Katalog

StYASET 85 1984, en fazla Türk işçisinin Federal Almanya'dan ülkesine döndüğü yıl oldu ERGUN GÜLEN ürkiye'ye Federal TTürkiye'ye dönenler mi,mıyoksa Federal Almanya'da kalanlar pişman? Ya da dönenler mi, yoksa bölümünü geri alıyor ama, ayı.ı orandaki, yani 1.5 milyar marklık işverenın ödediği bölümü sigorta kurumuna armağan ediyor. Ülkesine dönen 140 bin yabancı Almanya'da kalsaydı, 1983 ve 1984 yıllarında, işsizlik parası, işsizlik yardımı ve sosyal yardım alacaktı. Ülkelerine dönmekle bu hakkı yitiren yabancılar, Federal Almanya'ya 80 milyon mark bağışladılar. Yine ülkelerine dönen bu yabancılar 1983 yıhndan 1987 yılına dek çocuk parası alacaklardı. Bu hakkın yitirilmesi, Federal Almanya'ya 240 milyon mark kazandırdı. Hele bu işçiler emeklilik ödentilerini geri almayıp, emeklilik yaşına dek bekleselerdi, 2000 yılına doğru emekli maaşı almaya hak kazanacaklardı. Federal Almanya'nın buradan kazancı ise, henüz hesaplanamıyor. Bazıları bunu 4.55 milyar mark dolayında tahmin ediyor. Hep geri dönen yabancıların aldıkları göze batıyor ya da batırılıyor. Onların Federal Almanya'ya bağışladıkları Uzerine hiçbir şey söylenmiyor. Ama yasadan amaç, ülkesine dönmek isteyen yabancılara yardımcı olmaktı. Bunu yaparken de işsiz sayısının artışını frenlemekti, hatta Almanya'dakı yabancı sayısını azaltmaktı. Bu amaçlara fazlasıyla ulaşıldı.. AJmanya'daki Türkler arasında işsizlik oranı <o 16.7'den <o 14.4'e düştü. 7 7 Yabancılar arasındaki işsizlik oranı °/o 13.7'den % 12.7'ye düştü. Almanya'daki yabancıların sayısı 140 bin kadar azaldı. tyi ama niçin bu kadar çok yabancı, haklarını yitirme pahasına da Almanya'dan ülkesine dönüyor? Bu sorunun yanıtı şöyle özetlenebilir: Almanya'da işsizlik sorunu çözümlenemedi. Tüm çaiışanlar bir gün işsiz kalacağından sürekli korkuyor. Almanya'daki yabancı çocuklar ve gençler okullarda yeterince başarılı olamıyor. Almanya'da yabancı düşmanhğı hâlâ sürüyor. lşte bu yüzden 140 bin dolayında yabancı, denizde yüzen ceviz kabuğunu sandal sanıp bir çırpıda kendini içine attı. Buraya dek sözünü ettiğimiz yasanın etkileri tepkileri, yararları zararları, geçenlerde Federal Parlamento'da da tartışıldı. Almanya hükümfcti mi kârlı? Almanya'da çalışan Türk işçileriyle ilgilenen kişi ve kuruluşlar son günlerde hep bu soruları tartışıyor, konuşuyor. Çünkü 1984, daha önceki yıllara oranla daha çok Türk işçisinin ülkesine döndüğü dönem oldu. Federal Almanya'da 1970'li yıllarda başlayan ve yıllar geçtikçe büyüyen işsizlik sorununa çözüm yıllarca arandı. Köşe başındaki birahanenin barında çalışan Hans, soruna daha başlangıcında pratik bir çözüm bulmuştu. Dıyordu kı Hans: "Ne kadar işsiz varsa, o kadar yabancıyı ülkesine gönderelim." Ama Sosyal Hukuk Devleti ilkesini anayasasıyla benimsemiş ve bu ilkeden kıl payı da olsa sapmayan, ya da sapmamaya özen gösteren bir ülkenin yöneticileri, politikacıları, barmen Hans'ın önerisini benimseyemezdi. öyle de oldu. Federal hükümet, 1 Ekinı 1983'le 30 Eylül 1984 tarihleri arasında gcçcrli kalmak Uzere, bir yasa hazırladı. Türkçeye "Geri Dönttşü Teşvik Yasası" diye çevirebileceğimiz yasa, adından da anlaşılacağı gibi, yabancıların ülkelerine dönmelerini özendiriyordu. Yasayı hazırlayanlarsa, amacın, ülkelerine dönmek isteyen yabancılara yardım etmek ve bu yolla işsiz sayısını azaltmak olduğunu söylüyorlardı. Yukarıda belirttiğimiz tarihler arasında yürürlükte kalan yasa, özetle iki bölümden oluşuyordu. • 1 Ekim 1983 tarihi ile, 30 Haziran 1984 tarihi arasında işyerlerinin tümü ya da önemli bir bölümü kapandığı için işsiz kalan yabancılarla, yine bu tarihler arasında en az altı ay kısa mesai kapsamına giren yabancılar, 30 Eylül 1984 tarihine dek Almanya'dan ayrıhp ülkelerine dönerlerse ve bunun için 30 Haziran 1984 tarihine dek başvururlarsa, 10 bin 500 mark dönüş primi alırlar. Ayrıca kendisiyle birlikte dönecek 16 yaşından küçük her çocuk için, 1500 DÖNÜŞ Se aiıp neleri feda ederek?.. (Fotoğraf: GÜNAY ULUTUNÇOK) Dönen işçiler mi kârlı çıktı, Alman hükümeti mi? mark fazla ödenir. Bunlar ayrıca, Alman emeklilik sigortasına yatınlan ödentilerinin kendi paylarına düşen bölümünü de, dilerlerse, en kısa zamanda geri alabilirler. • Yasadan önce işsiz olanlar ve yasanın yürürlüğe girmesinden sonra işsiz kalanlarla, kendiliklcrinden işyerlerinden çıkıp, 30 Eylül 1984 tarihinden önce Almanya'dan ayrılmak üzere, 30 Haziran 1984 tarihine dek başvuruda bulunanlar, Alman emeklilik sigortasına yatınlan ödeneklerinin kendi paylarına düşen bölümünü, dilerlerse en kısa zamanda alabilirler. Yasanın gerek birinci bölümünden, gerekse ikinci bölümündcn yararlanarak emeklilik sigortası ödentilerini alanların, Alman emeklilik sigortasından ileride bir hak istemeleri söz konusu olamaz.. Aslında bu olasılık, yasadan önce de vardı, yasadan sonra da var. Ancak emeklilik sigortası ödentilerini beklemeden geri alabilmek için 19 Ekim 1972 tarihine dek en az beş yıl Almanya'da çalışmış olmak gerekiyor. Bu koşulu yerine getirmeyenler iki yıl bekledikten sonra ödentilerini geri almaya hak kazanırlar. Söz konusu yasanın, hazırlanıp yürürlüğe girmesi yıllarca sürdü. Hazırlıklardan haberi olanlar, yasanın çıkmasını bekleyip, ondan yararlanmayı yeğlediler ve bu yüzden normal olarak ülkelerine dönen yabancı sayısı, son yıllarda giderek azaldı. 1980/ 81 döneminde 29 bin 691, 1981/82 döneminde 17 bin 744 ve 1982/83 döneminde yalnız 8 bin 355 yabancı ülkesine döndü. Normal yollardan geri dönenlerin sayısı azalınca, yasanın hazırlıklan hızlandırıldı. En sonunda yasa, 10 Kasım 1983'te Federal Parlamento'da onaylandı. Arkadaş şaşkınlığını gizleyemedi. Birahanenin barında çalışan Hans, "Bu yabancılar da iyiden iyiye çok olmaya başladılar. Yıllarca burada çalışıp gecimlerini sagladıkları yetmiyormuş gibi, bir de, hukıimetten dönüş yardımı aldılar. önceki gün televizyonda iziedim, dun de gazctedc okudum, ülkelerine donen yabancılar 1.5 milyar mark da emeklilik sigortamızdan alacaklarmış, emeklilik sigortamızın zaten bozuk olan parasal durumu, yabancılar yiiziinden daha da bozulacak" diyordu. Dediklerinin bir bölümü doğruydu, ama eksikleri vardı Hans'ın.. özellikle Yeşiller Grubu, hükümet üyelerini terletti. Tartışmalar sırasında önemli bir olay daha ortaya çıktı, şimdiye değin kimsenin bilmediği, Türk Alman Sosyal Güvenlik anlaşmasına ek sözleşme. Bu ek sözleşme gcçen kasım ayı başında imzalanarak yürürlüğe girdi. Sözleşme 1978 yılında parafe edilmişti ve altı yıl sonra kasım 1984'te imzalanabildi. Ek sözleşme herhangi bir nedenle erken emekliliğe hak kazanan Türklere yeni parasal haklar getirdi. Daha doğrusu, önceden yapılan kısıtlamaları ortadan kaldırdı. Federal Parlamento Yeşiller Grubu üyelerinden biri, ek sözleşmeyle sağlanan hakların bunca yıl geciktırilmesinde bir kasıt var mıydı diye sordu ve "Acaba Federal Hükümet, bu ek haklar olmaksızın düşük bir emekli maaşıyla Türkleri caydırmak mı islcdi?" dedi. öyle ya, birçok Türk işçisi düşük emekli aylığından vazgeçip, emeklilik ödentilerini toptan geri almıştı, geri almayı yeğliyordu. Parafe edilen ek sözleşmenin, altı yıl sonra imzalanıp yürürlüğe konmasında, TUrk işçilerini emekli aylığı istemekten vazgeçirip, emeklilik ödentilerini almaya zorlamak gibi bir amaç vardıysa, bu, sosyal hukuk devleti ilkelerine ters düşer Federal Hükümetin. Ama, Federal Hükümetin oyununa düşmemek için TUrk hükümetinin de uyanık olması gerekirdi. Hans'ın eksikleri var Yasayı hazırlayan Hırıstiyan Demokrat Birlik ve Hür Demokrat Koalisyon hükümeti, 20 bin yabancının, yasanın birinci bölümünden, 50 bin yabancının da ikinci bölümünden yararlanmak isteyeceği varsayımından kalkıyordu. Ve hatta buna göre de hesaplar yapmaya başlamıştı, işin parasal yükü ne olur diye. tşte bu parasal yük kavramı ve hesapları yanlıştı, yanıltıcıydı. Ama hükümet bilerek ya da bilmeyerek bu işin parasal yükü üzerine açıklamalar yaptı. Aynı yanlışlığı yine bilerek ya da bilmeyerek en sağından en soluna dek basın, radyo televizyon da yaptı. Hâlâ da yapıyor. Geçen gün Almanya'nın yerel gazetelerinden birinde çalışan bir arkadaşla konuşuyorduk. Konu yasaya ve yasadan yararlanarak Türkiye'ye dönen Türklerin ne kazandıklarına gelince o da politikacıların, basının yanlışhğını yineledi. Peki, bu işten Federal Hükümet ne kazandı diye sorduğumda yanıt vermede bocaladı. Federal HUkümetin kazandıklannı da ben saydım. Yabancıların bağışladığı para Evet, yasadan yararlanıp, ülkesine dönen 140 bine yakın yabancı (130 bini Türk), emeklilik sigortası ödentilerini geri almak için başvurdu. Bunlar toplam 1.5 milyar mark dolayında para alacaklar sigortadan, emeklilik haklarını yitirerek. 140 yabancı işçiden 1516 bini yasanın birinci bölümünden yararlandı ve 10 bin 500 mark prim aldı. Bu da Federal Çalışma Bakanlığı'na, 170 milyon mark dolayında parasal yük getiriyor. Madalyonun bir yüzü böyle. Yabancıların Federal Almanya'ya bağışladıklarını yansıtan ikinci yüzüne bakalım şimdi de: 140 bin dolayında yabancı, emeklilik ödentilerinin kendi paylarına düşen