Katalog

10 Ukrayna’da FenerMoskovaVatikan mücadelesi C S TRATEJİ Türkiye’ye ‘ekümeniklik’protestosu Deniz BERKTAY denizberktay@yahoo.com T uruncu devrim ile sonuçlanan 2004 Ukrayna devlet başkanlığı seçimleri, pek çok sorunun yanı sıra, iki gerçeği daha gözler önüne serdi. İlk olarak, Ukrayna’nın, Hıristiyanlığın üç önemli kutbunun (Fener, Moskova ve Vatikan) temel savaş alanı olduğunu, ikincisiyse kiliselerin, uluslararası güç odaklarının da teşvikiyle siyasete nasıl müdahale ettiklerini. Seçim sürecinde iki adayın mitingleri de kendilerini destekleyen papazların dualarıyla başlayıp bitti. İki taraf da seçimlerin "hak yolu ile şeytani yol arasında" geçeceğini söyleyerek, lafı "bizim adayımıza oy vermeyen, kafirdir" demeye getiriyorlardı. Kiliseler arası çatışmalar, "turuncu devrim"den bu ya F ener Rum Patrikliği’nin ekümeniklik (evrensellik) iddiasının kabul edilmesi yönündeki tartışmalar son yıllarda Türkiye gündemine sıkça gelmeye başladı. Lozan’a göre ülkemizde bulunan Rum cemaatin dini ihtiyaçlarını gidermesi gereken patrikliğin bu arayışlarının Türkiye’ye nasıl yansıyacağı sorusu Ukrayna’da yanıtını buldu. Kiev’deki kiliseler mücadelesinde Türkiye protesto edildi. Ukrayna’nın bölgeleri Ukrayna, siyasi açıdan üç bölgeye ayrılır: Güney ve doğu bölgeleri, Rusların ve Ruslaşmış Ukraynalıların en yoğun olduğu bölgedir. Rusya yanlısı Yanukoviç’in son seçimlerde bu bölgelerden yüzde doksan oranında oy almasının nedeni budur. Dinyeper’in batı yakasındaki Orta Ukrayna bölgesi, "kararsızlar"ın bölgesidir; Rusya aleyhtarı Ukrayna milliyetçi geleneği, burada zayıftır ve ancak Moskova’ya tepkinin yoğun olduğu dönemlerde güçlenir, diğer dönemlerdeyse inişe geçer. Batı Ukrayna bölgesiyse, tarih boyunca Litvanya, Polonya ve Avusturya Macaristan egemenliğini yaşamış ve Moskova’nın denetimine ancak 193945 na azalmak bir yana, daha da şiddetlendi. Dahası, bu çatışmaların ucu Türkiye’ye de dokunmaya başladı. Ekim ayında Moskova Patrikhanesi’ni savunan Ukraynalılar Kiev’de iki gün boyunca büyük kitle gösterileri düzenlediler ve göstericilerden bir grup Türk Büyükelçiliği’ne giderek eylem yaptı. Gösterilerde Türkiye’nin "Vatikan olmaya heveslenen Fener Patrikhanesi’nin" etkinliklerinin önüne geçmesi isteniyor, aksi durumda, Ukrayna, Rusya, Beyaz Rusya ve Moldova’da Türk inşaat ve turizm sektörleriyle Türk mallarına yönelik boykotun başlatılacağı uyarısı yapılıyordu. Bu yazıda, Ukrayna kiliselerinin siyasetle ilişkisini ve sorunun Türkiye boyutunu ele almaya çalışacağız. Kiliseler savaşının taraflarından Moskova Kilisesi