Katalog

15NISAN2001.SAY1786 rat Yenigün, Mehmcdo ailcsınden Aziz Midyat, Şabo ailesinden Ibrahim Şabo ve lshak Kaya kardeşler, Elo ailesinden Illo ve Gebrail Çımenler ve Meloke ailesinden, 1994 yılında Midyat'taevinın kapısının önünde faili meçhul bircinayette yaşamını yitiren Dr. EdvardTannverdi'ninbabası B. Meloke idi. Evimizin çarşı üstündeki tonoz tavanlı taştan nakışlarla süslü büyük salonunda bir araya gelirlerdi. Sohbetınbirbölümünde okunan ilahilere amcamvebabameşlikederdi. Sekiz kilise ve bir manastın olan bu belde doğal bir kültür alışverişinin güzel bir örneğiydi. Barsovm Meloke de Arapça bilirdi. Kuran'ı okuyup anladığı için dini sohbetlerde aranan birisimdi. YunancadabildiğindenGrekkültüründen aktarmalar yapardı. Saygın birfilozoftu Barsovm. Buziyafetlerin ertesinde, biz çocuklara da gün doğar sabahlan erken kalkar sürahilerde kalan şaraplan gizlice içerdik. Akşam karanlığı çökmek üzereyken sessizlik sık sık şu Süryanice seslcnişlc delinirdi... 'Alomıhase emo babodı hoze hımoro komoudomırkılleheeee...(Kaybolansiyah eşeği bulup da işte burada diyenin tanrı anasını babasını kutsasın). Cumhuriyet Bayramlan da görkemli kutlanırdı. Evimizin önündeki genişçc alanda fener alayları düzenlenir, gece etrafı aydınlatmak için gazlı meşaleleryakılırdı. Evimizin teras korkuluğunun üzerine sık aralıklarla dağıtılmış üstüne gaz dökülmüş küller tutuşturulurdu. Ramazano'nun zurnasınadavullareşlikeder,oğluAlikodakemençeyle Kürtçe ezgiler söyleyerck halkı coştururdu. Davul zumalı dağ başını duman almış uyarlamasını ilkkcz burada dinlemiştim. Midyat' ın hanları dört dilin de konuşulduğu ticaret alanlarıydı. Işte bu renkli hareketlilik ortamından anlatılan bir gülmece: Askeri birlikte görevli bir subay yumurta satan Kürtkadınayaklaşıyor. 'Ana, yumurta kaça? Yanıt: Bı çıl. Tekrar soruyor. Yanıt: Çıl çıl. Subay pazarlık etmeye niyetleniyor. Kırk olsun kırk dey ince, kadın: De here lo, ez dibe kemi çılli nabe kırka kırka viya! özetlersem, subay yumurta fiyatını soruyor. Kadın kırk kuruş diye yanıtlıyor. Subay anlayamadığı için o da kırk kuruş olsun diyor. Kadın da subay ı anhyamadığı için: Haydi oradan, kırktan aşağı olmaz diyorum... Kırk kırk edip durma! Yani niyet aynırivayetmuhtelif. Midyat'ta tümzanaatkârlık işleri Süryanilere aitti. Bez ve kilim dokumacılığı, altın ve gümüşişlemeciliği,taşişlcmeciliğivebina inşaatı, lağımcılık, el basması gelişmişti. Terzilik, kunduracılıkta da ünlüydüler. Kunduracı Yakup son birkaç yıla kadar kundura yapmaya devam etti. Diş hekimleri ve kırık çıkık uzmanları da vardı. Stavro, kendi alanında bilgi ve bccerisiyle şifa dağıtırdı. Süryani kadınlannın patiska üzerine işlediği çok renkli çiçek nakışlan da çok ünlüydü. Bütün genç kızların çcyiz sandıklarında nakışlarla bezenmiş yatak, masa, divan örtüleri olurdu. için tslamdaki talakı selase'ye benzer bir şckilde Süryanice üç kez Emi Hosi (Anam bacım) demcsi yeterli olacaktır. Oyunda Bekkire rolündeki Ibrahim kavgadan sonra kansını boşamak üzcrc bağırdığı her seferde Şıbo eliyle ağzını kapattığından ancak Emi Ho.. diyebilmekte boşanma da bir türlü gerçekJeşememektedir. tbrahim, Süryani idi, çerçilik yaparak geçinirdi. Midyat'ın Nusaybin'in köylerini dolaşır, katır sırtında götürdüğü eşya ve yiyeceği satardı. Bir gün Nusaybin'in birköyüne giderken onu baltayla parçalayıp öldürdüler. 13 keyifli dönemleriydi. Testıden birkaç çemçe su içmeme göz yumulan ilk orucun akşamında evin geniş terasında yaşadığım sırtta taşınma keyfini de belirtmem gerek. Oruç bozma sahnesi gözümün önünden hiç gitmez. Midyat'ın iki camiindcn biri vebüyüğü EşrefPaşa Camii'nin iki şerefeli minaresi bizim terastan görünürdü. lmam Mehmet Ali'nin bembeyaz giysileriyle şerefede gözüktügünü bağı rarak haber vermek çocukJarın göreviydi. tlk Kuran dersini Hoca Mehmet Ali 'den aldım. Sonra köyden gelmiş bir imamla devam ettim. Ramazanlarda Kadir gecelerini Fşref Paşa Camii 'nde sabahlayarak karşılardık. Ramazan geceleri teravih namazından sonra masal anlatıcılan değişik evlerde büyük bir topluluğa birkaç gece devam eden Arapça ya da Kürtçe uzun masallaranlatırdı. Bu masallar bizçocuklançok ctkiler ve esrarengiz bir dünyaya götürürdü. Midyat'ın Mardin ve civar kasabalarla bağlantısı katırcılar ve ender olarak kamyonlarîa sağlanırdı. Nail ağabeyim Mardin Lisesi 'ne giderken katırcılara teslim edilir kışın soğuğundan korumak için battaniyelere sanlırdı. Savur üzerinden geçen yol katır sırtında iki günde aşılırdı. Evimizde yaşayan yardımcılardan Sedo dul bir Süryani kadınıydı. Minyon yapısına rağmen hepimizi çocukken omzunda taşımıştı. Çarşıya ve hanlardaki alış verişlere •" Yenlyılveramazanlar... Yılbaşı gecelerinde de ilginç görüntüler izlerdik. Boyunlarına kadar çuvala girmiş birkaç kişi kapının önünde aniden belirir, yüzlerindcki kömür karası ve başlanna geçirdikleri kukuletalarla hoş bir görüntü içinde tekerlemeler söylerlerdi. Kürtçe olarak; Sere sale bine sale, hode kurke bide hodiye male (yılbaşı ya da sonunda allah evin sahibine bir oğlan çocuk versin) dileğinde bulunduktan sonra 'Pıfkına Hane' diyerek zıplamaya başlar, birbirlerini devirmeye çalışırlardı. Oyun ayakta kimse kalmayıncaya kadar devam ederdi. Y ı lbaşl an nda her evin terasından sokaklaratesti atılır, yüzlerce testi kınlırdı. Bu gelenek belki de Midyat'ta ve yakın köylerde çömlekçiliği desteklemek Kız kardeşlerim Mehlika ve GönüL. amacıyla gelişmişti. Bizim dini bayramlanmızda evimizde hareketlenirdi. Ziyaretçilerimizarasında Süryanilerde olurdu. llkokulda yıl sonu etkinliklerimizi geniş mekân olanağı verdiği için kıl ıselerde yapardık. 1990'da amca oğlu Fahrettin önen'in Midyat'ta inşa edilen ilkokuluna, bu etkinlikleri anımsayarak, projeye aynı işlevi görecek yüksek tavanlı birsaloneklemeyekarar verdik. Ramazanlar çocukluğumuzun en renkJi ve Evimizin terasında kardeşierimle 1943... (En büyükleri ben) Annem Ayşe ve kardeşlerim... (Yavuz önen sol başta) Sokaklar aydınlanıyor MalaSerti(Siirtlilerailesi)adıylaanılan ve Siirt'ten göç cderck gelmiş bir Ermeni ailesinin kurup işlcttiği bir un fabrikası vardı. Kırk 1 y ıl larda bu fabrikadan alınan elektrik1 le Midyat sokaklan aydınlatılmıştı. Evimizdeuzunkışgecelerinde Şıbo'nun, tbrahim'in, Bekkire'nin katılımıyla sanat değeri yüksek etkinlikler de yaşardık. Ailemizinyakındostlarıydıbunlar. Şıbo'nınsesi güzeldi. Kürtçe ezgiler söyleyerek neşe katardı sohbetlere. Başrollerini Ibrahim'in oynadığımizahioyunlarsergilenirdi.lbrahim komşusu Bekkir'nin kansı Zarife'ylckavgalarını sahneye koyardı. Bckkire Zarife'ye kızmıştır ve onu boşayacaktır. Zarife Süryani olduğundan, Bekkire'nin onu boşamak Yavuz önen okulyıllannda evinin terasında... Midyat'taki aile evinin bugünkü görünümü...