Katalog

6NÎSAN2003.SAYI889 köktencili Âmerikan emperyaliızmv ile el ele Yeni Dinci Sağ, Amerika'nın ülke içinde ve dışında güçlenip "askeri gücünü ele güne göstermesi" talebinde de bulunmaktaydı. Irak'ın totaliter diktatörü Saddam'ın şahsında Âmerikan halkının en azından önemli bir kısmını etkileyecek bir "şeytani öteki" yaratmak pek zor değildi. (icorue VV. Bush'ım kcnclisini giiçlü vc ıliııi luitün bir IIcMan saııdıüı açık. FATMAGUL BERKTAY I eorgeW. Bush'un sabah kalktığında ilk yaptığı işlerden biriI nin, Amerika'daki Evanjelist köktendinci hareketin önderi rahip Jerry FahvelTin o güne ilişkin yazdığı duayı okumak olduğu gazetelerde yer almıştı. (Aslında, muhtemelen "okumuyor", daha kolay bir edim olan televizyonda izlemeyi tercih ediyordur, çünkü köktendincilerin özel kanallarıvar, vebuyüzden "televanjelizm" diye de adlandırılıyor.) Bu haberi görünce hiç şaşırmadım. Yeni Sağ'ın saldırgan bir temsilcisi olan Bush'un, söz konusu Yeni Sağ ile sıkı bir ittifak içinde olan ve Âmerikan emperyalizminin " eski güzel günleri "ne geri dönülmesi gerektiğini vazedip duran "Ahlaki Çoğunluk" (Moral Majority) hareketinin destekçisi ya da mensubu olmasından daha doğal bir şey yoktu. Bu hareket, 11 Eylül'den sonra önemli bir ivme kazandı, ve zaten dinsel ideolojinin çok yaygın olduğu bir toplumda yabancı düşmanlığının iyice dinsel bir söylemle, hatta Bush'un ağzından kaçırdığıgibi "haçlıseferi" söylemiyle sarılıp sarmalanmasına yol açtı. Ortalama Âmerikan medyasında ve savaş taraftarı gösterilerdeki "Mekke'yi bombalayahm" pankartlarında kendini apaçık ortaya koyan bu yaklaşımın yaygınlaşmasında, saldırganlığı ve erkeksiliği sonuna kadar savunan Amerika'daki Protestan köktendinciliğinin büyük payı var. Amerika'da köktendinciliğin tarihi epey geriye dayansa da 1941 'de Âmerikan Hıristiyan Kiliseler Konseyi'nin ve Ulusal Evanjelikler Birliği'nin kurulması yeni bir eşik oldu. Hıristiyan televizyonculuğunun başarısı bu akıma politik bir ivme kazandırdı ve 1979'da rahip Jerry Falwell, köktendinci/Evanjelik seçmenler blokunu seferber etmek için "Ahlaki Çoğunluk" hareketinikurdu. Bu blok, eski köktendinciliğin "Bolşevizm"e ve Danvinizm'e karşı mücadelesini devralıp buna, yoksullara her türlü devlet yardımını reddeden bir yön ekledi ve böylece politik Sağ ile sıkı bir ittifaka girişerek militarize bir teoloji inşa etti. Evanjelistlere göre, devlete, aileye ve kiliseye karşı "liberal darbe" yapılmıştı, onlann görevi de bu darbeyi bertaraf etmekti. Kutsal Kitap'ı politik ve ekonomik bir metin olarak sunan hareketin temsilcisi Fahvell, lncil'e dayanan bir ekonominin "kuşkusuz" rekabetçi kapitalizm olacağınısavunuyorvebu "hakikat"in Kutsal Kitap'ın Özdeyişler Kıtabı'nda "açıkça ortaya konmuş" olduğunubildiriyordu. Liberalizmin demokratik yanlarınasaldırıyageçen köktendinci Sağ'ın programı, okullarda Protestan dualarının serbest bırakılmasını ama örneğin cinsel eğitimin yasaklanmasını, ailede hiyerarşinin açık seçik kurulmasını çocukların anababaya, karının kocaya tam itaati öngörüyordu. Vietnam savaşının yarattığı, Âmerikan emperyalizminin zayıfladığı algılamasına karşı önerdikleri panzehir; güç gösterilerini, başkalannı kontrol etmeyi, şiddet uygulamayı içeren erkeksi değerlere geri dönülmesinden ibaretti. Hayallerindeki "eski güzel günler"de aileler parçalanmamıştı, kadınlar ev dışında çalışmıyorlardı, ahlak bozulmamıştı, erkeklik ölmemişti, kadınlar kocalarına, dünyadaki halklar da Amerika'ya itaatediyorlardı! Köktendinci ideolojiye göre, hayat ve düny a hakkında bilinmesi gereken her şey Kutsal Kitap'ta mevcuttur; tek hakikat olduğunu ve o hakikati de sadece kendilerinin elde tuttuğunu iddia eden bir ideolojidir, bu. Böyle bir ideolojik saflık ve mutlakhk konumu benimsenince, örgütsel saflık da zo Protestan runlu olur: "Tann devleti"nin sınırlarının daima dikkatle savunulmasıgerekir. Köktendincilikte"sınırlar" çok önemlidir, çünkü ancak net sınırlar çizilerek" ben" güvence altına alınabilir. Sınırların açık seçik çizilebilmesi ve "ben"in korunabilmesi ise bir "ben olmayan"a, "öteki"ye ihtiyaç gösterir. Haklı ve doğru "ben" ile yanılgı ve hatta ihanet içindeki "öteki" arasındaki gerilim, köktendinciliğin ay rdmaz bir parçasıdır ve Âmerikan Yeni Dinci Sağı'nın derin ırkçı tavrını da açıklamaktadır: Tanrı'nın kutsadığı biricik halk, beyaz ve Protestan'dır! ŞEYTANtÖTEKÎ Yeni Dinci Sağ, kapitalist ekonominin canlanması ve "dinsel/ahlaki bir düzen" kurulması talebininyanısıra, açıkça, Amerika'nın ülke içinde ve dışında güçlenip "askeri gücünü ele güne göstermesi" talebinde de bulunmaktaydı. Köktendinciler, özellikle, kendi misyonerlik hizmetlerini sekteye uğratabüecek herhangi bir " devrim"e, hükümetin aktif askeri müdahalesini istiyorlardı. 11 Eylül'den sonra bu talebin içeriği, artık "esas Öteki" olan Islam'a karşı mücadeleyle doldurulmayabaşladı. Irak'ın totaliter diktatörü Saddam'ın şahsında Âmerikan halkının en azından önemli bir kısmını etkileyecek bir " şeytani öteki" yaratmak pek zor değildi. Bu şeytana karşı" Hıristiyanca sevgi" göstermek elbette söz konusu olamazdı. Nitekim Jerry Fahvell, "kendimizibaşkalarından ayırmak sert, acımasız çatışmalar gerektirir. Saldırıları, hatta şiddet içeren saldırıları gerektirir...Şeytan, insanları kayıtsızlık içinde tutabilmek için, kardeşçe sevgi propagandası yapar " derken, Amerikalıları hemcinslerine duymaları muhtemel bir sevgiyle gevşeyip yumuşama tehlikesine karşı uyarmaktaydı. (Listen America, Doubleday,NewYork.) Bu durumda, sevgi vaizi olarak bilinenlsa'nın birhamlede"HeMan " ilan edilmesinde de şaşıracak bir şey yok:" Isa, bir kuzu değil, koçtu!" (gene Jerry FaKvell, aynıyerde.) Âmerikan köktendincilerinin, kullandıkları dile de yansıyan saldırgan ve militer hayali, ABD'nin ekonomik ve askeri bir süper güç tercihan tek süper güç olarak dünyaya "nizam ve intizam" vererek Âmerikan emperyalizminin şanlı şöhretli günlerine geri dönmek, zamanı Vietnam yenilgisi öncesinegeri çevirebilmekti. George W. Bush'un bu hayali paylaştığı ve kendisini güçlü ve dini bütün bir HeMan sandığı açık; ama neyse ki, hayalin hakikat olacağı aynı derecede açık değil! •