Katalog

CUMIIURİYKTDERCİ Halll Turhanlı, yazılarında maklne kırıcıları, anarşistlerl, hoşnutsuzlan, yanl bu dünya lle başı dertte olan Insanı anlatıyor. Özelllkle Amerikan Yenl Solu'nu Türklyeli okura tanıtan Turhanlı'nın rehberi Marcuse. mii 'nün hazırlık smavını veriyor. Sonunda Hukuk 'ta duruyorsa nedeni, devamzorunluluğunun olmayifi... Bir acelesi varmış gibi dört senede bitiriyorokulu... Politikleşmenin hangi kanadındaydınız? Önce "orta yolcu" olarak adlanılırılan, daha sonra Maoistbireğilimin içindeydim. Bu ikinci eğilimin içinde kendimi daha rahat hissettiğimi belirtmeliyiın. Amaşunusöylemeliyim, ben o dönemde de Marcuse'yi çok severdim. Açıkçası o dönemde de anarşizan fikirlere daha yakındım. Amerikan Yeni Solu'ykı ilgilenirdim.MeteTunçaybirsöyleşisinde "Biz hiçbir zaman anarşist olmadık" dıyordu. Gerçekten olmadık, ona yakın insanlar vardıysa bi le kendilerini ifade edemezlerdi. 1980'lerin sonunda, lngiltere'dc, bir grupsiyasimülteciyletanıştım, 12 Eylül'den sonra kendileriyle hesaplaşmışlarve anarşist olmuşlardı... mahkemelerindesınıyor, tamda 12 Eylüldönemi. Mesleğiniyapmakta isteksiz, meslektaşlarmı ıseasalak olarak görüyor, özellıkle de taşralı olanları. Bunun nedeni, bilezik, tavııkya da yumurtanm uvukatlık ücrelı olarak almahilmesi, yanipanısızlığın üzerinden para kazumlması... lcraya bir kez gidıvor, sonra adamla yolda karşüaştıklannda utanıp başını önüne egiyor... Yine de iyi para kazamyor avukatlıktan... Evlilik ise bir vtlsürüvor, boşamyorlar. Evliliğin ınsana aykırı olduğuna ınanıyor ve bir daha evlenmeme kararı alıyor. TarihinizinbunoMası/ı ürkiyc'nin bir kuşağını dahacezaevlerinc, idamlara gönderdiği bir dönemedenkdüşüyor... Amerika ve Avrupa 'da, Vietnam Savaşı'nın bitmesiyle birlikte çok haklarkazamlmıştı üniversıtelerde eşcinsellik araştırmaları yapıhyor, siyahlar kendi tarihlerini öğreniyordu. insanlar kazanılmış haklannı hep ellennde tutacaklarım samyorlar. Ama 1970 'lerin sonunda yeni bir sağdalgageldıve insanlar gen çekildiler. Türkiye ise daha farklı, 12Eylüldarbesiylebirkuşakçökertildi kolay oldu, dırenmediler demiyorum Hapishanelerde insanların hayatından on yıl çalındı, önemli bir bölümü ülkelerini kaybettı... Siz her şeye rağmen geçmişe bağlüıktan söz ediyorsunuz, ama hem Türkiye'de hem dc dünyada bugün topyekun bir inkâr politikası kuruldu... Evet, 1980'ler, Amerika'da Reagan, Ingiltere'de Thatcher, bütün Avrupa'da da sosyal demokrat partilerin sağa, merkeze kaydıklan döneme tanıklıketti. Türkıye'dede inkân yeğlediler, köşe yazarı, milletvekili oldular ve inkârcıhklanyla genç kuşağı besledıler. Onlara hayatın bıryanş pisti olduğunu, yanşarak yaşayabileceklerini öğütlediler. Dayanışmadüşüncelerininhepsini çöpe attılar, savunanlan aptal olarak tanımladılar, geçmışlerıni kaybedilmiş zaman olarak gördüler... Bugün 68'liler iktidarda ve çelişkiler dünden de derin... Bunu nasıl değcrlendiriyorsunuz? 68'in bazı idealleri vardı, eğer onlan terk ettiyseniz artık sizden 68'li olmaz. Artık sistemın tam içindesinizdir, ara sıra kadeh kaldırmak için 68'i anımsıyorsunuzdur. Bugün Türkiye'deolduğu gibi, genel yayınyönetmeni ara sıra 68'li olduğunu söylüyor, ama devlet politikalarını, savaşı kışkırtıyor. Adam bir dönem Filistin'e gitmiş savaşmış, şimdi Amerika'nın sözcülüğünü yapıyor, ara sırada heyecanlanıyor, örneğin Zapatistaların yürüyüşünden heyecanlanıp kalemesanlıyor... Ne yapacağız, bunları ciddiyc mi almayacağız? Bunlann çok fazlaetkili olduklannı zannermiyorum. Çok fazla değer verip de büy ütmemek lazım bu insanlan... Aslındabu.dışandada böyle. Geçenlerde Tarık Ali yazıyordu, sağcı medyadaki eski Troç rçeflrradi YAZI: BERAT GUNÇIKAN FOTOĞRAF: VEDAT ARIK "Günümüzde küreselleşme, standart hayatlar ve homojen bir kültüryaratmayaçalışıyor. Bütüno çok kültiirlülük, çok renklilik söylemlerinin ardında, özgünlüklerı nötrleştirme ve farklılıklan asimile etme çabaları var. Global köy aslında sıkıcı. Işte tam da bu nedenle ve hem de derhal şimdı, özerk bölgeler oluştıırmak, 'radikal açıklık' alanları yaratmak ve oralarda dırenış örgütlemek gerekiyor; küreselleşmeye karşı kabileleşmeyi savunmak gerekiyor. Global köye saldıracak, global köyii ateşe verecek yerli kabilelerini, global köyü talan edccek barbar kabilelerini..." Durduğumuz zamamn ortasmda bunlan yaziyorHalil Turhanlı. Sözcükleri boşluğu kucaklamıyor, derenin denizle buluştuğu noktayı gösteriyor: Anarşizm. Turhanh, Cumhuriyet Dergi'deki yazılarından da bıldiğıniz bir isim. Anarşistleri, marjinalleri, komüncüleri, başkaldıranlan, sıstemle bağlarını koparırken öfkelerini gizli tutmayanlan anlatıyor hep. Kitaplannın konukları da onlar, "Müzik ve Muhalefet", "Meleklerin Düştüğü Yer", Çivi Yayınlan tarafından basılan "Bir Erdem Olarak Sapkınlık", "Ütopyanın Düşleri" ve "Şenlik, Sanat ve Sabotaj"... Hayır, büyüdükçe "iyileşenler"den değil o, biitün denklemleri bozuyor, çünkü büyüdükçe radıkalleşiyor... Yaşı mı? Ellisine iki var. Makinc kırıcılar, Marcuse, Chessman, Partch, Village radikalleri, Proudhon, Hasan Sabbah, Spacemen, Seattle, Melbourne ve Prag'ın küreselleşme karşıtları, Yılmaz Güney, Cioran, Beuy s, Lorca... Onlar ve ki Bugüniin gençliği... Anarşizmin daha yaygın olduğunu görüyorsunuz. 1990'dan, yani Sovyet sisteminin çökmesinden sonra insanlar solun içerisinde kalıp anarşist fikirlere daha çok yakınlaştılar. Neden? Çok nedeni var, ama ılk neden, anarşizmin yaşadıklan dönemin çok ötesinde ve sınanmamış olması, anarşis tlenn bir iki küçük vukuat dışında ellerinin temiz olnıası. Düşleri çok mahzun ve pınl pinl. Bu yüzden ilgi görüyorlar. Bugün anarşist olduğunu söyleyenler geçmişte 12 Mart12 Eylül dönemlerinde Marksist Maoist hareketlerin içinde yer alan arkadaşlar... Anarşistler bugün solun hangi cephesinde duruyor? Sovyet sisteminin çökmesinden sonra, "Bu Marksizmın kötü bir uygulamasıydı" deyip işin içinden kurtulamazsuuz. Uygulamanın kökündc, Lenın de var, Marx da var. Eskiden o baskıcı, otoriter uygulamalann kökeninde Marksist teorinin bulunduğunu söylediğinizde sizi bir antikomünist olarak suçlarlardı. Chomsky gibi çok saygın birentelektüelin solculuğundan, anarşistliğinden kimsenin kuşku duyataplarınıza, ya/ılarınıza konu mayacağı vicdanlı birentelekrüelin olan diğerleri hcp bu dünya ile söylediklerinden sonra böyle bir artık geçerliliği başı dertte olan ve dertlerinin çö suçlamanın zümünü başkaldırmakta bulan yok.Chomsky, genç Marx ile otoriter sosyalizme yol döşeyen sonraki lar... Ya siz? (iiderekradikalleşenlerdenoldu Marx arasında bir aynm yapmada ğumu söyleyebilirim. Bu, normal çok haklı. Bütün suçu sadece Stabirşey değil aslında, çünkü insanlar lin' in omzuna yükleyerek işin içingençliklerindedaharadikaldir, yaş den çıkamazsınız. Chomsky, Lelandıklarında daha ılımlı, mutedil nin'i de çok sert eleştiriyor, Leolurlar. Sanınm ben bilinçlendikçe nin'in temelinde de yaşlı Mant'ı daharadikalleştim. Yoksa, 1970'ler buluyor. Ama bütün bunlara rağde de politik bir tavnm vardı, ama men 12 Mart12 Eylül dönemlerindaha sonra dünyay ı daha fazla anla de Marksist olmanın başka anlamı var. Insangeçmişinilanetlememedığımısanıyorum. li, sadece kötü yönlerini görmemeTurhanlı, Çanakkaleli. Babası tili. Başka türlü olamazdı... "O yıllar caretle uğraşıvor. Ailenin bir varhayatımın en güzel yıllan" demeyi lıktanyokluğa geçme öyküsü var kimseye bırakmam. Şiddeti var; şuama eğitimi için bütün olanaklar su, busu var, ama insan yine de geçzorlanıyor. tlkokulu Çanakkale de mişine sahip çıkabilmeli... okııyor, ortaöğrenimım MaarıfKoleji 'nde tamamlıyor. KafasındaSiHukuk bitince Çanakkale 'ye, döyasal var, ama birpuanla kaybedi nüyor Turhanlı. Biryıla kalmıyor, yor, Boğaziçi'nin tşletme Bölü evleniyor. Avukatlığım sıkıyönetim