Katalog

22 GEZGİN AİLESİ GÖRSEL BULMACA MUTFAK KÜLTÜRÜ Diyarbakır’ın ardı bağ Diyarbakır deyince çoğu zaman dağ, taş bir de karpuz gelir akla. Bağlık, bahçelik, meyvelik bir yerle bütünleşmeyen Diyarbakır, bunun tam aksi. Kalenin hemen arkası bağ, bahçe, ova... Şeftali, karadut ve çeşitli meyvelerin yetiştiği Diyarbakır, yemekleri açısından gerek hayvansal gerek tahıl ürünleri bakımından çeşitlik gösterir. Yemekler genellikle et ağırlıklı. Acılı, baharatlı ve yağlı. Diyarbakır’ın ova kesiminde yani Bismil, Çınar ve Silvan’da mercimek, buğday, arpa ve pamuk; Kulp ve Lice’de ceviz, nar, Çermik ve Çüngüş’te üzüm yetişir. Diyarbakır’da 38 çeşit üzüm bulunuyor ve her birinin çeşitli özellikleri bulunuyor. Diyarbakır’da gece gündüz arasındaki sıcaklık farkının fazla olması üzümü olumlu yönde etkiliyor. Diyarbakır mutfağında koyun eti yaygın kullanılıyor. Geleneksel yemekler arasında yer alan meftune koyun etiyle yapılan yaygın yemeklerden. Etli dolma, bacan venk, ekşili dolma, lepik, habenisk, kürt mustafa yemeklerden bir kaçı. Bol yağlı, acılı, ekşili mutfağıyla ün salmış Diyarbakır, Doğu ve Güneydoğu Anadolu mutfağının tipik özelliklerini de taşıyor. Zeytinyağı bölgede pek ilgi görmüyor. Et, çoğu kez patlıcan ve domatesle birlikte kullanılıyor. Tarım alanına göz attığımızda buğday, arpa, darı, pirinç, mercimek, pamuk ve tütün yetiştirildiğini görüyoruz. Ekşi Diyarbakır yemeklerinin olmazsa olmazı. Sumak veya limonun katıldığı yemekleri sık sık görüyoruz. Habenisk yemeği “sağ mercimek” denilen mercimekten yapılıyor. Sağ mercimek; bütün kırılmamış olan mercimek türü. Habenisk kırmızı ve kabuklu olan tüm mercimeğin yıkandıktan sonra, tuzla, kısık ateşte iyice haşlanıp, doğranmış bir kuru soğanın tereyağında kavrulup biber ve domates salçası, pul biber ve soğan, kekikle sos hazırlanan bir yemek çeşidi. Aşağıda tarifini verdiğimiz “lepik” yemeğinin fotoğrafını “Gastro” dergisinden aldık. Fotoğraftaki yer neresi ve hangi ilimizde? Kazı çalışmalarının yapıldığı bu bölgede milattan önce 7 bin 500 yıl öncesine ait bir köy yerleşimi bulunmuştur. İnsanların göçebelikten yerleşik düzene geçtikleri ilk yerleşim yerlerinden biri. Tahıl ve evcilleştirmeye dayalı köy hayatının en eski örneklerinden. Bu önem yabani buğday, mercimekgiller gibi bitkilerin tarıma alınması, koyun ve keçinin evcilleştirilmesiden gelir. Daha taş devrinde dünyanın başlıca yerlerinden 2 bin yıl önce bu bölgede madenciliğe geçilmiştir. Yerleşim mimarlık tarihi ve ilk mimarinin başlangıcı açısından da büyük öneme sahiptir. Bu bölgede milattan önce 6.000 yıllarında ilk kez kilden kapkacağın yapımı ile tarım ve hayvancılığa dayalı gerçek köy yaşantısına geçilmiştir. Doğru yanıt veren okurlar arasında yapılacak çekilişle üç kişiye Cumhuriyet Kitap’tan kitap armağan ediyoruz. Yanıtları, 10 Eylül Çarşamba saat 17:00’ye dek adres ve telefon numaranızı yazarak faks ya da eposta ile bekliyoruz. Geçen sayı: Yanıt: Çifte Köprü, Artvin Kazananlar: Muhlise Pınar (Elazığ), Öznur Kıpçak (Antalya), Kerem Köşker (Malatya). LEPİK Malzemeler: İki su bardağı ince bulgur, 250300 gram çiğ köftelik kıyma, sıvı yağ, tuz. Yapılışı: İnce bulgur ılık suda ıslatılıp yumuşayana dek yoğrulduktan sonra çiğ köftelik kıyma eklenerek yeniden yoğurulur, az miktarda tuz eklenir sonra elle yuvarlak şekil verilerek üzerine hafifçe bastırılır ve parmak ucuyla fındık büyüklüğünde bir çukur açılır. Bu çukur iyice pişmesi ve suyunu çekmesi için. Tuzlu suda haşlanır ve sıvı yağda kızartılır. Köftenin üzerine domatessalçalı sos veya yoğurt dökülebilir. Arzuya göre karabiber, pul biber de ekleyebilirsiniz.