Katalog

Bilgisayarların dünyasında bilgisayarsız bir Türkiye Hasan SARAÇ UTE Ltd.Şti. Gen.Md. Yrd. ime dcrgisi 1982 vılında yılın adanıı ycrine yılın makiııesini sevii. Insan rakiplerini geride bırakıp yılın adanıı kolıuguna kibinizcc oluran bu makîne bilgisayardı. Bilgisayarın gUnünıüz dünyasındaki yerini ve önemini düşününcc bu secimi yadırgamıyor insan. Teknolojik geli&menin bu aşamasında bilgisayursı/ bir dünyayı lıayal etıııek giderek güçlcsiyor.£indüstricien egjIime.savunmadarı lurizmc kadar hcr alanda bilgisayar kullanımı yaygınlaşıyor. yugunlasıyor, ya*amın vazgecilme/. bir paryası olmaya ba$lıyor. Bilgisayar teknolojbi inanılnıa/ bir hı/.ta geli$mektedir, Otomotiv cndusirisi bu lıı/.la gelisseydi bugün bir Rolls Royce 2.75 dolara mal olacak ve bir galon bcıızinle 2 milyon nıil yol yapabilecekıi. Bu bavdond(lrUci) gelişnıc Hilisim Dcvriıni diyebilcccğimi/ ilginv bir döncıııi baslaımıs dıırumda. Bu devrimin öncütüğünü yapaıı ütkclcr yaygın bilgisayar kullanımı sayesiııde muazzaın bitgi bankaları oluşıurabilfiıekte, bu bilgilcrin lıer alanda .sUraılc dfgerlcndirilmesi yoluyla buguncdck hayal bile edik'ineycn bir güce ulaşmaktadırlar. Hızla değisen diınyamıztla 'bilgi' ve 'kııvvct' sözcüklcri adela esanlamlı bir hale gelmekıedir. Yukanda vurguladığımı/ gibi. bu alandaki geli^ınc o dcnli lıızlıdır ki. bilgisayar kullanan ülkelcrlc kullanmayanlar arastndaki ucurunı giderck inanılma/. boyuılara ıılaşacakıır. Bilgisayar kullanmamakıan doğan /aman kaybı, vcrim ve kalile ddsUklllgünden doğan zararlar, bilgisayar konusunda yapılacak yatırım harcamalarıııı kat kat a$acaktır. Bilgisayar kulJanımiiu yaygınla$urarak bilişim devrimine kalıtmak modern dunyamn kacttıılnıa/ bir gcregidir. Uu dcvrinıin dı$ında kalmayı secen iılkclcr keııdi kafkırıma c/abalarım oııarılma/ bir biçimde sakatlamakladırlar. Türkiye'de bilgisayara iliskin ıarıı>nıalarda gendlikle biİgisayarhımı ülkemizde a/ verimle kullanıldığı ve bu nedeııle bılyuk d(W\y kaybına yola<,iığı vurgıılunır. bu iddia. bilgi.sayarlann vok pahalı vc sadccc kirahk oklu£u doncmlcrdcn kalmakiaysa da, yıpraiıcı <Mkilcri rtâfâ .sürmrktcdir. Bilgisayar kiralanması veya satın altnması gerek kaınu kesimindc, gerekse özel kcsimdc biriakını i/inlere vc lahsislerc bağlanmı^iır. BitlUn bu i/iıılcr, lahsiskr, sımrlamalar arasıııda 1 uıV.iyo'dc bilgisayar kullanımınııı son dL'rcfi; kısıilı ofu^unu dup.al karşılamak gerck. bİİQİS3V3F T Ne acıdır ki, ulkcmi/ bilgisayar kullanımmda, parva.sı olmaya 1,'iil^lıgı Hulı dııtıyii sıtuian hivbir konuıla olıııadııjı kudur gvıi kalmı^ıır. Ildeki islalisriklefvpitrı1. I9S0 yılıııda Avı ııpa'nın bilgisayar dı^alınu iı;in Tllrkiyc'dcn sonra ki^i ba>ıııa cn dü>uk dövi/ harı.ayaıı tllkesi olaıı Ispanya'da bılc bu rakaııı I2.'>5 dolaıdır. Aynı yıl Türkiyc'ııiıı ki^i baştııa yapııfı harcumanın Titrkiye'dcıı 40 kaı dfğil gok daha (a/ta olduğıı gOruluı. Türkiye'dc ise 1982 vılında kiralanan bilgisayarlar ıçin öucncn dövj/ yakla^ık 12 milyon dolar, satın alıııanlar için ödencıı döviz isc yakla.vık 5.5 nıilyon dolardır. Yukarıdaki rakaııılardan açıkça görilldüğU gibi, Türkiyc'nin bügisayar dışalıtm ivirı yapıığı toplanı harcama Yunanistan'tn yirmide biri, Kıbns Rum kcsimiııiıı Uv'ic biridir.Yılda loplam 18 milyon dolarlık bir dttviı harcaması yaltıı/ Avrupa fllkeJchne kıyasla degil. Titrkiyc'nin toplam dısalıııı harcamasına oranla da kilçiik ve önermi/ kalmaktadıt. Bu kdçük kalcmi daha da cılcdeştirmek için harcarıaıı <;abaları arılaınak olanak dı;ıdır. Çağıııa ayak uydurmak isıeycn birTürkiyc'de bilgisayar kullantmımn ddcıı gcldiğince fi/cndirilmesi, yaygınla^lırılmaM gcrcktı. Bıınu kiralama yoluyla yapmak Ulkcnıi/c v'ok pahalıya nıalolıııakiadır. Türkiye kiraladığı ıııakincİLT için eıı la/la ııç yılda, satın alına bcdeliıti yurl dı$ına ödemektçdir. Bu sürcnin ötvsiııde ttdcııen kira bedclleri ülke iv'in döviz kaybından ba^ka bir $cy değildiı. Tilrkiyo'de özcl sekıörün kiraludığı sisıemi dcği^tirmc ortalanıaMnın 57 yıl, kamtt sekIrtründc isc 610 yıl oldugu hcsaba kalılırsa süiıuııda üalıip olunatnayan sistcjııkT için s.iım alına bcdclinin iki, haııâ Uv katı Odeıııc yapıldığı avıkça görülebiliı. cılıjına borçludur. Ancak, bu yaklaşımnı söz konıısu endüsırinin kcndine özgt) niıelikleri dilştinUlmedcn kftrii körtlne uygutanması gelişmcye değil gcrilrmeye yol açabilir. Bir kczdaha vurgulamak gerekirsc, bilgisayar tcknolojisi oluğanilslü bir hı/la gclişen karnıa^ık bir (eknolojidir. Son deretv agır işleyen bir teşvik mckani?masıyla bu başdöndllrilcü yarışa girmek münıkün değildır. »•ıiıb • f l i r » « ı M Bir gÜnlÜk Üretimbİr BugUn ABD ve Japoıı ya'da bilgisayar üreten bcrhangi biı fabrikarıın B gü nlük ürelimi bjr BU kaflar Q3f|n Türkiye'nin kira içiıı ödediji dövi/.. .satın ai Rum kesfminin k ı ) " 1 » u vuııaıtiMan *<.ücte hiri Kıbns Runı kcsuninin UÇIB Uin bırkonııya ıli^kiıı durumfarıdır. Son tsiaıiMiklcıc gitrt luı iılkcİLrin bilgisayar dtşalımkırı a^agıdaki utblo>la vcrilmişiir: KlbriS Daha yakııı iki cirııck dc \nı Vunanisian Kıbns Runı Kcsimi 19X3 bi'klrnrn 10» milyon llnl. 15(1 mihon I)»l. 19 mil\on Dnl. 25 milytın Dul. m a hir M M 'V'11 ''dcdiğinin iki Dir o r a n katıııdan fazladır. Hi v bit tilkcdc büyk garip biı oıaııa rasilatıma/.. llaıiij liirkiyı* gibi gcli^ıııcku olaıı ba/ı lilkelcr (orııcğin Yııgo.slavya) kirayı (aıııamen yasakla:nı$lardır. Bu kaıaı, kiı ulaıııa yonlerııiııitt yul ııçiıği luıyuk kayıplan dikkalo alan akılcı bir vaklasımın soınaııdııı. Uir baska suı ıın da bilgisayar dı^alıınının Sanayi MakanltgYıun i/ıninc ba^lanmı^ olmastdır. Bu, Türkiyc'nin gerekli nttcliklcrdt.1, yctcrli mikıar vc kalitcdc bilgisayar Urctıipini iddia clmuk denıekıir. Gclişmt'kıc olaıı itlkelerde dcvleiin ba/ı sanayilcri bir %ürc i<;iıı dış rekabcıtcn koruyarak güvkııınekrİDİ saglamuM doğaldır. Nilckinı ülkenıi/df pck çok sanayi kıılu bugiinkü vcrini devlctin koıuma Türkiye'ninbir yıllık lükeıimineesittir. Ben/.eî Jcknolojiyte kurulacak bir tesis yaiırımı karşılayacak dü/eydc ürctîmc geçemedcn ıırfUigi biigisayarlar çağdışı kalacaktır. Ycni ıııcKİclkrc, yorıi tcstslerc geçmck yeııidetı dcvlciin hiv'hir csnckliğc yer vermeycn izîn. tahsis, ttşvıl. ^arktarına girmek olacakur. Dcvfeıin sözkonııstt teknolojinin niieliklcrine vc gclişmc hı/ına uygun bir potitika izleTUrkiye'nin gelccekle Batı dünyastnın ülkcleıi arasıııda alacağı yeri pozilif yündc clkitcyecek ve ancak o /aınan Türkiye vcrimli calışan, ulu.s!arara.sı rckabele kalılabiİL'iı, diııanıik bir yapıya kavusabitecekıir. IV6dİ Türkiyc'nin bilgisayar urctimi. dısalımı, eğitim ' s" 1 ' konularda ivedirarlar vardır. Bu kararlar Bilisinı Dcvrimiııin biçiıulendircceği gcleccğiıı dımyaMiıda ülkemi/in ycrirıi saptayaL'akıır. Unııimamak gerekir ki, bilginin kuvvcı, bilgiyi cn iyi degerlcudircnin cıı kııvvetli nlacağı bir dünyada bilgisayarsı/ ya^aıııaya calı>mak, kendiııi bilgisi/ligc vegUı;süzlUgc nıahkum cımek dcınckıir. • KAYNİKtAK 1. '" Turkiyt Vr BttiftmİH durumu rr (Mtrtfi' 'PPT un Ihttsaı Komisytmu Ku/nırıı.ll marı IVfi.t. 2. The Third H'ın, Alvm Tujfler. IV.1t). i. IH/tilılt tııııipmtnl Corporaıioa S*eaa HusintM Flan. ItHI. 4. Httshasiır l>rrxl»i, Sayı .'« KastmAratık 19X2. V Hllgisayar Otrtlsl, Sav, Ml (\iıkŞuhaı IVH.l yıllık tuketlm | jk(e a h l , a s ı gt . rckcn ı^. SORUSTURMA Türkiye bilgisayar piyasası "olumsu/ bulduklarını" bclirrmeleri şüphcsit beklenemezdı. Yöneticilerin gorlişkrini akıarıyoruz: • Albert Benhabib (Rarık XeroxRilsay). "Salif sunrusı hi/mellrr"i, "pa/.arlayan firmunın sorumlulugu" olurak gördıiğUnü belirtti, "Hiifciimefin aldığı karar olumlu," dedi. "1983 bnşiRdutı sonra Sanayi Kak'anlığı'na yapüan başvunılurdaıı olunısu/ soııuv alınıyordu. Bu bir süre devıım elli, sonra şarllara baftlı serbe>tlik lanındı. Vıterli sislem analisl ve programcı var mı, yeltrli lcknik b&kım Naglanabllrcek mi, yıdek parça sloku yelerli ml dlye soruluyor. Bu i y i . " rougiıs), piyasanın saglıksız gelifitıcsinc ilijkin cndiserıin. "Snnayi Bakunlı^ı'nın grtirdi&i birlakım kritcrlerle ortuya kondugıınu" beliriti ve, "Bunlar cok Rercekci krilerler," dedi. üonç, "BiİRİsayur alanında pa/»rltıyHi firma olarak falı^ılaeaksa, yalırıın yapılması g^rekir," diyc eklcdi. "Bunu yupabilt'ctk l'irmaların bu alanda lıulunması ve rekabete girınesi dıı^al." • llamil Ossa (AppleKonıili Pa/ıatlaına), "lıhalul konıısundaki ktsıtlamulan hem tas Blllllar Bülenr Uönv (Kov'/Bıır viu ıtliğini hi'itı Av ılmt'cli^iııi" sıiykdi, "Örneıiiıı," dedi. "bııııdan »ıııı* kontpiilrr satmış ıılma gibi bir koşul, rckabeti kiMllıyıır." "Ossa'ya gore dcstek hi/.ıııctlvri "bt'rhangi bir koıııpiıtcr pm/aılıımuıısı firmanın %alen yapınıısı ı>rri'krıı lıi/ııullcr". Çssa, "llerkes yapıyor, bu de yapıyoru/," diyc koııusiu. • f,rsin Süıncr (IBM/Türkiye). ithalai konusunda sozkaııusıı kısıtlamaların yamsıra, yukarda akıardıgımı/ kota mcselcsi üzerindc durdu. SiiiTKr, 75 bin dolarlık kntanın rt/cllikle küçük l'irınalar ivin gerekli ycdck parı,a sıokımu sitğlamayı imkânsı/laşııracağını bclirili, "Bi/im 2 milyon dolarlık yedck purVtt stokııınu/ var, kav lanv firmıı bıınu yapnbilir? Senıdt 7.S bin dolarlık biitjisayar ilhali yapan bir finııu, 2S bin dolarlık yrdrk parça bile Ri'lirfiıııv," diyc kuııu^tu. "!><>luyısıyla, suni cnKCİIer sıırun yaralıyur. Ama bunlar da uınun aman deva.su .sornnlar dı>dil." tıhal i/ııi için rirmalarda biriakım ö/olliklerin aranması u/erine Sünıcr, gOrıi>leıini dotay/ı olarak il'adc ef(i:"U/un vadeli dıifünmeyi'n, daha kısa vadeli dti^ünüp, birkac seııi' illtul edLyim, ııustlsu üatacaftım diyen firnıalar" icin bu kısıdamalann sorun olabilcccğini söyleyen Siiıııer, bu firmalunn dışındaki kuçlik bilgisayar şirkeiicrinin icınsilcilikk'rini aldıklarııu, gerci bu "kiiçük" yabancı firmaların da kcndi baflanna Tilrkiye öiv'üleıi için cok büyük sayılacak kurulıışlar üldıığıımı, aıııa piyasaya yeni girdikleri lilkclerde "leşkilsi kurma" ve "laban yarolma" sorunuyla karşı karşıya bulunduklurını aıılaiiı. Sıiıııeı, "Teşkilal kurabilınek için bir pazar büyuklÜKunr, tabuna ihtiyav var," dedi, "tiyk 1 sıfırdun gelîp ba^lamanın" gıiı,liigünil batıılaiiı. Seıııih Yeımirk (HoneywellEllck), itbal yasağı uygulamasının, TUrkiye'ye "birden çok fa/la hiljjisayor Kİrmcsinln" yol acıığı " N r reye Kidiyuruz?" sorusıı vi/erine buşlaiıldığını belirtıi, görilslerini soyle dilc netirdi: " I Ocakt» ithalat yasngı başladı.T'ıirkiyr^c birden çok fazla hil|>isayareirnıeye buşlumısh. Blz nereyegidiyoru/.sorusu bellrdi. Runlar (jervfkrcn kııllanıcılara lıizmel vererek mi, diye soruldıı. konlrol altına alınınak istendi. Vusagı kaldırmak ivin Sanayi Bukaniı^ı' ndun lııbsi'ı lalebinde bıılıınuyor. izin alıntyor. Bu arada bülıın nrınalurdan perxoııel suyısı. e(ti(imci, leknik, destek. yedek parca sloku. sislem prügmınası, firketin bitanv'O* su, (»ncanizasyonu, Türkiyt'de dahu omesalılmış slslcmleri hakkmda bilei istrniyor." "Yemtlrk, bu ııoklaıla, "Makine olarak biıtiin bilgisuyarlar ««tlında birbirinin esi," dedi. "Önemli olan destek, hizmei, kullunım kolaylıklan, yazılım farkları." Scmih Yentiirk'e görc Bakaıılığın yeni uygulaınasıyla "rezalel ulayı bir ülçüde konlrol alltna alındı." • Muhsin ökmen (Commodore Elekırosan) büyük isimlerin. Türkiye lcmsiicilerinde, bazı özcllikler aradıklannı, kolay kolay lem silcilik verınediklerini söytedi. "Bir lakım miiteşebblsler büyük i.siınleri atamavınca, Avrupa'da firma arayacak, buldııeu küfiik bir firmanın miimessill!(>ini alıp getirecek," diyen Ökınen goı u^lcf ini söylc sürdünJıi: "O firma acııha dı$arda ne kadar ya.vıyucuk, l'ürkiye'ye ne destek verebilccek? Bakanlık ilbal nıü.vaadeM verirkeıı, yuplı^ı inreleınelerin yunısıra, Avrupa'daki nrtnanın ozellik Nereye gidiyoruz sonısu leriııi de inrelemelîdir. kimdir bu firtna. serınayvsi nedir? (iırvek îmafalvı mı yoksa pazarlamacı mı? Sımrlamalar do^ru ve olumlııdıır." Burada ayıklama olur Targan Özgîlr (WatıgTranskoın), iıhalat kısıılandığında tcnninailcrin yurı icinden saglarınıası kosulunun konduğunu, oysa bir sisleıne lıaglundıgında, kendi halı/.a kapasiıesi olnıadıgıııdan sisiemden hafıza cckip veriıni dUşüren "akılsız terminal"lenn Türkiye'den sagianabilınesinc karşılık, "akıllı termlnal"lerin dışardan alınıııasımıı zorunlu olduğunu anlaııı. ft/giir "İlhnlai kısıilanınca, akıllı lernıinal ihtiyarının nereden kaı>ılanacaHı soru.su bettrdi," diyc dcvam cıti. "Neyse bu durum diizellildi." Targan özgUr. ithalal kısjilamasında "kıslaslann hesin saplanmif olmadıgım" ilcri silrdü ve, "Sanayi Bakanlıftı'na haşvuruyorıız, Inceleniyor ve cevap veriyorlar," diye konuştıı. "Yapılmak istenen, bir disiplinf elme olayı. Burada bir ayıklama olur." • Turgul Kulac (Alariıbsaş). ••Ithal vasagı astında yazılı otıırak çıkmadı, hicbir/amaıı açıktanınudı," dedi. Kulaç'a göre, "bazı seİMplerden dolayt" kısıılaınalar geiirılmesi du^iinlılmüşui. Turgut Kulaç, "Müracaaılamnızda aranan sarllai1," diyc konu^ıu, "gerceklen olması gereken şarllardti', geneldt otumludıır. # YARIIN: Piyasa nasıl geliş.'r? CUMHURtYET/BtLGİSA YAR SAYFA 10