Katalog

SİYASIT i [AFRİK NİJER s ^\^. / NİJERY/s ATLÂS~ "Dünyanın dördüncü büyük demokrasisi", "askeri yönetim altındaki en büyük ülke" oldu Mjerya'ya demokrasi fazla" mıydı? sonra ABD'ye en fazla petrol vercn baş satıcıydı. I Petrolden sağlanan astronomik fonlar, ülkenin ekonomisi içinde verimli yatırımlaM. *9Mİ9jky\h almanaklarında, anra kanalize edilemedi. Ülkenin geleneksel siklopedilerin ek baskılarında 100 milyon tarım yapısında değişikliklere gidilmesi bu nüfuslu Nijcrya için "dünyanın dördünyolla üretimin arttırılması gerekirkcn, petcü büyük demokrasisi" deyimi kullanılırol kaynakları gösterişe yönelik harcamayordu. lara, üretken olmayan alanlara gitti. BüAncak Nijerya yeni yılın ilk günü bu ünrokratik hayhuy içinde çarçur edildi. öyvanını yitirdi. Araa bu kez de bu türden le ki, devlet görevlileıi, yerel yöneticiler on "en'Mi sıfat mcraklıları için daha da otubinlerce dolarlık lüks makam otomobilleraklı bir ünvana kavuştu: "Dünyanın gencraller yönelimindeki en büyük ülkesi" Nijerya Türkiye'den büyük topraklara sahip. Uzerinde 200'ün üzerinde yerel dil vc lehçenin konıışulduğu en büyük Afrika ülkesi. Nüf'usun büyük çoğunluğu Müslüman olan OPfcC üyesi Nijerya, 1 ekiın 1979'dan bu yana parlamentcr demokrasi ile yönetiliyordu. Uzunca bir askeri rejimden sonra o tarihte yapılan genel seçimler sonunda yönetim sivillere teslim edilmiş, ABD Anayasası'ndan esinlenerek bir anayasa hazırlanmış. 19 devletten oluşan bir başkanhk sistemi kurulnnıştu. Bu seçimlerde halk, El Hacı Şehu Shagari'nin başkanı olduğu Nijerya Ulusal Partisi'ni iktidara, Başkan Shagari'yi de Cum•SÖZIJNİİIN KR! General Buhari Batıhurbaşkanhğı koltuğuna oturtmuştu. Geya borç faizlerini ödeyince "büyük demukçen yıhn ağustos ayında yapılan son seçimrasi ülkesinin" başına gelenlerin önemi lerde Shagari iktidarını korumuştu. kalmadı... Ancak, idari yönetim biçimi ve seçim sistemi Iktidar Partisi'ne mutlak bir iktidar ri ısmarlama, yüzbinlerce dolarlık binalar sağlamamıştı. 19 devletten 7'si iktidar deyapma yarışına tutuştular. ııetiminde tutulurken, I2devlet birerikişcr ötcki dört siyasi partinin kontrolünde idi. DKMOKRASİ l I MSİYDİ Kuzey Nijerya'da Jaha dansçıları,.. 66 AHMET TAN Başlanmış yatırımların finansmanı için borçlanmaya girisildi. Yüksek faizle alınan kredilerin t'aizlerinin ödenmesinde güçlüğe düşüldü. Çünkü petrol gelirlerinde bu «lçüde bir düşüş olacağım devlet yetkilileri hesaplayamamışlardı. Petrol satış faturası düşüyor, gıda maddeleri alım faturaları yükseliyordu. ödenmesi gerekli borçlar, bu borçların faizleri birbirine ekleniyordu. Dünyanın en büyük altı petrol satıcısından biri olan Nijerya'nın dış borç toplamı 1983 sından, bu alandaki kıpırdanmaların ödemeler bilançosunda somut bir etkisi görülmüyordu. 1983 yılının sonuna gelindiğinde Nijeryalı generallerin de sabrının sonu gelmisti. Gerçi generaller de biraz sıkça "sabır sonu"na geliyorlardı. Son onyedi yılda beşinci kez gelinen "sabır sonu" idi. General Muhammed Buhari, silahlı kuvvetlere yeni yıhn şafağı sökerken Shagari'nin oturduğu Başkanhk Sarayı'na doğru "marş marş" emri vermişti. Askerler başbakanı kelepçeleyip saraydan çıkartrken, kurşunlanıp ölen bir albayın dökülen kanı sayılmazsa askeri darbe "kansız" olmuştu. 1984'e eirerken "kadife eldiventV bir darbe ile iklidarı ele geçiren General Bulıtıri, kendisini 100 milyonluk ülkenin başkanı Uan etti. Batı basınında "Zaten eski başkan Sahagari de darbeyi hakketnıişli" türünden yorumlar çıklı. sonunda 20 milyar dolara ulaşmıştı. Sürpriz olmadı 41 yaşındaki, tel eerçeve gözlüklü, "entellektüel gözlüklü" General Buhari, kendisini hem 19 üyeli Yüksek Askeri Konseyin, hem de 100 milyonluk Nijerya'nın başkanı ilan etmişti. Batılı ülkeler de Doğu Bloku da bu "kadife eldivenli" darbeyi sürpriz olarak karşılamadılar. Hatta Batılı basında "Shagari bu darbeyi hak etmişti" yolunda yorum ve haberlere bile yer verildi. Batı'nın da Doğu Bloku'nun da iki kaygısı vardı: Petrol satışlarında bir aksama olup olmayacağı ve generallerin Ülkenin borçlannı zamanında ödeyip ödemeyeceğiPetrol satışlarında aksama olmayacaktı. Çünkü petrol "emin ellcrde"ydi. General Buhari, 1979'dan önceki askeri hükümetin petrol bakanı idi. Yabancı bankalara ve uluslararası kurumlara olan borçlara gelince... Bu konuda General Buhari'nin sözü senetti. Darbenin ilk günü verdiği sözünü (hiç dcğilse, bu sözün ilk taksidini) tuttu. 1 milyar 900 bin doların banka borcunun 50 milyon dolarlık faizinı ikiletmeden ge çen hafta ödedi. önemli olan da bu idi. Avrupa'da bile parlamenter demokrasi zor yürürken, Afrika'nm ortasından bir ülkcde demokrasi olmuşolmamış pek önemli değildi. Yeter ki ülkenin başında "Batıya ve borçlanna bağl ı " birileri olsun. Yeni devletler Nijerya'da öteden beri 19 devlete yeni "devlet'Merin eklenınesi siyasal tartışma konusuydu. Paılamentoda bu devletlerin sayısını 50'ye çıkarmaktan yana olan partililer bile vardı. Böylecc ABD'den esinlenen sisteınini bu ülkenin devlci sayısı ile de eşitlemek ve ülkeyi daha da "lııtarlı" hale getirmck de mümkün olabileeekti anlaşılan... Ulusal gelirinin yüzde 95'ini petrol ihracatından sağlayan Nijerya, yakın /.aıııaııa dek dünyanın altıncı büyük petrol satıeısıydı. Nijerya, aynca Suudi Arabistan'dan Diişüş başlıyor Shagari çaresiz Geçcn yıhn ağustos ayındaki seçimlerde bir dört yılhk iktidarı ikinci kez sağlamış olan Shagari, eriyip giden petrol gelirleri ve dağ gibi yükselen ekonomik ve toplumsal sorunlara karşı kesin bir formül bulamıyordu. "Ycşil Devrim" adı ile tarım alanında bir girişim başlattı ise de ahyapı kurumlan, endüstriler henüz oluşturulamadığı için hiçbir somut sonuca ulaşılamadı. Montaja dayah bir sanayi girişimi oldu. 5 ayrı otomobil fabrikası otomobil üretmeye başladı. Bu arada televizyon, buzdolabı türünden dayanıkh tüketim maddeleri imalatına ağırlık verildi. Bu tür sanayi üretiminin ekonomik üretkenliği bulunmama Hızlı nüfus artışı vc tarımsal alana yatırım yapılamaması nedeni ile bir tarım ülkesi olduğu halde Nijerya dısandan tahıl vc benzcri gıda nıaddeleri ithal eden dururna düştü. Dünya petrol piyasasındaki tıkanıklıklar, ülke i(,'i üretim sorunları ve OPEİC icindeki olumsuz gelişmeler nedeni ile Nijerya'nın petrol gelirleri yıldırım hızı ile düşmeyc ba^ladı. Öyle ki 1980 yılında 26 milyar dolar gibi baş döndürücü bir seviyede olan ülkenin toplam petrol kazancı, geçtiğimiz yıhn sonunda 10 milyar dolara düştü.