Katalog

T tırkiyc'dc bilgiislem oiayı 1930'larıla ba^lndı Bu uırihicıi rtnce yalııı/ca 1927 yılında Inlmarl.ır Idatcsi'ıuie (bııguıtku Tekı>l (ienel Mudüılugu) hıı yoııeiim bıuıııı ıılarak bilgi i>lem bolümumııı kuruldugu gurulUyor. Ancak Inhisar lai Idaresi'ııin bu birinıi içiıı gcrckti cktnaııımııı saglanmasına ilişkin sözlesme dc (19.1.1), doııanımın kurulnıası da (1934) daha sonra gerçeklesti. 19.14 yılında Ziraat Baııkası'nda ı;esiılimuhasebe ve büro i>knıleri ınekani/c edildi. IJI'l iv'in ha/ırlanan bir raporda, oyıllarda Devleı 1\taıisıik Lnstitüsü'ndedc/iıaa! Bankası'ndaki gibi dclikii kart sisremrylcvalısan büro rnakinelcrinin bıılunduğu bclirıiliyor. Bu tarihlcrde. t;csiıli kuruluslaıda ya/ar kasalar, clekiromekanik büro arucları kullanılmaya ba^landı ve bu ınakinderi pa/arlayan Nasyonal Mııkayyit Kusa (Amerikan firması NCK'ııı Turkiyc bıaıısı) kuruldu. I936'da IBM l'irmaM Türkiye'ye girdi, bir sürc sonra da Burroughs l'aaliyete basladı. 1BM/ Tilrkiye Cicntl Mudtırıı Krsin Sümer Türkiye'tle bilgjişlem faaliyeilerinin o yıllardaki gclisimindc devlet pulilikasııun cikili olduğııııu anlattı: "Kkonnmik humlc >ıllannda, liberallcşmcye uiıliiir ve <>/el seklör devnrye sukulurken. difcer laraftan d«?vlet ban Itmt'l sahalurdu o/rl trklıtrun ba^la>amagiri$imlcre kulkışırkııı. buyiık kıırubir verimlilik üvrcgi olarak mekani/itsyonıı )(idildi. Alalürk'un başkttsahııtarda oldugu eîbi, edindiei bu#ı lıilgiltrte bıınu «Hterınrsf sunucıı da olııııı> olabitir." Hit^iişlcm ıııakinelcri birkav büyük kannı kurıılu^tında kullaııılnıaya ba>landı. Ercğlı Komür lilcııneleri, Devlet Demir Volları. MLTKLV Hankası hıınlar arasındaydı. 1940'larda. hıı .ılanda so/iı edilir bir geli>ınc yftrülnnıli. Dıı yıllarda nıckani/asyonıııı girdifıi kanııı kııııılıışlarından biri loprak Malısullcri OÜM uldu. 1950'lcrde. bilgii^lcm ın<;kani/ii^yonunda ırkonomik hayaltaki canlanmaya parak'l bir yayılma ya^unmadı. Bu yıllarda, cVzcl sekıöı kurtılu^ları aravında yalııı/ 1^ Baııkası'na bilgii^icm nıakinoİLTİ girmi^ıi. Turkiye'ye ilk biigisayar ıyf> " vılmda geldi. NSVda yapılan sO/leynıe ik1. Karayollart Clenel Mudürlugii, I. ktı^ak bıı IBM 650 ala rak. Türkiyc'nin bitgisayar ktıllanan ilk kurııluşu oldıı. l9M)'lardan sviıııa Tıırkıyc'df bilgisayar kııllaııımıııd.ı lıisscdilir bir arh!> meydana gcldi. Ama btı. yınc dc çok mulcva/ı sıııırlar içindf kalaıı bir harckcllilikıi. 1962'yc kadar Karayollan'nınki dı^ında bilgisayar yokııı. 1964'tı Istanbııl Tekııik tlnivcrshcsi 2. ktı^ık btı IBM l620sis(cnıi kıır dıı. Tapu vc Kadasiro tkııcl Mudurlugü dc bir sistcm sulıibi oldıı. Tııı kiyc'dcki biljıısa yar sayısı bu vıl iyiııclc 4\, IW>7'de 25'c s'ikıı. 1%9'daburakıımAIV. 197l\k 7IV vıık scldi. IUM Burroughs, Unıvac ve NCK Tvlrkiye'dc bilgisayar pa/arlayan başhca l'irmalardı. Türkiyc'dc bilgisayar sayısı 60, 70diyı vıyılahilecek kadarkcn, ııcrcdc kaı; uınc sisıcııı var hiliııiyıırdu. Ama yıllar ılcrledikvt bu kntuıdaki kcsinlik kaybuldu vc suıııiı; olarak bugün Tarkiyc'de kaı, bilgisayar. kuı: InliM islcın mcrkıv.i var. hclli dcgil. V'cıilcıı rakanılar öylcsinc u'lı>kili ki. bı/ hıınlardaıı hiıinin 410, bir başkasınııı I.KK) doluyıııda oldugunu beliıimeklf ycıinolinı. 1 9 6 0 t 3 ilk Türkiye pıyasası Türkiye'de bilgiişlemin buşlangıcı,gelişimi Türkiye neden uzun güre bilgisayar dünyasının dışında kaldı? 1980'ler: Piyasa patlaıııası mı? Bilgisayar tnüşterisi ne istediğini bi liyor rau? Elimizdeki bilgİHayarlardan ne kadar yararlanıyoruz? 1 fiyallardı. Kııınpülrr riyallarının yiiksrkligi de yuyılmaya mcel olııyordıt. Bir dc, kompiittTİn istihdiinıu karşı oldıtKu. koınpiiferlcrin vajılnmsıytıı birvok kişinhl i;ini kaybedrbilecrgi yolunda «(triıslfr vardı ki, böylc KurıışliT l>l*T'dr Av ı)>ııııındi. <P*TVİ IIU K»ru^lın lıarekrlle bilinçli hir rııgrllrmr «Ima<lı, ama kıımpiılrrlere adaple (»Imamızı RÜÇle^liren bir rol uynadı bu." Müdürü Siinıer'in srtzleriyle, "Bir laraflan Tıirkiye'deki gcli^mrlvrin hir Kcrt'üi, «ttr jandan da biljjisuyar i'ntlustrisindfki |>clifinelerfn bir sonuıu ularak..." 1970'lcrde Tilrkiye ekonomisindc bir bUyumc vc fualiyct çesitlenmesiniıı en azından zcminini lesbil cden büyllk bilgisayar firmaları piyasaya gtrdi. 1977 yılırıa gclindiğinde, Univac, Burroughs, IBM. NCR. Honeywell gibi dünya çapında firmalar Türkiye pa/.armda faaliyet gösterivordu. 1970'lerde yaşanan gelişmeyi, görüştüjümüz şirkei yeıkililcriııin hemtn tilrnü en baş(a "(ienel ekonomik sfll>meyc" bağlndılar. Transleknik Sistemlcr Kooıdinatörü Sarc "bilgi ihliyacının »nrm kazanması" ve "bu araçlaru gerek duyun ikinci ku^ak yönelfdlcrln l«jbn$ına c^meHİ" ü/erindc ö/eliikle durdu. IBM/TürkiyeCienel Müdürü Sümer dOnya bilgisayar sanayiindc gcrçekleşcn leknolojik iiiılını saycstndc "fiyal/performans faklörünün büyük bir ıılumlu Kellşme g«çirdigini" vurguladı vc bunu şOyle örnekledi: "1960'lann sonunda IBM 360 sislemlerlnin model 20'si vardı, en knçiik sislem ularak. 3 bin3 bin 200 dolar civanndaydı. tlk kcz disk ortamı da olan bir mukineydi. 10 yıl sonra, 1970'lerin sonunda, aynı fiyala bıınun on kalı hafı/alı bir •iistem kurabiliyorsunnz, gcrek disk kapusiresi gerek iç hafıza kapasilcüi bakımından. Blrkaç yıiz dular dnha ekleyip birkaç fane de terminal baglayabiliyıırsunıı/ ki, < uanıun modcl 20'ye bir lcr> minal bttgluınnk /ulen miimkün degildi, model 30'a gcçip kiraıla 10 bin dnlara çıkmak Kerekiyordu. Kfcer salı^ fiyulıyla kira fiyatını denk Kelirip ktyaülarsuk, >imdi model 20'nin 56 katı biiyiiklügiindrki sislem 23'ümüz unun S'te, 6'da biri fiyalına." Bilgisayarların iKiızlaması, kullanımlanııın kotayla$ması, tıacimlcrinin küvülmesi vc bu aygıılara ihıiyaç dııyan i$ yöneticilcri gibi laklörlerin etkisiyk 1970'Ierdc bu alanda yasanan gcli$meşirket yetkililerinin onak ıeriıııiylc, "ınu$lerilerin bilinçlcnmt'iinin başlaıtKicr'ydı aynı /amanda. Ko\vBurrnuehs Geııtl Müdılr Yardımcısı Bülenl <,oııc, "19707S arasında," dedi, "pazarlamarı arkadasİHrıını/ııı amacı en busta lalebi yaralmaklı. Mtıslfriyc bilgisuyarların ne işyaplıK öftrcliliyurdıı." > 1970'lcriıı ikinci yarısm da, sirkei ycıkiliterindcn ba/ılarının deyi>iyIe "gevici bir durgunluk" yasaiKİı. lluneywell bil|!İsayarİHrını pa/arlayan Kllık'ln l'a/aılama Müdüru Semih Yentiirk. firması tanı bu sırada t'aaliycte gcv(iği iviıı hu yılları "sanssı/ birdnnem" diyc niteledi vc sOylc tasvir t'lli: "l'iyasada dövi/ darboga/ı yasamyordıı. llhalat /ıırlııklan vardı. Dışardnn huınnıa<ldf griirmık durıımunu oluıı sirkclk'riıı ürvliıııleri durtnu;lıı. Kur farklurı sorıın yaratıyordu. Büyük Küçlükler çtklik." IUM f ıııkıyc C.cncl Müdüru Suıner, Türkiye bilgisayaı pa/arında bu sıradu bir duraklama oldııgıınu bclirııi, A H «uııı anlamıyla dıırmadı," dedi. "Ö/vlliklc vıni kiirur vcrecek kişilcr elkilendi. kullunantar, labii, devam elliler. Kiırtse vax|(ecınedi. Zalen hcr seyden vazgevilir btlgisayardan vu/j>evil«mt'/." 1970'lertle ctrrama Siçrdmd Oldll Türkiye'de bilgisayar sayısında sıvrama, 1970'lerdenıeydanageldi. IBM/TürkiyeGertcl Çığ gibi büyüyen talebin 8onucu:Pazar!ama furyası. Bir allkurııltışu Prime vc Monroe tiaşka bir altkuruluîiı Wang bilgisayariarı pa/arlayan Trunsleknik Holding AŞ.'nin Sislemler Grubu Kooıdiııalöı ıı Karuk Sarc, bu durunıun ııedenlfrini şftyk açıkladı: "1%0'h yıllarda yonclitklen çok müteşebbis nileligirııU' ki^iltr işlrrin tııısııulayılı. Ilesaba kilatıa fa/la bukmuzlurdı. ikinci olarak, bu yıllarda kıunpülcr kullannıak /ordnr, kuınpulcr pcrsoneli a/, bunlura verilınesi «erekrn tkretler çok yiiksekli. Bir başka elken dcpolama hesaplan v.b. işlcrdc kullannıak amacıyla 3. ku^ak bir IBM 1130 alarak \\umete soklu. Bilglsayara adapte olunamadı 19607(1 dftneminde bilgisayar kullanımı gclism\% ülkclcrde gidcrck ckonomik hayatın aslî bir uıısuru olurkeıı, TUrkiye biiitnscltcknolojik devrimin armaganı olan aygıılarla pek haşır neşir olamamıştı. Geçici durgunluk yaşandı hizmctten •• • • ••• »•••««. ' sayarların sadece idarî hi lifmeuiu ö/cingi, biigi 1960'larıla yasanaıı j?c uygulamaya nıaktan ı;ıkıp, (eknik uygulama alanlarına girmcsiydi. Onivcrsiıelerdc araşıırnıafilar, proje hazırlayankr bu aygıtlardan yararlan maya ba^ladılar. Ayrıca Universiic oısında ıcknik hi/nıetlcrdv bilgi.saşaı lard.iıı yararlanılmaya başlandı. I966'da Llekııik l>lcri R(Ud idaresi (şimdiki TiîK) cn ba^ıa barajlardaki su st'viyelerinin hcsaplaması, baraj fi/ibiliıelcriniıı ha/ırlanması, mevsimlik sıı Jmc(lerde kullanıl . Ne büyüklükle bir bilgisayar Istemiflınız? CUMHURİYET/BILGİSA YAR SAYFA 3