Katalog

StYASET 85 1984, en fazla Türk işçisinin Federal Almanya'dan ülkesine döndüğü yıl oldu ERGUN GÜLEN ürkiye'ye Almanya'da kalanlar pişman? Ya TTürkiye'ye dönenler tni,mıyoksa Federal da dönenler mı, yoksa Federal bölümünü geri alıyor ama, ayı.ı orandaki, yani 1.5 milyar marklık işverenin ödediği bölümü sigorla kurumuna armağan ediyor. Ülkesine dönen 140 bin yabancı Almanya'da kalsaydı, 1983 ve 1984 yıllarında, işsizlik parası, işsizlik yardımı ve sosyal yardım alacaktı. Ülkelerine dönmekle bu hakkı yitiren yabancılar, Federal Almanya'ya 80 milyon mark bağışladılar. Yine ülkelerine dönen bu yabancılar 1983 yılından 1987 yıhna dek çocuk parası alacaklardı. Bu hakkın yitirilmesi, Federal Almanya'ya 240 milyon mark kazandırdı. Hele bu işçiler emeklilik ödentilerini geri almayıp, emeklilik yaşına dek bekleselerdi, 2000 yıhna doğru emekli maaşı almaya hak kazanacaklardı. Federal Almanya'nın buradan kazancı ise, henüz hesaplanamıyor. Bazıları bunu 4.55 milyar mark dolayında tahmin ediyor. Hep geri dönen yabancıların aldıkları göze batıyor ya da batırıhyor. Onların Federal Almanya'ya bağışladıkları üzerine hiçbir şey söylenmiyor. Ama yasadan amaç, ülkesine dönnıek isteyen yabancılara yardımcı olmaklı. Bunu yaparken de işsiz sayısının artışını frenlemekti, hatta Âlmanya'daki yabancı sayısını azaltmaktı. Bu amaçlara fazlasıyla ulaşıldı.. Âlmanya'daki Türkler arasında işsizlik oranı % 16.7'den °/o 14.4'e düştü. Yabancılar arasındaki işsizlik oranı % 13.7'den <o 12.7'ye düştü. Almanya'daki 7 yabancıların sayısı 140 bin kadar azaldı. lyi ama niçin bu kadar çok yabancı, haklarını yitirme pahasına da Almanya'dan ülkesine dönüyor? Bu sorunun yanıtı şöyle özetlenebilir: Almanya'da işsizlik sorunu çözümlenemedi. Tüm çalışanlar bir gün işsiz kalacağından surekli korkuyor. Âlmanya'daki yabancı çocuklar ve gençler okullarda yeterince başarılı olamıyor. Almanya'da yabancı düşmanlığı hâlâ sürüyor. Işte bu yüzden 140 bin dolayında yabancı, denizde yüzen ceviz kabuğunu sandal sanıp bir çırpıda kendini içine attı. Buraya dek sözünü ettığimiz yasanın etkileri tepkileri, yararları zararları, geçenlerde Federal Parlamento'da da tartışıldı. Almanya hükümeti mi kârlı? Almanya'da çalışan Türk işçileriyle ilgılenen kişi ve kuruluşlar son günlerde hep bu soruları tartışıyor, konuşuyor. Çlinkü 1984, daha önceki yıllara oranla daha çok Türk işçisinin ülkesine döndüğü dönem oldu. Federal Almanya'da 1970'li yıllarda baslayan ve yıllar geçtikçe büyüyen işsizlik sorununa çözüm yıllarca arandı. Köşe başındaki birahanenin barında çalışan Hans, soruna daha başlangıcında pratik bir çözüm bulmuştu. Diyordu ki Hans: "Ne kadar işsiz varsa, o kadar yabancıyı ülkesine gönderelim." Ama Sosyal Hukuk Devleti ilkesini anayasasıyla benimsemiş ve bu ilkeden kıl payı da olsa sapmayan, ya da sapmamaya özen gösteren bir ülkenin yöneticileri, politikacıları, barmen Hans'ın önensinı bcnimseyemezdi. öyle de oldu. Federal hükümet, 1 Ekim 1983'le 30 Eylül 1984 tarihleri arasında geçerli kalmak uzere, bir yasa hazırladı. Türkçeye "Geri Dönüşii Teşvik Yasası" diye çevirebileceğimiz yasa, adından da anlaşılacağı gibi, yabancıların ülkelerine dönmelerini özendiriyordu. Yasayı hazırlayanlarsa, amacın, ülkelerine dönmek isteyen yabancılara yardım etmek ve bu yolla işsiz sayısını azaltmak olduğunu söylüyorlardı. Yukarıda belırttiğimız tarihler arasında yürürlükte kalan yasa, özetle iki bölümden oluşuyordu. • 1 Ekim 1983 tarihi ile, 30 Haziran 1984 tarihi arasında işyerlerinin tümü ya da önemli bir bölümü kapandığı için işsiz kalan yabancılarla, yine bu tarihler arasında en az altı ay kısa mesai kapsamına giren yabancılar, 30 Eylül 1984 tarihine dek Almanya'dan aynlıp ülkelerine dönerlerse ve bunun için 30 Haziran 1984 tarihine dek başvururlarsa, 10 bin 500 mark dönüş primi alırlar. Ayrıca kendisiyle birlikte dönecek 16 yaşından küçük her çocuk için, 1500 DÖNÜŞ Ne aiıp neleri feda ederek?.. (Fotoğraf: GÜNAY ULUTUNÇOK) Dönen işçfler mi kârlı çıktı, Alıııaıı hükümeti mi? mark fazla ödenir. Bunlar ayrıca, Alman emeklilik sigortasına yatırılan ödentilerinin kendi paylanna düşen bölümünü de, dilerlerse, en kısa zamanda geri alabilirler. • Yasadan önce işsiz olanlar ve yasanın yürürlüğe girmesinden sonra işsiz kalanlarla, kendiliklerinden işyerlerinden çıkıp, 30 Eylül 1984 tarihinden önce Almanya'dan ayrılmak üzere, 30 Haziran 1984 tarihine dek başvuruda bulunanlar, Alman emeklilik sigortasına yatırılan ödeneklerinin kendi paylanna düşen bölümünü, dilerlerse en kısa zamanda alabilirler. Yasanın gerek birinci bölümünden, gerekse ikinci bölümünden yararlanarak emeklilik sigortası ödentilerini alanların, Alman emeklilik sigortasından ileride bir hak istemeleri söz konusu olamaz.. Aslında bu olasılık, yasadan önce de vardı, yasadan sonra da var. Ancak emeklilik sigortası ödentilerini beklemeden geri alabilmek için 19 Ekim 1972 tarihine dek en az beş yıl Almanya'da çalışmış olmak gerekiyor. Bu koşulu yerine getirmeyenler iki yıl bekledikten sonra ödentilerini geri almaya hak kazanırlar. Söz konusu yasanın, hazırlanıp yürürlüğe girmesi yıllarca sürdü. Hazırlıklardan haberi olanlar, yasanın çıkmasını bekleyip, ondan yararlanmayı yeğlediler ve bu yüzden normal olarak ülkelenne dönen yabancı sayısı, son yıllarda giderek azaldı. 1980/ 81 döneminde 29 bin 691, 1981/82 döneminde 17 bin 744 ve 1982/83 döneminde yalnız 8 bin 355 yabancı ülkesine döndü. Normal yollardan geri dönenlerin sayısı azalınca, yasanın hazırhkları hızlandırıldı. En sonunda yasa, 10 Kasım 1983'te Federal Parlamento'da onaylandı. Arkadaş şaşkınhğını gizleyemedi. Birahanenin barında çalışan Hans, "Bu yabancılar da iyiden lyiye çok olmaya başladılar. Yıllarca burada çalışıp geçimlerini sağladıkları yetmiyormuş gibi, bir de, hukümetten dontış yardımı aldılar. önceki gün televizyonda i/ledim, dun de gazetede okudum, ülkelerine donen yabancılar 1.5 milyar mark da emeklilik sigortamudan alacaklarmış, emeklilik sigortammn zaten bozuk olan parasal durumu, yabancılar yiizünden daha da bozulacak" diyordu. Dediklerinin bir bölümü doğruydu, ama eksikleri vardı Hans'ın.. özellikle Yeşiller Grubu, hükümet üyelerini terletti. Tartışmalar sırasında önemli bir olay daha ortaya çıktı, şimdıye değin kimsenin bilmediği, Türk Alman Sosyal Güvenlik anlaşmasına ek sözleşme. Bu ek sözleşme geçen kasım ayı başında imzalanarak yürürlüğe girdi. Sözleşme 1978 yılında parafe edilmişti ve altı yıl sonra kasım 1984'te imzalanabildi. Ek sözleşme herhangi bir nedenle erken emekliliğe hak kazanan Türklere yeni parasal haklar getirdi. Daha doğrusu, önceden yapılan kısıtlamaları ortadan kaldırdı. Federal Parlamento Yeşiller Grubu üyelerinden biri, ek sözleşmeyle sağlanan hakların bunca yıl geciktirilmesinde bir kasıt var mıydı diye sordu ve "Acaba Federal Hukumet, bu ek haklar olmaksızın düşük bir emekli maaşıyla Turkleri caydırmak mı istedl?" dedi. öyle ya, birçok TUrk işçisi düşük emekli aylığından vazgeçip, emeklilik ödentilerini toptan geri almıştı, geri almayı yeğliyordu. Parafe edilen ek sözleşmenin, altı yıl sonra imzalanıp yürürlüğe konmasında, Türk işçilerini emekli aylığı istemekten vazgeçirip, emeklilik ödentilerini almaya zorlamak gibi bir amaç vardıysa, bu, sosyal hukuk devleti ilkelerine ters düşer Federal Hükümetin. Ama, Federal Hükümetin oyununa düşmemek için TUrk hükümetinin de uyanık olması gerekirdi. Hans'ın eksikleri var Yasayı hazırlayan Hıristıyan Demokrat Birlik ve Hur Demokrat Koalisyon hükümeti, 20 bin yabancının, yasanın birinci bölümünden, 50 bin yabancının da ikinci bölümünden yararlanmak isteyeceği varsayımından kalkıyordu. Ve hatta buna göre de hesaplar yapmaya başlamıştı, işin parasal yükü ne olur diye. lşte bu parasal yük kavramı ve hesapları yanlıştı, yanıltıcıydı. Ama hükümet bilereic ya da bilmeyerek bu işin parasal yükü üzerine açıklamalar yaptı. Aynı yanlışüğı yine bilerek ya da bilmeyerek en sağından en soluna dek basın, radyo televizyon da yaptı. Hâlâ da yapıyor. Geçen gün Almanya'nın yerel gazetelerinden birinde çalışan bir arkadaşla konuşuyorduk. Konu yasaya ve yasadan yararlanarak Türkiye'ye dönen Türklerin ne kazandıklarına gelince o da politikacıların, basının yanlışlığını yineledi. Peki, bu işten Federal HUkümet ne kazandı diye sorduğumda yanıt vermede bocaladı. Federal HUkümetin kazandıklarını da ben saydım. Yabancıların bağışladığı para Evet, yasadan yararlanıp, Ülkesine dönen 140 bine yakın yabancı (130 bini Türk), emeklilik sigortası ödentilerini geri almak için başvurdu. Bunlar toplam 1.5 milyar mark dolayında para alacaklar sigortadan, emeklilik haklarını yitirerek. 140 yabancı işçiden 1516 bini yasanın birinci bölümünden yararlandı ve 10 bin 500 mark prim aldı. Bu da Federal Çalışma Bakanİığı'na, 170 milyon mark dolayında parasal yük getiriyor. Madalyonun bir yüzü böyle. Yabancıların Federal Almanya'ya bağışladıklarını yansıtan ikinci yüzüne bakalım şimdi de: 140 bin dolayında yabancı, emeklilik ödentilerinin kendi paylanna dUşen