Katalog

Sayfa 8 • Kapak Ekonomide seçim yıkıntisı • Türkiye, yeniden bir seçim ortamına girerken daha tarih belirlenmediği ve yoğun seçim yatırımı dönemine girilmediği halde, bugünkü rakamlarla bütçe açığının yıl sonunda 2.2 katrilyon liraya ulaşması bekleniyor. Uluslararası piyasalardan borçlanamayan Türkiye'nin yıl sonuna kadar 4.5 milyar dolarlık dış borç ödemesi bulunuyor. ESRA YENER Ekonomi; 14 yılda gerçekleşen 7 seçimle, borç, enflasyon, kamu açığı kıskacından kurtulamadı... Iç borçlar (19861997 / milyar TL) 1986 1987 1988 . £ &1&Q r*r<\\ ^C?JL\ 1 16.484 9.865 1990 f. .. .5> \ . \... 56.052 1991 / . i v 1989 &U(Tr / \.A 40.496 27.473 \ P 90.178 1992/ ..^.... r ..,. \\189.344 199 T~ İ . 1 i~321.932 1994 ' 1995 1996/Aralıksonu 1997/Ocaksonu 1997/Şubatsonu 1997/Martsonu ^ 792 755 1.361.007 3.148.985 3.385.927 3.604.722 3.834.247 Kaynak Malıye Bakanlığı Hazıne ürkiye, 1983yılından buyanageçen 14 yıllık dönemde 4 Tiirkiye her seçim döncminde sokaklarmı ^enlcndirirken ekonomisini ise bclirsi/ dalgalanmalara bırakıvor. SGCİmlerİ yerel, 3 de genel seçim geçırdı. yılında tüketici fiyatlarında yüzde bir seçim yaşamadı. ANAP'ın, borç yükü, yüksek enflasyon ve 19911995 döneminde Türkiye, Hükümetlerın, oy toplamak ıçın 31.3 olan enflasyon, yerel 1987 yılında yapılan erken bütçe açıklarının faturasının tam 3 seçim geçirdı. 1991 yöneldikleri seçim yatırımları, ek seçimlerın yapıldığı 1984 ıleriki yıllara etkisiyle genel seçımde, ozellıkle gelır yılında ANAP Genel Başkanı içdış borç yuku, artan butçe boğuşurken 1989 yılında sonunda yuzde 48.4 düzeyine dağılımı ve çalışanların Mesut Yılmaz'ın açıkları, yükselen enflasyonla kadar yükseldı. 1984 yılındaki ücretlerınin baskı altına alındığı yeniden yerel seçimler yapıldı. Başbakanlığı'nda gidılen erken sonuç verdı. Seçim yatırımı yerel seçimlerde, ekonomide geçmiş 4 yılın faturasını sılmeye genel seçimlerin yapıldığı yıl, 1989 verel secimleri olarak açılan yeni imamhatip ortaya çıkan sonuçların yanında, çalışması, yine ekonomide Batman, Ardahan, Şırnak il liseleri, gecekondu afları, il Özal'ın ilk gecekondu affını dalgalanmalarla sonuçlandı. yapıldı. Bu yıl imamhatıp ANAP hükümetinin sürdüğü yapılan ılçeler, atılan veya sınıfta getirmesıyle şehırleşme adına 1986 yılında 32 milyar 206 liselerinin sayısı 389'a yükseldi. 1989 yılında 26 martta yapılan kalan öğrencilere getirilen da ağır bir fatura Türkiye'nin milyon dolar olan dış borç 11 tane de Anadolu imamaflarla, fatura yalnızca siyasi yaşamına girdi. stoku, seçimlerin yapıldığı 1987 yerel ara seçimlerin hazırlığı hatip lisesı oğretime başladı. 1988 yılında başladı. 1988 ekonomide değil, sosyal yılında 8 milyar dolar birden yılında çıkarılan yasayla, Üniversite öğrencılenne yine af yaşamın birçok boyutunda artarak 40 milyar 326 milyar 1987 genel seciml ünıversitelerde türban getirildi. kendini gösterdi. Türkiye, dolara çıktı. takılmasına ızın verildi. Bu yıl Ekonomi 1991 yılındaki yeniden bir seçim ortamına 1986 yılına kadar yüzde 5 Türkiye, 1987 yılına kadar ımamhatıp hselerinin sayısı seçımlerden, geçmiş girerken daha tarih geçen4 yıllık dönemde ikinci düzeyıni geçmeyen kamu 383'e çıktı. dönemlere göre çok daha fazla belirlenmediği ve yoğun seçim kesimı borçlanma gereğinin, yatınmı dönemine girilmediği gayri safi ulusal Konsolidebütçekalemlerinin GSMH'yeoranı (%) halde, bugünkü rakamlarla •Gayri Safi Milli Hasıia gelire (GSMH) oranı, 1986 1987 1988 bütçe açığının yıl sonunda 2.2 1989 1990 1991 1992 1993 1 1994 1995 1996 (*) özellikle kamudaki M(Carifivatlarla) katrilyon liraya ulaşması işçı ücretlerinın Gıderler 17.1 16.2 17.2 16.6 16.9 20.4 20.9 24.6 23.2 22.5 26.6 GSMH Fert başına ftvıllar (Milyar TL) GSMH ($) yüksek oranlı bekleniyor. Uluslararası Cari gıderler 5.8 5.9 5.7 7.2 8.4 9.5 10.4 10.3 8.4 9.2 8.9 piyasalardan borçlanamayan | Bi»arttırıldığı, tarım 11980 5.303 1523 Yatırım 3.6 3.3 2.8 2.5 2.5 3.0 3.0 2.9 2.0 1.3 1.8 Türkiye'nin yıl sonuna kadar destekleme alım 8.023 1560 P1981 4.5 milyar dolarlık dış borç Transfer 6.8 7.8 8.1 7.1 6.3 8.3 7.1 11.4 12.3 12.7 15.6 fiyatlarının yüzde 60 10.612 1372 İ1982 ödemesi bulunuyor. gibi enflasyon Gelirler 14.0 13.9 13.6 14.2 13.6 15.6 161 17.9 19.3 18.4 20.1 1*1983 13.933 1283 Enflasyon da yüzde 80 karşısında yüksek Gen. büt. gel. 13.0 13.0 13.2 13.1 13.9 15.2 15.8 17.6 19.1 18.1 20.0 22.168 düzeyine ulaştı. 1215 oranlı çıkanldığı, Katma büt. gel. 1.0 0.7 0.6 0.5 0.4 0.4 0.4 0.2 0.3 0.3 0.1 8. Cumhurbaşkanı Turgut 1341 P1985 35.350 butçeden verilen Özal'ın ANAP Genel Başkanı I Bütçe açığı 2.3 3.1 3.0 3.3 3.0 nakıt teşviklerin 4.3 6.7 5.3 3.9 4.1 .6.5 51.185 1479 |ti986 olarak katıldığı ve hükümete yüksek oranlara 75.019 1658 Faiz harıç açık 0.3 0.9 0.3 0.5 1.5 0.6 .08 Pl987 0.1 3.3 3.8 3.4 geldıği 1983 genel seçımı, 12 yükseltildiği 1987 ||1988 129.175 1706 0 Program hedefi Eylül askeri darbesinin uzantısı yılında yüzde 8.5 230.370 1986 İ19B9 olan 3 yıllık dönemin ardından Kaynak: Malıye Bakanlığı düzeyine fırladı. 1 9 9 0 397.178 2682 yapıldı. Özal liderliğindeki ANAP,| l Yıne gecekondu 634.431 2621 1)991 1984 yılında yapılan yerel 1989 yılında yapılan yerel etkilendi. 1991 yılında dış borç aflarıyla oy toplamanın 2708 seçimlerde arka arkaya İ1992 1.103.843 seçimlerde en önemli stoğu 50 milyar 489 milyon gündeme geldiğı bu yıl içınde, uygulamaya soktuğu 993 1.997.322 3004 vaatlerden bıri, 1991 genel dolara çıktı. 1990 yılında yuzde imamhatıp lisesı sayısı yatınmlarla ekonomıdeki seçimlerınde uygulamaya 994 7.3 olan kamu kesimi 3.887.903 257'den 315'e çıktı. 2193 sinyalleri vermeye başladı. 1984 B1B95 7.854.887 geçirilecek olan il sözü oldu. borçlanma gereğinin GSMH'ye Üniversıtelerde atılan 2685 yılında dış borç stoku 1.5 milyar oranı yüzde 10.6'ya ulaştı. öğrencilere af da bu yılın seçim 1989 yılındaki yerel seçimlerin 15.125.092 2928 I 1996 dolar birden artarak 20 milyar 9 9 7 25.360.000 ekonomidekı faturası en çok 1990 yılında yuzde 60 yatırımlarının bir parçası oldu. 823 milyon dolara çıktı. 1983 yatırımların başladığı 1988 düzeyınde olan tüketici Türkiye, 1987 yılında artan dış T yılında kendisini gösterdi. Tüketici fıyatları 1988 yılında yüzde 73.7,1989 yılında da yuzde 63.2 düzeyınde arttı. 1989 yılında dış borç stoku 41 milyar dolara yükseldı. 1988'de yuzde 6.2 olan kamu kesımı borçlanma gereğının GSMH'ye oranı 1989 yılında yüzde 7.3 oranına çıktı. IlT II IJ