Katalog

29 EKİM 2024 SALI 8 101. YIL GURURU >> ‘Milli Mücadele döneminde’ Milli Mücadele döneminde ise Mazhar Müfit (Kansu) Bey yaşananları günbegün kaleme alırken cumhuriyet fikri o notlarda da karşımıza çıkar: “Paşa ‘Mazhar not defterin yanında mı?’ diye sordu. (...) ‘Öyleyse tarih koy’ dedi. Koydum: 7-8 Temmuz 1919 sabaha karşı... ‘Pekala yaz’ diyerek devam etti, ‘Zaferden sonra şekli hükümet Cumhuriyet olacaktır” Yine Erzurum’da 20 Temmuz günü Mazhar Müfit “Hükümet şekli ne olacak” sorusunu yöneltir. Mustafa Kemal de “Açıkça söyleyeyim: Şekli hükümet zamanı gelince Cumhuriyet olacaktır” yanıtını (6) verir. Mustafa Kemal Sivas Kongresi’nde de aynı düşünce içindedir. Fakat acele etmek istemez. Mahmut Esat (Bozkurt) Bey, kongreye sunulmak için hazırlanmış bir önergeyi görür: “Önergede deniyor ki ‘İstanbul’daki padişahlık hükümeti çürümüştür. Anadolu’da yepyeni, cumhurluk mahiyetinde bir Türk devleti kuralım.’ Önergenin altında Atatürk’ün yazdığı şu cümleyi okudum: ‘Sırası gelecektir. Şimdi (7) okunmasın!’ ‘Tek ümidim gençliktedir’ Yine Sivas’ta bulundukları dönemde Mustafa Kemal bin bir güçlükle mücadele ettiklerini ifade ederken “Biz her şeyi gençliğe bırakacağız, o gençlik ki hiçbir şeyi unutmayacaktır” cümlesini kurar. Mazhar Müfit o anı notlarına aktarır: “Çok gariptir ki, bu metin ve büyük adamın bu sözleri söylerken gözleri yaşarır gibi oldu. Ben de ‘Paşam, kim isterse unutsun, tarih ve gençlik bu yaratıcı dehanızı, bu vatana büyük ve tavsifi gayri kabil hizmetinizi asla unutmaz’ dedim. Paşa ‘Mesele ben değilim, vatandır, gittiğimiz yoldur, unutulmaması lazım gelen kendi kendine dükkânlarına O gece Ankara Kalesi’nden kavrayarak Cumhuriyeti korumak ve ileriye cumhuriyet ve rejimdir’ (...) ‘Bütün ümidim bayraklar astı. Kale 101 pare top atışı yapılırken taşımak hepimize düşen en önemli görevdir. (8) gençliktedir’” diyecektir. bir şenlik, bir bayram gecesi mahallelerinden kadınlar Nice bayramlara. yaşanır. Bugün, 101 pare top ve ellerinde bayraklar ‘Ve Cumhuriyet...’ atışının üzerinden tam 101 (1) C.A. Kansu, Cumhuriyet Bayrağı Altında, Bilgi olduğu halde çocuklar Kurtuluş Savaşı’nın kazanılmasının Yay., 1998, s.10. sene geçti. Cumhuriyetin bayramlık elbiselerini ardından sıra o beklenen ana gelir. 1906’dan (2) M. H. Egeli, Atatürk’ten Bilinmeyen Hatıralar, ve yüce Atatürk’ün giymişler, Meclis’in itibaren dile getirdiği Cumhuriyet fikri 29 A.H. Yaşaroğlu Kitapçılık, 1954, s.34. kıymeti her geçen gün önüne doğru akıyorlardı. Ekim 1923 akşamı Meclis’te görüşülerek (3) F. Kızılkaya, Cumhuriyet gazetesi, 25 Temmuz daha iyi anlaşılırken Gazi, (...) binlerce halk, asker, kabul edilir. Milletvekillerinden Rasih 1948. Cumhuriyeti emanet ettiği (4) A.B. Palazoğlu, age, 2006, s.63. memur, esnaf, işçi, talebe, (Kaplan) Bey kürsüye çıkarak “Yaşasın gençlere şu cümleyi vasiyet (5) K. Özalp, Milliyet gazetesi, 29.10.1963. kadın ve çocuk sokaklara Cumhuriyet” diye üç defa bağırır sonra diğer Anadolu’da Yenigün, 30 Ekim 1923 (6) M.M. Kansu, Erzurum’dan Ölümüne Kadar Atatürk’le eder: “Ey yükselen yeni nesil, döküldü. Ankara’nın ve vekiller eşlik eder. O gecenin tanığı Enver Beraber, TTK Basımevi, I. Cilt, 1988, s.74-s.131 istikbal sizindir! Cumhuriyet’i bütün Türkiye’nin candan kutladığı geceli ve Behnan Şapolyo ise “Cumhuriyetin ilanı (7) A.B. Palazoğlu, age, s.102. biz kurduk, onu yükseltecek ve sürdürecek (9) için bir bayram yapılması hususunda hiçbir gündüzlü böyle bir bayram görülmemişti.” (8) M.M. Kansu, age, s. 472. sizlersiniz!” Bu sözün ağırlığını ve manasını tarafta bir sözleşme olmadığı halde halk diye anlatır. (9) E.B. Şapolyo, Ülkü Halkevleri Mecmuası, 1935, s.199.