Katalog

StYASET 83 makta, "Al (Alexandcr Haig) az önce beni aradı, Gromiko ile 15 dakika öncc görüşmüş, şunu şuıtu söyledl," havasında konuşmaktadır. 1981 şubatımn sonlannda, Sovyet liden Brejncv SBKP Kongresınde nükleer silahlarla ılgıli bir öneri atar ortaya. Görüşmelcr süresınce, dcr, yenı orta menzıllı füze yapıp yerleştirmeyelim. SPD yönetımi kulak kabanır. Schmidt de Brejnev'in sözlerinin "dikkate alınması" gereğine işaret eder. 13 NAIO ikill karannı kışkırtan adam bunlann arasında mı? Teşhis edebillyor musunuz? J da,° ABD'nin "en buyük'Merinden başka kımscnm girmedigi özel kulüplerde, sıkıntısını, ABD'ye kırgınlıgını dile getirir. Amerıkalıların Cenevre'de olumlu gelışmeler saglamak ıcın caba harcamak yerine "shovv" yapıyor olmasından süphelcndiğinı mırıldanır. Sovyetler'le göruşmelerde bir "ara çözüm"e varılmasını ıster. Sovyetler'i rahatSız eden lngiliz ve Fransız nükleer silahlarının da görusmeler kapsamına alınabıleceğinı söylcr. Bütün bunlar Schmidt'in Alınan sosyal demokrasisi ıçindeki (usiundekı) konunıu bakımından gayet munasıp adınılardır. Yalnız, küçuk bır püruz vaıdır, "artık v»k geç" olmuştur. Papağan mıyız? Ama bundan ikı gün sonra, hükümet toplanıp Schmidt Genscher'lc bır araya gelince, Brejnev'in önerisının reddedildiji açıklanır. SPD Başkanı Brandt, bir süredır fazla su yüzüne çıkınamasına özen gösterıtcn hoşnutsuzluğu açıga vurur: "Blı Amerikan hukumetlerinin her agzından ÇK kanı tekrarlayacak papağan mıyız?" Brand, Brejnev'in önerisine "yapıcı bir şekilde yaklaşılmasım" ister. Bunlar, SPD üst yöneticilerinin bir bölümünden, "Tabanda antiAmerikan hava yayılıyor" uyarılannın sürekli geldığı bir sırada olmaktadır. (Fransız seçimlerinin tabi bütün bunlarla ilgisi yoktur. Ama bu sıralarda Sosyalist Mitterrand'ın desteklenmesı için çağrılar yapan VVilly Brandt'ın, karşısında birbirlerine sadece "Valery" ve "Helmul" diye hitap edebilecek kadar samimi olan d'Estaing'le Schmidt'i bulmasının öykümUzle parantez icinde de olsa yeri vardır.) Nisan 1982'de SPD, Munih Kongresi'ni toplar. Sosyal demokrat önderler, "SPD çatlayacak" diycnlerı vatlatarak, "Ba^bakanın ardında" butünlük saglamayı başanrlar. Schmidt ve arkadaşların sürekli koalisyonu bozmakla tehdit eden Hür Demokratlann karşısına çıkarılmak Uzere ana uzlaşmazlık konulannda net görüşler, önerıler saptanır. Siyasal yorumcular SPD'nin bırlikbütünluk, dırlıkdüzenlik saglama amacıyla gerçekleşmesi imkânsız polıtıkalar saptadıgı kanısındadırlar. Ama olsun. Parti bütünlügünü korumuşlıır; üstelik "Başbakanın ardında'Mır. Ya Başbakan nerededir? Kürsüdc. Ve ülkede gitgide sertleşerck esrheye başlamış rüzgârların farkında olmadığından mıdır bılinmez, Avrupa'ya nükleer füzelerin yerda çıkıp, "Barıj Hareketi'nin sözciiklcrinin Sovyel çıkarlanna hlzmet eltiklerlni söylemek istemedim," falan der. Ama istemiş ve söylemiştir bir kerc' son darbe Her şeye rağmen partisınden hep korktuğu ıhaneti görmeyen Schmidt, asıl ıhahete iktidar makamında zorunlu olarak kader birlıği ettığı üenscher tarafından uğratılır. Sağ' partılcr blokuvla sızlıce anlaşıp SPD'nin iktidardan düşmesine yol açan Hür Demokrat Parti lıderı Genscher, Helmut Schmidt'in SPD içinde ve oy tabanında kendisine karşı esen olumsuz havaya rağmen uzerinde ayakta durabildigl biıicik platformu ortadan kaldırmıştır. Bu zemln, yani SPD'nin "iktidar sommlulugu" yok olunca, meydan radikal formalarıyla ısınma hareketleri yapan SPDrtnderlığinekalmış, Schmıdt'e de 9 yıllık Başbakanlık tecrübesıni ülke ülke dolaşıp konferanslar vererek "degerlendirmek"düşmüştür. Çünkü geçtıgimiz 6 mart 1983 seçimlerinde tekrar Başbakan adayı gösterılmesi söz konusu bile edılmemiş, ayrıca bunu kendisi de istememiştir. Son Köln Kongresi öncesinde ve kongrede görüldüğü Uzere, yönetimde 27'ye karşı 5'lik, delegeler arasında 385 90'a karşı 14'luk desteğe sahip Schmidt, halen partısınin genel başkan yardımcısı ve kalbı kırık bır uluslararası polıtıka adamıdır. Bu konuların bırıncısını 1984 ılkbahannda terk edeceğı söylenmekte, ıkıncisını artık hayata gö/lerını kapatıncaya kadar surdureceğı bılınmektedir. Hep yenilen tarafta Schmidt'in tuttuğu ya da olduğu taraf sadece Fransız seçimlerinde değil, SPD'nin eyalct kongrelerınde, yerel örgutlerinin tartışmal.ıunda, her yerdc yenılmeye başlamıştır. SPD yönetımıne, Schmıdt'e. parlınııı nukleer fuzelere karşı tavır almasını isteyen üyelerin mektupları yağmaktadır. Schmidt'in bunlara cevabı "Yerel orgut\fr dıinya politlkasına karışmayı bırakıp yorelerinin sorunlarıyla ugraşsalar ya..." blmuştur. Onlar da yörelerıne yönelerek, toparlayabıldıklerı başka ınsanlarla birlikte "Fuzelere hayır" diye sokaklara dökülmüşlerdir. 1981 yazına gelındığınde, Schmidt'in Brand'la arası ıyice aı,ılmıştır DanışmanIdnndan bırı, "Başbakan da Başbakanı hiç hesaba katmadan davranı>^nr." Nılekıın Brandl kalkıp Moskova'ya gıder. Fıı/elcrle ılgıli kunuşınaya. Brandt gıderken Sclıınıdı ona, "Sahi," diye sorar, "nc yapmaya gidiyorsun uraya?" Fıızeleıe karşı protesto ABD'den başlaıııış her laıafı sarmıştır I*>82 başlarında Sıhmıdı, <\BD Barış Haıekctını "ciddiye jlmadıgım" sovlcycbılıuckıcdır "Fuzeler gtlsın" cğılımının >ılınaz tcııısılcısı, "Ciddiye almıyorum," demıştır, "cunku (anınıııi!, hiı,hir isiın kalılmariı bu harekete." Bu so/le. ıiı ustıınden bır ay geçmeden, ABD, TcuijiLıİLT Medısı ve Senaıosu'ndan 200 uye, tskı başkan ydrdımcısı \Valter Monılalt ve scnator Kd»ard ki'iıncdy, yenı nukleer sılah ımalıne karşı cıktıklarını atıklamışlardır. Sııreklı olarak partısının kendisın yarı yulda bııaktığından yakınan Schmidt, böylecc uğruııa kendinı atcşe attığı Atlantıkötesı muttctıkının cvlatlarından da ihanet görmu^, ama her şcye rağmen vı/gısınde ısrar etmiitır. Münih Olimpiyat Salonu'nda bunlar olurken, Kongre vesılesiyle yöreye daftılıp yerel drgütleri ziyaret eden 100 SPD yönctıcısi ve milletvekılinin karşılaştıkları hava, Schmidt'in tutumunu iyice absUrd kıIacak niteliktedir. Parti yöneticilerinin, milletvekillerinin hepsi benzer haberlerle dönmektedir: Yerel örgütlerde Barış Hareketı'nin etkisi ve fuzelere karşı olumsuz tutum sanıldığından (başkent Bonn'dan görulebıldığınden) çok daha yaygın ve radıkaldır. Hava kötü Schmidt artık Batının ikinci büyiik giicünün başındaki yimetici değit, kalbi kırık bir uhıslammsı polilika adamı. Eski Başbakan "korunmasız Avrııpa" tezini ortaya sererken* IVashington'da "her halükârda ek silahlanma gerekli" diyv mporlar hazırlan lyordu. le^tırılmesınc karşı cıkanları sağı partılerın kullandığı moııllerle stiv'lamaktadır Konkullandığı motıtlerle sııclamaktadır Kongrede ızle>ıcı parti uyelerı ve delegelerıtı ku (.umsenmeyeLck boluııuını.e dakıkalarca alkı>lanan NATO kaıarı ıınılıalıflen Erhard Kppler ıle Oskar Lafonlaine'e vuklenınektedır Schmidt: Kger onlar ve Barrç Harektti Federal Almanya'nın yeni orta men/illi fu/clerden tek yanlı olarak vazgeçmesini saglayacak olurlarsa, "Sovyetler Birligi en onemli hedefine ula^mış olacak ve siz (fuze karşıtları) bir nukleer sava? ihtimalini azaltmış olmayacaksınız; ama bu şekilde ic politikada da Atlantik ttlifakı bunyısinde de agır bir sarsıntıya yol açmif bulunacaksınız." Schmidt'in bu sö7İerı korıgrcde buz gıbi bir hava yaratır. SPD'nin önde gelen ısımlcrı, "Ne kadar gırcksiz, ko^koca Başbakan boyle konuşur mu, ama ne yapalım, duşundugünü soyledi" deyıp başlannı önlenne eğcrler. Schmidt'in çevresıni saran partılıler, kongre bitmeden bu konuda düzeltici birtakım sözler etmesıni isterler. OPaıtıyı Ba^bakamn ardında loparladıgına iiıkredılen Vlunıh Kongresı, gerçekte SPD'nin birtakım önderlerının aklını ba>ına toplamasını ^ağlar () sırada Meclis Ua^kan Yardımcılığını yııruten, Savunma eskı Bakanı, Sthmidt'e yakın SPD yonetieilerınden Georg I.eber, özlü bır deyışle dıırıınuı laııımlaı "Bir tek kongre ıılkedeki lıavayı degi^tiremez ki... Bu hava da bizim alevhımize." Ne yaptığını bilmeyen kim? Schmidt'in şu sıralarda başlıca uğraşlarından bırı, Barış Harekctı'nı uyarmaktadır. "Sovyet nukleer tehdidini goremeyen" Amerıkan tu/elerını Avrııpada grtrmek ıstemeyenler içın, "Ne yaptıklarını biliyorlar mı acaba?" demcktedır. öykumuze bu noklada Spirgel'den bır alınlı gırmelıdır. " N A I O ikili karurında sozkonusu edilen silahların ikılı karaklcri so/komısu: llunlar sadece Vvrupa'dan (amamtn hagımsız olarak, yerkurenin herhangi bir \erinde do(iabilecek bir MİD Sovyet anlasma/lıgında ABI) yonetimince sınırlı klulit potansiyeli olarak ortaya surukhılccek. Işin hayalî onem (a>ı>an bu yanı Bruksel'de sozkonusu NAK) kararı alınırken fark edilmeıniş ya da 'bır şeyler vapabıldığımızı kanıtlayalım' xayntviligi i(,erisinde gorulmek islenmemiştir... llelmul Schmidt hugun... Barış Hareketi'nin 'Ne vaplıklannı bilmeyen ıdeahbtlerınden korktuğunu' soyluyor. Sonılacak soru, realpolitiker Schmidt o sırada (NATO kararı alınırken) ne yaptıgını biliyor muydu, sorusudur..." Schmidt'in yakın çalışma arkadaşlarından bırının sozlerıyle ö\kü şımdılık sona enyor:"Acemi bir büyucuye ben/etiyorum onu. Bir dolu kotu ruhu vağırdı, sonra kovalayamadı, başına bela oldular. Buyuk guclerin arasındaki işe kanşılır mı hiç?" Artık çok gev (jeiseklen, bu lıavayı kongre de degiştııeıneınıstır, Schmidt'in Amerıkalılara kary zaman /aman yaptıjı kırgın vıkıslar da. 1982 ya/ında Schmidt iyice bunalmışiır Uır yandan Barış Hareketı, SPD tabanı, bir yandan partının emniyeti ve istıkbalın guvencesıni sola dönu^te bulan SPD onderlerı. bır yandan koalısyon ortağı Hür Demokraılar, Avrupa'nın nükleer kurtuluşu ıçın bayrak açmış Başbakanı sıkıştırmaktadır. Schmidt, ABD'yegıder, Dışışlerı Bakanı Georg Shultz'un vıllasında, deniz kıyısın