Katalog

C SPOR ALTERNATIF Çocuklar vücut tipine uygun doğru branşa yönlendirilirse başarı oranı artar. 6 OCAK 2009 SALI << ŞAMPİYON DOĞANLAR! AHMET YAZICI rken yaşta sportif yeteneklerin belirlenmesi, özellikle 2008 Pekin Olimpiyat Oyunları’ndan sonra spor dünyasında büyük önem kazandı. 8 altın madalyalı ABD’li yüzücü Michael Phelps ve kısa mesafelerde rekorlarla dalga geçen Jamaikalı sprinter Usain Bolt’un genç sayılabilecek yaşta inanılmaz başarılar kazanması sonrası spor dünyası yetenek belirleme ve seçmeye kafa yoruyor. Yapılan gözlemler sonucu erken yaşta spora başlayan çocukların geç başlayan yaşıtlarına göre daha uzun süre spor yaptığı ve başarıya daha erken ulaştığı söyleniyor. Doğru branşa yönlendirilen çocuklar kısa zamanda istenilen yüksek performansa ulaşabiliyor... Dünyaca ünlü yetenek bilimcisi Prof. Dr. Zackiorskij ise, yaptığı araştırmalarda yetenek seçiminde kalıtımsal özelliklerin etkili olduğunu belirtiyor. Bu yönde araştırma yapan spor bilimcileri de yeteneğin doğuştan geldiğini savunuyor. Bununla da kalmıyorlar ve çalışmalarında üst düzey sporcuların çocuklarını denek olarak kullanılıyorlar ve sonuçta da genetik faktörlerin sportif başarıda büyük etkisinin olduğunu ortaya koyuyorlar. Ancak eğer siz şampiyon bir anne ya da baba değilseniz çocuğunuz elit sporcu olamaz mı? Tabii ki olur. Ama şampiyonluk rotasında izlenmesi gereken yollar var. En dikkat edilecek nokta ise ‘vücut tipine göre çocuk hangi branşta başarılı olur?’ Bu konuyla ilgili ailelerin aklını karıştıran soruları araştırdık. İşte her yönüyle zirveye giden yol... Spor uzmanlarının ortak görüşü ise “Çocuğun spora başlama yaşı” olarak belirtiliyor. AKADEMİSYEN GÖRÜŞÜ ‘Branş seçimi için vücut tipine dikkat’ kilosu, vü ağırlık me cu r spor bran kezi vb. gibi özellik t yapısı ve şına yönle lerine göre (Çocuğun bir uzun boyundirilmesi voleybol, uzunsa ba y ü s z k m etbol, eye yönle 2. Sporcu dirilm nun ve dinamik genel ve özel daya esi). yeteneği, kuvveti, sürat, rea nıklılığı, statik b k özellikleri eceri ve hareketlilik siyon gibi 3. Sporcu ne göre. nun tempo his denge yeteneği, ye s r mesafe v gibi özellik i, topa yakınlığı, ritm e leri. ik ve akıcıl 4. Sporcu ık nun algıla ma, gözle özellikleri m ve analiz 5. Sporcu . nun özelliği, a yüklenmelere day a ntrenman arzusu isteği, baş nabilme arıya ulaş 6. Dikkat, gibi özellikleri. ma motorik a k ıc ılık (oyun yaratıcılık a , yetenek inisiyatif kullanabil nlayışı), me, taktik 7. Liderlik gibi özellikler. , , sorumlu lu k taşıma, gibi özellik takım anla ler 8. Sağlam yışı psikolojik y apı, müsa olma, stre b s isteği gibi e dayanabilme, zo akaya hazır ru başarm özellikler. a DOĞRU SP OR DALI! 1. Sporcu nun boyu , E TAKIM SPORLARI (FUTBOL,BASKETBOL) Çabuk kuvvet Aerobik ve anaerobik dayanıklılık Dinamik kuvvet Maksimum oksijen kullanım kapasitesi nabız) Sakinlik, elin titrememesi YÜZME Aerobik ve anaerobik dayanıklılık Kuvvet devamlılığı Maksimum oksijen kullanım kapasitesi HALTER Maksimal kuvvet Çabuk kuvvet Çeviklik Sitatik Kuvvet KAYAK (ALP DİSİPLİNİ) Kuvvet devamlılığı Anaerobik dayanıklılık Çeviklik, denge Reaksiyon hızı GOLF El göz koordinasyonu Çabuk kuvvet Aerobik dayanıklılık Statik Kuvvet Denge Oryantasyon KAYAK (KUZEY DİS.) Maksimum oksijen kullanım kapasitesi Aerobik dayanıklılık Denge Koordinasyon Strese tolerans Psikolojik dayanıklılık UZAKDOĞU SPORLARI Reaksiyon hızı Güç Kuvvet dayanıklılığı Aerobik ve anaerobik dayanaklılık Çeviklik Acıya tolerans Denge Psikolojik dayanıklılık Koordinasyon KISA MESAFELİ KOŞULAR Güç Reaksiyon hızı Çabukluk Anaerobik dayanıklılık Çeviklik SPORA BAŞLAMA YAŞI Çocuğun üst düzey sportif başarıya ulaşması için yetenekli sporcuların zamanında ve doğru şekilde seçilmesi gerekir. Ancak her spor dalının antrenmanlarına başlama yaşı farklıdır. Bu nedenle spor bilimcileri spora başlama yaşıyla ilgili bir yöntem geliştirmiştir. İşte spora başlama yaşının formülü... Genelde performans sporcuları kendi branşlarında üst düzeye ne zaman ulaşırsa ondan 810 yıl önce spora başlanmalıdır. Örneğin Martina Hingis, 17 yaşında 3 ‘Grand Slam’ kazandı. Bu nedenle teniste en üst performansa ulaşma yaşını 17 olarak söyleyebiliriz. Bu spor dalına başlama yaşı da 79 olabilir. Ulusal güreşçimiz Hamza Yerlikaya da 17 yaşında dünya şampiyonu olmuştu. Güreşe başlama yaşını da 79 arası olarak söylenebilir. Tüm branşlar için bu yöntem geçerlidir. EVLER R Ö G N E Ş Ü AİLEYE D alı. por yapm TENİS Koordinasyon Reaksiyon hızı Çabuk kuvvet Çeviklik Anaerobik dayanıklılık UZUN MESAFELİ KOŞU Aerobik dayanıklılık Strese tolerans Psikolojik dayanıklılık KÜREK Aerobik ve anaerobik dayanıklılık Kuvvet devamlılığı Strese tolerans Maksimum kuvvet CİMNASTİK Koordinasyon Denge Esneklik Maksimum kuvvet Güç Çeviklik Anaerobik dayanıklılık ŞAMPİYON ÇOCUĞUN ÖZELLİKLERİ ? Antrenmanlarda yaşıtlarına göre daha başarılı olur. ? Uygulanan hareketlere çabuk uyum sağlar ve hızlı öğrenir. ? Antrenmanlara yaratıcılık katar. ? Zor görevleri başarıyla yerine getirir ve sorunları yaratıcı bir biçimde çözer. ? Her geçen gün performansı artar. ? Çalışkan, hırslı ve mücadelecidir. ? Riski göze alabilir. ? Başarısızlıklar karşısında güçlü durur. ATICILIK Statik kuvvette devamlılık El göz koordinasyonu Bradikardi (düşük ÇEKİÇ, GÜLLE Güç Maksimal kuvvet Çeviklik in s iplin sevdiği iç  Çocuk nuzun oyun ve dis masını p u a ğ y u r c o o sp Ç a uygun kuralların . in e takım destekley za mücadelenin v mli u e n n u ö  Çocuğ n birincilik kadar ruhunu da belirtin. olduğunu za kazanmanın ya lduğunu o u e n d u ğ in u iç c n  Ço nin sporu kaybetme enilebilir öğretin. z hata yapabilir, y ormal n u n u u  Çocuğ e olarak bu durum il A . de.. . rnek karşılayın za iyi sporcuları ö u n u ğ u  Çoc ğerini gösterin. rin önemini ve de zun e u rl n ö u n ğ  Antre . Bilgilerini çocu tmayın. ini unu ne ve anlayın in verdiğ n başarısı iç zun rakiplerinin a rak ra u u n k u k ğ lı u ş c a o Ç arkad i iy la y rı . babala k olun elişimini uza örne çocuğun zun çabasını ve g unu  Çocuğ din. e ir d tak ? Prof. Dr. Caner Açıkada (Hacettepe Üniversitesi Beden Eğitimi Spor Yüksekokulu Müdürü) Çocuğun yeteneği ve fizyomekanik özelliğiyle yönlendireceğiniz spor dalı birebir ilişki içinde olmalı. Tabii ki genetik faktörler de doğuştan şampiyonluğun en önemli etkisi. Sporda olmayan bir yeteneği geliştirmek çok zor. Bu nedenle çocukların özelliklerine yönelik spor branşlarına yönlendirilmesi gerekiyor. Bir önemli nokta da çocuğun spora başlama yaşı... Ancak bazı spor branşlarına 56 yaşlarında (cimnastik, buz pateni, yüzme) bazı branşlara da (halter, kürek, kano, kayak, bisiklet, güreş, judo) 910 yaşlarında başlanması gerekir. ? Yrd. Doç. Dr. Fehim Coşan (Marmara Üniversitesi Beden Eğitimi Spor Yüksekokulu) 27 milyon genç nüfusa sahip olan ülkemizde bu konulara ilgili yetersiz. Başarının temelinde mevcut olan çocuk ve genç potansiyelimizi doğru bir şekilde yetiştirmek ve yönlendirmek yatıyor. Eski Doğu Almanya atletizmde çok başarılıydı. Bu başarıda yetenek seçiminin yeri çok büyüktü. Eğer biz de bu konuların üstüne gidersek madalya konusunda sıkıntı çektiğimiz atletizmde dahi daha başarılı olabiliriz. Sadece atletizm değil. Tüm branşlarda erken yaşta yetenek seçimine dikkat edilmeli. ? Öğr. Gör. Mert Eray Önen (Kocaeli Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu) Vücut tipleri çocukların branş seçiminde önem arz eden önemli bir konudur. Bu nedenle spor bilimcileri vucut tiplerini kinantropometrik açıdan 3 grupta inceliyor. ‘Mezomorf’denilen vücut yağ oranı düşük kas kütlesi daha fazla olan, ‘ektomorf’ denilen ince uzun kemikli yağ ve kas miktarı az olan ve ‘endomorf’ denilen kısa kemikli yağ oranı daha fazla olan vücut tipleridir. Çocuklarda spora başlarken branş seçiminde bu özelliklerin de gözönünde bulundurulması gerekir. Kısa boylu çocuğu basketbol ya da voleybol gibi branşlara yönlendirerek üst düzey başarı beklemek pek yerinde olmaz. Yeteneği ve ilgisi de varsa, bir de dengeli, esnek ve mezomorfik bir vücut tipine sahipse bu çocuk iyi bir cimnastikçi olabilir. Ayrıca yetenek seçiminde kalıtsal özelliklerin önemi de çok büyüktür. 8 9