Katalog

27EKİM2002 SAYI 866 der imajının oluşumunda medyanın etkisi ile ilgili sorularımm yanıtladı: Kltabımzda, seçmenin artık lider imajına göre tercihyaptığım, bunun da parti içtdemokrasiyerinc "lider demokrasisini'" egemen kıldığını belirtiyorsunuz. Bu demokratik parlamenter sistenı açından sağlıksız bir yönclim değil mi? )%ıiı beniöMjd&n çok rahatsı/ oldugnm konıı. Parlamenter sistemlerde aslolan sistcmin parti aktörleri iberinden işlemesidir. Liderintemel aktör olduğu durumlar ise daha çokfıfşlCanlık ve yarı başkanlık sistemiyle, 2,2.5 partili sistemler için rasyoneldir. Türkiye'de, gördüğümüz parlamenter bir sistemde parti içi demokrasi sorunları ve medyanın işleyiş biçimi nedeniyle, siyaset liderleraracılığıyla hayata geçiriliyor. Sisteme güvensizliğin önemli nedenlerinden biri de bu. Seçmcnin siyasi partilerle bağlarının zayıflamasını neye bağlıyorsunuz? Dünyadaki genel treııd bu, ABD için degeçerli,Fransa, Ingiltere için de geçerli. öncelikle seçenekler, gittikçe birbirlerine daha çok benziyor. Bunun, Türkiyc'deki karşılıgı. ise bütün partilerin sağ ya da soldâi?* ki merkeze yığılma çabası. Ayiıt yelpazede aynı noktaya gitınek, bu benzerliği de ortaya çıkarıyor. Bir partiyi seçmek ve bağlanmak için eliniz.de çok önemli neden bulun' Bu yığılmanın temelinde ne var? Siyaset yapma biçiminde ideolojilerağırlığını kaybediyor. Aslında temelinde pastadan pay kapma yarışı var. Pastanınbüyükdılıminebakınca, insanlarartıkkendilerini sağda ya da solda deği I, siyaset dışi kavramlarlatanımlıyor. Birkısmı kültürel, bir kısmı ekonomik, bir kısmı toplumsal, ama siyasi vc ideulojik tanımlamalardan ıızak duruluyor. Bu da Türkiye ve dünyada 1980 sonrası ızlenen politikalarla ilgili yani "ideolojidenyoksun siyaset" anlayışıyla ilgili. Bunun dünyadaki örnekleri Ronald Reagan ve Thatcher, Türkiye'de iseTurgutÖzal. Siyasi deneyimi 6ayı geçmeyen bir medya patronu, kendisine ait televlzyon, GSM şirketi aracılığıyla vc milyonlarca dolarlık bir kampanyayla oy istiyor ve ilgi görüyor. Türkiye'deki seçimleraçısından gerçek anlamda bir laboratuvarolacak. Çünkü, Türkiye için çok yeni olan, ama başka ülkelerde (Örneğin Italya'da Bcrlusconi'nin kampanyası)yaşanmış bir tekniğin hayata geçirilmesi bu. Oteknik deşıı; iletişimin bütün olanaklarından yararlanarak ve bunları belirli bırörgütlenme, süreklilik ve tutarlılık (burada tutarlılıktan kasıt hepaynı şeyi söyleme anlamında) içerisinde hayata geçirmek. Buna inıaj, seçim nıühendisligi deniliyor, algı yönetimi deniliyor. Siyaset tamamen bir kenarabırakılıp, liderraftaki birürün Topuk, donıi Yıldız kitabında gazetelerın ve televizyonlann Ankara büro yetkilileri, mtıhabirler ve köşe yazarlarıyla görüşerek, üç lideri üç sözcükle tanımlamalarını istemiş. Işte ortaya çıkan sonuçlar: Mesut Yılmaz: 1. sfözcük: Ağıf* kanlı, ciddi, donuk, durgun, dış politikacı, etkisiz, gidici, renksiz, Rize, statükocu. 2. sozcuk: Ciddi, dikkatlı donuk, dürüst, güvenilir, inatçı, karışık, kumar, resmi, tek adam, üşengeç, şaşkın. 3. sözcük: Ağırlık, burun, Çakıcı, Emanetçi, Galatasaray, hırçın, mağlup, oportünist, tiryaki. emanetçi.. bir edim olmuştur. 0 sınıflardan gelenler bir saygının ifadesi olarak ya soyadlarıyla ya da ad soyadın bütünüyle anıhrlar. Oysa Erdoğan, o sınıftan değil. Gerçek bir Kasımpaşalı ve alt sınıfın ya da moda deyimle "öteki Türkiye'nin temsilcısi". Kemal Derviş: Derviş'in imajının kazandıran Demırel'in devletçiliği iki yılı geçen bir sürede ne dernokratik'ne de halkçı "**' yıpranmamasının önemli nedenlerinden birisi hem halka, nitelikte oldu. Oaha çok hem de medyaya ne yakın ne de günümüzde popülist olarak uzak duruşuydu... Ismail Cem ve siyasetin temsilcisiydi. Hüsamettin özkan'la YTP'nin Devlet Bahçeli: MHP'de kuruluşuna evet demesi, daha başbuğdan sonra, yeni genel sonra da desteğini çekerek başkan "başbuğ" gölgesinde yaşamaya mahkumdu. Ama öyle CHP'ye katılması ona göre bir nin, siyasal iletişim konusundayaptığı hatalar etkili oldu. Ismail Çem'in genel başkan olmasından sonra kamuoyuna yaptığı açıklamalardainandırıcıvegüvenilirbirparti ve liderimajı kıırulanıadı. Cem'in "Galiba sosyal demokratım" gibi net olmayan ifadeler kullanması, "Genel başkan benim ama esas adam, Hüsamettin Özkan" diyerek, iktidar odağını kendinden uzaklaştırmalargibi önemli hataları var. Bir de mevcut liderlerin yıprandığı, artık siyasete yeni yüzler gelmesi gerektiği ifade ediliyor. O nedenle de seçmenin yeni isimlere (Tayyip Erdoğan, Cem Uzan gibi) yönelebileceği bellrtiliyor... Türk siyasetinde "eskidi yıprandı,gitsinler"diyesüreklihaklannda konuşulan liderlere baktıgımızda en fa7İa 1012 yıllık liderlik geçmişleri olduğunu görüyoruz. Oysa Türkiye 3040yıllık liderlere alışık. Bu liderlerin kamuoyuna bu bıkkınlık hissini nasıl verdiklerinin çözülınesi gerekiyor. Burada da bakılması gereken en önemli alan medya ve medyanın kullanılışbiçimi. Çünkü, bazıliderlerherfırsattatelevizyonlardagöriinmeninolumlu bir şey olduğunu zannediyorlar. (3ysa bu onları eskitmekten öteye gitmiyor. Türkiye'nin çoğunluğu temsil eden karizmatik bir lidere gereksinimi var. Bunun da Ö7ellikle siyasetin yapılış biçiınindekiyenilikle,seçmendeki geleneksellik arasındaki çelişkiyi çözebilecek bir lider olmasıgerekir. Sizce en karizmatik lider ya da liderler kimler? Hangi özelliklcri etkili? lin karizmatik liderTayyip Erdoğan, ama kendi tabanı açısından bakıldığında Devlet Bahçeli. Liderler dışında değerlendirmeyapılırsada Kemal Derviş. Neden Tayyip Erdoğan dersenİ7,karİ7manın nasıl oluştuğuyla ilgili karmaşık yanıtı var. Karİ7mayaratılabilmesi için sürekli olarak mücadeleedilebilecek bir zorlıık noktası olması. Bu Tayyip Erdoğan'da var. Erdoğan son dönemdeki tüm konuşıııalarında ezilcn değil, mücadele eden, hakları elinden alınmış olsa da iktidan talep eden bir söyleme yöneldi. Tıpkı MHP'nin "ezilmiş"kesimleritoparlamakta kullandığı, tarihinden ve "ırkından aldığı hakla iktidar için mücadele" söyleminde olduğu gibi Erdoğan da üslubuyla ezılmiş, haklan gaspedilmiş kesimleri bu hakları alma söylemıyle toparlamaya çalışıyor. Enönemlisi de Erdoğan'ın, moda deyimle "Öteki Türkiye'nin temsikisi" olarak görülmesı. İmaj oluşumunda en etkili iletişim aracı hangisi? Sokaktaki insanlar, siyasi haberleri büyükoranda televı/yonda izlıyor. (Yüzde 80). Ama hatıı ladıkları siyasi haberleri gazetelerden okuyorlar. Bu, gazetelerin imaj oluşturulmasında televızyonlara göre daha güçlü olduğunu ortaya koy uyor. rürkıyeiçınÖ7elbırdurıım var. Miting ve yüz yüze görüsrneler önemli bir kampanya yöntemı .^ ı Tansu Çiller: 1. sözcük: Acemi, cesur, çelişkili, ekonomi, hırs, iktidar, inatçı, mağlup, sahtekâr, sarışın. 2. sözcük: ABD, aktrıst, direnış, gidici, güzel, makyevelist, yalı. 3. sözcük: Başansız, çelişki, 9 canlı, gözü kara, güzel, hırslı, kadın, kurnaz, özer, para, topuk. Yıldız'ın dığer siyasi liderlere yönelik tanımları ise şöyle: Süleyman Demirel: Türk siyasal yaşamına söyleme dayalı siyasetin unutulmaz örneklerini olmadı. O kadar ki, yeni genel başkan Bahçeli döneminde "başbuğ" yalnızca parti kuruluş yıldönümlerinde ve Türkeş'i anma törenlerinde "rahmetle anılır" oldu. Bahçeli, MHP'nın "hakettiği" ıktidarı almak ıçın toplum kurumlarıyla uzlaşma gereğıne ınanıyordu. Bunun için MHP'nin kavgacı, isyankâr niteliklerinı ve bunları simgeleyen tarihsel görünümlerini değıştirebilmek için partililerin kılık kıyafetlerinı değıştirmekten eğıtımlerıne kadar bir dizı yenilenmeyi gerçekleştirdi. Tayyip Erdoğan: Erdoğan'ın yazılı dilde adı Tayyip olarak yer alır... Türkiye'de siyaset belirli bir toplumsal sınıf, elitler aracılığıyla yapılagelen "hata" olsa da aslında siyasi acemiliğin sonucuydu. Hata yaptığını kabul etmesi, tutarlı ve inantlır oluşunu sürdürmesi anlamına gelebılir. Ancak ekonomıye gelen kurtarıcının sıyasette de aynı imajı .•*•' ~ • sürdüreceği anlamına gelmez. 4f gibi üretim aşamasından müşteriye sunulduğu noktaya kadar her aşamada titizlikle tasarlanıyor. Buradaki can al ıcı nokta şu; seçmen gerçekten sandık başmdaoyunukullamrken,hirürünüsatınalıyormantığıyla kullanacak mı, yoksa hayata ilişkınbirkonudarasyoneldavranacak mı? Bence bir ürün satın alır gıbi davranacak. Siyasetçilerinimajlarınınoluşmasında medya cn etkili giiç deııilebilir mi? Burada temel bir sorun var, medya siyasetçilerin imajlarınınoluş masına ya da yayılmasma etki ediyor, yada katkı sağlıyor. Türkiye'de bunun dışında toplumsal gerçekler var. Türkiye'nin geleneksel yapısı henüz çözülmemiş durumda. O nedenle yüz yüze iletişim, hâlâ çok önemli. Bu yiiz yüze ıletişımi çok iyi yaşama geçiren siyasi partiler, iki seçim önce RP, geçen seçimlerde MHP oldu. Medyaya verilecek önemle siyasetin yapılış biçimine verilecek önemi çok iyi tartmak gerekiyor. Bunlardan sadece birine ağırlık vermek, önemli bir siyasi iletişim hatası. Bu seçimlerde, yüz yüze görüşmede en başarılı siyasi partiler sizcehangileri? Bu konuda AKP üstün görünüyor. Çok örgütlü bir biçimde yüz yüze iletisimisağlıyorlar. Mitinglerin popülerleştirilmesi açısından da Cem Uzan'ı görüyorum. Yeni Türkiye Part isi'nin oluşumunda medyanın önemli bir rolü olduğu dcğerlendirnıclcri var. Katılıyor musunuz? YTP'nin oluşumunda medyanın önemli bir katkısı var, ama YTP'nin inise geçmesinde, parti yönetimı