Katalog

CUMHURİYHTDERGl Kadınlar Halk Fırkası 'nın başkanı Nezihe Muhittin, partiyi nasıl kıırduklarının hikâyesini "TürkKadını "adlı kitahında anlatmıştı. Nezihe Muhittin 'inyazısını lletişim Yayınları 'ndan 1999yılında çıkan Ayşegül Baykan ve Belma ÖtüşBuskett 'in yayına hazırladığı Nezihe Muhittin ve TürkKadını 1931 adlı kitaptan kısaltarak aktarıyoruz. NEZİHE MUHtTTİN PORTRE (18891958) Nezihe Muhittin Istanbullu aydın ve varlıklı bir ailenin kızıydı. Evde eğitim gördü. 1909 yılında fen dersi öğretmeni olarak çalışmaya başladı. Ittihat ve Terakki Kız Sanayi Mektebi, Selçuk Hatun Sultanisı müdürlüğü yaptı, maarif müfettişi olarak çalıştı. llk romanını 1911 yılında yazdı. Ünlü kadın yazar olarak anılmaya başladı. 1913'te Türk Hanımları Esirgeme Derneği'ni kurdu. Kadınlık üzerine yazılarını Hanımlara Mahsus Gazete'de Zekiye imzasıyla yayımladı. 1924'te cebinden koyduğu para ile Türk Kadın Yolu Dergisi'ni kurdu. 18 sayısı çıkan bu aylık Türk feminizmi için bir forum oluşturdu. 1930 yılında köşesine çekilmek zorunda kaldı. ölene kadar edebiyatla uğraştı, 15 kadar roman yazdı. Iki kez evlendi. (Nezihe Muhittin'in yaşamını Yaprak Zihnioğlu kitaplaştırıyor.) Y Kadınlar FırkaM'nm kurucıısu Nezlhe Muhpin ve çıktftdığı Kadın Yolu derglsl... (Renklendlrme: İLHAN ŞENAT) 1. Sayjanın devamı şurası"nda şekillenmiştir. Nezihe Muhittin'in başkanlığında oluşan bu partinin ikinci reisi Nimet Remide, mes'ul nıurahhası Latife Bekir, katibı umumisi Şükufe Nihal'dir. Yönetimde aynca Matlube Ömer (veznedar), Saniye (muhasebeci) ve üye olarak Nesime, Ibrahim, Zaliha, Tuğrul, Faize hanımefendiler görev alırlar" Cielgelelim, kadınlar devletin onayını almaya başaramadılar. Ankara, tüm ulıısu kapsayacak bir fırkanın hazırlıklarını sürdürürken başında kadın sözcüğü olan bir başka partiden hoşlanmamıştı. Az çok bölücülük gibi algılandı bu girişinı. Kadınlara, henüz seçme ve seçilme hakkına sahip olmadıklan, hal böyle iken siyasi parti kuramayacakları hatırlatıldı. Parti yerine cemiyet kurmaları önerildi. Kadınlar bu engel karşısında, Türk Kadınlar Uirliği adı altında örgütlenerek 10 yıl boyunca oy hakkı elde ehneye çalıştılar. Türk Kadınlar Birliği, Uluslararası Kadınlar Birliği'nın 1935 yılında lstanbul'da 1824 Nisan tarihleri arasında toplanan Kongresi'nin ardından devlet taratindan kapatıldı. C. Dergi irmi dokuz Ekım 1923 kutsal Cumhuriyetimizin ilanına rastlayan değerli tarihi izleyen yıllardan beri hayali beni büyiileyen bir kadın derneği kurmak amacıyla atılımabaşladun. Kitabın bazı yerlerindebahsettiğim gibi cpeyce bir zorluk karşısında kalmıştım. Fakat inancım o denli kuvvetli idi ki güçlükler önünde y ılmak şöyle dursun aksine kuvvet ve iradem günden güne artıyordu. Iki ay kadar tanıdığım veya ismini bildiğim aydın kadınlarımızı bir araya toplamak ve onlann karanyla düzenlediğim tüzüğü değiştirmek ve seçecekleri idare kurulu ile işe başlamak istiyordum. Hanımlarımızı bu fikir etrafına ciddiyetle toplamak mümkün ulmadığı gibi, bizleri kabul edecek büyük bir toplantı salonu da bulamadım. Üniversite ve Türk Ocağı gibi kuruluşlar nedeııse bize salonlannı vermek konusunda kararsız kaldılar. Etrafıma toplanan hanınıların arasında ciddiyet ve içtenliğine güvenilecekler vardı. Özellikle Şükufe Nihal, Kıbnslı Aziz, Seniye Izzettin, Zeliha Ziya, Matlube Ömer, Halet Şükrü, Muhsine Salih, Tuğrul, Naile Vehap, İffet lhsan hanımefendiler gibi fikirlerinin dayanıklılığı, duygulannın paklığı, iradelennin sağlamlığı ve ümidimi kuvvetlendiren değerli fikir arkadaşlannın mutldluk verici çevresinde idim. (...) Artık kararsızlığahiç yer kalmamıştı. Henüz fikirlerimizin içtenliğini etrafunıza tamamen duyuramamıştık. Bize kapılannı açmıyorlardı. Artık gerçekleşen bu fikrin ilk temelini benim alçakgönüllü evimde atmak zorunluluğunda idik. Düzenlediğim tüzük hakkında aramızda birçok defalar görüşme ve tartışmalar y apılmış ve bitmişti. Kay ıtsız ve şartsız bütün arkadaşlanm cumhuriyet ilkeleri etrafında toplanmakta birleşmişlerdi. 1 lenüz siyasal haklanmızı almamıştık. Fakat cumhuriyetimizin dayandığı demokrasi, temelde haklanmızı sağlamış bulunuyordu. Derneğin adına "Kadınlar Halk Fırkası" ismini vermekte asla tereddüt etmedık. Süratle demokrasinin bütün gereklerini hazırlamak ilk işimiz olacaktı. Zincirleme gelen bütün dönemlerde kadın, toplum arasında en geri bir sınıf halinde kalmıştı. Bu düşüncey i, bu ihmali, bu acı durumu bir an evvel düzeltmek bize kuvvetli bir azim ve irade aşılıyordu. Bütün milleti kültür, bilim, eğitim, refalı ve mutluluk noktalarında bir araya davet cden "Halk Fırkasf'ndan uzak kalmak korkusu ise kalplerimizi coşturuyordu. Biz kurduğumuz bu partiye "Kadınlar Halk Fırkası" ismini vermekle, partinin etrafında kadın etkinliğinden bir ağ örme olanağı hazırlamış olduğumuzkanısındaydık. Birçok cıddi ve içtenarzulann bir açıklaması olan bu isiın, aynı zanıanda bırdenbirc üstünçekicilik kazandı. Ü lkenin basını büyük bir i lgi ile bütün hareketlerimizi izlemeye başladı. Avrupa basını merak ve hayranlıkta hiç gerikalmıyordu. Tüzüğüvalilığevenpçalışmaya başlar başlamaz "Noye Fraye Presse" özel muhabirini gönderdi. Amerika ga Kadınlar, Kadınlar Halk Fırkası'nı, Cumhuriyet Halk Fırkası kurulmadan öncc kurdular, ama izin alamadılar. Seçme ve seçilme hakkı için tam 10 yıl kavga ettiler. KRONOLOJI • 1924 Anayasası 10. madde: "... yaşındaki her erkekTürk Milletvekili seçilme hakkına sahiptir." Yani kadınların vatandaşlık hakları Meclis kapısında son buluyordu. Kadınlar ancak beşinci Millet Meclisi'nde temsil edilebildiler. • 1926 Medeni Kanun'un kabulü • 1930 Belediye çapında seçme ve seçilme hakkı elde ediş • 5 Aralık 1934 Genel anlamda seçme ve seçme hakkı elde ediş • 1935 TBMM'ye 18 kadın üye katridı. Biri yer biri bakar, kıyamet de... Lâtife Bekir H. Haydi hemşireciğim, tekkeyi bekledik çorbayı içelim artık... Nezihe Muhittin H. Ben de isterim!...