Katalog

ÖZEL GÖSTERİM: TÜRK KLASİKLERİ YENİDEN Yarım yüzyıl sonra ‘Gurbet Kuşları’ SUNGU ÇAPAN YILLARA MEYDAN OKUYANLAR ilm eleştirmenliği, senaryo yazarlığı ve yönetmen yardımcılığından yönetmenliğe geçerek “Yasak Aşk”la 1961’de başlayan uzun, gelgitli ama yine de verimli sayılabilecek tüm kariyeri boyunca, filmleri kadar “ulusal sinema”cı kuram ve görüşleriyle, çeşitli yazılarıyla da öne çıkan Halit Refiğ’i, 11 Ekim 2009’da 75 yaşındayken kaybetmiştik. Sinemamızın 1934 doğumlu bu “emektar ağır top”unun nedense seyirci ilgisinden yoksun kalıp bizce de hak ettiğince değerlendirilememiş ilk dönem eserlerinden ““Gurbet Kuşları”nı (1964), festivalin 2008’den beri gelenekselleşen Özel Gösterim:Türk Klasikleri Yeniden bölümünde, bunca yıl sonra seyretmek, bizim gibi kaşarlanmış sinemaseverleri bile heyecanlandırıyor doğrusu. Turgut Özakman’ın “Ocak” oyunundan yola çıkan Refiğ’in senaryosunu, Orhan Kemal’in diyaloglarını yazdığı, parlak bir oyuncu kadrosunun da rol aldığı, 1960’ların çoktan klasikleşmiş bu toplumsal gerçekçi filmi, kameraman Çetin Gürtop’un saptadığı yarım yüzyıl öncesinin siyahbeyaz İstanbul görüntülerinden yansıyan belirgin bir nostaljiyi de barındırıyor. Ayrıca birlikte yaşlandığımız, Cüneyt Arkın, Tanju Gürsu, Pervin Par, Özden Çelik, Filiz Akın, Sevda Ferdağ, Hüseyin Baradan, Önder Somer’leri izlemek de kimileri için ilginç olabilir, o gencecik, toy ve masum halleriyle. Aslında Visconti ustanın güneyli, çok çocuklu, yoksul bir ailenin trenden inmesiyle Milano Garı’nda başlayan ve bizde vaktiyle “Düşman Kardeşler” adıyla gösterilmiş “Rocco e suoi Fratelli Rocco ve Kardeşleri” adlı başyapıtından oldukça etkilenip esinlenmiş Refiğ’in, Türkiye’de 1960’lı yıllarda başlayan, kırsaldan büyük kente göç sorununu bir aile dramına yedirmeye çalıştığı “Gurbet Kuşları” da Haydarpaşa görüntüleriyle açılır. İstanbul’da bir oto tamirhanesi açmak hayalindeki yaşlı, usta araba tamircisi bir babayla (Mümtaz Ener) karısı, kızı (P. Par) ve 3 oğlundan (T. Gürsu, C. Arkın, Ö. Çelik) oluşan, yatağı yorganı sırtlayıp Maraş’tan kalkarak yeni bir hayat kurmak umutlarıyla, taşı toprağı altın İstanbul’a göç eden, ataerkil bir taşra ailesinin, yabancısı oldukları büyük kentin labirentlerinde dağılıp parçalanmasını aktaran filmde göç sorunu genelde fonda kalıyor, melodram karakterlerini çağrıştıran aile bireyleri ve dramatik hikayeleri öne çıkıyor sonuçta. Ailenin iki yetişkin oğlu pavyon dansözüyle Rum kızına tutulurken sürekli aile baskısı altında ezilmiş bacıları da (P. Par) kötü yola düşüyor. Maço ağabeyleri gibi büyük kentin dolambaçlı yollarında yok olmayıp üniversiteye giden bu arada bir zengin kızına da (F. Akın) sevdalanan küçük oğul (Ö. Çelik) ise filmin olumlu karakteri. Kimi başarılı bölümlerinin yanı sıra özensiz çekilmiş sahneler de içeren ve son tahlilde toplumsal eleştirisi oldukça yetersiz kalan filmde toplumdaki katı cinsel baskı vurgulansa da göçgöçmenlik sorunu birkaç diyalogdan öteye gitmiyor ve hikâye gitgide klişeleşerek oğulların erotik aşk serüvenlerine yoğunlaşan, toplumsal gerçekçi bir melodrama dönüşüyor. İlk Antalya Festivali’nde en iyi film seçilip Refiğ’e de en iyi yönetmen ödülünü kazandırmış “Gurbet Kuşları”nı bunca yıl sonra yeniden görmek ilginç bir seyir deneyimi vaat ediyor meraklısına. F Usta yönetmenlerin son filmleri ? SEZAR ÖLMELİ İtalyan ustalar Taviani kardeşlerin Berlin’de Altın Ayı kazanan bu son filmlerinin tüm oyuncuları yüksek güvenlikli Rebibbia Hapishanesi’nin mahkumlarından oluşuyor. Endişe, umut ve sanattan geçen bir yolu izleyen filmin kahramanları, hapishanede Shakespeare’in “Jül Sezar” oyununu başarıyla sahneye koyuyorlar. ? AFFEDİLMEYENLER Emektar yönetmen Téchiné’nin Phillippe Dijan’ın romanından uyarladığı film, modern kadın ve toplumun dışladığı acımasız adam arasındaki ilişkiyi anlatıyor. ? FAUST “Faust”, Rus yönetmen Sokurov’un “gücün yozlaşması”nı inceleyen dizisinin “Moloch”, “Boğa ve Güneş”i takip eden son filmi. Goethe’nin bilginin aranması hakkındaki trajedisinden esinlenen film, 19. yüzyılda geçiyor ve yapıta adını veren, ruhunu şeytana satan kahramanını izliyor. ? GÖNÜL LAF DİNLEMEZ Meksikalı efsanevi sinemacı Ripstein ve senarist eşi Paz Alicia Garciadegio’nun bu filmi orta sınıf yaşamının içinde sıkışmış, sıradanlıktan ve annelikten yorulmuş, içten içe tükenmiş bir ev kadınını anlatıyor. ? KİLİSEDEKİ GECEKONDU İlk kez Venedik Film Festivali’nde gösterilen, İtalya’nın saygın ustalarından Olmi’nin “Kilisedeki Gecekondu” filmi, kapatılacağı için cemaati tarafından terk edilip dini özelliğini kaybeden bir kilisenin yaşlı rahibinin emekliliğinden önceki son günlerini anlatıyor. ? KARANLIKTA KALANLAR Agnieszka Holland’ın Yabancı Dilde En İyi Film dalında Oscar adayı olan bu son filmi ahlak, suç, seçimler, Tanrı ve hayatta kalma gibi hassas konuları ele alıyor. ? UÇURUMA DOĞRU Ünlü sinemacı Werner Herzog’un bu belgeseli dünyaya veda edecekleri o belirli anı sabırla bekleyen idam mahkumlarının kaderlerini ele alıyor. Herzog, üç cinayetten hüküm giymiş Michael Perry ile kız arkadaşını ve onun iki çocuğunu bıçaklayarak öldüren Hank Skinner’ın yaşam öykülerini deşiyor. ? ÖFKELİLER Tabuyıkıcı yönetmen Tony Gatlif, Avrupa’da yayılan “öfkeisyan” hareketi üzerine çektiği iki filmden biri “Öfkeliler”. Film, sosyal çöküş yaşayan Avrupa’nın sınırlarında gezinen kaçak Afrikalı Betty’nin gözünden işgal hareketlerini, isyan eden genç Avrupa’nın dayanışmasını irdeliyor. ? AŞKIN KARANLIK YÜZÜ Terence Davies, Terence Rattigan’ın 1950’lerde geçen romantik tiyatro oyununu beyaz perdeye uyarladı. Terence Davies’in 2000 tarihli “Keyif Evi”nin ardından çektiği bu ilk uzun metrajlı kurmaca film; yasak aşk, bastırılan arzular ve yalnızlık korkusu üzerine benzersiz bir inceleme. ? GECE GEZENLER Arjantinli senarist ve yönetmen Edgardo Cozarinsky’nin bu filmi bir adamın sessizce yaşadığı kalp kırıklığını ve ayrılıkla gelen umutsuzluğunu işliyor. Faust 4. SAYFA