Katalog

10 Ainur NOGAYEVA buldular. Örneğin, Özbekistan savunma harcamalarına 2007’de geçen seneye göre 100 milyon dolar daha fazla ödenek ayırdı, TUSAM Türkistan Araştırmaları Masası Kazakistan savunma harcamalarını 2006’ya göre iki kat, Türkmenistan yüzde 37 arttırdı. [email protected] Bölge genelinde savunma harcamaları ortalama yüzde 17,7 arttırıldı. Kazakistan ve rta Asya’da güvenlik yaklaşımları Özbekistan ordularının büyük kısmı (yüzde 21. yüzyılda ciddi değişimler 7080) profesyonelleştirildi. Bununla birlikte geçiriyor. Bölge ülkelerinin ulusal bölgenin toplam ekonomik büyümesi ise güvenliği, askeri güçlerinden daha ortalama yüzde 9,7. Yani, savunma çok stratejik ekonomik harcamalarında ekonomik büyümeyle kaynaklarıyla ilgili. Öyle ki, enerji orantısız bir artış görülüyor. Diğer iki ülke kaynaklarına sahip olmak, dünya ülkeleri Tacikistan ve Kırgızistan ise savunma tarafından dolaylı olarak koruma sağlanmasına harcamalarında komşularınki kadar artış neden oluyor. Özellikle de ABD, güvenlik gösteremedi. Burada güvenliğin büyük konusunu enerji ile birlikte algılıyor. Genel ölçüde Rusya’nın ve ABD’nin üsleri kabule göre 1991’de Kuveyt’e yapılan saldırıya sayesinde sağlanmakta olduğu söylenebilir. BM çerçevesinde anında müdahale edilmesinin Ancak harcamalardaki artışa rağmen Orta nedeni de Kuveyt’in sahip olduğu petrol Asya ülkeleri yine de diğer bölge ülkeleriyle rezervleridir. Bu nedenle Orta Asya ülkeleri, işbirliği yapmak zorunda, zira beraber hareket bölgedeki Rusya, ABD ve Çin’in rekabetlerini etseler bile caydırıcı güce ulaşmaları olasılık kendi lehlerine çevirerek denge sağlama dışıdır. Bu yüzden bu ülkelerin, NATO ve eğilimindeler. KGAÖ gibi yapılar içindeki askeri işbirliklerine devam etmeleri, bunu da ÖLGEDE NATO VE KGAÖ ekonomi ve enerji işbirliği ile bir arada yürütmeleri kaçınılmazdır. Aslında ellerindeki Afganistan’dan algılanan tehditler kozları doğru ve dengeli bir şekilde düşünüldüğünde, Orta Asya Rusya ve ABD kullandıklarında güvenliklerini de sağlamış açısından bir güvenlik seti olarak görülüyor. olacaklardır. Bu bağlamda, ülkelerin bölgenin sürdürüyor. Ağustos 2006’da ABD’nin önem verdiği Orta Asya’nın jeopolitik önemi 11 Eylül saldırıları ve değerini arttıracak çalışmalar yapmaları gerekiyor. Hazar bölgesinde Rusya, Kazakistan, Kırgızistan ve ABD’nin Afganistan’a yönelik harekatından sonra Günümüzde Kafkasya bölgesine füze savunma Tacikistan orduları, toplam 2.500 askerin katılımıyla daha da arttı. sistemlerini kurmaya çalışan ABD’nin, ileride bu büyük bir tatbikat gerçekleştirdiler. Bu tatbikat aynı 2003 yılında bölgeyi ziyaret eden o dönemki NATO bölgede benzer denemelerde bulunma olasılığı var. zamanda bölgedeki rekabeti de açıkça su yüzüne Genel Sekreteri George Robertson’un da belirttiği gibi, ABD’nin Rusya’ya yakın bölgelere füze savunma çıkardı. 4–5 yıl önce küresel güvenlik açısından sistemlerini yerleştireceği söylemi Rus savaş ikinci planda olan Orta Asya, Askeri 2007 savunma 2007 2007 GSMH 2006 GSMH uçaklarının Amerika’nın herhangi bir füze günümüzde uluslararası stratejik (milyar (milyar zırhlı Uçaklar Helikopter harcamaları GSMH’ya Ülke Tank savunma sistemini imha edebileceği (milyon Dolar) göre %’si Dolar) Dolar) konuma sahip kilit bölge konumuna araçlar açıklamasıyla yanıt buldu. Rus geldi. Robertson’a göre, buradaki Kazakistan 630 1000 131 125 1220 1,2 101,5 77,9 yetkililerinden gelen son açıklama ise S istikrarsızlık, dünya çapında olumsuz Kırgızistan 210 298 58 11 40,4 1,3 3,1 2,6 400’lerden daha üstün olan beşinci kuşak etki yaratacak ve NATO’ya üye Tacikistan 40 125 4 52,2 1,8 2,9 2,5 füzesavar sistemlerinin geliştirilmekte olduğu ülkelerinin güvenliğini tehdit edebilir. Türkmenistan 570 1354 218 10 113,6 0,6 18,9 15,6 yönünde. ABD ve Rusya arasındaki çekişme, Bu yüzden ki NATO, Orta Asya Özbekistan 370 909 139 42 902,4 4,8 18,8 15,5 Putin’in Münih konuşmasından sonra daha da ülkeleriyle işbirliğini öncelikli hedefler ivme kazandı. "Soğuk Savaş" havası eserken 2007 yılında Orta Asya ülkelerinin askeri potansiyelleri (1) arasında sayıyor. 1994 yılında tarafların hiç birinin nüfuz alanından kolay NATO’nun Barış İçin Ortaklık kolay vazgeçmeyeceği anlaşılıyor. Ancak bölgenin Programı’na (BİO) katılan Kazakistan, Özbekistan ve hassasiyetinin dikkate alınması bir zorunluluktur. Kırgızistan’ın ardından 2002’de Tacikistan’ın RTA ASYA’DA SAVUNMA Dipnotlar: katılmasıyla, Afganistan önünde bir nevi güvenlik 1 http://www.ferghana.ru/article.php?id=4859> Orta Asya’da Sovyetler döneminden kalma çemberi oluşturma isteği ön palana çıkmıştı. 2 Burada bütçenin gider kalemi verilmiştir. silahların geliştirilmesi konusu sık sık gündeme ABD ve NATO ile işbirliği yapan bölge ülkeleri, geliyor. Ancak bir ülkenin sahip olduğu ekipman ve Rusya ile de Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü teknoloji alındığı ülkenin izni olmadan (KGAÖ) modernleştirilemiyor. Bu yüzden Orta Asya ülkeleri bir çerçevesinde yandan silahların modernleştirilmesi konusunda Rusya işbirliğini ile işbirliği yapıyorlar, bir yandan da NATO standartlarındaki silahlara ilgi gösteriyorlar. Örneğin, bölge ülkelerinden Kazakistan, silahlı kuvvetler bağlamında ABD ile ikili ilişkiler ve NATO’nun BİO Programı çerçevesinde işbirliği yapacaklarını belirtirken, Rusya ile de orta vadeli işbirliği konularını ele alıyor. Kazakistan Savunma Bakanı Daniyal Ahmetov, 22 Şubat’ta verdiği brifingde Rusya’nın Savunma Sanayi İhracat Kuruluşu "Rosoboroneksport"un Başkanı Sergey Çemezov ile görüştüğünü ve yakın dönemde ülkenin silahlı kuvvetlerini yeniden düzenlemek üzere ortak program geliştireceklerini belirtti. Bu programın bir ay içinde geliştirilmesi planlanıyor ve 2015 yılına kadar Kazakistan Silahlı Kuvvetleri’nin ciddi bir şekilde değişeceğine işaret ediliyor. Bölgedeki rekabete Rusya, ABD’nin yanı sıra Çin’in ve Hindistan’ın da katılabileceğine ilişkin işaretleri bulunuyor. Bölge ülkelerini tedirgin etmemek amacıyla Çin, Şanghay İşbirliği (ŞİÖ) Örgütü çerçevesinde hareket etmeyi tercih ediyor. Hindistan’ın Tacikistan’daki "Ayni Üssü"nde asker konuşlandıracağı haberlerinin de son dönemde sık sık gündemde yer alması tesadüf değildir. Bölge ülkeleri de büyük güçlerin rekabetinde malzeme olmamak için çareyi Kerimov Nazarbayev kendi savunma ve güvenlik harcamalarını arttırmakta Rusya, ABD, Çin ve Hindistan’ın yaklaşımları çerçevesinde… C S TRATEJİ O B Orta Asya’nın güvenliği Orta Asya ‘stratejik ödül’ün kalbinde bulunan bir bölge. Kuzey’den güneye, doğudan batıya uzun bir geçiş bölgesi. Bölge ülkeleri kendilerine çevrilen dikkatler nedeniyle savunma harcamalarını ciddi oranda artırıyorlar. O