Katalog

CUMHURİYhl DKR(;I Cephcsi)üyelerieylemlerle, aydınlarimza kampanyalarıyla idamları önlemeyeçalışıyordu. Gezmış, Aslan ve lnan cezaevinde, yoldaşları yurtdüjindadüzenlenen kampanyalarda açlık grevleri yapıyordu. Ancak ıdamlaı önlenemeyecek, 6 Mayıs'ta ıntaz uygulanacaktı .. Televizyonsuz dönemdi. Olup bitenleıle kamuoyu arasındaki tek bağ, ga/etelerdı.. Peki gazeleler, Gezmıs, Aslan ve lnan'ııı idamları na daır nasıl bir tutum izlemişlerdı'' Busorununyanıtını I Nısan 197231 Mayıs 1972 tarihleri arasındaki Hürrıyet, Millıyet, Cumhuriyet, Tercüman ve Son Havadis gazetelerinde aradık. Gazeteler haberlerınde gelışmelerı bırinci sayfalarından "son derece yansız" vermeye çalışıyor, ıdanıa karşı tutum ya köşe yazılarında ya da "Başyazı"larda ortaya dökülüyordu. Tercüman ve Son Havadis dışında gazetelerin ortak noktası, Kızıldere,SofyaUçağı'nınkaçınlnıası,JaııdarmaGenel Komutanı Kenıalettin liken'in vurulması dışındakı olaylara ve idamları önlemeye yönelik çabalara haber olarak yer vermemelen, köşe yazarlarının ise sessiz kalmasıydı. Tercüman ve Son I lavadıs, yanı idamdan yana olan gazetelerin köşe y azı larındaGezmiş., lnan ve Aslan'ınadlan "şakiler" olarak sıkça geçiyordu... "ı>": |()4r|cl nüp Ismayıl I lakkı rct o Baltacıoğlu'nun "Türke Doğru" kitabından "ORDU'YAlNAN"ya7isınınsonbölüınünü altınıçizerektekraryazalım:"! ürk! Insanlığı seversin ve bütün insanların kardeş ve eşit olmasını istersin. Fakatapayrıbirşey. Bütün insanların birbirini sevdiklerine inanırsan yanılırsın. Banşı seversin, fakatbarışın âlemyasası olduğunu kabul ettiğin gün, kendini kaybetmişolursun. Bilirsinkısavaşbirgerçekliktir, korkunç bir gerçek! Savaşı acıklı bir zanıret olarak aüSenivurmakisteyeniaçıkgözlülük edip daha önce vur! Türk! Orduya inan!" (6 Mayıs) Manşet: Gezmiş, Aslan ve lnan idam edildi/ Ankara Merkez Cezaevi'nde infazdan sonra idam mahkumlan Yenimahalle'ye gömüldü. (7 Mayıs) Abdi İpekçi: Insanlaröldü. 38'i yüksek öğretımçağında, ıkısı vatanı görevını yapan er. Bıri zavallı bır odacı, diğerı masum bır veznedar. veülkenıizdekonuk olarak bulunan dört yabancı . Bombalar patladı... Üniversıteler kapattınldı... Güvenlık kuvvetlerisürekliseferberhalegetınldı. Insanlarbırbirlerıne düşnıan edildi. Yıllarcadinmeyecek kın dııygularının tohunıu alıldı... Ulusal ekonomiyi ve eğitımı zaman zaman felce uğratan, demokratık sistemdekı olumlu gel i şmeleri tersıne döndüren durumlar yaratıldı... Yüzlerce kişinin tutuklanmasına, önemli bir bölümünün mahkum olmasına ve nihayet üçünün ıdamınayol açıldı... Bütün bunlar niçın yapıldı ve ne sonuç alındıVÜlkemızhuzursuzdudahuzurlıımu oldu? U Iusumu7 mutsuzdu da mutlu mu olduk? Rejinıımız demokratık değıldi de demokratik nıi oldu? Sorunlarımızı çözmek ıçın şıddete başvurmaktan başkacare kaltnamıştı dabu yohın hakhhğı ve yararlılığı mı ispatlandı? Şımdı onumuzdekı bılanço bıı soruları korkunç bir şckilde cevaplandırmaktadır. Onu daha da korkunç hale getirecekgirişimlere,kışkırtmalaraartıksonverenıezsek önüınü/dckı kuşaklara çok kötü bır mirasdevredeceğız (7Mayıs) RcfikErduran:... livet.hepınızınböyle uyumanızçokgüzel. Gecelerintadını rahatça çıkarabildığinize, gündüzlerde ağzınızH a s a n p Asmaya kararlıydılar BERATGÜINÇIKAN "Asmayın." Otıız yıl önce, aralarında milletvekilı ve scnatörlerin, Danıştay ıle Yargıtay üyelerinın, doktorlann, mimarlann, mühendıslenn, gazctecilerin, öğretım iiyelerinin, sanatçılaruıyeraldığıonlareaaydm,ıştebucümlenın etrafinda toplannıış, ölüm cezasuıın kaldırı 1masıiçinimzaverıyorlardı Aralannda yıllarsonra,aynı karanlığın ıçindekatledilecek olan Muamıner Aksoy, Uğur Mumcu, Ahmet' I'aner Kışlalı, Doğan Öz dc vardı... 1972'ninocakayıydı Deniz Gezıniş, Yusuf Aslan ve Hüscyın lnan,9 likım 1971 'de, AnkaraSıkıyönetiın Komutanlığı 1 No'lu Askerı Mahkenıe'de tı... Yani hüküm duruşmalardan çok önce beI ırlenmıştı... Daha sonra ıdanıı destekleyenlerinbaşındagelen AdaletPartısı'ndenmılletvekili seçilecek olan mahkcme başkanı Ali Eîl verdı 'nın seçım konuşmaları da buhukuk dışı kararı belgeleyecektı. Klverdı, oy toplarken "Komünistleri ben astırdım" demekte bir sakınca görmemıs. tı. Onlarca ımza işte daha 12 Mart günü, en azından generallcrin düşüncesınde kurulmuş bu ıdam sehpalarının ortadan kaldırılması için toplanmıştı. Karar 10 Mart 1972'de TiirkıyeBiiyükMilletMeelisi'ndegörüşüldü,450mılletvekılmden3IX'ıoykullandı, 245 milletvekilı idanıların kabulıi, 63'u reddıyönündeoykullandı 16Mart'tadaCumhuriyet Senatosu'nun 183 üyesınden 141' nın katıldığı oy lamada, 105 senatör idama kabul, 36'sı da ret oyu verecekti. Bu kararlar, 23 Mart tarihlı Resmı Gazete'de yayınılaııarak kanunla^tınldı. Cunıhuriyet llalk l'artısı, kanunun ıptalı ıçın Anayasa Malıkenıesi'neba^vurdu.Mahkeme.kanunu usül yönünden değerlendırnıış, ve ııygulanıanııı durduı ulmasına karar vermiijtı Dosya, 19 Nısan'da bır kez daha Adalet Bakanı K.omisyonu'na iletildı. K.omısyon ılk kararına bağlı kaldı. 24 Nisan cla TBMM'de, uzuntartışmalarsonundaoylamayageçildi. CHPadınakonuşan Ismet Inönü, ıdamakarşı olduğunu söylerken, parti olarakbağlayıcı kararalmadıklannı,konunun"vicdanıbır mesele" olduğunu söylüyordu.Bukonuşma oylanıayayansıyacak, birönceki oylamanın 63retçisi,48'edüşecekti.CumlıuriyetSenatosu'ndakı oylamada ıse iki senatörün daha ıdamdan yana olduğu görülecekti. Gezmış, Aslan ve Inan'ın aileleri, arkadaşları,aydınlarCHP'ninbirkezdaha,ama bu kez esas yönünden Anayasa Mahkemesi'neba^vurmasmıbekliyordu.C'lll'ısepartı ıçı tartışnıalaragömülmü^tü. Herkes, bu gönıülmenin altında 12 Mart yönetimınin sessıziiltinıatomlarınınyattığııııbiliyordu. "Ortanın solu" tartışmalan hızlandırılnıış, tııöııuIiccvit arasında bir ıktıdar yariîjina döniiştühilenkurultay ülkegündemineoturtulnıuijtu... Cunıhurbaşkanı C'evdet Sıınay'dı, başbakan ise önce Nihal lîrım, sonra [;cnt Mclen. Gündemı ışgaledendiğerkonu Cunılıurbaşkanı'nın ııotası, partılenn tepkilen ve lirım'ındavranışlarıydı THKOCIÜrkiyeHalkKurtulusOrdusu) ve THKPC (Türkiye llalk Kurtuluş Partisi ölümcczasınaçarpt\nlmii)lardı Mahkeme, bıı kararına, anayasay ı zor kullanarak ortadankaldırmayakalkışmayıiçerenTürkCezaKanunu'nun 146/1 maddesınedayandırmıştı... Oysa yaşananlar bıı suçun oluş. madığınıgösteriyordu... 12 Mart'tadarbeyapan (îenelkurmay, bütüıı sıkıyünctim mahkemeleriniGezmış'lerınveeylemlerıninbenzerlerinı uygulayanlarıııTCK'ııiıı 146. maddesinden yargılanmaları konusunda uyarmış