Katalog

lilik gibi memuriuklıir katnıl cılerek nıilldvckilliginden aynlmak mrıımitt kalnıı* ol* nulanydı. IBMM'nin arşivındeki ICMIII kayttlata goıv mîllclvckıli sayısı 437'dır. Eirı rcsmı sayı •ıhjdtnfhır biçîmdc, nullctvckiI i Ncçilcnler dikkatc alınnnk tespit cdılmişnı Aslııukı bu a^ııLm dugnıduı. Ancak bıı savı duncııı suıımıa kadar gclcmcıniftltr. Vlııstara Kcnıal l'a.^ IMart 102 l ı k Mcchs'ın ıkıncı uıplaniı yıtını açarkcn yapıtjtı kunumuda. toplam 350 miltavckilı ile çaIt^nıaya ba^layacaklaııııı voylcmitfir. Mcclı> Bi^kanı biryıl MHiru I Murt 1922 clc bu sa>inın 341 *c dü^lu£ünü bclırtir. Birhılim adatnımi/ Mcch*'c fiıien 17H mılletvekilınin kaiıldıfiını. hu sayının 1922'dc, Mcclı* Hu^kam'Min da bclırtıigi gıbi 34IV düştügünü kiiıııllamııtır. ö y l c isc scçilcn 437 üvcdcn J7H'i Mccli>vc kalıiınıy, hunlanfaın liı ıioncm sonun.ı k;ul ır MI 'i j*elmi)rir. 2İra öluın. ıstıflı. ıtııllcfvckillîfınîn «Kfemeii gibi durmnlarda buşalaıı ycrîer ivın ara SMTçımı yapı!ıııaııu$lır. |)cvjciimı/ı kunııı hu ilk millctvckilierimİ7 çeşiıli mcsleklcıt vc loplumKÜ kcftimlcrv rncnstıpiulnr. Çiftçi,tüccar,avııkaia ga/ctcci. baııkuu, nıenıur. askcr. tarikat scyhi. helediyc ha*kanı, a>ird rcbi. mühcndis, hokım. rççı gihı iıiplıımumu/un çc^ıltı kc~ sımlennı teımsl cdcn hu tnınctvekıllen arasında ükögretımını isunamlamamış hulunanlardatı İmkav yüks»ckukul biürmiv vurtdı»ııtda uftrcliın ısurniü^lcnr kadur hcr vcgil kiiıiüc vardı. Mcclis hulkıını/ın n ıcunkü ya* pısinı pi*k tfti/cl btrhıçimdL tcrnsil cdiyordu Mılleıvckıllcnnın mcslcklcr itihanyla kcsın uyınmını yapnıak /ordur Dankacılık vc<ifkçilik. lüttarlık VL%ıftvihkf gıucıeciItk vc tücvurlık \x dalıa ba^ka ııilclikİLT bir mıllcrıckilı iiATimfc' hırfe$cbilır. Bundan dtılayı gcnel bır ornnlanu \.ıp;tı;ık fiınlar Mİylcııcbilir: MillcUekîlkriııiıı uyıgı yukan dnrıic biri serbenl ırıcslek sahibit durltc hınmlcn bıra/ 1'a/laM sivıl ıiıcınur, sekı/dc bın aUcerdt. l)oku/da btn dın t>lcnylc ugraşınlı. ücriyc kalanlan da ınühcndıshk. hckimlik. cczucılık. uslalık gibi m«lckk* rv mcnsuptulttr. yasal hir nıullak güç durunmna cri^mi^tir. £ Türkiyc Büyük Millet Mccti.v/'fl/n hukukiyapm ve çalışma biçimi 20 Ocak 1421 lanhindc ilk aıtajtüsını kabul cdınccyc kudar TBMM lıukuki ve siyasi yapisım hüyıik hir hı/lu vc dü/cnlc kurmu*ıur. Daha avılı^ından iki gun soıını sadccc y:ısaıua dcpıl yüriılmc gücüııc dc sahıpoldu^unıın hılıncinc varmış \c yfıriltmc gucüııun Meclisçe kullaııılacugına ka ııır vcrnıî^tiı. () gun yi'ıulinıc i^lcriııi görecck gcçıct bir kııınLsyım kurrnu^tıır. Kısa hırsftıv «iimnı da '*Kra VekiMi'rinİn SurrtI Inllhabına llalr Kunıımr kalnıl cdcrck yüriiımc i^inı dfı/cne sokmu>iur Mcclisyataıim j!iıcünü iw açılı^ının ikiııci |>ünü kullanniaya ba^lam^ıı. Ki.ia bu üurc Mmra Lsriklal MHhkL'iıiclcrının kunılması hakkımla Vikaulığı kaımnla . yargı giicunc dc sahıp olduuunu >iüstcrüi. Hütun bıı dü/cıilcmcicr THMM'nin tmn bır güçkr bıriıgı ılkcsını hcnımscdıgıni uöstcrıncktcdir. TBMM hu ilkevc AtaLürk'ün daha 24 Nisan 1420 gîinfı yupiıgı bir konu^manın i*ıgı aliında In/la crı^nıiv lir. Alaıiirk yiylc diyımlıı: "Yükfcck Meclîsiınî/ hai/ nidugu olaganüMü yrtkilrr dnlayiüiyla karfimna çıkarak hir yiirütmc eOcflnü yalnı/ drntiKnırk vr ha>atl millet ifleri fiıcrindr boyle bir he\ctlc ıııücadclnc mtachıırkalmakı*ihi bugünkii durumun lahatnınülü olamayıırafiı «• nırlı hir >asHina fgftnvi llı> drfiil, mlllriin (ENirl ynnclinıini fiiltn ü/erine alniak vc mcmlrketin mnllginl ve halifvlîgi dojrudan dofiruya smunnıak uüre\ \c yclur vt ariık yükuk Mccü/ertndc hir eiîç >oklurVf. dc aınansi/ölüınkahnı mılcadcicsindc hı/lı ddvnınmak, çahuk kaıar \xrmck \c hu kaıarhuı dcrhal uygulamak gcrckıyoıdu. Padıyıha bu^lı luı lıükumctlc bırlikic çalı^ıııak ıııümkün olmadıgıııa vc o gflnkü $anlar altında ha$ka vc ayrı bır hükünıct kıırulmayacagına |!nre Mcclis yürütmc p'îtoinı dofbrudan dojruya u/crinc alnıı$lir. Yürütmc unitcicri olan bukaıılıklan kcndi adınu ytîıurlnıck üzurv kcmli i^indcn H vrklller" scçnıı^iır llukumci kcndiüidir. Onıın gücünfin hırparçasıdır. Venlcn hir kanun dogrııdan do&niyn kcndisı tarafından yurütülmcktcdir. O/clliklc a&kcri i^lcr önaKlik la^ıüığıııduıı urdu vc kolonlu koınulaııları da mıllclvckılıdırlcr. Ordıılann ha^ında nıilli imdcyı icnısıl ctmcktcılırlcr. Yargı ıjylcn ilkc ol;ınık mahkcmclcıv hırakıhnıi olssı htlc cgcmcnligin kcsın tcmsilvisi TBMM gcrckirsc yargı gücünu dc dogrudan dujsnıya kullanmakiudır. Sistcm M CK«neBİİğîıı lıölünmeidiSi" ilkcsinc lamanuan ıiygumlur. (ııinun kcı.yıllan. bıı ılkcdcn s;ıpm.ını.ık gcrtgını göMcrmckicydi. Ancak milleiin kesıncgcmcnlı^i yanında "paditfthın durumu" nasıl iıdclcncccklı? 1921 Anayasası acıklamrkcn bu «ının ıi/crimk:dc kısacadurulacaktır. Ririncı UIMM ıfe çt^ıilı sivası gjîrii^lcnr sahıp mülcıvckillcn var ıdiyse de bunlar sıyası partilcr içındc dcgıldiler. Başka bır dcyişlc birinci TBMM'dc siyasi pani yoktur. Anadolu vc Rtımcti Mudsıfaai HukukCcmıyctı, Mcclis'tcki sıyası ycinlcnnıcyi ycnncjîctırıncyc valı^mi^lir. Ancak hu cemıyct ile Mcclis .ırasındaki ilişkiyı sürdürnıck /ordu. Bu ncdcnlc 10 Mayıs 1921 Vc tafa Kcmal Pa^a lurafından McclisvIc M An«dolu %e Rvmvli Müdufaııi llukuk Cırul»uM kuruldu lüıylccc vatanınkurtulu«u ıçın dü^uncclcn birbîricrînc uyanlar, güçlıi bırkışıntn öndcriıgınık sıyası hakımdan da hiricşmışlcnli. Ancak hürîın mıllcivckillcrini bu gnıp ıçındc Toplamak ınüm I). Turkiye Büyük Millet Mectisi'nin uçılişuuH doğurduğu yunkılar I MMMııııı agılışı vatanscvcrTürk însanının gönlünü bır ıımulla doldurmu^tur. Ancak bıı umudun gerçektamc ıhtimalı. o /anmnlar pck uzak gorüluyoıdu Hir avııç nıtllclvckılının. ht/la i^gal cdilen, askcn ve ckoıumuk htv'bir |eucu ulmayan bir ulkcyi nasıl kunarahık'LcÇı /ıhınlcn cn çok doidııran bır ;u)nı ıdı. (Mc yandan hu gcruksiz harekciın dıişınanlan daha da hirçinlaştıraCJ^IHJ inanaıı Iblanbıırdaki ^evrelcr, son «fervur ülunı&u/ biı icıluın tçinc ginnişlcrdi. Ankanrdaki olay Kın^ı daha mrlaşiınıcjk. ban$ kü>ullarını ıvıcc agıriafiıracak, lıcr hakundaıı "kurtulu^u" uıüeyccck bîr niü.'li#c sahiptî. Öylc isc bastınlmalıydı. llk Ance 11 Nis.invda çıkanılan fcivaya vcona ckicncn bıldırılcrc dayanılarak Mustafa Kemal Paşa vc yakın arkaıiaşian ce$illı tarilılcrdc yapiınlan gıyabi yaıgılamalarla ölüm cczdsııuı carplınldılar. Çcşilli yollarla Anadolu halkı kı»kırtılmayaça1ı>ıldı. Bu lürcıyunlanıı Anudolu'daki ba/ı vcvrvlcrde cikilcri küvüınMrncınc/, Lloylccc TBMM'ye k.ır^ı rıncmlı icpkilcrdoğdu. Damaf Frril,bıryandandadıp* lomatik gm^ınilcrdc bıılunarak barı$ andla^maMnın hıran örıcc ıın7alanmaıını « J lamaya çalhiı.THMM'nın açılısından bir ^ün CİIKC hı^ilız tiı>hıktim IJyod f^orfr İI K(>31945 f )ö> lc dcıni^li. "MuMafa Kcmai. Yunflnlıiarı Aımdulu'dsın vıkarla23 NINBII Ösrl Kk Bir yurl grdsindr Hafbakan lııönfl ilr çotuklar araAinda. ma/..M Antaşılıyıv ki o/clliklc Ingili/ Yunan davaHinı hfllîın fsüçlerivtc dır^ irdırlcr IHMMçahynayahd>Lıdıkt»n ra da Yunan Hn$hnk;tnı Vfni/elıw (IK62* W36) Buiı Afudolu'nun Vunanısian'a vcnlııasini "Avrupa'nın bir kamrı" ulanık göniyıırdu vc »u M>/lch ckliyordu: *'Bug i n Yunanhlan Avrupa'nın kamrını TftrklerV kabul rftJnbilrcrk eüçfr Mr nrduya sahlptir" Bülün bunlar TBMM'ntnçökcnılmeM ivinbuyuk lıa/ırlıklann vapıldıjtını .uoNicnnckicdir. (ıcf\x*klcıı Wni/el«^ artık IHMM ılc u/ık^lc^cn Muslath Kcmal l*&& hakkıntii şöylc «fıı^ıinOyordu: "YboMİılar Anadoiu'da ilrrkrsc. MuMafa KrıııariD ta>xınlıftı bilerJ" Taktik hclhydi. (îüçkfidirilun "Yumuı Kü* (llk A m Orduftu*9 Vrni/rlnsfıın bu so/.lerimlen bîr pön wnra 22 lla/ıran 192üUc Batı Anadulu'da lekrar ilcrlcıncyo ba>ladı. Balıkcsir, Hunsa vc > ^.ık başta ulnıak îucrc Haiı Aııadolu'da \Kİ ^ok ycr iw*\\ cdildı. ()Kc yantlan lcmmu/ ayıııın sonuna dugru büıiın lingıı Trakyada Yunanlıtann clînegcçti. Güncydogu'dii lîun^ı/lar. l)oğu\b lrmcrüsuııı [Xvlcti TBMM'nııı avilıııasi iLecrinc Makhnlanm yügunla^tırdjlar. Oüncya ıkıf|u ıh Ktıvayı Milliyc. THMM'nin iısiün yöncf ıruının de yardımıyla h'ransı/lara karflbafan sagiamayuba^lamhtı. OoguVla isc TBMM ilk ccplnryi kufdu vc kuıımtanlıgıııa Kfi/ım Karafaekir PafM*yı alodı. Böylecc IİİMV1 sava^ı süniiîrmcyı vc yonctmcyi kcndi ü/crıne almı^ oldu. llıımt.ın Tiıık iıııllcti, TBMM'niıı Mi£liidı$ı birlik ortıimı ıvındc ölüm kalıııı sa\a$inı stırdürccck ve zafcr ka/anılaiMktır. Yundi!»ında IHMMyckar$ı ilkaylarda bîivfık vc anlıinttı hir yankı dogduğu söylencııic/. Ancak TBMM ycııı bıı varlıkoldu(tuııu düııyaya kabul cUiııııc vaba^ı ı^ıııc gırmi^ti. TBMM Ba^kanı olaruk Mustafg Krmal Paşa ılünyaıkık ı tk% k'flcrc b/rcr ya/ı t?omtcrorck ycni ıK»^n hu variıgı lanımalarıııı istiyordu Ku^kusu/duı ki dünyaçapında taıııııınak kulay dcjtildi. TBMM hu yolda büyük çabalar hunranu^iır llk oncc Kusyn'Haki vcni rcjimin hiifcümclı ılt icma« sa gcçılmı^tır. Ama hu hcnö? hir laıııma ilişkisi dcfiildir. CHc yandan 30 Muyıs |920ık TBMM ilc Fratıu/ hükuıncti adi* na 20 guıılük hir alc$kcs anla^maan imzalanmiftır. TBMM ilc ^ıv.ı^dıınımıındabu1unan ve onu taııııııayan bir devlctın biı gc^ici alcg* için bile ol&a Ankutiiıkı u dcvlctlc anHi THMM'nin vurhjtinı yavaş yuvaş kabul ctıirmc yıılunda nldugunu |*nsicr* mcktctlir (iıincy ccphcsındc 7or duruma dn^cn Iransı/lar Kıylc hir aicşkesıC yanaşmışlaıdır Dcntck kı varlıgı kabul cuiımek için ha^an gdstcmıck gca'kıııckicılır bcrçckıcn TUMM'nin yonctimiıuickı lürk miUeii adıın ;ıdım ha^sırıya ula^tıkça, ilk oıac Ruslar. daha sımra lYunsı/tar vc Ital* yanlaıla ili^kilcr du^clini^. /aılcı ııı ka/anılınjtsı ılc TBMM varlıgım lıcr ıtcvlctc kabul cttırcn. kumlısınc yAslcrilcn ıılıı.slararası ılgıyi hırıkn hırc hııyuk hir hızla ariiıran sıMIIII;I Hmyim II