Katalog

30 IIAZİRAN 2002. SAY1 84«) leşnıiş kokular... Günün belli saatlerinde avdandönenpirogue'laryükleriniboşaltıyorlar. Kadınlar kafalanna nıaharetle yerleştirdikleri büyük kovalarlabalıklarısahiletaşıyorlar. Boşalan pirogue 'lar kalabalık gruplar tarafından karayaçekıliyor. Büyük birhareket ve karmaşa. Bütün bu hareketlilik durulduktan soııra yüzlerce genç kumsalda futbol oynamaya başlıyor. Onlardan arta kalan yerlcrde de daha küçüklertop koşturuydr. Saatlerce büyük bir ciddiyetle futbol oynuyorlar. Her biri bir Senegal aslanı. Benzer görünrüleri Senegal' in her yerinde görebilirsiniz. Hatta gezdiğim kadanyla, futbolun Batı Afrika'daki gençlerin ve çocuklannortak aşkj oldugıınu söyleyebilirim. Trenle Mali'nin başkenti Bamako'yayaklaşırken, demiryoluna paralel, onlarca toprak sahada aynı anda yapılan maçlan gördüm. lnsanlann gelirdüzeyiancakçoksadegiyinmeye yeterli olsa da, takımları için düzgün formalaryaptırmaktan kaçınmamışlar. Her maçın küçümsenmeyecek bir seyircisi vardı. Aynı sahneler Gambiya'nın başkenti Banjul'un göbeğindeki dev saha, meydan, toplanmayeri Mccarthy Square'de de karşıma çıktı; her akşamkıyasıya futbol maçları yapılıyordu.BımlarmilyonlarcadoIartransfer bütçeleri olan kulüp takımlan değil, okul ve semtlerin kcndi aralarında kurduklan takımlardı. kurduklan müreffeh bir yaşam alanlarını görmek... Goree'den dönüş saatlerimiz Senegal'in dünya kupasına hazırlık için yaptığı bir dostluk maçına denk geldi. Dakar' ın nıerkezinde önceki günler gördüğümüz trafik keşmekeşinden ve kalabalıktan eser yoktu. tnsanlar ya televizyon karşısında ya da radyolannın başındaydılar. Bindiğimiz taksinin şoförü kulağıru radyoya dayayarak taksiyı siirüyordu. Birden birbağırtıylazıpladık, Senegal 1 0 öne geçti. Bir hazırlık maçına bu kadar ilgi gösteriliyorsa, gerçekbirturnuvamaçını nasıl izleniyor, tahmin etmek pek zor değil. Afrika kupasında Senegal finale kadar y ükseldi. öğrenciler maçları rahatça izleyebilmek için kupa süresince üniversitede boykot ilan elmişler. Buııdan dolayı onları kınayan kimseye rastlamadım. Senegal'de nüfusun yüzde 80'inden fazlası Müslüman. Kurban bayramından sonraki aydatslamiyılbaşı"TamXarit" kutlanıyor. Hemen her yerde olduğıı gibi kutlamalann keyfini çocuklarçıkarıyor. Kızlarerkekkıyafetine, erkekler de kız kıyafetine bürünüyorlar. Ellerindeki küçükdavul,bidon, kovalan çalarakritmturuyor, tekerlemeler söylüyorlar. Akşam vakti herkes evinin önüne çıkıyor. O gece Senegalli bir ailenin evine, y ılbaşı yemeğine davet edildik. Köydeki akrabalarımızınevlerindeyıllaröncesinde kalan usulde, yere kurulan sofrada ortadan yemek yedik. 1 laşlanmış darı üzerine kızartılmış yerel sebzeler ve tavuk eti. Bu yemek bol acılı ve sebzeli özel bir sosla sunuluyor. Tavuk eti Senegardekienmakbulet. Büyük ölçekli çifllik tavukçuluğu henüz başlamadığı için, tavuklar geleneksel yöntemlerle üretilipbesleniyor. Bunedenledepahalı. Yemekten sonra özellikle evin erkeklerinin merasimle pişirdikleri ve gururla ıkram ettikleri çay (attaaya) servisi başladı. tyi attaaya demlemek bir övünme vesilesi ve bu iş gerSenegulliUriıı başlıca uğraşlan balıkçılık, lıcr yerde bulık kokuyor, tazc kımırıılımış... çek bir uzmanlık gerektiriyor. Küçük bir demlikte koyu bir çay demleniyor. Bu çay kaliseyeiskeledençıplakayakyürüyerekgelketleri birdansmahengiveyumuşaklığıyla deh gibi küçük bardaklardan birbirine aktarımiş. Adadaki' Köle Evi'ni gezince af dileyapıhyor. larak köpürtülüyor. Sütü çırparak yapılan mek için neden burasının seçildiği daha iyi Dakar'daki üçüncü giinümde, Uakar'ın krema gibi, bardağın üst kısmında bir çay anlaşılıyor. Öncc I'ortekizlilerin, sonra da adalanndan ve yine dört komünden biri olan ' Ile de Goree'ye gittik. Limandan bir feribot Fransızların yerleştiği bu ada, köle sevkıya kreması oluşuyor. llk sunulanbardak olduktının en önemli limanlanndanbiri olmuş. Bu ça acı. Çay yeniden demlenerek bu işlem iki layaklaşık yarım saatte sürüyor. Adanın gökere daha tekrarlanıyor ve bunlara her sefeberbat ticaretin hikayelerini büyük bir iç sırünüşüpekgüzel. Gene kolonyal dönemdcn kalma evler, rengarenk begonvillerle kaplı kıntısıyla pek çok eserden okuduk veya si rinde biraz daha fazla şeker konularak tatlandınlıyor. Adabınauygun attaaya pişirilmesi nemada izledik. Yine de acılann gerçekten duvarların çevrelediği iç bahçeler. Burası ve servis edilmesi, ev sahibinin konuğuna Senegal'dekı önemli 1 hristiyan merkezlerin yaşandığı yerlere ayak basmak ayn bir huzursuzluk ve bulantı veriyor. Hele bir de bu verdiği önemin bir göstergesi. Bu çay töreni denbiri.Büyükçebirkilisevar Papa,Katobir saatten fazla sürüyor ve ıyi bir sohbet fırişi yapanlann alt katlarda her türlü vahşeti likkilisesinin köle ticareti sırasındaki ağır satı yaratıyor. Ancak o geee Avrupa kupa •" sorumluluklarının affinı dilemek için, bu kı sürdürürkcn, hemenbirüstkattakendılerine Harltadakl yaşlı kadın Senegal harıtası yaşlı bir kadının yüzüne benzetiliyor. Bu kadının ağzını Gambiya nehrinin kuzey ve güneyindeki darbir şeride sıkışmış Gambiya ülkesi, burnunu ise Cap Vert yanmadası oluşturuyor. Dakarbuburununüzerinde. Şehrinetrafı birsahilyoluyla çevrili. Yol boyunca zaman zaman falezler yükseliyor, ancakaralarda geniş kumsallar var. Akşamları yüzlerce insan sporyapmak içinburadatoplanıyor. Koşanlar, aletli istasyonlardakuvvetçalışmasıyapaıılarveenetkileyici olanı, topluca futbol antrenmanı yapanlar. 1 lepsının sırtında, SaintLouis'li çocuk gibi, dünyaca üıılü futbolcuların formaları. Hemkendilerini kahramanlarıylaözdeşleştinyorlar, hem de çok ucuza herkes tarafından beğenilen bir kıyafet edinmiş oluyorlar. O kadar insan aynı kumsala doluşunca istediğin kadar özgür hareket edecek alan pek kalmıyor. llareketleri yunıuşak ve uyum içinde; bazen bir bale gösterisine benziyor topluanrrenman. Müzik ve dans, spor kadar, hatta daha y ay gın bir ortak rutku, bu bölgenin insanlan için. Belki de bu yüzden sporhare | Senegalliler için müzik ve dans spor kadar vazgeçilmez bir tutku... Sokaklar halık ağlarıyla örtülii, sanki halı kaplanmış glbL