Katalog

13 OCAK 2002. SAYI 825 rinin, yüzde 60 kadar bir çoğunluğa sahip Kabardey Çerkeslerden oy alması güç.Etnik birgrubuntemsilcisi olarak ortayaçıkmayan Küçükov dezavantajınm farkında ve bu seçiın kampanyasını, Balkarların sorunlarını dilegetirmck içın kııllanmayaçalışıyor. Şu anda Kabardeylerle Balkarlararasında Kafkasya'nın pek çok bölgesini kana bulayan çatışmalar gibi bir patlanıa riski pek görünnıüyor Küçükov'un ifadesiyle. "Sorun dahaçokcoğrafi"diyeaçıklıyoreskiyargıç. "Balkarlar genellikle dağlarda yaşıyorlar. Hayvaııcılık vc saman yetiştirme gibi işlerle uğraşıyorlar. Anıa bunları aşağıya taşıma ve satma olanakları tulan yoksunlar" Ve Küçükov'a göre, ekonomik sorunlann ağırlığı dayanılmaz hale geldiğınde bunun etnik çatışma şeklinde kendiııi ifade etmeyeceğıııi kimse garantı edemez. Ama Çerkes adaylar için bile şu anda normal bir kampanya yürütmek oldukça güç 1 latta bu aday General Batırov bile olsa. Toplantı salonlan son andapolis tarafından kapatılıyor, adaylann halklakonuşmak için kimı köylere girmesi yasaklanıyor, vs. Başkan Kokov kendisi televizyonda kampanya yapmıyor; diğer adaylara da aynı olanağı tanımak zorunda kalmamak için. Eski bir kolhozmüdürüykenyerel KomünistPartiSekreterliği'neyükselenve oradan da 1992 'de ülkenın ılk seçimle işbaşına gelen başkanı olan bu eski bürokrat, seçmenlerin oy sandıklanna gitmeyip evlerinde oturacağınagüveniyor. Çünkühalkdahatopu topu on yı ldır tanıdığı bu sözde demokrasıye şımdiden inancını yitirmiş durıımda Sayımın hilelıolacağındanendişeli. Aslında Rusya Federasyonu Anayasası 'na göre, Kokov'un üçüncü kez adaylığını koyması olanaksız. Ama Moskova bu duruma ses çıkarmıyor, çiinkü Kokov'un başkan olarak kalması işinegeliyor. Bugün ise KabardeyBalkar ("umhunyeti'ni 16 yıldıryöneten "Elbruzbaşı"nı tahtından indirmek artık iyice acil hale gelmiş. Niifusu sadece sekiz yüz bin olan bu küçük ülkede on iki bin polis var. Ve burada her şey alınıpsatılıyondıplomalar, (hattatıpdiplomaları bile), profesörlerden iyi notlar, üniversiteye gıriş sınavları, devlet dairesinde memurluklar(özelliklede polis kadroları), yargıç kararları, savcıların sessizliği, sözde parasız olması gereken sağlık hizmetleri... Yetmıyormuşgibi, Kokov, Nalçik'in hertarafınakilometrelerboyuuzayanpazaryerleri kurdurmuş, çünkü insanlann çalışacaklan başka bir alan yok. Işsiz yığınlar için tek umut pazarda bütüıı gün soğukta bekleyerek birkaç ıvırzıvırsatmak. Yerleşik olarak çalışan, düzenli vergi veren, yasal ve maddi bir yapıya sahip olan işyerlerinin durumu da daha güvenli değil. I lerkes her şeyin bir anda altüst olması tehlikesiylekarşıkarşıya. Iktidardakiler ve onlann çevresinde el etek öpenler hakkında yanlış bir söz yeterli. Olabilecek en basıt şey, ışyerının kira kontratmın iptali. "Budurumdabizinıiçinöncelikilkın Mobutu'nun yerleştırdığı statükoyu parçalamak"diyorYaganov. Kendisini"aşıngöriişlü" diye nitelesclcr de Yaganov sadece bir demokrat. O ve "demokrasi vebasmı" bulaştırdığı diğer arkadaşları bu seçimlerden yararlanarakbirşeylerin artık kımıldamasını sağlamayaçalışıyorlar "Hangi aday olursaolsun desteklenz" diye devam ediyor Yaganov "Yeter ki bu vahşi sistemi kırabilsin ve ınsanlan birkaç bürokratın keyfı yönetimindençıkarsın. Artık normal, yasalarla yönetilen bir ülkede yaşamakistiyorum. Bu yasalaristerıyi isterkötü olsun, ama en azından olsunlar." ^ Modacı Esin Yılmaz, "Modada taklit edeceğimize, en azından geçmişimizden, kültürümüzden ve Anadolu kadınının zenginliğinden yararlanalım" diyor. Tannça Artemis'ten günümüz modasına bir modacının hayalleri... Esin Yılmaz Çağla Şikel, Artemis giysisi ile Selçuk 'ta. DENİZ BANOĞLU Y unan mitolojisinde Artemis vahşı hayvanlann, av ve berekelin, erdemlik ve doğurganlığın tanrıçasıdır. Avda biiyük hayvanları öldürüp yavru olanlan korumaktır onun görevi. Ansiklopedilerde tanrıça ve giysisi şöyle anlatılıyor: "Aslı altın, abanoz, günıüş ve siyah taştan yapılmış olan bu heykelin bacakları ve kalçaları hay van veankabartmalarıylabezelibırgiysıyle örtülmüş, vücudunun üst bölümii bereketi simgeleyen çok sayıda memeyle donatılmış. Saçları ise tepeye toplanmıştır." Folkloraraştırıcısı Sabiha Tansuğ da "Tanrıça Artemis ve Türkmen Gelinleri" makalesinde şöyle diyor: "Bu farklı gıyim şeklı sanki törensel gelinlik kılığına bürünmüş bir 1 ürkmen kadınını anımsatır". Tansuğ, Türkmen gelinlerinin düğün giysilerinin kutsal kabul edildiğini hatırlatıyor ve akrabalannın, adeta bir tannça gibi gördükieri gelinlerinin göğsünü, aynı Tanrıça Artemis'in bereket simgesi memeleri gibi, yuvarlakaltın ve gümüş paralarla donattıklannı söylüyor. kilendiğinı iseşöyledilegetiriyor: "Bugüne kadar modada Selçuk, Hitit gibi Anadolu uygarlıklannın, geleneksel Osmanlı giysi kültürünün renk, kumaş, aksesuvar ve kuplannı çağımıza uygun modern bir fanteziyle bağdaştırmayı ilke edındım. Anadolu'nun bınbır çeşit nakış ve işleme türlerini, rengârenk göz nuru oyalannı giysilenmeyansıttım. Bunları modern bir anlayışla gelinliklerdedeuyguladım Hvet,teknoloj ı ve bi lgisayar çağrndayız ama bugün Ana Esin kav nağı tanrıça olursa Bu yaklasım, Izmirli modacı Esin Yıl maz'ı damüthişetkilemiş. Giysisi ilede dikkat çeken Selçuk Arkeolojisi Müzesi'ndeki kopya heykelden esinlenerek Tanrıça Artemis'in Türkmen tarzında gelinliğıni yapmayı aklınakoyuyor... Hsin Yılmaz'ın, bu Anadolu tutkusu, belkideçocukluğunulstanbul'unAnadolu kıyısında Beykoz'un Akbaba köyünde, doğayla iç içe yaşamış olmasından. Anımsadığı, köyde birkestane ağacı, kına çiçekleri, yıldız çiçekleri, mısket üzümleri, elma, ceviz ve dut ağaçları... Yeşiller, morlar, kırmızılar ve toprak renkleri... Doğanınrenkcümbüşü... Çahşmalarında hep yerel ve yöresel kumaşları, renkleri, işlemeleri, oyaları, pulları, boncuklan ve tüm aksesuvarları ile Anadolu kadınının yaratıcı zenginliğini sergiliyor. Modellen ısecepkenler, yelekler, üç etekler, oyalı krepler, modernize edilmiş şalvarlar... Munken Sibel Ceylan, ödemis ipekleri tel kırma Tanrıça Artemis'ten neden ve nasıl et isi üçeteği ile... (Fotoğraf: Bülent Çalımlıoğlu) dolu halkı hâlâ bazı köylerde az da olsa bu telli pullu duvaklı geleneksel gelinliklerinı vegiysilerini kullanıyor. Banagörebubüyükbirhazine. Modada taklit edeceğimize, en azından geçmışimızınbu kültürzenginliklerındenyararlanabiliriz. lannçaArtemis gibi heykellerdeböylelikle sadece müzelerde kalmamış olurlar.." VelisinYılmazyöreselkumaşlar,motîı\ ler, nakışlar, süslemelerle bir hazıne yaratıyorvebunu33. Uluslararası Selçuk Festıvali'nde izleyicilerine sunuyor. Efes Antik Kentteki ünlü Celsus Kütüphanesi'nin tarihi dekoru içinde Artemis giysısini maııken Çağla Şikeldefılenın finalinde bütün görkemiyle üzerinde taşıyor. Bej renginde el dokuması hanı ipekten yapılmış olan gıysinin üst bedeni altmgüınüş pullar, el yapımı mavı ve akık boncuklarla donatılmış, bereketin simgesi göğüsler ise üzümler ve tahta güllerle bezenmış. Etekteki motifler, Artemis'in hayvan motiflen ve anlarla bezenmiş bedeninin kalça kısmını saran giysisi gibi, boya ile çizilmış an ve aslan motıfleri ve çiçeklerle süslenmiş. Giysınin aksesuvan bununla kalmıyor tabii, gümüş teller, ipek ipliklerle işlenmiş karanfil motifleri, boncuk oyaları, lzm^r Karaburun köylerinin iğne oyaları, iel brma işi, inciler, altın sim, püskül ve gümüş paralarla bel kısmına yerleştirilmiş minikaynacıklar... Artemis'in törensel giysisini tamamlayan küçük, ama sanatsal aynntılar oluyor... Peki... Acaba Esin Yılmaz yarattığı modada bu f arklı anlayışa, beklediği ya da umduğu ilgiyi buluyor mu? "Moda" diyor Esin Yılmaz, bu soruya yanıt olarak, "Bence buyük bir hayal gücünün ve yaratıcıhğın ürünüdür. Takl it yoktıır,*»' cak var olan uygarlık ve kültür birikimlerınden günümüz zevkleri, beğenisiyle bütunleşerek, çağa uyarlanmasıdır. Ben bunu yapıyorum. Çünkü bizde böylesı bir yaratıcı 1 ığa zemin oluşturan müthiş bir kültür birikimi var. Butürbeğenının alıcısısayıcaazolabilır ama önemli olan yapılanın değerinin ölçülebilmesi. Bu değeribilenlerveölçebilenlerdevar. Bu da bana yctiyor.. . " ^ ı