Katalog

14 GEZGİN AİLESİ GÜNCEL GÖRSEL BULMACA MUTFAK KÜLTÜRÜ Mevlevi somadı “Somat”, Konya’daki Mevlana dergahında Mevlevilerin sofrası anlamına geliyor. Mevlevi kültüründe mutfak ve Konya yemekleri denilince ilk akla gelen isim yemek araştırmacısı Nevin Halıcı. Halıcı’nın daha önce İngiltere’de ödül olan Mevlevi Mutfağı kitabının Türkçe’si Metro Kültür Yayınları’ndan çıktı. Kitabın tanıtımı Süleymaniye Darüzziyafe Restoranı’nda bir “Mevlevi Somadı” ile yapıldı. Nevin Halcı’ya göre, Mevlevilikte eğitimin başladığı ilk yer mutfak. Mutfak adap, erkanların uygulanmaya başladığı ilk ve kutsal bir mekan. Mevleviliğe girmek isteyenlerin üç gün mutfak çalışmalarını izleyeceği ve eğitime yeni başlayanların sema öğrendiği bir bölüm de mutfakta yer alır. Mevlevilikte aşçılık çok seçkin bir meslektir. Ateş bazı Veli’ye (ateşle oynayan) gösterilen saygı da farklıdır. Dünyada muhtemelen adına anıt mezar yapılan ilk aşçı olma özelliğini taşıyan Ateş bazı Veli’nin ateş rengi taşlarla yaptırılan türbesi, Konya’nın Meram ilçesindedir. Mevlevi dergahında yemek yer sofrasında yenirdi. Yemek vakti mutfakta üç ayaklı bir iskemle üzerine yuvarlak tahtadan yapılmış sofralar kurulur, çevresine postlar konur, peçete görevi yapacak olan bütün, uzun bir peşkir dolandırılırdı. Kaşıklar, sapları sağa ve yüzleri aşağı gelecek şekilde sıralanırdı. Herkesin önüne bir tutam tuz konurdu. Mevlana döneminde sade malzemelerle yapılan yemekler, zamanla halk mutfağında da olduğu gibi dergah mutfağında da işlenip geliştirilmiştir. Mevlana’nın eserlerinde kimyon, karabiber, tarçın, sumak gibi baharatlardan bahsedilmektedir. Zamanla diğer baharatların da mutfaklara girmesi, etli yemeklerde pekmez, bazı yemeklerde ise pekmezle sirke gibi tatlı ve ekşinin birlikte kullanılması yemek tatlarını zenginleştirmiştir. Günümüz Konya mutfağında da koruk ya da sirke ve pekmez kullanılarak yapılan pekmezli kış tabağı, tatlı ekşi karışımına örnektir. Katıldığımız Mevlevi somadı; tutmaç çorbası, nohut yahnisi, hassaten lokma (BelhÖzbek pilvavı), gül şerbeti, sirkencübin (bal, sirke ve su ile yapılan şerbet), altın varaklı kadayıf mücveri, gül yapraklı marul salatasından oluşuyordu. Sizler için Nevin Halıcı’nın nohutlu yahni tarifini aldık. Fotoğraftaki manastırın adı ne ve hangi ilimizde? Fotoğrafta gördüğünüz kilise bir Doğu Karadeniz kentinde. 951 tarihli el yazmasına göre kilise; Rahip Khandza’nın yeğeni ve öğrencisi Rahip Seba tarafından, Kral Andernese’nin desteği ile yaptırılmıştır. Manastırın yapımına 955 yılında Gürcüler zamanında başlanmış, 1027 yılında Bagratlı Kralı Magistros tarafından bitirilmiştir. Güneybatıda Meryem Ana Şapeli bulunmaktadır. 35 metre uzunluğunda 21 metre genişliğinde olan yapı, kubbeli bazilikal plan tipindedir. Manastır, 1549’da Osmanlılar tarafından camiye çevrilmişti, giriş kapısı üzerindeki yazıt geometrik kabartmalarla çevrelenmiştir. Ayrıca manastır pencerelerinin çevresindeki süslemelerde ejder ve aslan boğuşmalarını gösteren kabartmalar bulunmaktadır. Doğru yanıt veren okurlar arasında yapılacak çekilişle üç kişiye Cumhuriyet Kitap’tan kitap armağan ediyoruz. Yanıtları, 20 Şubat 17.00’ye dek adres ve telefon numaranızı yazarak faks ya da eposta ile bekliyoruz. Geçen sayı Yanıt: Asos antik kenti, Çanakkale Kazananlar: Sema Cingöz (Antalya), Elif Kaşkar (Samsun), Mustafa Ramazan (İstanbul) NOHUTLU YAHNİ Malzemeler: Bir su bardağı nohut (akşamdan ıslatılmış), yarım kilogram kemikli koyun eti, iki baş soğan, beş su bardağı su, yeterince tuz. Yapılışı: Nohudu ve eti yıka, soğanla birlikte tencereye koy. Suyu ilave et, ateşe koy. Kaynamaya başlayınca yüzüne biriken kefini kevgirle al, kapak ört, hafif ateşte yaklaşık 7080 dakika et ve nohutlar yumuşayıncaya kadar kaynat. Tuz at, beş dakika daha pişir, ateşten al. Soğanları çıkar, yahniyi suyuyla sahana yerleştir, sofraya çıkar.