Katalog

CUMUURİYfl DKR(;İ kafeslere artaıı bir şiddetle vurarak kurguııun gerginliğıni doruğunaulaştırıyorlar. Koro, asıllcrm diz boyu deri paltüları ve postalları, piskoposlarınyerlerisüpürenkadifeelbiseleriileyaptıklarışiirselkonuşmalartambir zıtlıkoluşturuyorve kendi körüklediklerı iç harbinacımasızlığınıtümçıplaklıgıyladışa vuruyor. Tıızla buz edilen ınor lalıanalaı lüın sahneyedağılırkenseyırcı,kesılenkafalann parçalanmasına bizzat tanıklık elmis. gibi oluyor. Kurbağanın kalbı ya da bağırsakları huııharca delik deşik edilirken korodakilcr bir yandan çinko kovalara şarıl şarıl kırmızı suboşaltıyor, bir yandan da bir kasap hüneriyle et tahtası üzerinde ritınik hareketlerle kollarını kaldınp indırerek kocabıröbek sakatat doğruyor; tak, taak, tak, taak! Bütün bunlarkurbanlarahiçdokunmadangerçekleijiyor anıa kan gövdey i götürüyor duygusu bir yandan, son sahneyi kapsayan yanık sakatat kokusu diger yandan, sey ircinin içi kıyıkkıyıkbulanıyor. Gül bahçeslnde kan davası bir ağız dalaşı ile başlıyor. Shakespeare hıçbir /anıaıı bu kavganın ney in nesi olduğunu açıklamıyorama tartışma şıddetlenerek kıs,iselhoş.nutsuzluğadönüs.üyor. llkolarak iç kavgalanna dalıp yardım göndermeyı ihmal ettikleri için Fransa'yı kaybediyorlar.Oyunun sonuna gelindiğinde binlerce insan ölmüşoluyoramanekimsesavaşın nedenını anınısıyor ne de gül bahçesindeki anlamsız tartıs,manın baş,lattığı cinayet ve intikam döngüsünü kırabilıyor. Oyunun yönetmeni Hdvvard Hall, "Gülün öfkesi"neilişkinsoruİ€irıyanıtlarkengünümüzegöndermeleryaptı: "I'akistanI Iindistan arasındaki ağız dalaş ına bakın, eğer bu gerginliksıcakbirçatış.mayadönü$ürsekımse nedenini hatırlamayacak ama belkı de milyonlarcahayatamal olacak." Aktörlerden Guy Willanıs da "Shakespeare savaşayol açan asıllerarasındaki aği7dalaijmm nedenini açıklasaydı, harbi haklı çı Shakespeare'in "Gülün Öfkesi" adlı oyunu 15. yüzyıl Ingiltcrcsi'ndeki taht kavgalarını anlatıyor. îzleyenler oyunda günümüz savaşlanna sayısız gönderme buldular. Aygül Özkaragöz salt erkeklerdcn oluşan Propcllcr Kumpanyası'nın oyunculan ve yönetmeni Edward Hall ile konuştu, yorumlarını aktardı. Gülün öfkesi, urması beyaz ve kırmızı gül olan iki hanedanm kavgası... AYGUL ÖZKARAGÖZ Taht, öfkeve guller. danları arasında araaraalevlenen( 145585) tahtkavgasınaverilengelenekselad. William Shakespeare lngiltere'nindevletkurmasürecindeki bu en kanlı dönemi, herbiri üç buçuk saatlik bir üçleme ile kaleme almış. Babası Sir Peter'ın tiyatrodaki ününü sürdüreceğinde herkesin hemfikir olduğu genç yönetmen Edvvard Hall, RogerVVarren ile üçlemeyi iki saat yırmışerdakıkalık iki oyuna indirmeyi başarmış,. Aktörlerin zaman zaman üzerine merdivenlerle tırmanacakları mctal kafesten 'kale duvarlan'nı Michael Plcvkatasarlamış,. Çatışnıa ve 'kan davası' üç düzeyde gelışıyor: I lenry V'in kendi soyundan olan Lancasterlar arasında; Laneasterlar ile tahtta kan bağıyla hakkı olan Yorklar arasında; Ingiltere ve Fransa arasında. Her çatışma katmanı birdiğcrinı ağırlaş.tırıyor ve akrabaları, asilleri veulusları içındençıkılmaz bir kavga yumağı içinehapsediyor. Uçuşan lahanalar... bancı pek çok başyapıt izleme olanagı sundu yine. Festivalinbaştacı, Shakespeare'in üçlü Ve ben burada kehcınette bulunuyorum ki oyunu I lenry VFten kısaltılarak iki ayrı gecebııgünkü kavga, / Tapınak Hahçesinde bıt de sahnelenen Gülün Öfkesi adlı lngilizoyııfraksiyonun arasmda serpilen, /Kırmızı gül nıı oldu. Festival seyircilen 1 ürkçe üsryazının ve beyaz gül arasında gönderecek /ölümüne dayardımıylabu iki oturumluk seyirliği nebin rııhıı ölümcülgecede. * f'eslerini tııtarak keyitle izledıler. (iül Savaşlstanbul K.ültür Vakfı bu y ıl diizenlediği Ti ları, arması beyaz gül olan York ve arması yatro Festivali'nde Istanbııllıılara yerli ya sonradan kırmızı gül olan Lancaster hane GULUN OFKESI NDEN... Shakespeare'dekı meşru olan ve olmayan kadınsılık ilkeleri, Marylın French'e göre, yaşamı kontrol amacıyla cinsiyet ilkelerine göre irdeleyen erkeklerin tasarımı. Erkeksilik ilkesinde öldürme yeteneği, kadınsılık ilkesinde ise doğurganlık cinsiyet ilkelerinin en uç özelliklerini oluşturuyor. Erkeksilik ilkesi dünyada bir şey kurmaya ve ıktıdara yöneliktir. Bu bir kurum olabilir din gibi, veya babanın adını taşıyan bir kabıle olabilir. Kadınsılık ilkesinde ıse bir dualite var; meşru olan yanı ile kadın doğurgan, besleyıcı, itaatli, sessiz ve sadık; meşru olmayan yanı ile kadın cınsel, büyücü ve iktidara yönelik. Shakespeare, Henry VI üçlemesini ve Richard lll'ü bu ilkeler etrafında kuruyor. Henry VI erdemli kadınsılık özelliklerini taşıyor: Uyum vaaz ediyor, dindar ve itaatli. Ayrıca dındarlığını sorumluluk almaktan kaçınmak ıçin de kullanıyor. Tahtı kaybetmesi meşruiyet için kan bağları kadar ahlaklılık ve gücün de önemi olduğunu gösteriyor. Kralın naibi Dük, karısı Eleanor'un hırsı yüzünden gözden düşüyor; mevkiini, hatta hayatını kaybediyor. Eleanor bir kadın için en meşru olmayan özellikleri taşıyor; hem iktidar oyunu oynuyor hem de büyücü, Jan D'Arc gibi. Yönetmen Hall Jan D'Arc ve Eleanor karakterlerini oyundan çıkartmış. Çünkü, Gülün öfkesi'nde kimsenin hatırlamadığı kavgaların yol açtığı kan davalarının ve iç harplerin tehlikesini vurgulamayı tercıh ediyor. Oyunda rolü kalan tek önemli kadın karakter, kralın karısı Margaret. Bu karakter ortaya çıktığı ilk sahneden itibaren cinsel şaibe altında; çöpçatanıyla aşk yaşıyor. Henry VI tacını kurtarmak için kendi oglunu tahttan mahrum edip yeni bir velıaht ilan edince Margaret ordunun başına geçıp oğlunun hakkını savunmaya soyunuyor. Shakespeare'in Margaret'i hırçın ve antıpatik bir karakter. Iktıdara yönelik bu meşru olmayan kadınsı davranışını oglunun hunharca katlıne tanıklık ederek ödüyor. Margaret da Eleanor gibi dersini çok geç öğreniyor: kadının gücü kendinde değil erkekte bulunur ve kadının yalnızca iki seçeneği vardır: Erkeğin gücünü desteklemek ya da altını oymak. Daha sonraki eserlerinde, Shakespeare, erkek egemenliğinin katıksız meşruiyetini Henry VI üçlemesindeki kadar saygın bıçimde sunmuyor. Richard lll'te kadınsılık ve erkeksilik ilkelerindeki denge bozulduğunda ne olabileceğini kanlı sahnelerle gözler önüne seriyor. Shakespeare'in böylece, erkeklerin de içlerinde taşıdıkları kadın yanları ile barışmaları gerektiğini muştulamış olduğunu düşünebiliriz! ^ Sırf erkeklerden oluşan Propeller Kumpanyası'nın 12 aktörü salınede rolleri olmadığı zaman bazen sessiz, bazendaklasik lngilizdinsel ilahileriokuyanbir"Yunan korosu" görevini üstleniyor. Sırtlarındakaıılekeli kasap önlüklen, lastikeldivenleri ve yüzlerinde maskelerııletehdıtkârbırtavırla satırlarını biliyor, bıçaklarını ve beyzbol sopalannı davulcu ustalığıyla metal E.Halh İç harpte insanlargerçekte kendi ailelerini öldürüyor.