Katalog

Perşembe 23 Nisan 2015 23 Nisan 4 Büyük ustanın uçurtma hikâyesi * S ORHAN BAHTİYAR ize bugün çok büyük bir ustanın uçurtma hikâyesini anlatmak istiyorum. Ona bir sohbetimizde ilk kez ne zaman sahneye çıktığını sormuştum. Gelin cevabını onun kelimeleriyle dinleyelim. “Bizim Maçka’da her nisan ayında büyük bir uçurtma şenliği düzenlenirdi. Kasabanın tüm çocukları bütün kış boyunca bu yarışmaya hazırlanırdı. Kimi bir önceki bahardan kalan uçurtmasını onarır, bakımını yapar ve farklı renklere boyar, geçen sene kıramadığı şeytanın bacağını bu sene kıracağını umut ederdi. Aramızdan hali vakti daha iyice olanlar, geçen seneki uçurtmalarını bir kenara bırakır, yeni tasarımlar peşinde koşar ve yeni malzemelerle yeni uçurtmalar yaparlardı. Bütün bir kış gizliden gizliye süren bir rekabet olurdu Maçka çocukları arasında. Kimin uçurtması daha büyük olacak? Kiminkinin renkleri daha göz alıcı olur acaba? En yükseğe hangisi çıkar? En uzun süre kimin uçurtması uçar? Nisan ayı yaklaştıkça ülkenin içler acısı durumunun da önüne geçerdi bu sorular. İşin ilginci bu iddialı yarışma büyüklerin yüreklerine de sirayet eder, onları da heyecanlandırırdı. Babam evde pek olmadığından kendi uçurtmamı hep kendim yaptım. Anamın da işi başından aşkındı ya, pek eli değmezdi. Her şeyini kendim yapardım. Bu yüzden de kazanma şansım olmadığını bilsem de bu beni mutlu ederdi. O sene yarışmaya bir ay kala müthiş bir hastalığa yakalandım. Doktor “Zatürree olmuşsun. Yataktan çıkmak yok” dedi. “Ne kadar yatayım? Üç gün?” Doktordan ses yok. “Beş?” hiç unutmam doktorun o içimi acıtan babacan gülümsemesini. “Bu senelik uçurtman dinlensin evlat” dedi. Dün ya başıma yıkılmıştı. Çok ağladım. Aylarca hazırlanmışım. Tüm emekler gitmiş boşa. Emeği de geçtim, o çayıra çıkmamak, gökyüzünün mavi fonunu rengârenk boyayan diğer uçurtmaları görememek ne acı geldi. Ama çare yok. Doktor son sözü söylemiş bir kere. Babam Maçka’ya ertesi gün geldi. Anacığım ona durumu anlatmış. Odama her zamanki soğuk ve durgun haliyle girdi. Bir bana baktı, bir duvarlara. Dudaklarıyla bir likte homurtulu bir şekilde bıyıklarını oynattı. Sonra hiç konuşmadan çıktı gitti. Odaya geldiğinde uçurtmam elindeydi. Diğer elinde de bir kutu boya ve çekiçle çivi vardı. Fırçayı batırdı boyaya. Yarım saat sonra yatağımın karşısındaki duvar gök mavisi oluvermişti. Boya kuruyana kadar ateşten yanan ellerimi kocaman ve nasırlaşmış ellerinin arasına aldı. Dudakları duyamadığım dualara oynuyordu. Köstekli saatine baktı ve besmele çekerek ayağa kalktı. Uçurtmamı alarak gökyüzünü andıran duvarıma özenle çaktı, ipini de sarılı olduğu rulodan çözerek getirip az önce sımsıkı tuttuğu elime tutuşturdu. Sonra da gözlerimin içine bakarak pencere önündeki vantilatörü çalıştırdı ve uçurtmamın kuyruğuna doğru hava üflemesini sağladı. Uçurtmamı uçuruyordum artık. Hem de yatağımdan. Dolu dolu olan gözlerini gözlerimden ayırmadı ve o zamana kadar yapmadığını yaparak alnıma bir öpücük kondurdu. Ardından aynı ketumlukla odanın kapısını çekip çıktı.” “İşte evlat...” dedi ıslanan gözlerini mendiliyle silerken. “Ben hayatımda ilk kez o gün sahneye çıktım.” Biz o gün, müthiş hayal gücüyle bir çocuğun hayatını değiştiren kamyon şoförü babayı rahmet ve minnetle andık. Ben de bugün, o kamyon şoförünün oğlu, büyük usta Erol Günaydın’ı rahmet ve saygıyla anıyorum. * Yazar İnönü, Suna Kan (solda) ve İdil Biret ile birlikte. Harika çocuklara B ÖZGÜRLÜK ütün çocuklar harikadır ve harika özellikleri vardır. Bazı çocuklarınsa bazı şeyleri yapmak için doğuştan bir yeteneği vardır. Mesela resim yapmak, müzikle ilgilenmek, matematik gibi. İşte bu yetenekli çocuklara destek olabilirsek, bu güzel yönlerini bütün dünyaya duyurabiliriz. Cumhuriyetimizin ilk yıllarında da böyle yetenekli çocuklar vardı hep olacak.1948 yılında yani Türkiye Cumhuriyeti’nin hâlâ pek çok maddi sıkıntılar içinde olduğu yıllarda; müzik alanında özel yetenekli çocuklar olan İdil Biret ve Suna Kan’ın yurtdışına devlet bursu ile gönderilip yetiştirilmeleri için özel olarak bir yasa çıkarıldı. 5245 sayılı bu yasanın daha geniş kapsamlısı olan ve güzel sanatların her alanında özel yetenekli çocukların belirlenip devlet bursuyla yurtdışında eğitim görmelerine olanak veren 1956 tarihli 6660 sayılı yasanın kamuoyunda bilinen adıdır. “İdil Biret Yasası” ya da “İdilSuna Yasası” olarak bilinir. Halen yürürlükte olan ama maalesef işletilmeyen bir yasadır. Dönemin Milli Eğitim Bakanı Hasan Âli Yücel tarafından hazırlanan 5245 sayılı Harika Çocuklar Yasası, 7 Temmuz 1948’de, “İdil Biret ve Suna Kan’ın yabancı memleketlere müzik tahsiline gönderilmesine dair kanun” adıyla çıkarıldı. Yasanın çıkarılmasının en büyük destekçisi dönemin Cumhurbaşkanı İsmet İnönü idi. Kanunun çıkmasından iki buçuk yıl sonra yedi yaşındaki İdil Biret (piyano) ve 12 yaşındaki Suna Kan (keman), yasadan yararlanarak Paris Konservatuvarı’nda eğitim görmek üzere Fransa’ya gönderildiler. Yasaya göre kendilerinin ve ailelerinin tüm masrafları 16 yaşına kadar devlet tarafından karşılanacaktı. Bu yetenekli çocuklar eğitimlerinin ardından dünyadaki saygın müzisyenler arasına katıldılar. Zamanla yasanın kapsamı 1956 yılında çıkarılan 6660 sayılı yasa ile genişletildi. Yeni yasanın adı “Güzel Sanatlarda Fevkalade İstidat Gösteren Çocukların Devlet Tarafından Yetiştirilmesi Hakkında Kanun” oldu. Bu yasaya göre Güzel Sanatlar Müdürlüğü’ne bir dilekçe ile başvuran adaylar, Milli Eğiİdil Biret tim Bakanlığı’na bağlı 10 kişilik bir komisyon tarafından imtihan edilecekler ve olağanüstü yetenekte oldukları saptanırsa yurtdışına gönderileceklerdi. Ayrıca artık sadece müzik alanında değil, güzel sanatların tüm dallarında yetenekli çocuklar yasadan yararlanacaktı. Müzik alanında başvuracakların 12, güzel sanatlar alanında başvuracakların 14 yaşın altında olması gerekiyordu. Ama olanlar oldu ve 1968’den sonra Milli Eğitim ve Kültür Bakanlığı bir komisyon oluşturmadı. Maalesef yasa işlemez hale geldi. Oysa yasadan yararlanma şansı yakalayan çocuklar bütün dünyada müthiş işler başararak gurur kaynağımız olmuşlardı. Verda Erman, Gülsin Onay, Hüseyin Sermet, İsmail Aşan, Fuat Kent, Selman Ada, Ateş Pars. Sonra 1970’lerde yasanın işletilmemesi ve özellikle piyano alanında özel yetenekli öğrenci sayısının artması üzerine Mithat Fenmen ve İlhan Baran’ın geliştirdiği başka bir model ortaya çıktı. Bu modele göre 1976’da özel yetenekli çocukların Devlet Konservatuvarı’nda yoğun ve hızlı bir müzik eğitimi görmeleri için “özel statü” yönetmeliği çıkartıldı ve bu statüde eğitim görüp konservatuvarın yüksek bölümünü bitiren bazı gençler çeşitli burslarla yurtdışına gönderildi. Özel statüden ilk yararlananlar Oya Ünler (piyano) ve Burçin Büke (piyano) oldu. 19861987’de özel statüden yararlanarak mezun olan Şölen Dikener (viyolonsel), Fazıl Say (piyano), Muhiddin DürrüoğluDemiriz (piyano), Yeşim Alkaya (piyano), Çağlayan Ünal (viyolonsel), Ertan Torgul (keman), Özgür Balkız (keman) ve Çağıl Yücelen (keman) adlı sanatçıların ardından yasa tekrar işlemez hale geldi. 1998’de yedi yaşında olan Emrecan Yavuz’un (piyano) adı, özel statüden yararlanan son “harika çocuk” olarak biliniyor. Emrecan’ın devlet himayesine alındığı açıklanmış ama yasa uygulanamamıştır. Milli Eğitim ve Kültür Bakanlıkları tekrar komisyon oluşturmadığı için yasa tekrar uygulanamadı. Bugün Türkiye’nin dört bir tarafındaki harika çocuklarımız devletin var olan bir yasayı işletmeyi başaramamasından dolayı kanatlanıp bütün dünyada uçamıyor. Ne kadar yazık değil mi? Derleyen: Derya Ediz Özel statü yönetmeliği Suna Kan İmtiyaz Sahibi: Cumhuriyet Vakfı adına Orhan Erinç Genel Yayın Yönetmeni: Can Dündar Sorumlu Yazıişleri Müdürü: Abbas Yalçın Yayın Yönetmeni: Özlem Yüzak Sayfa Editörü: Tutku Talınlı Yayınlayan: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık AŞ Yönetim Yeri: Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sk. No.2 Şişliİstanbul Tel: 0 212 343 72 74 Faks: 0 212 343 72 64 Reklam: Cumhuriyet Reklam Genel Müdür: Özlem Ayden Genel Müdür Yardımcısı: Nazende Körükçü Reklam Grup Koordinatörü: Hakan Çankaya Tel: 0 212 251 98 7475 Rezervasyon Yönetmeni: Onur Tunalı Cumhuriyet gazetesinin ekidir. Baskı: DPC Doğan Medya Tesisleri İstanbul Oyuncak Müzesi’ne katkılarından dolayı teşekkür ederiz. C M Y B