Katalog

9 NİSAN 2000. SAYI 733 nedcni, bu kaçırmayı gerçekleştirenler ile öldürmeyi gerçekleştirenlerin bağlantısı olduğunugöstcrmek. Gladio, CIA ve Italya'daki sağın Kızıl Tugaylarla olan ilişiği ortaya çıkıyor. Devlet Moro'yu kurtarmaya yeltenmeyince KızılT\ıgaylar, Gladio'nun tetikçisi konumuna düşürülüyor. Böylesi yanlış noktalara varılmıştır. Dario Fo'nun yaptığı bunu dcşifre etmek. Siyasetçi Moro yerine sermayedar Agnclli'nin kaçırılmasını seyirciye gösterirken arkada, terörü yaratanlann kim olduğunu ortaya çıkarmaya çahşıyor. Dario derki: "Şiddet umutsuzluktan veçözümsüzlükten doğar. Oysa insanlar şiddeti sevmiyorlar. Dans ederek iktidan değiştirmek ne güzel olur..." Peki ya Dario Fo bunlan bütün gün sahneden seslenirken iki yüzlü mü oluyor? Hay ır... Dario Fo zaman zaman terör destekçisi olarak ilan edilmiş. Hakkında bu gibi birçok suçlama olmuş. Sizce onun bu konudakitavrınedir? Füsun Demirel: Dario'nun teröre bakış açısı zaten kendi oyunlannın metinlerinde ortaya çıkar. "Oysa oyunumuzda prologdan başlayarak her akşam terorizmi yüzyıhmızın cn çok yıkıma yol açan tragedyası olarak lanetliyorsak, sözümüzü özellikle gcnçlere yönelterek terörün gerisindeki sınırsız çılgınlığı, "intikam duygusu"nun başlıca insani değer olan "yaşam say gısı" kavramını yerle bir ettiğini anlatıyorsak bunun hiçbir önemi yok. Oyun boyunca gericilerle sahte demokratlann terorizmi nasıl bir koz olarak kullandıklannı sergileyerek, "Bizden değilsen, onlardansın"şantajıylaherkestebiryılgınlıkbir kuşku ortamı, vicdanlarda boşluk yarattıklarını, baskıcı iktidann hiçbir kanıt olmaksızın, sürekli olarak yüzlerce solcuyu, terörü destekledikleri gerekçesiy le gözaltına aldığını vurguluyorsak bunun da hiçbir önemi yok. Terorizmi yenmek için biz de Jandarma Genel Komutanı Capuzzo ile birlikte (ne mizah!) şunları yineliyoruz: Devlet ve hükümetteki yolsuzluklarla, adam kaçırma olaylarıyla,devletmafyasıylamücadeleedilmeli, insanlara güven sağlanmah, toplumsal güvenceler getirilmeli, gençlere iş ve somut bir gelecek sağlanmah, insanlar yaşama gerçekten katılma anlayışına kavuşturulmah. Aralannda Italyan Komünist Parti yayın organı Unita'nın da bulunduğu birçok gazete hiç utanmadan olaylan çarpıtmaktan geri kalmadılar. Sonu gelmez suçlamalarıy la gişemizi tıkamak için ellerinden geleni yaptılar. Hatta bazı turnelerimiz iptal oldu. Sonunda bazı şeyler elde ettiler ise de en büyük ödülü halk verdi bize; elli oyunda altmış bini aşkın biletli seyirci izledi oyunumuzu. Bir de tiyatro krizde deniyor. Elbette, krizde denen o tiyatro öldü. Onlann tiyatrosu. Yanm milyon dolarhk devlet yardımı alan tiyatro öldü. Yerelyönetimlerinmilyarlarakıttığı, özel teşvik ödüllerinin; karşıhksız kredilerin verildiği, tüm açılan deliklerin kapatıldığı, son anda kurtarma operasyonlannın y apıldığı tiyatro anlayışıydı bu: Hangi partiden olduğunu söyle, pastadan hangi dilımi yiyeceğini söyleyeyim!" Eminim bu gibisuçlamalar üzerlerinde haylibaskı oluşturmuştur. Yaşadıkları zorluklara vebasküarageridö'nelim isterseniz. Füsun Demirel: Bu insanlar zaten yaşamlan boyu Commedia delFArte geleneğini sürdürdükleri, halkın dilinde konuştuklan için, gerçeklerdensözettikleri için, sistemi ve iktidarlan eleştirdikleri için bir sürü baskıyla,sansürle,engellekarşılaşmışlar. Halkın sevgisiyleayaktakalmışlar,başkatürlü mümkündeğil. Yoksatiyatrolan bombalanmış, tehditler, gözaltılar, yoğunbir süreçten geçmişler ama en ağırı Franca'nın yaşadığı işkence. Ne zaman oluyor bu olay? Füsun Demirel: 1973'te. Oynadıklan oyunlann içeriği, siyasi görüşlerinden dolayı bir nevi cezalandırmak için yapılmış bir hareket bu. Akşamüstü tiyatroya gitmek için evinden çıkıyor. Hava kararmış. Aynı "tecavüz" oyunundaki gibi, kamyonete ahyorlar, 4kişiler... Korkunçbirişkenceyemaruzkalryorvetecavüzüyaşıyor.Bundandahaağır bir şey insan için ne olabilir. Bir ülkenin sanatçısı için. Ki butecavüzün izlerini halen taşıyorlar. Gerçekten de Franca'nın bir kolu paralizedir.Okolunuçokfazlakullanamaz. Onun yarattığı psikosomatik rahatsızlıklan var. tzleri ciddi anlamda hâlâ taşıyor. Tabii bu olayın faili uzun yıllar meçhul kalmış. [Daha sonra tecavüzün bölgedeki Resmi Görevliler tarafmdan gerçekleştirildiği ortaya çıkıyor. İsim isim... O dönemde Italva'da şehirlerin asayişini sağlamak için atanmış bir nevi "şehirjandarması" adını verebileceğimizResmi Görevliler var. Bunlara "Carabinieri" deniyor. Bunlar direkt olarak Emniyete bağlı değil. Jandarmaya bağlı. Iştebuyapımn içinesızmayı başarmış bazı sağoluşumlarsolculara karşıyapılan eylemlerinprovokatörü, tetikçisi, işkencecisi olarak ortalıkta cirit atıyorlar, telefonları dinlettiriyorlaryasadışıeylemleryapıyorlar ve kimse de hesabını soramıyor. Hukuki bir süreç başlatılıyor ve çok uzun yıllar mu'cadelesi veriliyor. Bu tecavüzolayıriıngerçekleriortaya çıkıyor. Ama tam 25yılsonra. Faili meçhul cinayetlerin peşini bırakmayan idealistbirsavcı; Guido Salvini, 1970 lerde olan olaylar hakkında 25 yıl sonra 450 sayfalık bir rapor hazırlıyor. Bu raporda Franca 'nın olayına dayer veriliyor. Olaylar tabii artıkzamanaşımına uğramış. Cezai biryaptırımıyok. Ozamanlarda ele geçirilemeyen bilgiler, belgeler, sanki sihirli bir kutunun içindeymiş de büyü bozulmuş, bugün açılmış gibi ortaya çıkıveriyor. Yapanlar isim isim Füsun Demirel: ttalya 'da Temizeller operasyonunda Fo gibi sanatçıların katkısı büyük. belirleniyor. ] "MarinoSerbest, Marino Masum "oyununda Dario Fo 'nun ifadeleriyle emniyet içindeki bazı "sivilgüçler "den sö'z ediliyor. Şö'yle: "Duruşmalar sırasında emniyetin 'gizli servisler' adı veilen bölümünde bir sürüfaşistin cirit attığt ortaya çıktu Üstelik geçici olarak kullanılan elemanlar değildi bunlar. Hepsikadroluydu. Hepsinin görevi belliydi. Sol gruplara sızıyorlardu Provokasyonyapıyorlardu EUerinikana buluyorlardı. Ve korunuyorlardu Gizli servislerin sağladığı sahte kimliklerle yurtiçinde ve yurtdışında istedikleri gibi dolaşabiliyorlardu" Resmi Görevliler dediğiniz bunlar mı ? Füsun Demirel: Manno Masum'da emniyet içindeki benzeri bir yapılanmadan söz eder. Düşünün ki derin devlet tarafmdan böylesi bir şiddete maruz kalmışlar bu insanlar. Ama Dario aslında hep sahne yoluyla şiddetin ne kadarkötübirşey olduğunu anlatmayaçahşır. Bakın şiddet konusunda ne diyor: "Ne insanhk dışı bir umutsuzluk, ne ahmakça şeyler yaşamaktayız. Biz de diğer ahmaklar ve alçaklargibidavranamazmıyız?Bağırabiliriz: Yeter, ölümcezası gerekiyor! Cezaevlerindeki işkenceler yeterli değil, sistematik £ lınçlerve şiddetli dayak! Gözegöz!.. Garan ŞJ ti ederimİci eğerFranca'ya,kanma işkence g yapanlarlakarşılaşsaydım onlann önüneben iu de silahımla çıkardım.. iyi ama ben hiçbir Ç şey yapamazdım... Silahımı fırlatır atar Ş dım... Çünkü inanıyorum ki, kim intikam jğ duygusunu şiddet yoluyla özgürce kullanır "g sa, suçu işlediği anda kültürel ve ahlaki de o* ğerlerinideyitirmişolur." £ Nurettin Şen: Türkiye'de karşı durangönüller ve akıllar var. Ama aklın örgütlemesiyok. Marino'da anlatılan olaylar