneğin yüksek yapılara izin verilerek bozulmuş ve bugün özellikle İstanbul gibi büyük metropollerin antik kent merkezleri tarihsel kimliklerini kaybetmişlerdir. Yenileme ve dönüşüm alanlarında yapılan bazı uygulamalar, kentlerin var olan antik dokusuna altyapı ve kent silueti yönünden getirdiği olumsuzluklar, çağdaş kentleşme olgusuyla bağdaşmamaktadır. Örneğin, Viyana’nın birinci bölgesi olarak adlandırılan alanda kentsel doku aynen korunmuş ve gökdelenler bu bölgeden uzaktaki arazilerde inşa edilmiştir. l İç göçün etkileri Yukarıda açıklanmaya çalışılan olumsuzlukların önemli nedenlerden biri de iç göçtür.4 İç göç özellikle büyük kentlerimizde fiziksel olarak kentsel büyümeye neden olmuş, kentlerimiz planlarda görülmeyen nüfus artışıyla karşı karşıya kalarak yağ lekesi gibi büyümüşlerdir. Kentsel değerler göçle gelen bireyler tarafından benimsenmemiştir. Dolayısıyla, kentsel fiziksel büyüme gerçekleşirken kentlilik duygusu göçle gelen bireylerde aynı hızla doğal olarak gelişmemiştir. Başka bir deyişle kentlileşme olgusunun kentleşme kadar hızlı güçlenmesi gerçekleşmemiştir. Kentlileşme ancak bireyin kentin kültür değerlerine sahip çıkabilmesiyle somutlaşabilir. Bu da kentte var olan yaşama kültürünün o kentte yaşayan bireyler tarafından benimsenmesiyle olur. Kentin var olan kültür değerlerine sahip çıkabilmek eğitim ve zaman gerektirir. Bu nedenle, sağlıklı koruma politikaları, hızlı kentlileşme modellerini de içermelidir. Kültür varlıklarını koruyamamanın bir nedeni de yine iç göç nedeniyle kente gelen bireyin, kentteki kültür varlıklarıyla veya çevresindeki başka cisimlerle bir anısının olmamasıdır. İnsanları yaşadıkları yere bağlayan en önemli unsur, o yerle olan anılarıdır. Bir kaldırım taşı veya bir sokak lambası da bir anının parçaları olabilir. Kişinin yaşadığı çevresi, onun sürekliliği kültürünün bir parçasıdır. Doğal olarak insanoğlu onu hep korumak ister. Bu nedenle korumak insancıl bir duygudur. İnsanın çevresini, alışkanlıklarını zorlamalarla ve hızlı bir biçimde yok etmek, insanları mutlu etmez. Kentleşmenin toplumsal dinamiklerine de uyum sağlamak zaman ve eğitim ister. Uyum sağlatmanın en önemli aracı da demokrasilerde var olan yöntemlerdir. Örneğin, insanları yeniliklere, dönüşümlere ancak katılımcılıkla ikna edebilirsiniz. Baskılarla ne sağlıklı değişimi ne de korumayı topluma kabul ettirmek olanaklıdır. Yaklaşık 150 yıllık koruma tarihimizde, kültür varlıklarımızı, salt uygulanması zor olan hatta bazen gerçekçi olmayan yasa ve yönetmeliklerle veya toplumsal yararı gözetmeden geliştirilen koruma politika ve uygulamalarıyla korumanın yeterli olmadığına tanık olduk. Sağlıklı bir koruma politikası için, öncelikle kentlileşmeyi hızlandırmak amacıyla geçmişten ders alarak eğitime ağırlık vermek gerekmektedir. Sorunun çözümü salt kültür varlıklarının tespit ve tescili veya bir restorasyon etkinliğinde yatmamaktadır. Konuyu ekonomik, sosyolojik ve bilimsel boyutlarıyla beraber ele almak sağlıklı bir koruma politikası için en doğru yol olacaktır. n KAYNAKÇA 1 E. Madran, “Cumhuriyetin İlk Otuz Yılında (19201950) Koruma Alanının Örgütlenmesi1”, ODTÜ Mimarlık Fakültesi Dergisi 16:12 (1996), 5997. 2 M. Tapan, “Bir Parselde Hem Kültür Hem de Doğal Varlık Varsa”, Koruma Sorunlarımız: Mimarlık ve Kentleşme içinde (İstanbul: Cumhuriyet Kitapları, 2014), 90. 3 A.U. Tütengil, “Yapısal Kültür Varlıklarının Fayda Değer Analizine Bağlı Bir Yöntemle Değerlendi rilmesi”, Doktora tezi, İTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü,1995. 4 M. Tapan, “Kültür varlıklarımız neden koruyamıyoruz,” Koruma Sorunlarımız: Mimarlık ve Kent leşme içinde (İstanbul: Cumhuriyet Kitapları, 2014), 7477.