Katalog

i KASIM 2002. SAYI 867 11 Çakırhan için böyle birduıiımnn güvensizlik, hakaret anlamına geldiğini,aldığıişiyarıdabırakmasının söz konusıı olamayacağını, peşindeki korumaların çekilnıesi gerektiğini anlatıyor. Otel sahibi şaşkın, kahkaha atıyor. 'Onlaronugözetlemiyorlar, kaçmasından korkan yok. Onlar onun canını korumaya çaJışıyorlar" diyor "Ortada, plan, proje, hiçbir bilgi yok. Her şey Çakırhan'ın kafasının içinde. Ya önlemsiz çıktığı damdan düşerse? Ya kafasına bir şey gelirse?tştitizliği içinde kavgaettikleri birtepki verip, bir şey atarlarsa? O ızbandut gibi adanılar, onun can güvenliği, onu korumak için, canından sorumlu olarak yanından ay rı Imıyorlar". OsmanlılmparatorluğundadışalımvesatımınönemkazanmasıylabirlikteGökovaAkyaka iskelesi Rodos, Mısır, Akdcniz ülkeleriy le yapı lan ticarete hizınet ediyor. Burada ticareti yürüten aileler iskeleye en yakın ve en gençlik yıllarında şair, ileri yaşlannda mimar Nail Çakırhan'a. 1910Uladogumlu. 1930'daNâzınıHikmet'leyayımladıklarr'l artı I,eşittirBir"adlışiirkitabında, dergilerde çıkan şiirlerinde Nail V imzasını kullanıyor. Eski tüfeklerarasındakiadıNailVahdeti. Konya Lisesi'ndeyatılı öğrenci iken çıkardığı dergide yayımlanan şiiri iie ilk kezmahkeme ile tanışıyor. Beraat ediyor ama bir yıl sonra arkadaşlarıyla çıkardığı I lalka Doğru dergisindeki birbaşka şiiri ile,olgunluk sınavlannagirmeaşamasında y ine başı derde giriyor, gözaltına alınıyor. SorgulamasısırasındatelefondannetduyduğuAtatürk'ün"Bırakınçocuğu,ayıptır"talimatı ile polis refakatinde sınavlara giriyor. Konya'daki davadan tak ipsizlik karan alınıyor ama Istanbııl'da Resimli Ay dergisindeyayımlanan aynı şiir nedeııiy le 6 ay ceza yiyor. Temy izden bozulan yargılamada beraat ediyor. NâzımHikmet'lebudönemdetanışıyorlar. pedileri'nde düzeltmenliğe başlıyor, ama aynı yıl ortalıktan kaybolur, çünkü Sovyetler Birliği'ne gidiyor. Rusça öğrenip Doğu Halklan Üniversitesi'ndesosyalizm veekonoıni okuyoı. Birteklil f'abrikasında işçilik yaparkenbirRuskızıileevleniyor. Ikincidünyasavaşıçıkrnaküzereykenkomüntern Sovyetler Birliği 'nde bulunan sosyalistlerin çalışmalarını kendi ülkelerinde sürdürmeleri uygun görüyor. 1937'deailesinioradabırakarak Türkiye'yedönen Çakırhan Ula çarşısında tanınarak ihbarediliyor ve gözaltına alınıyor. Pasaportsuz sınırı geçmekten suçlanıyor, ancak cezası tecil ediliyor. Askere alınıyor, sııbaylık hakkından yoksunedilsede iyi muamele görüyor. 1937 sonlarında sağlık nedeniyle önce hava değişimi alıyor,sonraçürüğeçıkarılıyor. I938'de Tan gazetesinde çalışmaya başlıyor. () sıralar asistan olan arkeolog Halet Çambel 'le tanışıyor ve ve ailesinin karşı çıkmasına rağmen evleniyorlar. Çakırhan mimarisi evlerinin hiçbiri yükselmiyor, binbirrenkliçiçekler,ağaçlararasında kaybolmuşlar, uzaktan ancak ahşapla i;>lenmişçatılarıjıeledeoymalıbalkonahşaplarıylaseçilebiliyor... 1 lamcli Yücel Gürsoy," 1984'tc Nail Çakırhan1 ı tanımasaydım, ben bugünkii ben olmaz, çok başka, bugünkü bana görc çok olumsuz bir insanulurdum." diye başlıyor söze... Komünist Nail, kalp hastası, inzivayaçckilmiş, Pala rcstoranda içki içiyor. Herkes ona biraz mesafeli dunıyor. Öğlerakısı içiyor; babacan, tatlı. Zamanla takılma, ıııasa arkadaşlığı başlıyor. Sonra büyük bir sevgi ve dostluk gelişi yor. C iiirsoy, diinyaya, insanlara, yaşama bakışınmyavaşyavaş,Çakırhan'ınetkisiilebaştansonadeğiştiğinianlatıyor. Bir giin yanında Çakırhan olduğu halde, dostlarla yol iistii C'ennet Restorandalar. Iki otobüs dolusu profesör geliyor. Çakırhan'ı görünce başta rektör, uzaktan tanıdığı ünlü profe.sörler,tıpotorileleri Çakırhan' ınönünde elini sıkmak için sırayagiriyorlar. Gürsoy bir kez daha Çakırhan'm gösterişten uzak kimliğiüzerindedüşünüyor... Yücelen Otel'in şimdi resepsiyon ve oturma salonları olarak kullanılan bölümün ahşap işlemeli tavanı Gürsoy ile Çakırhan'ın ilk iş ilişkileri.Olarihekadarkendievindenbaşka dost evlerin yapımını gerçekleştiren Çakırhan, Gürsoy 'unricasını kirmayıpmckânı inceliyor, kafasındanahşapdireklerinyerlerini belirliyor. Sonra ambalaj kağıdının üstüne tavanın desenlerini çiziyor. Bütün bunlar, ustalarınbaşındaykengerçekleşiyor... Gürsoy, restoranının herzaman doluolnıasının nedenini de bıı tavana bağlıyor. Tavanın estetiğinin büyük çekim merkezi olduğuna inanıyor. Restoran, sazlıklar, içinden azmak geçenbataklıklar,ağaçlarkesilmedendüzenlenerek bütün otelinyapııııı, Çakırhan' ınmimarlık ve rehberliğinde devam ediyor. I 1945'te Sabiha ve Zekeriya Sertel'in çıkardıklarıGöriişler'insekreteri olarak çalışıyor. llksayıogünekadargörülmedikbirrekorla 55binsatılıyor.4Aralık 1945'te Tan Matbaası yakılacak, derginin ikinci sayısı çıkamayacaktır. 1946'dakumcularıarasındayeraldığı Türkiye Sosyalist Emckçi Partisi'nin kapatılması üzerine rutuklanıyor. 4yıl yattıktan sonra 1950'deaflasalıveriliyor. Yurtdışında tedavi görmekte olan karısı Halet Çambel 'in yanına gidiyor. Toplam bir buçuk yıl ltalya, l'ransa, lsviçre, Avusturya'da kalıyor. Işsizbiradam olarak Türkiye'yedönüşü, kendisinin de öngörmediği yeni bir evreye girişinilkadımıoluyor. Müteahhitişibırakıp gidince I lalet Çambel' in çalıştığı kazıda arkeolojik buluntuların restorasyonu, korunması, sergilenmesi için genış bir alanın saçaklarlaörtülmesi işini üstleniyor. Mimarlık projesini Turgut C'ansever'in yaptıgı bu iş, Türkiye'nin ilk açık hava müzesi ve ilk geniş Her şey kafasında... saçaklı çıplak beton ııygulaması oluyor. Kazıevi,karakol,orınanbölgeşefliği,bölFethiyeLetooniaotelininsahibi büyük otel projesini başlatıyor. Ancak mimarların çizdi Çambel'in öğrencisi arkeolof; /jıA Soylürh 'ıhı ikyuka livleri sergisinden hir fotoğruf... geyatılıokullarmıninşaatları.tiimengellemelere rağmen aşılıyor. 1963'te projesi yine ği projelerin hangisi uygulanmaya başlasa büyük yerleşim merkezi olanMuğla'yayerle önce Tıp sonra Hukuk fakültesine kaydını Turgut Cansever'e ait Türk T'arih Kurumu bigündeme ağaç kesnıe geliyor. ütel sahibi de şip, Konakaltı ve Saburhane meydanıçevre yaptırıyor ancak her iki geçirn kaynağını be nasının inşaatını gerçekleştiriyor... Alnıan bunu göze alamayarak inşaatı durduruyor. Sosinde kendi konutlarını ve işyerlerini inşaedi nimseyemeyerek ayrıhyor. Cumhuriyet gaze Lisesi inşaatını Çambel'in ikinci kazıevi izlinunda yanında çalışan biri Nail Çakırhan'ı yorlar. Ağırlığı oluşluran Rum tücearların in tesindedüzeltmenlikyapmaya başlıyor, yazı yor. Sağlığı bozuluyor. 1970'tedoktortavsiöneriyor. Ancak mimarolmadığını, yaşını öğşaat uslaları, marangoz ustaları da Rumlar. ları Resimli Ay'dayayınılanıyor. Nâzıml lik yesine uyarak eşiy le birlikte Gökova'ya gelireninceaklıpekyatnııyor. Aradanaylaryıllar Türkiye (umhuriyeti'nde ithalat ve ihracat met'lebabasınınevindebirlikteyaşıyorlar, iki yor. Dinlenebilecekleri.huzur içinde çalışageçiyor. Işkotarılamıyor. Dayanamayıp Akekonomisinde Iznıir'e kayan yoğunlukla (jö yıl sonra da komünist teşkilatı kurmaktan gö bilecekleri bir eve gereksinim duyııyorlar. yaka'ya Nail Çakırhan'ı görmeye geliyor. kova iskelesininönemi kalmıyor. Konakaltı zaltına alınıyor. Biray işkence, iki buçuk yıl Akyaka'da iki döniim toprak alıyor, iki ustaMcyhanede uzaktan saç sakalı birbirine karış.1 lan, Muğla Palas olarak iş hanına döniişüyor. süren hapislik dönemi geliyor. 1933'teonun nın yardımıyla inşaata başlıyor. Geleneksel mış,yaşh, içen biradamı görünce gözüne kesBiz y ine Akyaka' nın bugünkü Akyaka olu cuyıl afTındanyararlanıyor. 1934'teserbest ınimarimizinözelliklerinigünümiizkoşııllatiremeyip geri dönüyor. Başka miınarlar da şıına, Nail Çakırhan öyküsüne geri dönelim; kalınca, yine Cumhuriyet ve 1 layat Ansiklo nyla buluşturan, çevrey le, dogayla bütünleişin altından kalkamıyorlar. Yeniden gelip şen bu kiiçük ev harikulade estetiği ile hayI lamdi(iürsoy'unaracılığı ileÇakırhan'ı iki ranlık uyandırıyor. Yakın dostları, arkadaşlagünlüğünel'ethiye'yegötürüyor. (iidiijogirıiçinyapılanevleri,turizıııcilerinistemleri diş... izliyor. Gürsoy Çakırhan'ı ö/lüyor, daha çok da I983'te aklının ucundan geçmeyen bir merak ediyor. Ahçıyasevdiğiyemeklersipasürprizle karşılaşıyor. Dünyanın en saygııı rişedilipFethiye'yegidiliyor. Muğla'dan ikı mimarlık ödiillerinden Aga Han Uluslararaıısta ile I etoonia'nın inşaatına giden Çukırsı Mimarlık ödülüveriliyor. Mimarlık eğitihan,otarihlerdeX()yaşınüstündekidelikanlı, devasa bir alanda kurıılan inşaatın başında, layıkgörülmesiakademikçevrelerdemimardamlarda, her yerde soluksuz koşturup dıırulıktaalaylımektepli,gelenekselçağdaştaryor. Her işe doğrııdan, uygulamanın içinde tışmalarını büyütüyor. Bu sayede Akyaka'da müdahale ediyor. Çakırhan'ın doğrııdan, en azından çizgisi i le Bir zaman sonra Gürsoy Çakırhan'dan bir doğrudankatkıdabulunduğuyüzübıılanbiçağrı alıyor. Tekrar inşaata gidiyor. Çakırhan na,bölgede çok sayıdatııristik yapı yükseliözel konuşmak istediğiııi süylüyor. Arkasınyor. Bu arada Akyaka için koruma karan çıda gittiği her yerde peşinı bırakmayan iri yarı kıyor, Çakırhan mimarisi, korumacılık önleiki adamdan rahatsız. Gerçekten de bahçcye mi olarak gündeme geliyor. Kenarındanköçıktıklanndabileoikiadampeşlerindengelişesinden birçok kaçamağa, defbrmasyona yorlar. Çakırhan belki de siyasi geçmişininde rağmen artık bütün binalann inşaatlarında tetepkisi ile gözetim altında olduğunu, bu komelsınırlarındışmaçıkılamaması, bugünkü şullardaçalışamayacağınıanlatıyor. Gürsoy Akyaka'yı yaratıyor.^ otelin sahibi Rezak Gazel 'e durunıu aıılatıyor. Yücelen OteVdeki azmak, sakinliği ve doğayla uyumu simgeliyor...