Katalog

Egemenlik nedir? Insanları diger cınlılanbın ayıran çesilli ö/clliklcr içinde rn öncmlılcnndcn hin, kıpluııı lıalindc yaşamalarıdır (ierçı. hir arada yaşayaıı buşku caıılılaı da vardır Ama nnlann olır^lıırclukları Uıpluluklara sadeec sîiriî dıychılırı/. Insaıı ısc. dıporcaıılılarda hulunmayan cşsı/ yctcncklcrinı. yani uklını vc dilini kullanarak. hır anıtla ya$tnianın zoııınluluguıuı iıuımnı»; bclli csoslara gorc ı^lcycn, gdişınc ınıkâıılannii sahip **loplum*'tor kıırmırçtıır Dogaldıı kı ha/ı ınsan inphıluklan çok ıı/uıı siııv kabilc a^ajıtasında kalmışlardır Bııgün dahi a aşaınuııuı ilerisinc vuramamı$ loplıılııklnn gıirüyorıı/. Kakat. gcne binlcrce yıl öncc bazı yörclcrdc kabıîclcriıı dc birbirlcri içîııdc eriyerek çok daha gcnîş Uıplıımlar uluştunhıklarını biliyonı/.. Höylccc millcl veya ulu» dcdigimi/. btreylcrinin hcpsıntn aynı suydaıı gcldıklcrinc inundıklan, büyük ııusan toplumlan oluşma yıiluııa jîirdi. luııh dönctrıinc gcçîlirkcn. dünyamn pck çok bcilgcKİııdc ayrıı kukcndcn gelen k:ihtlelcrin olıışiunhıâu "kavinıhr" hcnu/ lanı bir nttllcf düzcyınc yüksclcmcmı$lcrdi. Modcrn ımlletm pck çofc ogcM bıı ka\ iınlerdc bcliıcnıcınişti aına, gcnış ulanlara yayilan buzı kavinılcrin içindcki lophıınlarda yava* yavaş. hilinvsi/ dc olsa bcllî bir bölgeıle yavvnıanin vcnlıgı »ılı^kuıılık vc bundiiıı dngan dayamyna ılc hır millctleştııc L'giliıııı ortîiya vıkmı>uı. Orlaya v»kı>ı bu şckilde kıssaca aıjıkianan dcvlclın gciişmc üyküsiinü bıırudu anlatmak konıımu/un Mnırfcmm çok a$aı. Şu kadannı hcltrtmcklc yctinclim: Ortaya çıkı^ından luıyime kadar çc>ıl v«'$n dcvlcller kurulmuş; kurulanlar bir süre sunra oriadan kalkmış, kimı icıpluınlat başku millcılcrin ktırdugıı dcvlcUenn hoyundurugu altında yaşumıs: dcvlct kavramı "rudllk" vc •'nzKürlîîkfüluk" kurupları arasımb gidip gclmiş uma iıısanoglu bugunc dcgin **devlet"siy yapumamı^tır. Ziru bir arada yaşamanın ıio^iırdufıu ihltyaçlan gidcrmckiçiıı u w devlrt ten haşka bir ımkân hcniı/ bulunabilmiş dcgildır vc büyflk bir ihlimallc dc u H bulunamayacaktır. Ama drvlcf kavramı. insanoglunun tlcrlcmcsiylc birlikte gelişmcsint surdüreccktir. Insanın ınpluın içindc yaşaması /onınlulugunuıı cn soınııi hır soııııcu olan "devlcl"ı, yukanda da bclinıldîgi gıht, tarihin baglangıç döııcmiııdcn bcri göriîyonız. Ama nc varki, insanla böylesînc iç içc gcçmiş olan bıı çok öncmli varlı^ın ııe kökcnleri, nc dc niıeltgi hııgunc kadar tam olaruk aydmlaUlabilıniş degildir. Insan vücudıınun pck çok sırrı büiuıı bilimscl gclişmelcır vc tıp tekniklcnnın durmadan ilcrlemcsinc ragmcn naNil daha aydınlatılamadıysa, insanın can vcrdiği cn büyük loplunisal kunım olan ^devlct^in dc sırian bugünc kadar tam olantk açıga çıkanlamamıtfir Tterih açıstndan dcvletin ortaya çık * maKtnı vc gcli^mcsinı tam bir perçek olarak bılıyonız Ama. dcvlctin lcnıcliııdc yataıı buyurma gücü, otoritc nasıl vc ncdcn, hanj»i ö/c dayanılarak urtaya çıkmtştır'/ Bu sorıı ılc. bundan çıkaıı vc çıkabilcek diger soruıılar hinlcrcc yıl fikı/onart, siyu.sctçileri, hukukçulan. sosyologlan işgal ctmi$ uııuı belki yîizlerce kumm (nnzariyc) orta AdtnaVla MusrHf» Kpmari karşıl^anlar aratıında ogretmcnler vr ftftrenrller âr bıılunuyordu. ( 1 5 Marl 1923) ya atıldıgı luıtdc, hcnuz tam anlamıyla doyunıcıı sonuçlar cldc cdîlcmcmişlîr. Nasıl M M insan vücudunun temeli olan hficK nîn yuralılı^ındakî sırdaJu çjizülcmediy&c, ınNaııın kurdugu dcvlctin lcntcliıukki sır da aydıtılatıaıımıııı^tır. Insan ilc» iıısantn U>plum yavmttndıiki simgcKİ dcvlclın, lcıncl sırlarının çö/ulmcmcsi, yaratılış konusunduki büyîik bilgisizliğimizlcaçiklanabıhr. Hclki fîfmuıı biı indc her iki gerçeğin icmeliiıdcki Miları, inüanuğlu açıga çıkarabîleccktîr. Bu fcİKcfi konulardan uzaklayıp olaylun vc olgulan gArttndfıklcrı hîçimdc gi)/lcrsck, dcvlctin varlıgını matcmatıkscl bir gcrçck gibi sapüıyabıliri/. Nasıl insan vücudu H var lw w , dcvlel dc M vardır". öyle iae dcvlcti tammiamak. îiftclcritıi, organlannı ögırnmck. hıınlannçalışmalanın inccItmek miîınkiiEidür; tıpkı rıhhın inıtan vücudunu incclcmcsî gibi. Dcvlct cn bflyük topİLiınsal gcrvck olarak kabul cdilincc şöyJc lammlanabîlir: H Brlli bir yrrdc yafayan bir toplumu yAnrtcn. ono dıyırıya kanıı lemsil edrn, savunan, o toplumun içiadca çıkan bir giiçlr Srgütlenra, tnılanduftu yrrdc kcndindcn üslün veya lcendlne dcnk baf ka Mr kuruluf tammayM, krndlnr râgü bir ki)ili|i olan fiıtiin u bir loplumsal kıırnın.** Bu üsifm ioplumial kurumun" ortaya çıkabilıncsi için ıii, ana ögcyc ihliyaç vardır: Bir insan loplulııgu hulunacakür; bu tupluluk sınırlan bclirli bir ülkcde yagay;u;ıknr vc yukandaki lanımda belinilcn bir gîiç bu ikı ögc u/crinde dcvlciin liimamlayıcı ijçtîncü ögcsi olacaktır. Dikkal cdilirsc. itk iki ögc maddi nitcliklidir InsHiı inplulugu îlc filkc »uınutturlar: gö/lc göriılcbthrlcr. Üçüncu ögc iae manevidir Nterlıgınıdognubndııgruyadcgîl eıkinliklcri ite hcllı edcr. Maddi ögclcr ü/criıulc kısaca durniak gctvklidir. Insaıı tuplulugunun belJı nitcliklcrc sahip olnıası ^aıtlır. Bu iıısanlar bir arada yayımak istcpı ılc davranıııalıdırlar, onian hırbulrnnc haglayan ortak ba/ı dcgcrler olmalıdır. Bunlann en üncmlihi. urlak bir gcçmî^c dayanmalan vc onak bir gclccck için çalı^malarıdır. Butuplulugun M modcrn hilimdckî adı milkt"ıir. Ba^ıboij. hiçbir nrtak dcgcn »Imayan, gcçmîviylc ilgilcnıncycn. gclcccgtnc kar$ı kayıtsı/. kalaıı iiLsan Uıplulukları nııllel dcgıldıricr vc dcvlct kuramu/iar. Gcnc bclli bir ülkcsi olmayan bir insan (oplulu^u da dcvlct kuramoz. Bir milletın **vatanni olarak haglanacagı. üzcrintie yaşayıp gcltrtcfini kiıracagı bclli bir Uıpruk parçasına ihtiyacı vardır. Çc^illi siyasi »laylaı ülkcyi buyültür veya kiîçülıchılir. Bu çı>k öııcmli dcgildir. Mîllcf in sahıı bir vatanının hulunrnası yctcrlidir. (icrek inwm tophılugıı. gcrck ülke, dcvlctin variıgı için santırlar ama yvtcrli dcgildirlcr. l$tc. lanınıımı/ddki gfıç bu noktada kcfidıni hcllitftıncktcdir.Bir fılkc u/erindc yaşayan rnıllclm içindcn çıkacak güç, o tofilumıı yAnck'cck. savunacak, bırcylcrin gövcnligini sağlayacak. bınıradayaiftmanın gcrcktirdigi düzaıi kurup işlctcccklir. Bu uçuncü ögc olma/sa, dcvlct ortaya çıkama/.. Utc şinuli egemenlik kavnımı ılc kaı^ıla^ıyoruz. llu i'iHîiin gücfln adı cgcmcnlîktir. Bıı gflç, larihte ilk kıııulrnıı^ılvvlct ya da dcvlctlerin varlıklanyla birlikte onaya v>kmt>Ur. Egemenlik. dcvlctin mancvı ö^csmi oluştunır. Eigcr bclli bir ülkc üzcrinde yaşayan hir toplunı c^ctnenlık dcdigimi/gücu knulı tçııulcn vıkartama/sa, dcvlel kurama/. Hu nirtıiplumlardcvlcl kıınmu> lıa^ka tupluınlarca yoncnlır Bazı ın«an tnpluluklan İÜC tam bir toplum halinc gclmcmi^lcnic, nnlar da cpcmcnlik gücünü ortak bir hîçimdc çıkarlama/lar; kubilclcr yıgını halindc ya^arlar: Islamlıgın dogu^undan öncc Arap Yanmmtısı'nın dıırumıı bu son duruma gü/cl bıı îinickıir. öylc İNC egemenlik denilen. gö/lc görulmcycn ama varlıgıııı duyuıuıı bu guç. devlelin varlıgı içîn şartiır Egcmcniigc sahip olmayan toplumlar. nc kadar ılcri dü/cydcbuluııurlarsü bulıuiMinlar, birMVnıfırge toplumundan incyc geçcme/ler. ' FgcnK'nlığı bırav daha uyrınlılıca iııcelcmcdcn öncc, bu kavrnmın bilim dünyasınaoldukça gcç girdıpı söylcnmclidir. Asu 9 hnda drvleti dtvki yapan güç * dcmck olan cısonenlik ilk vr oria s;agdakı hütün dc\ lci lonle. nildigi bclli nlınayan. halta sc/ılemcycn hırgüç biçiıntndc vaılıgını surdOrmüşttir. llu çaglaıdaki topUıınlar hcnü/ millctlik bilincine sahip olmadıklanndan bir arada ya^ama zorunlıılugundan çtkan dcvlclı, çuk tlogal bir olgu gibi, iuerindc Cumhuriyet 23 Nlı&an 6/tfl Eki • lıntiya/ Suhibi: Bcrİn Nadl # Yayımlayan ve Rasan: Yeni tiun Habcr Aian»ı llasın vr Yavııırılık A.Ş. • fiencl Yayın Yönctmcni: Orhan Erinç • (lcııcl Yayıiı Koordinatörü: lllkmet <, etinkaya • Y»/ıişİcri Müdürü: Ihrahlm Yıldız • Sayl'a Du/^rıi: Hakan Akarsu Smytn 2 2 3 N İ K M Oxtıl E k