Katalog

29 EKİM 2024 SALI 6 101. YIL GURURU >> tarafından kabul edilmemişti. Bu durum, Meclis çalışmalarında kişisel duyguların öne geçtiğini ve hükümetin çalışma düzeninin her geçen gün sekteye uğratıldığını gösteriyordu. Tarih: 28 Ekim 1923... 25 Ekim Perşembe günü ve bir sonraki gün Çankaya’da Mustafa Kemal Paşa başkanlığında bir araya gelen Vekiller Heyeti, Paşanın, Heyet Reisi Fethi Bey ve diğer heyet üyelerinin istifa zamanının geldiği yönündeki sözleriyle karşılaştı. Sadece Fevzi Paşa bu isimlerden hariç tutulacaktı; zira memleketin askeri meselelerinin idaresi tesadüfi bir kişiye teslim edilemezdi. Verilen bu karar doğrultusunda, 26 Ekim akşamı Vekiller Heyeti üyeleri Mustafa Kemal Paşa’ya sundukları şu mektupla istifa ettiler: “Türkiye devletinin, karşısında bulunan dahili ve harici mühim ve müşkil vazifeleri kolaylıkla neticelendirmekte muvaffak olması için gayet kuvvetli ve Meclis’in tam müzaheretine mazhar bir Vekiller Heyeti’ne kati ihtiyaç bulunduğu kanaatindeyiz. Buna binaen, ‘Yüksek Meclis’in her suretle itimat ve müzaheretine dayanan bir Vekiller Heyeti teşekkülüne hizmet etmek maksadıyla istifa eylediğimizi kemali hürmetle arz eyleriz Mustafa Kemal Atatürk, efendim.” 5 Haziran 1928’de İzmit’te. İstifanın ardından mebuslar bir araya gelip çeşili listeler oluşturmaya çalışıyorlardı; Fethi Bey’in başkanlığında yeniden şekil ve niteliğini tespit eden ve hepimiz konuşmalarıyla kabul edildi. Hemen fakat hiçbir grup tarafından, Meclis Umumi toplanan parti genel kurulunda Mustafa için bir gaye olan Teşkilat-ı Esasiye ardından cumhurbaşkanı seçimi için Heyeti’nin onaylayabileceği nitelikte bir yapılan oylamanın sonuçları ise İsmet Kemal Paşa ilk sözü alarak kürsüde şu Kanunu’muzun bazı noktalarına açıklık liste çıkarılamıyordu. 28 Ekim akşamı, konuşmayı yaptı: kazandırmak gerekir.” Bey tarafından şu şekilde bildiriliyordu: toplantı halinde bulunan Fırka İdare Heyeti “Türkiye Cumhurbaşkanlığı için Mustafa Kemal Paşa, bu sözlerin de Mustafa Kemal Paşa’yı davet ederek Teklifi açıklıyor yapılan oylamaya 158 kişi katılmış ve ardından tasarıyı kâtiplerden birine kendisine bir liste sundu. Ancak bu listede de “Saygıdeğer arkadaşlar, üzerinde Cumhurbaşkanlığı’na 158 üye, oybirliği bazı aksaklıklar olduğu görülüyordu. Bunun uzatarak kürsüden ayrıldı. Teklifin niteliği durduğumuz meselenin çözümünde ile Ankara Mebusu Mustafa Kemal Paşa üzerine, heyet üyelerine daha kesin bir liste anlaşıldıktan sonra hemen mebuslar karşılaşılan güçlüklerin sebebi, bütün hazretlerini seçmişlerdir.” oluşturmaları direktifini veren Mustafa Kemal arasında tartışmalar başladı. Çeşitli arkadaşlarca anlaşılmıştır sanırım. Eksiklik Paşa, bu vesileyle, uzun zamandır içinde eğilimlere sahip mebusların görüşlerini ‘Yeni doğmuş çocuk...’ ve yanlışlık, uygulamakta olduğumuz usul tuttuğu niyeti de şu cümleyle mebuslara beyan etmelerinin ardından, teklifin Cumhuriyet kararı 29/30 Ekim 1923 gecesi ve şekildedir. Gerçekten de yürürlükteki açıkladı: “Yarın Cumhuriyeti ilan edeceğiz.” bütünü ve ardından da maddeler okunarak saat 20.30’da verilmiş, 15 dakika sonra Teşkilat-ı Esasiye Kanunu’na göre bir 29 Ekim 1923 günü saat 10.00’da görüşüldü ve sonuçta tüm maddeler kabul cumhurbaşkanı seçilmiş ve bu yeni gelişme hükümet kurmaya teşebbüs ettiğimiz toplanan Halk Fırkası Grubu, Vekiller edilerek toplantıya son verildi. Aynı akşam aynı gece bütün memlekette gece yarısından zaman, bütün arkadaşların her biri vekilleri Heyeti seçimi konusunda tartışmalara saat 18.00’de Meclis toplantısı açıldı. ve hükümeti seçmek mecburiyeti ile karşı sonra 101 pare top atılarak ilan edilmişti. başlamış, hazırlık mahiyetinde bir liste Alkışlarla kabul edildi Cumhuriyetin ilanı, bütün milletçe karşıya kalıyor. Hepinizin birden hükümet meydana getirmişti. Ancak İzmir mebusu üyelerini seçmek zorıında kalmanızda sevinçle karşılanırken İstanbul’da bazı Kanun teklifi, Kanun-ı Esasi Encümeni Celal (Bayar) Bey’in, seçimde acele kimseler ve iki üç gazete bu sevince görülen güçlüğün giderilmesi zamanı tarafından usulen incelenip tutanağı edilmemesi ve doğru isimlerin saptanması gelmiştir. Geçen dönemde de aynı şekilde katılmaktan çekinip durumu endişeyle hazırlanırken, Meclis diğer işlerle meşgul için iyice düşünülmesi önerisi üzerine, bu karşılıyor, hatta Cumhuriyet’in ilanına güçlükle karşılaşılıyordu. Görülüyor ki bu oluyordu. Sonunda, başkanlık kürsüsünde meselenin Mustafa Kemal Paşa aracılığıyla usul bazen birçok karışıklıklara yol açıyor. önayak olanları eleştirmeye girişiyorlardı. halledilmesine karar verildi. Toplantıya oturan Başkan Vekili İsmet Paşa’nın Bu, Mustafa Kemal Paşa’nın deyimiyle “en Yüksek heyetiniz bu güçlüğün çözülmesi “Kanun-ı Esasi Encümeni, Teşkilat-ı Esasiye davet edilen paşa, doğruca kürsüye çıkarak, için beni görevlendirdi. Ben de bilginize hafif bir rüzgârdan bile korunması gereken kendisine bir saat kadar müsaade edilirse Kanunu’nda değişiklikler yapılması ile ilgili yeni doğmuş bir çocuğun, onu beslediklerini bir çözüm yolu bulup sunacağını dile sunduğum bu görüşten hareket ederek tasarının öncelikle ve derhal görüşülmesini düşündüğüm şekli tespit ettim. Onu teklif söyleyenler tarafından hırpalanması” getirdi. Bu bir saat içinde, gerekli gördüğü teklif ediyor” sözlerinin “Kabul!” sesleriyle demekti; ancak yine de o çocuk, kendisini mebusları Meclis’teki odasına davet ederek edeceğim. Teklifim kabul edilirse kuvvetli karşılanması üzerine tutanak okundu. onlara 28/29 Ekim gecesi hazırladığım ve kendi içinde uyumlu bir hükümet Nihayet, kanun, katılımcıların “Yaşasın hırpalamaya çalışanlara direnecek kuvveti kanun tasarısını gösterdi. Saat 13.30’da kurmak mümkün olacaktır. Devletimizin Cumhuriyet!” sesleriyle alkışlanan kendinde bulacaktı. .