Katalog

30 YıL ARAYLA ÇoCuKLARıN İKİ FARKLı KAHRAMANı PıtıRcık Felaket Henry Dünya değişir ve dönüşürken çocuklar da, çocukların eğlence ve kültür alanı da bundan etkileniyor. Çocuk edebiyatı, sık sık öğretici olması için denetlenen bir alanken, son zamanlarda çocuklar, kendi tercihlerini kendileri yapar, kitaplarını da kendileri seçer oldular. Geçen yıl Türkiye’de yaklaşık 7 bin yeni çocuk kitabı üretilmiş. Biri 80’lerde, biri 2000’lerde çocuk olanların favori kitap serileri: Pıtırcık ve Felaket Henry. 1. İlk ne zaman basıldı? 2. Yazarı kim? 3. Hangi çocuklar okuyor? 4. Hangi zamanda geçiyor? 5. Nasıl bir çocuk? 6. Kaç yaşında? 7. Arkadaşları ve ailesiyle arası nasıl? 8. Örnek çocuk mu? 9. Bugün çocuk edebiyatına dair bize ne diyor? 10. Aileler nasıl görüyor? 1. Horrid Henry’nin hikâyeleri 1. Fransa’da Le Petit Nicolas adıyla 1960’larda, Türkiye’de Pıtırcık olarak 80’lerin sonunda tanıştı çocuklar. Kitap olmadan önce Milliyet Çocuk’ta yayımlanıyordu. Küçük büyük pek çok çocuğun kütüphanesine girmişliği var. Can Çocuk’tan çıkıyor. 2. Karakteri René Goscinny ve JeanJacques Sempé yaratı. Goscinny aynı zamanda Red Kit’in de hikâyesini yazmasıyla biliniyor. 3. Bugün de geçmişte de çok okunan kitaplardan. Aileleri Pıtırcık’la büyümüş çocukların ilk okuduğu kitaplardan biri. 610 yaş arası çocuklara hitap ediyor. 4. 60’larda Fransa’da geçiyor. Çocuklar yemek sonunda tatlı yememekle cezalandırılıyor. Çocuklar misket oynuyor, bol bol kavga ediyorlar. 5. Pıtırcık haylaz, derslerinde pek başarılı olmayan, durmadan arkadaşlarıyla kavga eden ama bir türlü neden kendisine yaramaz dendiğini anlamayan sevimli bir çocuk. "Biz mi yaramazız, hay Allah hiç de değiliz aslında" gibi bir hava var hep üzerinde. 6. Yazarları Pıtırcık’ın yaşının sürekli değiştiğini, 610 arası bir yerlerde olduğunu söylüyor. 7. Toraman, Gümüş, Dalgacı, Lüplüp, Tıngır, Sırım adında arkadaşları var. Çarpım ise sınıfın başarılısı, öğretmenin kuzusu, işte onu sevmiyorlar. Anne ve babasını çok seviyor. 8. Pıtırcık bir örnek çocuk değil. Can Çocuk Yayın Yönetmeni Zarife Biliz, durumu şöyle özetliyor: “Çocuğu 'dünyada korumak' ile 'dünyadan korumak' aynı şey değildir, buna dikkat etmek gerekir. Rakel Dink'in sözüyle, bir bebeği katil yapan iklime dikkat etmek gerekir. Sonuçta çocuklar öznesi olmadıkları bir ortama dâhil olurlar. Bu yüzden kitabın olumlu yahut olumsuz yapabileceklerini abartmamak gerekir." 14 HAZİRAN 2015 2004’te yurt dışında, 2008’de ise Türkiye’de basıldı, 23 dile çevrildi. Dizi ve sinemaya da uyarlandı. İletişim Yayınları’ndan çıkıyor. 2. Yazarı eski gazeteci Francesca Simon. 3. 10 yaş civarı çocuklar okuyor. Satirik Greg’le birlikte çocukların en sevdikleri kitaplardan. İletişim Yayınevi Editörü ve aynı zamanda Felaket Henry serisinin çevirmeni Bahar Siber şöyle diyor: “Daha özgür bir ortamda büyüyor olmalarının etkisiyle de, hoşlanmadıkları kitapları geri çeviriyorlar. Bir bakıma, bugün çocuklar, yetişkinlerin kendilerine önerdiği kitapları değil, kendi tercih etiklerini okuyorlar.” 4. Günümüzde geçiyor. Kitaplarda bol bol hamburgerci, pizza, cips paketleri, Terminatör gibi günümüz unsurları var. 9. Pıtırcık farklılıklara saygı duymak gerektiğini çocuklara nüanslarla anlatıyor. Yine Biliz’den alıntılarsak: “Artık çocuk edebiyatında antiterbiyeci, antiotoriter denen bir bakıştan bahsedebiliyoruz. Çocukların özgürce düşünebilmesini, eleştirel bilince sahip olmasını, toplumsal baskıların altında ezilmeden kendilerini gerçekleştirmelerini, günümüzün çelişkileri keskinleşen dünyasında farklılıklara saygı gösterebilen bireyler olmalarını önemsiyoruz." 10. Pıtırcık pek çok çocuğun ve büyümüş çocukların sevdiği eserlerden. Çocukken okuyup çocuklarına yine Pıtırcık okutan ebeveynler var. 5. Henry gerçekten huysuz, tembel, bencil, sorumsuz, kıskanç ve yaramaz bir oğlan çocuğu. Sebzeden nefret ediyor, çikolata delisi. Ders çalışmak, sağlıklı beslenmek, banyo yapmak, kitap okumak Henry’nin nefret etiği şeyler. 6. 910 yaşlarında. 7. Kardeşi Mükemmel Peter’ı hiç sevmiyor. Peter, Henry’nin taban tabana zıtı. Ders çalışmayı, banyo yapmayı ve sebze yemeyi seviyor. Henry annesi ve babasını sevmiyor diyebilir miyiz? Sebze yedirmeye çalıştıkları zaman sinir oluyor evet, ama sevmiyor diyemeyiz. Kaba Ralph yakın arkadaşlarından. Huysuz Margaret’ı ve kuzeni Kasıntı Steve’i hiç sevmiyor. 8. Felaket Henry kesinlikle örnek çocuk değil. Ancak kardeşi öyle. Yeniden Siber’e kulak verelim: “Öğüt, alan ile veren arasında eşitsiz bir ilişki kurar. Bir tarafın daha çok bildiğini, diğerinin daha az bildiğini var sayar. Bu bakımdan iticiliğe mahkumdur. Çocuk edebiyatı bu iticiliğe düşmediği ölçüde başarılı olabilir diye düşünüyorum.” 9. Bahar Siber, çocukların eğlenceli vakit geçirmek konusunda çok hassas olduklarını söylüyor: “Sıkıcı buldukları herhangi bir şeyi yapmayı reddediyorlar. Kitap alanında da eğlenceli hikâyelere, mizahi anlatımlara yöneliyorlar.” Çocuk edebiyatında Felaket Henry’nin neden popüler olduğu bariz. 10. Felaket Henry aykırı bir karakter çizdiği, kötü örnek olduğu ve eğitici yönünün eksik olduğuna dair iddialar nedeniyle aileler arasında büyük bir tartışma yaratmış, Amerika’da çocuk eğitimi için sakıncalı bulunmuş. Kimi aileler aksine çocuk kitaplarındaki ideal çocuğun çok yapay olduğu, oysa Felaket Henry’nin her çocuğun yapabileceği şeyleri yaptığı için çocuklara yakın geldiğini ve çocuklara okumayı sevdirdiğini düşünüyor. 21